گروه اسمي(1)

پرسش هايي از متن :
1 – گروه اسمي چيست ؟ مثال بزنيد؟

هر اسمي را كه همراه با يك يا چند وابسته بيابد.«گروه اسمي» مي گويند. مانند اين روزگار ناپايدار و گذرا  

  2 – گروه اسمي در جايگاه كداميك از اجزاء به كار مي رود؟

در جايگاه : نهاد، مفعول ، متمم ، مسند  

  3 – گروه اسمي از يك اسم به نام هسته تشكيل مي شود ولي مي تواند از يك يا چند وابسته داشته باشد.

  4 – وجود هسته اجباري و وجود وابسته اختياري است.

  5 – كلمه هاي زير را گسترش دهيد بطوريكه اين كلمه ها «هسته » قرار گيرند.
درخت ، پهلوان

گسترش مرحله اي واژه ي درخت -> چند درخت -> اين چند درخت -> اين چند درخت پر ميوه -> اين چند درخت پر ميوه ي شيرين .
گسترش مرحله اي واژه پهلوان -> دو پهلوان -> آن دو پهلوان -> آن دو پهلوان دلير -> آن دو پهلوان دلير دوست داشتني و .......  

  6 – اسم را چگونه مي شناسيم؟

اسم با يكي از راههاي زير شناخته مي شود.
الف) مي توان آن را جمع بست.
ب) مي توان بدنبال آن «ي » نكره آورد.
ج) مي توان «اين» و «آن» را به همراه بكار برد.
د) مي توان آن را به عنوان نهاد، مفعول ، متمم و ......در جمله بكار برد.  

  7 – ويژگيهاي اسم را بنويسيد.

الف) شمار : اسم يكي است يا بيشتر.اگر يكي (مفرد) باشد نشانه اي همراه ندارد. اما اگر بيش از يكي باشد. يكي از اين نشانه ها را دارد:
«ها» -> تلاش ها، درخت ها «ان» -> پسران ، پهلوانان ، «ات» -> اطلاعات ، ارتباطات ، «ين» -> ضابطين، مهندسين، «ون» -> انقلابيون ، روحانيون ، جمع مكسر:حوادث (جمع حادثه) و اقوام (جمع قوم)
ب) معرفه (شناس) ، نكره (ناشناس) و اسم جنس
معرفه : (شناس) كه مهم ترين نشانه ي آن در مفعول «را» است.
نكره : (ناشناس) كه نشانه ي آن «ي» و «ي و را» پس از اسم است.
اسم جنس : (نه معرفه ، نه نكره)

ج) اسم عام و خاص :‌اسمي است كه جمع بسته شود، ي نكره مي گيرد بر همه افراد طبقه خود دلالت مي كند. اسم خاص اسمي است كه جمع بسته نمي شود، «ي» نكره نمي گيرد، بر فرد خاصي از طبقه خود دلالت مي كند.  

  8 – اسم ها از جهت ساختمان به چند گروه دسته بندي مي شوند؟

اسم ساده : يك جزء دارند و تقسيم ناپذيرند.
اسم مركب : به دو يا چند جزء كه معني مستقل دارند تقسيم مي شود.
اسم مشتق : اسمي كه دست كم يك جزء آن معناي مستقل ندارد، يعني پيشوند يا پسوند است.  

  9 – ويژگيهاي اسم هاي زير را بنويسيد.

سفيد رود را دوست دارم. سفيد رود : اسم ، مفرد ، شناس، خاص، مركب
خنده زيباست. خنده : اسم ، مفرد، جنس، عام ، مشتق
گوسفندي در بيابان چريد گوسفندي، اسم، مفرد، شناس، عام، ساده  

  بياموزيم : رعايت نقش نماي اضافه :

  1 - «نقش نماي اضافه» كسره اضافه را در نمونه هاي زير بررسي كنيد.

جنابِ عالي ، سخنِ معلم‌، لبِ تشنه، توپِ بازي
كسره اضافه «جناب ِعالي» و «سخنِ معلم» باعث صحيح و سريع خواني مي شود اما رعايت نكردن نقش نماي اضافه در «لبِ تشنه» و «توپِ بازي» باعث تغيير معنايي مي گردد.
لبِ تشنه : موصوف و صفت است در حالي كه لب تشنه صفت مركب و به معني كسي كه تشنه است.
توپِ بازي : يعني توپي كه ويژه بازي است، اما توپ بازي اسم مركب مي شود به معني باز كردن با توپ .  

  2 – توضيح دهيد رعايت نكردن نقش نماي اضافه در نمونه هاي زير چه تغييري در معني ايجاد مي كند؟

اسب سواري : تركيب اضافي است يعني اسبي كه ويژه سواري است. اما «اسب سواري» عمل سوار كاري را گويند.
قد بلند : تركيب وصفي است ، قدي كه بلند است اما قد بلند صفت مركب جانشين اسم محسوب مي شود.
پدر احمد را ديد : پدر احمد، تركيب اضافي و مفعول جمله است در حالي كه پدر، احمد را ديد معني دگرگون مي شود. پدر : نهاد, احمد : مفعول. همچنين است جمله ي : معلم بچه ها را شناخت.  

  خودآزمايي درس دوازدهم :
1 – هسته اين گروههاي اسمي را مشخص كنيد.(هسته ها در پرانتز قرار دارند)

همين (دو كتاب)جغرافي، (خانه) پدري، (عامل مهم) ترقي در جوانان، (سازمان ملي) توسعه و پيشرفت اقتصادي، (هر درخت) ميوه دار، همه (كس) ، (آهنگ هاي آسماني)، يك گله (گوسفند) ، هر پنج (دانش آموز).  

  2 - با يكي از راههاي چهارگانه اي كه خوانديد اسم بودن واژه هاي زير را ثابت كنيد :
اسم ها عبارتند از : پارچه ، قيد، اصلي، معرفه ديوار، ساختمان ، شعر ، شعرا . چون :

الف: مي شود آن ها را جمع بست. پارچه ها، قيدها، اصلي ها، معرفه ها ، ديوارها ، ...
ب: آن و اين مي گيرند. آن پارچه، آن قيد، آن ديوار .......
پ : ي نكره مي گيرند : پارچه اي ، قيدي ، اصلي اي ، معرفه اي ، ......
ت : در جمله تعش مي پذيرند‌:‌پارچه را خريدم ، فيلم اصلي است و ...........

3 - اسم هاي زير را با علامت يا علامت هاي مناسب جمع ببنديد:
چشم -> چشم ها، چشمان / سبزي -> سبزي ها / عضو -> عضوها / عقاب -> عقاب ها ، زانو -> زانوها ،زانوان / فرمايش -> فرمايش ها / آشنا -> آشناها، آشنايان / رياضي -> رياضي ها / بانو -> بانوان / كافر -> كافران

4 – جمع هاي مكسر واژه هاي زير را بنويسيد.
زمان -> ازمنه / قله -> قلل / شاهد -> مشهود، شواهد / عمل -> اعمال / دعا -> ادعيه / كاسب -> كسبه / نتيجه -> نتايج / ماده -> مواد / كافر -> كفار

5 – اسم هاي زير ساده اند يا مركب يا مشتق ؟
اسم هاي ساده :‌كاروان ، شتر ، زرافه ، كلاغ، چنار، پلكان، هوش ، ........
اسم هاي مركب : قافله سالار، تك سوار، شترگاه و پلنگ
اسم هاي مشتق : زاغچه ، زيره، لبه، جوشكار، جوشش، پاسبان، گريه .

6 – خاص و عام بودن اسم هاي زير را ثابت كنيد.
اسم هاي زير عامند :
1 – جمع بسته مي شوند.
2 – روي نكره مي گيرند
3 – بر همه افراد طبقه ي خود دلالت مي كنند :آتش، هوا، افتخارف پول، هلاك، سگ، چاره، شمع و ......انگيزه.
اسم هاي زير خاصند :
1 –جمع بسته نمي شوند.
2 -«ي» نكره نمي گيرند
3 – بر فردي از افراد طبقه ي خود دلالت مي كند : قاسم ، قاسم آباد، مريخ و بهرام ......