کنترل بودجه

کنترل بودجه

1_ تعاریف بودجه را به چند دسته تقسیم می کنند؟ نام ببرید؟

2- بودجه را تعریف کنید؟

3- با توجه به تعریف بودجه، بودجه کلان کشور به چند دسته تقسیم می شود؟

4- اصول بودجه را توضیح دهید؟

5- اصول سالانه بودن بودجه را توضیح دهید و مناسبترین واحد زمان برای اجرای قانون بودجه را توضیح دهید؟ 6- استثناء بر اصل سالانه بودن بودجه را بیان کنید؟ 7- اصل جامعیت را توضیح دهید؟ علّت وجودی اصل جامعیّت را بنویسید؟ 8- دو قاعده کلّی از اصل جامعیت را بنویسید؟ 9- اصل وحدت بودجه را توضیح دهید؟

10- اصل شاملیت یا تفضیل را توضیح دهید؟

11- اصل تخصیص را توضیح دهید؟ 12- اصل عدم تخصیص را توضیح دهید؟ 13- اصل انعطاف پذیری بودجه را تعریف کنید؟

14- نظریه کلاسیک ها در مورد تعادل در بودجه دولت بیان کنید؟

15- در خصوص تعادل در بودجه دولت چند نظریه وجود دارد هر یک را به اختصار

توضیح دهید؟

«تعاریف و اصول بودجه»

تعاریف بودجه:

دیدگاهها وتعاریف در مورد بودجه متاثر از نظریه های اقتصادی در مورد دولت مباشد و دیدگاههادر زمینه دولت تاثیر از شرایط متفاوت سیاسی ،اقتصادی، فرهنگی دارد . بطور کلی در این میان انواع تعاریفی از بودجه امده که میتوان به سه دسته عمده تشخیص داد:

الف)تعاریفی که بر جنبه سیاسی بودجه تاکید دارد :جنبه سیاسی بودجه یکی از اصیل ترین جریانات سیاسی جامعه فرض میشود و نظارت وکنترل بر اجرای بودجه به صورت یکی از موثرترین و مفیدترین ابزار تفکیکقوای سه گانه وکنترل این قوا نسبت به هم در می اید اهمیت نهادن و تاکیدبرنقش سیاسی بودجه است که باعث گنجاندن آن دراغلب قوانین اساسی حکومتهای پارلمانی وتصویب قوانین و مقررات مربوط به نحوه عملکرد بودجه در اولین دوره های قانونگذاری تحت عنوان (( قانون محاسبات عمومی)) میگردد .

(( بودجه دولت سندی است که معاملات دخل و خرج مملکت برای مدت معینی در ان سال پیش بینی و تصویب شده باشد .مدت مزبور را سنه مالیه می گویند وعبارت است از یک از یکسال شمسی ))

(( بودجه لایحه پیش بینی کلیه عواید و مخارج مملکتی است برای مدت یکسال شمسی که به تصویب مجلس شورای ملی رسیده باشند ))

ب)تعاریفی که بر جنبه های اقتصادی و مالی تاکید دارند : بودجه شاهرگ حیاتی دولت میباشد که در شریانهای ان منابع مالی و اقتصادی جاری است. تاکید بر جنبه های مالی و اقتصادی در تعاریف بودجه بیشتر بعد از واگذاری اقتصاد کلاسیک به اقتصاد نئوکلاسیک صورت می گیرد.

((بودجه در واقع عبارت است از یک طرح مالی . در این طرح نیازمندیهای پولی دولت بطور کلی برای مدت محدودی پیش بینی میشود))

(( بودجه عبارت است از طرحی جامع در قالب اصطلاحات مالی که بوسیله ان یک برنامه جاری برای مدت معینی اجرا میشود))

بودجه عبارت است از: 1: یک طرح مالی که هم بعنوان شالوده ای برای پیش بینی عملیات اتی و هم برای کنترل ان عملیات بکار میرود .

2: یک تخمین از مخارج اتی.

3: یک طرح سیستماتیک برای بسیج کردن و حداکثر استفاده از منابع انسانی ومادی و سایر منابع.

ج) تعاریفی که بر جنبه های برنامه ای و مدیریت بودجه تاکید دارند:تاکید بر جنبه های برنامه ای بودجه از مشخصات بارز تعاریف جدیدومعاصر بوده است.بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یکسال مالی تهیه وحاوی پیش بینی درآمدها و سایر منابع تامین اعتبار و بر آورد هزینه برای عملیاتی که منجر به وصول به سیاستها و هدف های قانونی می شود واز سه قسمت زیر تشکیل می شود:

1- بودجه ی عمومی دولت که شامل اجزای زیر است:

الف: بودجه ی عادی برای وزارتخانه ها و موسسات دولتی – این بودجه شامل عباراتی نیز خواهد بود که مسقیما مربوط به وظایف یک وزارتخانه یا موسسه دولتی نیست وتحت عنوان خاص منظور می گردد.

ب- بودجه عمرانی برای اجرای برنامه های عمرانی

2- بودجه شرکتهای دولتی

3- بودجه موسساتی که تحت عنوانی غیرازعناوین فوق دربودجه کل کشورمنظورمی شود در متون تخصصی ، بودجه به عنوان سندی تعریف می شود که شامل وازه ها وارقامی است که هزینه ها را به اهداف معین ارتباط می دهد. این وازه ها و ارقام هزینه ها (مانند حقوق ،تجهیزات ، مسافرتها )با اهداف (جلوگیری از جنگ ، بهبود بهداشت روانی ، فراهم کردن خانه برای افراد کم درآمد )پیوند دارد .بودجه یک پیوستگی بین منابع مالی و رفتارانسانی برای تحقق اهداف و خط مشی ها ایجاد می کند .بدین ترتیب بودجه بندی عبارت است از تبدیل منابع مالی به منابع انسانی . بعبارتی دیگر بودجه به مجموعه ای از اهداف و برنامه ها به همراه قیمتهای مربوط به انها اطلاق میگردد

اصل بودجه : هر عملی از یک رشته ااصول و پایه هایی تشکیل شده است .برای تهیه وتنظیم و پیشنهاد

لایحه بودجه توسط دولت و همچنین تصویب ان توسط نمایندگان مردم اصولی مرتب است ومعمولا در

کتابها ورساله هایی که درباره بودجه نگاشته شده است بحثی جداگانه به اصول بودجه اختصاص یافته است . منظور از این لزوم رعایت قواعد و تشریفاتی است تا بودجه تنظیمی وسیلهای مفید و قاطعی به منظور کنترل و شناسایی دخل وخرج دولت باشد.

چند اصل در مورد بودجه:

1)اصل سالانه بودن بودجه:هر برنامه ای برای یک دوره زمانی معینی تنظیم شده است.اگر در تنظیم برنامه عامل زمان در نظرگرفته نشود پیش بینی هزینه اجرای برنامه ها و منابع لازم برای تامین انها وهمچنین کنترل وارزیابی برنامه در عمل امکان پذیر نیست .بودجه یکی ازانواع برنامه ها است که پیش بینی یکساله هزینه و درامد دولت است یعنی دخل وخرج دولت برای یکسال پیش بینی میشود ویکباربرای تمام یکسال مورد تصویب پارلمان قرار میگردد. بنابر این اصل بودجه در نظر گرفته باید در همان سا ل مصرف شود.

2)اصل جامعیت بودجه: بودجه باید به طور کلی باشد هم جامع باشدهم کامل و از منابع ومصارف باشد و همه چیز را در نظر بگیرد،این اصل یکی از مهمترین اصول به شمار می اید به منظور تامین صراحت و

دقت دولت در تنظیم و اجرای بودجه وجود این اصل لازم وضروری است بر پایه این اصل بودجه باید به صورت کامل و برای همه دستگاهها ی دولتی نهادهای عمومی غیر دولتی بصورت یکجا تهیه وتنظیم و به مجلس قانونگذاری تحویل داده شود، در واقع کلیه درامد هادریافتیها هزینه ها و پرداختهای این قبیل دستگاهها در لایحه بودجه پیش بینی میشود .دوقاعده کلی از اصل جامعیت بودجه گرفته شده است، یکی اینکه درامد ها و هزینه ها همدیگررا تهاتر نکنند ، دومین اینکه همه اقلام هزینه ها ودرامدها در بودجه عمومی منعکس کنند و هیچ چیزاز قلم نیافتد .

3) اصل وحدت بودجه: بر اساس این اصل تمام برنامه ها ، فعالیتها، طرح های دولت ونبز درامدها وهزینه های ان و....، و اجبارا بودجه تمام دستگاهها باید در یکجا نوشته شود . و برای رسیدگی وتصویب واگاهی همگان ارائه شود، بعبارت دیگریکسال مالی بایستی یک لایحه بودجه ی واحد داشته

باشد که کلیه مخارج و دخل وخرج دولت درآن سند واحد ارائه گردد.

4)اصل شاملیت یاتفصیل: شاملیت در بودجه به معنی تهیه بودجه با ریز و تفصیل طرفین حساب است ،این اصل دولت را ملزم می کند تا در تدوین و پیشنهاد بودجه قوه وانونگذاری در آمدها به صورت مشروح دستگاهی طبقه بندی نموده هزینه هارا به صورت تفصیلی چهار چوب برنامه ها ، مواد هزینه به تفکیک هزینه های جاری و عمرانی هم چنین ملی ، استانی و شهری مشخص کند

5)اصل تخصیص و عدم تخصیص : بر طبق اصل تخصیص تمام ارقام منظور در بودجه باید به همان وضع و ترتیبی که در بودجه تعیین شده و مجوز آن صادر شده وصول یا به مصرف برسد . به بیان دیگر اعتبار مصرف جنبه ی پیش بینی دارد و مصرف آن جنبه عملکرد که درنهایت پیش بینی و عملکرد انطباق داشته باشد . صدور اعتبار دلیل به خرج نیست . بنابر اصل عدم تخصیص هیچ درآمدی نباید برای هزینه خاصی تخصیص داده شود وهیچ هزینه ای نباید از درآمد بخصوصی تامین شود. به عبارت دیگرکلیه ی درامد های دولت باید به خزانه واریز گردد واز درامد عمومی دولت برای هزینه های دولت اعتبار شود.

6) اصل انعطاف پذیری بودجه : درزبان مالی به معنی اصلاح بودجه می باشد، استثنایی است بر اصل تخصیص و عبارتست از تغییرو جابجایی در ارقام هزینه و برنامه های دستگاه های اجرایی بدون آنکه درسر جمع اعتبارات مصوب تغییری حاصل شود . بوجود امدن اصل انعطاف همزمان با معرفی بودجه برنامه ای و بودجه عملیاتی اغاز شده است .

7)اصل تخمینی بودن در درامد ها: بودجه از طریق تصویب پارلمان ،ارزش قانونی می یابد .پارلمان با تصویب بودجه به قوه مجریه اجازه می دهد که درامدهای پیش بینی شده را وصول وهزینه های مورد لزوم خود را انجام دهد. این اجازه یک جواز مشروط است و کسب درامد های لازم ، بدون وجود قانون جداگانه عملی نیست. هیچ مالیاتی را بدون قانونی که مربوط به چند چون نظام مالیاتی باشد ، نمی توان از مودیان گرفت. درامد های پیش بینی شده در بودجه به اصطلاح اهل فن جنبه تخمینی دارد و این بدان معنی است که منظور شدن مبلغی به درامد در بودجه کل کشور مجوزی برای وصول از اشخاص افراد حقیقی و حقوقی نمی شود ودر مورد نیاز به مجوز قانونی دارد پیش بینی به هر میزان مانع وصول درامد های بیشتری از منابع مربوط نیست . اصل پنجاه ویکم قانون اساسی نیز به این موضوع

اشاره شده است: (( هیچ نوع مالیات وضع نمی شود مگر به موجب قانون ...))

8)اصل تحدیدی بودن بودجهاعتبارات مصوب برای هر نوع هزینه تا حد اعتبار مصوب قابل خرج است ،نه بیشتر ونه کمتر. هدف ازتحدیدی بودن هزینه ها این است کهاولا وقتی اعتباری به مبلغ 100واحد برای خرید کالایی تصویب می شود نمی توان 110واحد هزینه کرد. ثانیا منظور شدن اعتبار در بودجه یک دستتگاه دولتی تکلیفی را برای انجام دادن ان هزینه توسط دستگاه مربور از نظر دربر ندارد. به عبارت دیگر تصویب اعتبارات اجازه ی خرج است نه تکلیف. ماده پنج قانون محاسبات عمومی مقرر می دارد :(( وجود اعتبار در بودجه کل کشور بخودی خود برای اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی ایجادحق نمی کند استفاده ازاعتبارات باید با رعایت مقررات مربوط خود به عمل اید))

9)اصل تعادل: اصل تعادل به حفظ موازنه بین درامدها و مخارج، به گونه ای که دولت بتواند بدون متوسل شدن به استقراض، تحدات مالی خود را بپردازد ،اشاره دارد. بنابراین جمع ارقام کلیه منابع در امد های پیش بینی شده باید با جمع کلیه ی ارقام هزینهایی که برای سال بودجه دراجرای برنامه ها و فعالیتهای مصوب محاسبه یا بر اورد میگردد برابر یامساوی باشد.

ارزیابی نظریه های مختلف در خصوص تعادل در بودجه دولت: در اقتصاد بخش عمومی قدیم و جدید ،نسبت به اینکه ایا دولت باید تعادل بودجه را به صورت سالانه حفظ کند یاخیر نظریه های مختلفی وجوددارد که میتوان ان به سه گروه زیرتقسیم کرد:

1)رعایت توازن سالانه در بود جه (نظریه های کلاسیک )

2)عدم تعادل در بودجه دولت

3)حمایت از تعادل در بودجه ،ولی نه بصورت سالانه

الف)رعایت توازن سالانه در بود جه (نظریه های کلاسیک ): طرفداران این نظریه معتقدند،دولت موظف است تعادل بودجه خود را سالانه ،با تنظیم مخارج نسبت به درامدها رعایت کند . دلایل حمایت این گروه عبارتند از :

1: همانطور که رعایت تعادل بودجه در اقتصاد بخش خصوصی امر مطلوبی است،ایجاد تعادل سالانه در بودجه دولت مانند مالیه خصوصی امری مناسب خواهد بود.

2:کسر بودجه دولت باعث ایجاد تورم میشود و این عدم توازن بودجه باعث میشود دولت نتواند تورم را مهار کند .

3:اجبار دولت به رعایت سالانه بودجه باعث جلوگیری از رشد بی رویه بخش عمومی و مخارجدولت (به خصوص مخارج بیهوده ) میشود.

4:مردم از نظر سیاسی در مقابل افزایش مالیاتها برای تامین مخارج مالی دولت مقاومت میکنند ، بنابراین نباید اجازه داد که بودجه دولت با کسری مواجه شود .

ب)عدم تعادل در بودجه دولت: در مقابل نظریه سالانه بودجه ،طرفداران سیاست بودجه نا متعادل خواهان انجام وظایف اقتصادی دولت هستند و معتقدند ،مهم ترین وظیفه دولت ایجاد ثبات اقتصادی ، از طریق بودجه در اقتصاد است و به هیچ چیز نباید به تعادل یا عدم تعادل بودجه دولت توجه شود. بعبارت دیگر چه بسا ممکن است به وجود عدم تعادل در بودجه نیازباشد و ممکن است گاهی بودجه به صورت تصادف د ر بودجه دولت توازن صورت می گیرد. به طور خلاصه طبق نظریه اقتصادی کینزین ها کسر بودجه به وسیله پول در دست مردم و تجار تقاضای کالا وخدمات را در جامعه افزایش می دهد بنا بر این تحریک اقتصاد است . بر عکس مازاد بودجه پول را از اقتصاد بیرون کشیده وتقاضای کل را برای کالا ها و خدمات کاهش می دهد وبنابراین اقنصاد را محدود می کند.

ج)حمایت از تعادل در بودجه، ولی نه به صورت سالانه : امروزه توجه به مسئله تعادل سالانه در بودجه ،فقط جنبه سیاسی دارد. همچنین تداوم وجود عدم تعادل دراز مدت در بودجه دولت ممکن است آثار نا مطلوبی داشته باشد. بنابراین طرفداران نظریه سوم ، که در مقایسه با دو نظریه قبلی حالت بینا بینی دارند معتقدند، بودجه دولت باید دریک دورتجاری چند ساله متوازن شود اینان از نارسائیهای ناشی ازتعادل سالانه در بودجه، و همچنین مشکلات ناشی از وجود عدم تعادل طولانی آگاه هستند و خواهان وضعیت هستند که بتوان کسری ایجاد شده دوره رکورد اقتصادی رابا مازاد دوره رونق اقتصادی جبران کرد. بنابراین انها خواستارایجاد تعادل بودجه دولت به صورت دوره ای هستند .

واژه ها و مفاهیم مهم:

1:بودجه یک دوازدهم یا چند دوازدهم: وقتی است که دولت نتواند تا پایان سال، بودجه سال اینده را تنظیم کند و یا پارلمان کار بررسی و تصویب بودجه را به تعویق اندازد .در هر دو حال دولت ناگزیر است برای پرداختهای خود از مجلس تقاضای اعتبار کند . مثلا به صورت یک دوازدهم برای یک ماه دو دوازدهم برای دو ماه. اعتبارات تقاضا شده از پارلمان به ماخذ تقسیم اعتبارات بودجه سال قبل دوازدهم ماه خواهد بود .

2:اعتبارات برنامه ای: بنابر اصل سالانه بودن بودجه ،اعتباراتی که در سال مالی منظور می گردد باید در جریان همان سال مصرف شود .اما نظر به اینکه دولت اقدام به عملیاتی می کنند که اجرای ان زمانی بیش از یک سال لازم داردو سفارشاتی انجام میدهد که دظرف چند سال قابل پرداخت است،لذا منظور کردن همه وجوه معامله در بودجه یکسال نه تنها ضرورت ندارد بلکه باعث بالا رفتن حجم بودجه و عدم توازن بین دخل وخرج دولت میشود .

کنترل بودجه

مطالب مشابه :

کنترل بودجه

10 حکایت از گلستان سعدی

نکاتی پیرامون هرمنوتیک

آدرس سایتهای مرتبط با حسابداری

برنامه ریزی عدد صحیح