انواع اتش و کاربرد کپسول های اتش نشانی

آتش چیست؟

آتش نتیجه یك واكنش شیمیایی است كه معمولاً میان اكسیژن اتمسفر و یك نوع سوخت اتفاق می افتد؛ البته تنها احاطه یك ماده سوختنی به وسیله اكسیژن ، سبب آتش گرفتن آن نمی شود. بلكه برای این كه واكنش احتراق اتفاق بیفتد باید ماده سوختنی به حدی گرم شود كه به دمای احتراق خود برسد.

به عنوام مثال برای این كه یك چوب آتش بگیرد اتفاقاتی رخ می دهد كه به ترتیب به آنها اشاره می كنیم :

- ابتدا باید چوب تا دمای بسیار بالا گرم شود. اصطكاك ، نوری كه به وسیله ای متمركز شود و یا چیزی كه قبلاً سوخته باشد می تواند علتی برای گرم شدن چوب باشد.
- وقتی چوب به دمای 260 درجه سانتی گراد رسید مواد سلولزی سازنده آن تجزیه می شوند.

- مواد تجزیه شده به صورت گازهای فراری كه بیشتر تركیبی از هیدروژن ، كربن و اكسیژن هستند ، آزاد می شوند تا آب ، دی اكسید كربن و .... به وجود آید.

- گازهایی كه به هوا متصاعد شده اند ، تولید زبانه آتش می كنند . اتمهای كربن در این زبانه با افزایش حرارت تولید نور می كنند.

- حرارت زبانه آتش سبب می شود كه ماده سوختنی در دمای اشتعالش باقی بماند و تا وقتی ماده سوختنی و اكسیژن باقی باشد به سوختنش ادامه دهد.

همانطور كه دیدید در پروسه سوختن 3 عنصر ضروری لازم است: دمای بالا ، اكسیژن یا گازهای مشابه و ماده سوختنی .

كپسول های آتش نشانی برای حذف حداقل یكی از این 3 مورد طراحی شده اند. یكی از راههای كنترل آتش ، سردكردن ماده سوختی تا زیر نقطه اشتعالش است و آب یكی از بهترین راهها برای این كار است تا سیكل سوختن قطع شود. برای حذف اكسیژن باید به وسیله ای آتش را خفه كنید تا هوا به آن نرسد كه بهترین راه پوشاندن آتش با یك پتوی سبك و یا ریختن مواد غیر قابل اشتعال از قبیل شن روی آتش است. حذف ماده سوختنی كه یكی دیگر از روشهای كنترل آتش است راه دشوارتری است. مثلاً وقتی منزلی آتش می گیرد ، ماده سوختنی در حقیقت خود خانه و وسایل آن است كه حذف آن بسیار دشوار است و تنها وقتی حذف می شود كه كل آن سوخته باشد.

کپسول آتش نشانی و اجزا تشکیل دهنده آن:

كپسول های آتش نشانی، استوانه های فلزی محكمی هستند كه با آب یا یك نوع ماده خفه كننده پر شده اند و وقتی اهرمی را كه بالای این استوانه است فشار دهید ، ماده با فشار زیادی از كپسول خارج می شود . در این كپسول ها یك لوله ، مخزن تحت فشار كپسول را به قسمت بالای كپسول متصل و یك شیر فنری نیز ارتباط میان لوله را با دهانه خروجی مسدود كرده است. در بالای سیلندر، سیلندر كوچك دیگری وجود دارد كه با گاز فشرده ای مانند دی اكسید كربن پر شده است و یك شیر جلوی انتشار دی اكسید كربن را می گیرد.

روش کلی استفاده از یک کپسول آتش نشانی:

برای استفاده از كپسول آتش نشانی باید ضامن كپسول را كشیده و اهرم آن را فشار داد. این اهرم یك میله را فشار می دهد تا شیر فنری را به پایین فشار دهد و مسیر خروجی را باز كند. گاز فشرده شده بر اثر فشار كم محیط رها می شود . این امر موجب می شود كه مواد موجود در كپسول با نیروی قابل ملاحظه ای از مخزن به دهانه خروجی منتقل شده ، خارج شود .

روش درست استفاده كردن از كپسول آتش نشانی این است كه آن را مستقیماً روی سوخت هدف گیری و روی تمامی سوخت پخش كنید. اگر فقط شعله ها را هدفگیری كنید ، نتیجه مطلوبی نمی گیرید.

انواع كپسول های آتش نشانی

1- کپسول آتش نشانی برپایه آب:

آب یكی از آشناترین مواد برای خاموش كردن آتش است ؛ اما اگر به شكل صحیحی به كار گرفته نشود می تواند از آتش نیز خطرناك تر باشد. با یك دستگاه خاموش كننده آتش كه به وسیله آب كار می كند می توان آتشی را كه مسبب آن چوب ، كاغذ یا مقواست خاموش كنید ؛ اما اگر آتش به وسیله الكتریسیته به وجود آمده باشد و یا این كه مایعات قابل اشتعال سبب آتش شده باشند ، آب روش مؤثری برای كنترل آن نیست زیرا آب می تواند جریان برق را هدایت كند و سبب برق گرفتگی شود. همچنین مایعات قابل اشتعال به وسیله آب به اطراف پخش می شوند و سبب گسترش آتش سوزی می شوند.

2- کپسول آتش نشانی برپایه گاز دی اکسید کربن (CO2):

یكی از محبوب ترین مواد خاموش كننده آتش دی اكسید كربن خالص است. در كپسول آتش نشانی كه با دی اكسید كربن كار می كند، دی اكسید كربن به شكل مایعی تحت فشار بالا در سیلندر نگهداری می شود . وقتی محفظه باز می شود ، دی اكسید كربن منبسط می شود و در اتمسفر به شكل گاز در می آید. دی اكسید كربن سنگین تر ازاكسیژن است. بنابراین جایگزین اكسیژن اطراف ماده سوختنی می شود . در رستوران ها از این نوع كپسول ها استفاده می شود ، زیرا آلودگی برای مواد غذایی و وسایل آشپزی ایجاد نمی كنند.

3- کپسول آتش نشانی برپایه پودر:

بهترین انواع مواد خاموش كننده آتش ، كفهای خشك شیمیایی یا پودرها هستند كه بیشتر از بی كربنات سدیم، بی كربنات پتاسیم یا مونو آمونیوم فسفات ساخته می شوند. بی كربنات پتاسیم وقتی به دمای 70 درجه سانتی گراد مي رسد شروع به تجزیه شدن كرده و دی اكسید كربن آزاد می كند. این دی اكسید كربن روی آتش را می پوشاند و آن را خفه می كند.

از كپسول های آتش نشانی تنها در آتش سوزی های مختصر (لحظات ابتدایی شروع حریق) می توان بهره گرفت. زیرا حاوی مقدار كمی از مواد خاموش كننده آتش هستند. در آتش سوزی های بزرگتر نیاز به تجهیزات بزرگتری از قبیل کپسولهای آتش نشانی بزرگ (چرخدار) و یا ماشین آتش نشانی و افرادی متخصص است كه بدانند هر آتشی باید به وسیله چه چیزی فرو نشانده شود ؛ اما به هر حال اگر یك آتش سوزی ناگهانی در منزل یا محیط كارتان به وجود آید ، یك كپسول آتش نشانی می تواند نجات دهنده فوق العاده گرانبهایی برای زندگی شما محسوب شود.

پس بهتر است حتما در منزل خود از كپسول آتش نشانی نیز به عنوان یك وسیله ضروری زندگی استفاده كنید و پیش از هر چیز به دستورالعمل و تصاویر روی آن توجه كنید تا بدانید مربوط به چه نوع آتش سوزی هایی است.

جدول گروهای شش گانه آتش طبق استاندارد English 1970.BS.454

گروه آتش	نوع آتش	مثال	ويژگي ها	روش اطفاء	خاموش كننده مناسب
A	مواد خشك و يا جامدات	چوپ-كاغذ- پارچه- لاستيك-پلاستيك-فرش-توتون-الياف-نفتالين و ... .	اكثر تركيبات كربني، موقع سوختن گازهاي سمي توليد مي كنند. كه ممكن است شعله دار و يا درون سوز باشند. معمولا پس از سوختن از خود خاكستر يا مواد ديگر به جا مي گذارند.	1- سردكردن 2- جدا سازي 3- خفه كردن	انواع كپسولهاي آبي و در زماني كه آتش برون سوز بوده يا حجم آن كم باشد استفاده از كپسول پودري
B	مايعات قابل اشتعال	بنزين-گازوئيل-نفت-تينر-گريس-الكل-اتر-استن-گليسيرين و ... .	اكثر مايعات نفتي موقع سوختن دود سياه رنگ ونسبتا سمي توليد ميكنند آتش ناشي از آنها به آتشهاي سطحي معروفند،به علت اينكه سبكتر از آب هستند روي ان شناور مي مانند وآب موجب گسترش مي شود.	1- خفه كردن 2- جدا سازي	انواع كپسولها پودري و يا كپسولهاي كف ساز
C	گازهاي قابل اشتعال	متان-اتان-بوتان-پروپان-استيلن-اكسيژن-هيدروژن و ... .	با كمترين گرما مشتعل مي شوند،درحجم زياد ايجاد انفجار ميكنند،تركيب اكسيژن خالص با چربي يك واكنش گرمازا است .موجب انفجار ويا اشتعال مي شود،شعله هيدروژن بي رنگ است.	جدا سازي	انواع كپسولهاي آبي و پودري و در بعضي مواقع كپسولهاي گازي
D	فلزات قابل اشتعال	ليتيم- سديم- پتاسيم-منيزيم-تيتانيم-زيركانيم و ... .	ليتيم با آب جوش وسديم با آب در هردمايي واكنش مي دهد.ودر سطح آب توليد شعله مي كند،	جدا سازي	انواع كپسولهاي پودري
E	برق و الكتريسيته	كليه ادوات برقي كابل ها وسيمهاي برق و......	حريق الكتريكي مطلق وجود ندارد. معمولا در اثر دو جريان و يا در اثر گرم شدن بيش از حد ايجاد مي شود. جريان برق به راحتي از آب يا كف آتش نشاني مي گذرد.	1- قطع جريان برق 2- خفه كردن	انواع كپسولهاي گازي و انواع كپسولهاي پودري
F	مواد منفجره	باروت C.4 - T.N.T - آمفو - ديناميت-پتن- نيتروسلولز و ... .	چنانچه ضربه، فشار و گرماي مناسب در يك لحظه ايجاد شود منفجر مي گردد. تي.ان.تي. و سي4 با آتش منفجر نمي شوند. بلكه در آن ذوب شده و مي سوزند. ديناميت نيز در آتش ذوب ميشود و در حين سوختن تق تق مي كند.	جدا سازي	انواع كپسولهاي آبي وانواع كپسولهاي پودري

تهیه شده : اداره آموزش های همگانی

انواع اتش و کاربرد کپسول های اتش نشانی

مطالب مشابه :

دستور العمل آتشنشانی حفاظت ساختمانها در مقابل حریق

اطلاعیه سازمان سنجش آمـوزش کشور

تاریخچه

انواع اتش و کاربرد کپسول های اتش نشانی

شناخت مواد شیمیایی خطرناک

آتش نشانی

جستوجو و نجات در حوادث آوار

آتش نشانی

شناسايي انواع تصرف‌ها

آگهی استخدام سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران