روشهای سرمایه گذاری

1- مقدمه از روش های مختلفی که برای مشارکت بخش خصوصی در تولید برق استفاده می گردد .شیوه‌هایی که در دنیا برای انجام پروژه‌های IPP مرسوم است به شرح ذیل می باشد:

1) Build-Own-Operate ) BOO ) :

در این روش سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی نیروگاههای بزرگ را ساخته و با مالکیت خود مورد بهره‌برداری قرار می دهند و برق آن را به وزارت نیرو و یا شرکتهای توزیع می فروشند.

2) : Build-Lease-Operate-Transfer) BLOT ) ‌در این روش بخش خصوصی ساخت، کرایه، بهره‌برداری و انتقال نیروگاه را بر عهده داشته و پس از مدت زمان مشخص انتقال آن به بخش دولتی صورت می پذیرد.

3) BOT یا Build- Operate -Transfer:
در این روش ساخت، بهره‌برداری و سپس انتقال به بخش دولتی صورت می پذیرد. در احداث این نیروگاهها بحث توسعه در کشور‌ها تسریع می گردد.

4) ROT ) Rehabilitation –Operate –Transfer ) :
ترمیم و نوسازی نیروگاهها، بهره‌برداری از آنها و سپس انتقال به دولت و یا بخش عمومی

5) ROL یا Rehabilitation -Operate-Lease :
ترمیم و نوسازی نیروگاهها، بهره‌برداری از آنها و بازگشت از طریق دریافت کرایه

6) DG یا (Distributed Generation):
استفاده از مولدهای پراکنده و خرید برق در ساعات پیک بصورت خرید تضمینی
در حال حاضر روش های B.O.O و B.O.T در ایران با جدیت بیشتری دنبال می گردد که در ادامه به آنها پرداخته خواهد شد . . 2- توسعه ظرفیت به روش BOT
2-1- ساختار قرارداد پروژه BOT
در پروسه BOT، عملاً مجموعه‏ای از شرکت‏های خارجی و احیاناً داخلی در قالب یک Joint Venture ، قرارداد ساخت و بهره‏برداری محدود "از نظر بازة زمانی" با کشور میزبان معمولاً با شرکت دولتی یا غیردولتی بهره‏بردار سیستم نیروگاهی و الکتریکی آن کشور منعقد می‏نماید و پس از اتمام مدت بهره‏برداری فوق نیروگاه را به کشور میزبان Transfer می‏نمایند، در حقیقت BOT: مختصر Build,Operate,Transfer است.
احداث نیروگاه به روش BOT یکی از بهترین روش‏های تأمین انرژی الکتریکی برای کشور میزبان است، زیرا ساخت نیروگاهها یکی از موارد سنگین و سرمایه‏بر است. جذب سرمایه در این راه کمک بسیار بزرگی به افزایش توان مملکت در احداث سایر زیرساختها از قبیل جاده، راه‏آهن، بهداشت و ایجاد اشتغال می‏نماید که در شرایط فعلی ایران با سیکل سریع رشد و توسعه بسیار بجا و به مورد است.
تملک زمین براساس قانون جمهوری اسلامی ایران، قابل واگذاری به خارجیان نیست، لذا در BOT زمین به تملک شرکت پروژه در نمی‏آید. فرم‏ها و اصطلاحات بکار رفته در این بخش فراوان است که در فصول بعدی خواهند آمد ولی بطور اختصار فرم Effective date اتلاق بر زمانی می‏شود که مذاکرات اولیه قرارداد به مرحله‏ای رسیده است که بصورت پاراف بین طرفین به انجام می‏رسد در حقیقت این به معنای نفوذ قرارداد است. مرحله بعدی Closing date است که قطعیت پروژه محسوب می‏شود، این بازة زمانی فی‏مابین فرضی است که طرفین، شرایط کار را آماده می‏کنند و به آنConditions Precedent to closing date اتلاق می‏شود.
در این فرصت شرکت پروژه در محل کار تحکیم می‏یابد و موافقت FIPPA را از وزارت دارائی (البته در ایران) کسب می‏نماید. طرف داخلی قرارداد هم وظایف خود مثل قرارداد زمین ، تأمین آب ، گاز ، جادة دسترسی و غیره را چنانچه به عهده گرفته باشد، پیگیری می نماید. شرکت پروژه هم علاوه بر FIPPA، مجوز محیط زیست را کسب می‏نماید. البته در تمام این مراحل، "سازمان توسعه برق ایران" همکاریهای لازم را انجام می‏دهد.
Closing Date آغاز کار EPC است و معمولاً در دورة سه ساله سرانجام به COD (Commercial Operation Date) می‏رسد و پس از آن دورة بهره‏برداری که معمولاً 15 تا 20 ساله و در انتها هم Transfer Date خواهد بود.
لازم به یادآوری است که طرف مستقیم و مسئول تضمین‏نامة FIPPA در ایران وزارت محترم دارائی است ولی هیأت ارائه‏دهنده FIPPA مجموعه‏ای از وزارت امور خارجه، بانک مرکزی، وزارت نیرو، وزارت صنایع و وزارت دارائی است که رئیس هیأت، وزارت دارائی جمهوری اسلامی ایران است.
در موافقت‏نامة FIPPA، طرف سرمایه‏گذار از تضمین‏های زیر برخوردار می‏شود:
الف) اموالش مصادره نمی‏شود، در صورت وقوع چنین موردی، دولت ایران به قیمت روز تمام بها و خسارت مربوطه را می‏پردازد.
ب) ملی شدن یا Nationalization در مورد اموال او انجام نمی‏پذیرد و در صورت وقوع چنین حالت خاصی تمامی وجوه، بها و خسارت به شرکت پروژه پرداخت خواهد شد.
ج) در صورتیکه عملکرد طرف ایرانی و وقایع داخلی کشور باعث شود که شرکت پروژه نتواند بدهی‏های وام و یا بانکهای طرف قرارداد خود را بپردازد، دولت ایران این بدهی‏ها را خواهد پرداخت.
د) تضمین می‏شود که هرچقدر از درآمد ارزی و یا ریالی را که قانوناً از پروژه فوق‏الذکر کسب می‏کند، بتواند از کشور خارج کند و یا وجوه ریالی را به ارز تبدیل کرده و خارج نماید.
تضمینات فوق جزو قانون جذب و تشویق سرمایه‏گذاری خارجی است. دیاگرام ساختار BOT بشرح زیر است :

2-2- فرآیند برگزاری مناقصه
مناقصه براساس قانون برگزاری مناقصه و آیین‏نامه معاملات توانیر انجام می‏شود.

2-3- تفاهم‏نامه
در صورتیکه از طریق مناقصه، برندة مناقصه معلوم نشده باشد و طرفین در فرآیند برگزاری مناقصه متعهد به اصولی نشده باشند، در مدت مذاکرات اولیه تا حصول مرحله Effective Date ، تفاهم‏نامه‏ای لازم است تا تعیین‏کنندة مذاکرات باشد، این تفاهم‏نامه بین طرفین مذاکره‏کننده، چارچوب تعهدات را تا پایان مذاکرات مقدماتی تعیین می‏نماید. ممکن است در تفاهم نامه آیتم‏های مختلفی حسب ضرورت آورده شود ولی آنچه معمولاً درج می‏شود، تعهد طرفین به حفظ امانت در ارقام و اعداد مورد مذاکره و یا محرمانه تلقی شدن آن است و طرف ایرانی هم متعهد است که تا به نتیجه رسیدن مذاکرات، در مورد سایت مورد نظر با پیمانکاران دیگری همزمان مذاکراتی را آغاز نکند ضمن اینکه طرفین از هیچ‏گونه رایزنی و کسب اطلاعات جهانی و یا محلی جدیدی که خدشه‏ای در مسیر مذاکرات نیاندازد منع نمی‏شوند.

2-4- حل اختلاف
بروز اختلاف یا اختلاف‏نظر در انجام تعهدات و یا نوع نگرش به مفاهیم یا بحث و جدل ایجاد شده بین طرفین و یا برخواسته از ECA ضمن اجراء نباید انکارناپذیر تلقی شود و می‏بایست نکته به نکته اختلافات احتمالی مشخص و راه‏حل آن در قرارداد روشن گردد، معمولاً مادة Dispute Resolution مراجع مختلف حل اختلاف، از رسیدگی توسط متخصصین مورد قبول تا مراجع قضائی بین‏المللی را روشن می‏کند.
7-2-5- مثالی از روش BOT
قرارداد نیروگاه گازی BOT چهلستون در اصفهان که هم‏اکنون مدتی از به مدار آمدن آن می‏گذرد، بین شرکت مپنا- ایهاگ از یک طرف و سازمان توسعه برق ایران از طرف دیگر منعقد گردیده است.

3- توسعه ظرفیت به روش BOO

3-1- ساختار قرارداد پروژه BOO
قراردادهای BOO در ایران قراردادهای تبدیل انرژی است . مخفف این نوع قرارداد ECA است که از نام اصلی ( ENERGY CONVERSION AGREEMENT ) اتخاذ شده است. با توجه به اینکه سوخت در بخش تولید نیرو با یارانه دولت تامین می گردد ، توانیر نسبت به تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه اقدام می کند واین سوخت را بدون دریافت هزینه در اختیار سرمایه گذار قرار می دهد .
سرمایه گذار موظف است که نسبت به اعلام راندمان حرارتی در سالهای مختلف بهره برداری اقدام نماید و در صورت کاهش راندمان نسبت به راندمان اعلام شده با جریمه روبرو می شود . میزان جریمه بر اساس مذاکره دو طرف تامین می شود ولی در هرصورت از نرخ سوخت پرداختی توانیر بیشتر خواهد بود .
با توجه به شرایط فعلی در ایران عمدتاً نیروگاههای گازی با قابلیت تبدیل به سیکل ترکیبی مورد نظر هستند که سوخت اصلی آنها گاز طبیعی و سوخت جایگزین آنها گازوئیل می باشد . نیروگاه باید به گونه ای طراحی شود که امکان استفاده از سوخت جایگزین را حداقل به مدت یک ماه در طول سال داشته باشد و در صورتیکه نیاز به استفاده از سوخت جایگزین به بیش از یک ماه افزایش یابد هزینه مربوطه از سوی توانیر پرداخت می گردد.
3-2- فرآیند برگزاری مناقصه
در برگزاری مناقصه، خریدار برق ساختگاه مشخصی را با ویژگیهای قابل اندازه گیری به سرمایه گذاران معرفی می کند و مشخصات برق خریداری شده نظیر قابلیت دسترسی ، ولتاژ تحویل ، راندمان و ... را نیز بصورت کاملاً واضح به آنها اعلام می نماید و سپس قرارداد قابل قبول خود را به آنها اعلام می نماید . در این صورت کالای مشخص، در مکانی معین و طی قراردادی یکسان قابل خرید خواهد بود و امکان برگزاری مناقصه وجود دارد. قیمتی که به این ترتیب بدست می آید ، قیمتی قابل اتکا و بر اساس مناقصه است .
این گزینه گرچه در روی کاغذ بهترین گزینه است ، اما عملا گزینه ای زمانبر است و از سوی سرمایه گذاران با استقبال مواجه
نشده است . عمده ترین دلایل عدم موفقیت این روش آنست که :
1- مشخصات ساختگاه عمدتا از سوی مشاورتوانیر اعلام می شود و دستیابی به یقین کامل در خصوص صحت این مشخصات بسیار مشکل و هزینه بر می باشد .
2- مشخصات برق تولیدی تابع بسیاری از عوامل متنوع است که محاسبه آنها و اعلام آن بدون قطعیت در تعیین تجهیزات بسیار سخت است .
3- بسیاری از مفاد قرارداد قابل قبول توانیر مورد قبول سرمایه گذاران نیست و دراین خصوص پیشنهادات متفاوتی ارایه میگردد که گنجاندن تمامی آنها در قرارداد کاری زمانبر است .
4- پروسه اعلام قیمت پروسه ای زمانبر و هزینه بر است و سرمایه گذاری که به انعقاد قرارداد امیدوار نیست آن را قبول نخواهد کرد.

3-3- حل اختلاف
در متن قرارداد ماده « حل اختلاف » مراجع مختلف حل اختلاف، از رسیدگی توسط کارشناس مورد قبول تا محاکم قضایی را روشن می‏کند.

3-4- مثالی از روش BOO
نیروگاه گازی رودشور که قرارداد اجرای آن به روش B.O.O با شرکت آرین ماهتاب گستر منعقد گردیده است نمونه موفقی از این دست می باشد که کلیه واحدهای فاز یک نیروگاه تا پایان سال 85 در مدار قرار خواهند گرفت .

روشهای سرمایه گذاری

مطالب مشابه :

روشهای سرمایه گذاری

مختصری اشنایی خودمانی با قرارداهای مشارکت در تولید نفت و گاز PSA,PSC

قراردادهای بیع متقابل؛ گذشته و آینده

حقوق سرمایه گذاری خارجی در پرتو قانون و قراردادهای سرمایه گذاری(معرفی کتاب)

نمونه قرارداد سرمایه گذاری در بورس

پنجاه نکته مؤثر در سرمایه گذاری در املاک پیش فروش(پیش خرید)

مزایای بیمه عمر و سرمایه گذاری بیمه کارآفرین

پنجاه نکته مؤثر در سرمایه گذاری در املاک پیش فروش(پیش خرید)