طراحی و معماری پارکهای علم و فناوری

چکیده

پارک های فناوری به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی و حلقه ای از زنجیره توسعه اقتصادی مبتنی بر فناوری در دهه 1960 شکل گرفتند .

با توجه به رویکرد سیاست گذاران به توسعه ی همه جانبه (زیربنایی و ساختاری) تحت راهبری که از دهه 1980 شروع شد , توسعه و ایجاد پارک های فناوری نیز به عنوان بخشی از این رویکرد رواج یافت و مورد استقبال دولتمردان , اندیشمندان وصاحب نظران کلیه کشورها اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه قرار گرفت . به نحوی که در حال حاضر بیش از هزار پارک فناوری در عرصه بین المللی شکل گرفته و توسعه یافته اند. در ایران نیز توجه به راهبرد و سیاست ایجاد پارکها از دو دهه گذشته مورد توجه واقع شده , سبب شد تا پارک های متعددی در سطوح ملی و منطقه ای شکل بگیرد ; امابه دلایل گوناگونی از جمله عدم حمایت های مالی و اعتباری مناسب, مبهم و نامشخص بودن سیاست گذاری ها ,اهداف و راهبردهای ایجاد و مهمتراز انها فقدان ضوابط, معیارها وشاخص های نظام مند در زمینه مکان یابی,طراحی و..... احداث برخی از این پارک ها با موفقیت چندانی روبرو نبوده است.

در این مقاله که بر اساس روش توصیفی – تحلیلی و دیدگاهی تعمق نگر در خصوص تجارب کشورهای توسعه یافته ای چون امریکا و استرالیا و همچنین کشورهای در حال توسعه ای چون سنگاپور تنظیم شده, سعی شده است تا با بررسی تحلیلی طرح جامع1 پارک های ذکر شده و ساختار کالبدی .

فضای کنونی پارک های علم و فناوری کشور بتوان به تعیین و تبیین معیارها و ضوابط طراحی و معماری این پارک ها دست یافت.

امید است نتایج حاصل از این مطالعه بتواند به تدوین ایین نامه ضوابط و مقررات طراحی و معماری احداث پارک های علم وفناوری کمک کرده و با خلق افقی روشن در ایران زمینه, ضمن ارتقای بهره وری و کارایی این پارک ها زمینه و بستر لازم برای رسیدن به اهداف انها را فراهم اورده و مسئولان و برنامه ریزان را برای تحقق راهبردها و سیاست های مورد نظر یاری دهد.

واژه های کلیدی

پارک های علم و فناوری,شاخص ها,ضوابط طراحی,مبانی معماری,تجارب جهانی.

مقدمه

پارک های فناوری در راستای دستیابی به توسعه و رشد اقتصاد کشورها اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه با تکیه و تاکید بر دانش محوری ,فناوری جدید و فناوری برتر ایده های خلاق,نگاهی جدید را به راهکارهای دستیابی به توسعه گشودند.

احداث این پارک ها که در حال حاضر تعدادشان به بیش از 1200واحد در سراسر دنیا می رسد, با اهدافی چون ایجاد محیط مناسب برای تمرکز و پیوستگی امکانات و فضای مساعد برای شرکت های فعال در سیستم تولید اطلاعات و کاربری ان ,تسهیل وتسریع انتقال فناوری ,حمایت از اندیشه های نو و خلاق در عرصه های گوناگون علمی و صنعتی ,فناوری و.... حیطه سیطره خویش را به کشورهای در حال توسعه نیز تسری دادند.بنابر این در کشورهای در حال رشد از جمله ایران در احداث و راه اندازی این پارک ها بسیار محتاط عمل می کنند.(ایجاد 17 پارک علمی توسط وزارت علوم,تحقیقات و فناوری در همین راستا بوده است ). حال این سئوال اساسی مطرح می شود که در شکل گیری تفکر ایجاد پارک های فناوری و احداث انها ,منطق حاکم چه بوده است ؟ ایا در اینجا نیز همانند بسیاری از فناوری ها صنایع و الگوها تنها جنبه وارداتی این دستاورد ,منطق قابل پذیرش مسئولان بوده است ؟

آیا در شکل گیری و حتی در مراحل تکوین و توسعه این پارک ها درمناطق مختلف کشوربه بحث های کلیدی و مهمی چون زیر ساختها و قابلیت های فضایی,محیطی,صنعتی,نیروی انسانی وبازار اقتصادی توجه شده است؟ایا تا کنون متولیان امر در خصوص احداث این پارکها ضوابط مقررات مرتبط با طراحی و معماری فضایی موجود و آتی پارک ها را تدوین و تنظیم کرده اند؟

به نظر می رسد در راستای افزایش کارایی و قابلیت این پارک ها و در جهت موفقیت و بهره وری انها لازم است ضمن بررسی تجارب سایر کشورها,در جهت تحقق بومی این فناوری نیز با استفاده از دانش و تخصص کار شناسان و صاحب نظران گوناگون در عرصه های گوناگون از جمله طراحان شهری, معماران,طراحان منظر,برنامه ریزان شهری,برنامه ریزان اقتصادی,طراحان صنعتی و متخصصان فناوری گام هایی برداشته شود.

نگارنده با درک تهی بودن ضوابط و مقررات مربوط به فضاهای معمارانه ی این پارک ها سعی کرده است تا خلاء وجود این ضوابط و مقررات را تا حدی مرتفع نماید .بنابراین این مقاله ضمن بررسی تجارب سایر کشورها در صدد برامده است تا یک الگوی اولیه معماری و طراحی مبتنی بر ضوابط و مقررات را ارائه نماید.

پارك فناوري چيست؟

پارك فناوري از هر جهت مقوله‌اي مبهم و ناشناخته است كه براي توصيف سطح متنوعي از فعاليتها جهت تحريك توسعه كارآفريني شركنهاي كوچك و متوسط دانش محور در يك كشور بكار مي‌رود. عبارت پارك فناوري حداقل 16 مترادف دارد كه رايجترين آنها پارك علمي، پارك تحقيقاتي و قطب فناوري هستند. زمينه‌هاي جديد در فعاليت پاركهاي فناوري دائما در حال زياد شدن هستند تا اين پاركها از رقباي فراوان خود كه حدود 295 پارك فناوري در سراسر جهان هستند، متمايز شوند.

پاركهاي فناوري از اوايل دهه 50 ميلادي در آمريكا ايجاد شدند و امروزه نيز دز سراسر جهان وجود دارند و تعدادشان روز به روز در حال افزايش است. در ابتدا مقوله پارك فناوري تعريف بسيار محدودي داشت كه تمركز اصلي آن بر مستغلات پارك بود، چه‌آنكه طبق اين تعريف دانشگاهها نوعا مستغلات، فضاهاي اداري يا تجهيزات تحقيقاتي را به واحدهاي تجاري اجاره مي دهند. گاهي اوقات اين تركيب به شهركهاي صنعتي يا محل تجمع شركتها شباهت مي‌يابد. امروزه اين مقوله توسعه يافته است تا محدوده وسيعتري از فعاليتها شامل توسعه اقتصادي و انتقال فناوري را در بر گيرد.

اگرچه تعاريف گوناگوني در مورد پارك فناوري ارائه شده است، ولي تعريفي كه ما در اين مقاله آن را مد نظر قرار مي‌دهيم، يك پارك فناوري را واحدي مي داند كه:

1. با مؤسسات آموزشي و پژوهشي در ارتباط است.

2.زيرساختها و خدمات پشتيباني، خصوصا مستغلات و فضاهاي اداري را براي واحدهاي تجاري فراهم مي نمايد.

3. وظيفه انتقال فناوري را بر عهده دارد.

4. وظيفه توسعه فناوري را بر عهده دارد.

نكته قابل ذكر آنست كه بهرحال همه پاركهاي فناوري به همه اين خصوصيات دست نمي‌يابند و برخي نيز ممكن است وظايفي اضافه بر آنچه ذكر شد نيز داشته باشند. آنگونه كه انجمن بريتانيا در تعريف خود مي‌آورد: مقوله پارك فناوري شامل محدوده وسيع و متنوعي از ابتكارات و نوآوريها مي‌شود كه اين تنوع حتي در داخل يك پارك نيز وجود دارد. بنابراين امكان ارائه تعريفي محكم و فراگير در اين مورد وجود نخواهد داشت.

به عنوان مثال، در سال 1993 در ايالات متحده آمريكا مساحت متوسط پاركهاي فناوري 200 هكتار بود با بيش از 200 هزار فوت مربع ساختمان، 12 شركت عضو، 300 نفر شاغل و 250 هزار دلار بودجه عملياتي. پاركهاي خارج از ايالات متحده عموما حجمي كوچكتر دارند و در موقعيتهاي بسيار متفاوتي قرار دارند؛ از يك فضاي سبز وسيع در محيطي روستايي گرفته تا پاركهاي عمودي در ساختمانهاي بلند واقع در شهرهاي بزرگ. امروزه، حدود 250 پارك فناوري در انجمن بين‌المللي پاركهاي علمي عضو هستند و 295 پارك عضو انجمن پاركهاي فناوري مرتبط با دانشگاه مي‌باشند.

نامهاي ديگر

همانگونه كه تعريف ثابتي براي پارك فناوري وجود ندارد، اصطلاح ثابتي نيز براي براي وظايفي كه پاركهاي فناوري انجام مي‌دهند بكار نمي‌رود. اگرچه در ايالات متحده پارك فناوري، پارك تحقيقاتي يا پارك تحقيقات فناوري بكار مي‌رود، اصطلاح پارك علمي در انگلستان و اروپا رايجتر است و عبارت قطب فناوري در فرانسه بسيار استفاده مي‌شود. در زير ليستي از اصطلاحاتي كه مترادف با پارك فناوري بكار مي‌روند،آمده است:

· پارك تجاري

· پارك رايانه‌اي

· پارك فناوري پيشرفته

· پارك صنعتي

· مركز نوآوري

· پارك تحقيق و توسعه

· پارك تحقيقاتي

· پارك تحقيقات و فناوري

· پارك علمي و فناوري

· شهرك علمي

· پارك علمي

· مركز رشد فناوري

· قطب فناوري

· شهرك فناوري

تاریخچه

همان طور که در بالا اشاره شد پاركهاي علمي پديدهاي است كه براي اولين بار در آمريكا ظهور يافت و قدمت آن به دهه 1950 بر ميگردد. پاركهاي علمي در اصل پاسخي به نياز دانشگاهيان كارآفرين محسوب مي شود. اين افراد از يك سو تمايل به تجاري سازي ايده هاي فناورانه خود داشته و از ديگر سوي مايل بودند كه ارتباط خود را با نهادهاي دانشگاهي به عنوان منبع تامين نيروي انساني متخصص و آموزش ديده و نيز محلي كه منشأ اختراعات و نوآوريهاي جديد است، به نحوي حفظ كنند. همان گونه كه پيشتر گفته شد، نخستين پاركي كه از سوي همگان به عنوان پارك علمي شناخته شد، پارك تحقيقاتي استانفورد بود. كه در ايالت كاليفرنيا واقع است، و انديشه آن در سال 1951 مطرح گرديد. اين پارك، زائيده انديشه هاي فردريك ترمن است كه بعد اً به پدر بزرگ دره سيليكون مشهور گرديد. وي براي افزايش درآمد دانشگاه و بهبود وجهه بين المللي آن، اقدام به تأسيس پارك استانفورد كرد، پارك استانفورد، اولين منطقه صنعتي است كه براي جذب شركتها و امكانات تحقيق و توسعه در جوار يك دانشگاه طرح ريزي شده است. اين پارك توانسته است ارتباط موثري بين دانشگاه و صنعت برقرار كند و موجبات. ايجاد زايش صنعتي (از دانشگاه براي صنعت) را فراهم آورد. پارك استانفورد، منشأ شكل گيري معروفترين منطقه فناورانه جهان يعني دره سيليكون بوده است.

پاركعلموفناوريچهوظايفيبرعهدهدارد؟

· كمك به ارتقاء دانش فني واحدهاي فناوري به منظور رقابت در عرصه جهاني

· سازماندهي براي ارائه خدمات موثر و مورد نياز به واحدهاي فناوري به منظور كمك به رشد آنها

· سازماندهي تواناييهاي و امكانات موجود در منطقه براي ايجاد پيوند بين امكانات و منابع دانشگاهها و مراكز علمي و فناوري و صنعتي منطقه و تواناييهاي واحدهاي فناوري

· كمك در جهت دهي مراكز علمي مرتبط با پارك به سوي تحقيق در رشتههاي مورد نياز واحدهاي فناوري

· ايجاد فضاي مناسب فعاليت علمي و مهندسي براي جذب دانشمندان و متخصصان داخل و خارج از كشور

· ايجاد بستر مناسب براي فعاليت واحدهاي تحقيق و توسعه دولتي و غيردولتي در پارك

· ايجاد بستر مناسب براي حضور و همكاري واحدهاي فناوري خارجي در پارك براي توسعه فناوري شركتهاي بومي

· ايجاد بستر مناسب براي فعاليت مشترك واحدهاي فناوري داخلي و خارجي

· تشويق پژوهش با هدف توسعه محصولات و فرآيندها و با هدف دستيابي به فناوري

· كمك به ايجاد شركتها و بنگاههاي اقتصادي جديد از طريق مراكز رشد واحدهاي فناوري

پارکعلموفناوريتوسطچهسازمانيايجادميشود؟

· پارک توسط يک سازمان دولتي يا غيردولتي تاسيس مي گردد و اعتبار آن از مجاري دولتي و غير دولتي تامين مي گردد.

پاركعلموفناوريبايددارايچهويژگيهاييباشد؟

· نزديكي به مراكز شهري مهم، دانشگاهها و مناطق اقتصادي

· داراي حوزه ستادي كوچك و مديريت با تجربه

· داراي توان تدارك امكانات و خدمات با ارزش افزوده بالا

· داراي زيرساخت هاي تاسيساتي و شهري مناسب

· داراي دسترسي مناسب از قبيل اتوبان، فرودگاه و راه آهن

· داراي معماري نوين ساختماني و محيط آرام و دلپذير

1.بررسی چند نمونه از پارک های موجود در کشورهای توسعه یافته

در این بخش با نگاهی دقیق تر به پارک های موجود مسائلی همچون نظام عملکردی ,نظام حرکتی,توده و فضا ,ترتیب بندی شکلی بناها,شکل کالبدی و.... مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.

1-1.پارک فناوری روچستر2 ایالات نیویورک

شهر روچستر در ساحل جنوبی دریاچه انتاریو,در ایالات نیویورک واقع شده است.

این منطقه در

فاصله ای حدود 643 کیلو متر از مناطق شهری مهمی چون شهر نیویورک ,تورنتو, بوستون, فیلادلفیاو کلولند واقع شده است.

روچستر , سومین منطقه شهری بزرگ در ایالات نیویورک و یک مجموعه شهری خلاق و محرک است . به وجود امدن منطقه ای با فناوری برتر 3,به خلق نیروی کاری ماهر و تحصیلکرده کمک نموده است

در نتیجه ,روچستریکی از شهرهایی است که بالاترین درصد کارکنان با مهارت را در امریکا دارا می باشد.گروههای صنعتی شناخته شده برای تحقیق شامل فوتونیک4,چاپ, فناوری اطلاعات ,ارتباطات,فناوری زیستی5,داروسازی و پزشکی می باشد .

شرکت های جدید و فعال با فناوری برتر در حال حاضر روچستر را به یک مرکز اختصاصی برای فناوری های تخصص یافته در بخش های وسایل ارتباطی6و دیجیتال تبدیل کرده است .

همچنین این منطقه شاخه های تحصیلی بیشتر و بالاتری را دارا می باشد .17 کالج و دانشگاه در این منطقه قرار دارد و تعدادی از مغزهای پویا در کشور را جذب کرده است . دو دانشگاه جهانی دانشگاه روچستر و انستیتو فناوری روچستر صنعت منطقه را تقویت می کند و موجب تحقیق و نواوری می شود.

روچستر به عنوان یکی از دوستانه ترین و صمیمی ترین شهرها در امریکا برای ساکنانش کیفیت زندگی بالایی را به طور استثنایی فراهم کرده است .در سال 1998روچستر یکی از ده جامعه ملی بوده که جایزه all-americancity را که بیانگر موفقیت این شهر به عنوان یک مکان بسیار خوب برای زندگی

بوده دریافت کرد .

تاریخ صنعتی پرمایه و تاکید ان بر خدمات عمومی با کیفیت بالا به خصوص در زمینه تحصیل با بخش عظیم و غیر متداول تحصیلات بالاتر همراه شده و کارکنانی را با فناوری برتر ,پیچیده و قابل اطمینان به وجود اورده است .شرکت های جدید می توانند از این افراد شاغل در کارخانه ها سود ببرند. در حالی که این کارکنان از هزینه های کمتر زمین و ساختمان و محل اقامت نیز بهره مند می شوند .

پارک فناوری روچستر 7

پارک فناوری روچستر یکی از بزرگترین و مهمترین مجموعه های چند منظوره است که در حال حاضر در امریکا برای بهره برداران و مستاجران پارک فراهم شده است.به خاطر وجود زیرساخت پیشرفته ,نیروی کار با مهارت بالا و عظمت فضای پارک و انعطاف در فضای کار,RT P یک محل کار و تجارت ایده ال است .

,RTP202هکتار زمین کاربری های مختلف را در خود جای داده است که شامل دفاتر اداری, تولید,فناوری برتر, زیست فناوری,مرکز اطلاع رسانی مخابرات,انبار,خرده فروشی و هتل می باشد.26 هکتار نیز برای توسعه اینده ان در نظر گرفته شده است.

پارک فناوری روچستر بین سالهای 1966تا 1985ساخته شده است و ساختمان ها بر اساس استاندارد

رسمی کیفیت نگهداری شده اند . این مجموعه در 6 مایلی غرب مرکز شهر روچستر واقع شده است و

فرودگاه بین المللی روچستر در فاصله ای کمتر از 5 مایل از جنوب شرق قرار دارد.3 بزرگراه دسترسی به پارک را فراهم می کند که یک مسیر ان منحصرا به RTPمنتهی می شود.

امنیتدرپارکفناوریروچستر

تمام فعالیت ها پیرامون ساختمان ها در 24ساعت شبانه روز به وسیله مرکز ارتباطات ایمنی مجموعه که در سایت مجموعه قرار گرفته است ,مشاهده می شود . دسترسی به هر یک از ساختمان ها نیز به وسیله سیستم کنترل ,یک کارت الکترونیکی کنترل می شود . سیستم تلویزیون مدار بسته مجموعه در لابی هر یک از ساختمان ها در بخش ورود و خروج مجموعه قرار گرفته است تا تصویرهای پاتاروسیک از فعالیت ها در محدوده پارک ,دسترسی به راه ها و بسیاری از درهای داخلی قابل مشاهده باشد . این سیستم ایمنی همچنین تمام بخش خدمات و تاسیسات و اطفای حریق در 24 ساعت را مشاهده میکند .یک سیستم مرکزی ارتباطی حفاظت وجود دارد که تمام موارد مربوط به حفاظت و امنیت در مجموعه را کنترل می کند . یک سیستم داده های سراسری 8 برای اداره مدیریت زیر ساخت ساختمان ,سیستم های برق, ارتباطات و نگهداری استفاده می شود .

ساختمانها

طرح های ساختمان از لحاظ سازه شامل بار 1470 کیلو گرم متر مربع بر کف ساختمان است . 3تا9 متر ارتفاع قابل دید و ستون ها فضایی را تا 17*15متر مربع اشغال می کند .

ساختار TELECOMطوری طراحی شده است که فناوری کابل های مسی مورد استفاده برای هر دو مورد صوت و اطلاعات باشد و ساختار فیبر نوری را تقویت نماید

1-2.پارکعلمیسنگاپور

سازمانپارکهایفناوری

فعالیت ان در راستای توسعه و عمران مراکز صنعتی پارک های علمی ,تجاری و صنعتی و تامین امکانات مربوط به این پارک ها سوق یافته است . در این ارتباط ,این سازمان با هدف تحقق نیازهای صنایع فناوری پیشرفته کشور در سال 1989تاسیس گردید. گستردگی طیف فعالیت این سازمان نیز علاوه بر مشارکت در توسعه امکانات صنعتی محلی توانسته است تحقق پروژه های عظیم مشاوره داخلی و چند ملیتی را دچار تحول کند . این شرکت با قرار دادن شعار استحقاق مشتری در کسب امکانات ,به عنوان سر لوحه فعالیت های خود توانسته است فلسفه خود را در تحقق کمال کیفیت در کلیه پروژه های ساختمانی و خدماتی با ارائه بهترین امکانات تحقیقاتی متمرکز سازد . همچنین با احداث بناهای صنعتی و نیز استقرار امکانات رفاهی و تفریحی مناسب در اماکن بسیار زیبا توانسته است گامی مثبت در راستای اهداف خود بردارد.

از جمله پروژه های به انجام رسیده توسط این سازمان عبارتند از:

الف.پارکعلمیسنگاپورIوIIوIII

ب.مرکزفناوریIوII

ج.ساختمانصنعتیcorporation place

د. کانونفناوریTech polnt

ه.پارکهایفناوریTuas,kaki bukit

و.پارکهایفناوریارتباطات

ز. مجتمعانبارهایپیشرفتهفناوری

ح.پارکاطلاعرسانی(بنگالورهندوستان)

پارکعلمیسنگاپور

این پارک در سال 1980 تحت حمایت دولت فعالیت خود را اغاز کرد . هدف این پارک ایجاد فرا ساختاری برای پیشرفت تحقیقات و توسعه ان در سنگاپور بوده است .به عبارتی می توان گفت هدف از تاسیس این پارک ایجاد کانونی برای تحقیقات و توسعه و نواوری

درسنگاپور و منطقه است . شرکت هایی که مسئول انجام تحقیقات در فناوری بوده اند ,به دلیل محیط کاری نا پایدار جذب این پارک شدهاند.

به منظور جوابگویی بهتر و توجه بیشتر به نیازهای تحقیقاتی و R&Dشرکت ها ,مدیریت پارک از سال 1990به صورت خصوصی در امده و هم اکنون پارک علمی در سه بخش Iو IIوIII در حال ارائه خدمات به محققین می باشد .

پارک علمی سنگاپور در منطقه ای خوش منظره و زیبا از گذرگاه فناوری11واقع شده است.

گذرگاه فناوری بزرگترین منطقه صنعتی در جنوب شرقی اسیا است که تراکم صنایع مبتنی بر دانش و فناوری در ان بسیار بالااست. این منطقه شامل شرکت های تحقیق و توسعه ,دانشگاه ها و موسسات و مراکز R&D است. پارک علمی سنگاپور در قلب این گذرگاه فناوری قرار دارد.

از جمله ازمایشگاه Kent ridge Digitac و موسسه میکرو الکترونیک مرکز ارتباط بی سیم-مرکز

فناوری مبتنی بر بیوپرو سینگ در این گذرگاه واقع شده است . این امر باعث شده است که ارتباط بین پژوهشگران شرکت ها و موسسات خصوصی با شرکت های تحقیق و توسعه و مراکز دانشگاهی و مراکز

تحقیقاتی مستقر در پارک جهت پروژه هایR&D بیشتر شود.

پارک علمی سنگاپور از سه قسمت جداگانه تشکیل شده است .اما این سه پارک از لحاظ عملکرد و ارائه خدمات با هم هماهنگی و ارتباط دارند.

دسترسیها

پارک علمی سنگاپور با واقع شدن در تونل فناوری سنگاپور امکان دسترسی های سریع را برای مجموعه به وجود اورده است . پارک علمی سنگاپور در فاصله 8 کیلو متری از فرودگاه و 13 کیلومتری از راه اهن واقع شده است . دسترسی به این پارک از بزرگراه Agen road امکان پذیر است که از طریق اتوبوس یا تاکسی حداکثر زمان 5 دقیقه می باشد.

همجواریها

از نکاتی که در پیشرفت منطقه و رونق پارک علمی سنگاپور نقش داشته است ,همجواریهای پارک و قرار گرفتن این پارک در گذرگاه فناوری است و امکان دسترسی اسان و سریع را به انها فراهم می کند. دو بخش پارک علمی IوII بوسیله Kent Ring از هم جدا می شوند . پارک علمی Iازشمال بهBound Vista و از غرب به دانشگاه ملی سنگاپور محدود می شود و در بخش شرقی پارک I عمدتا ً مناطق مسکونی وجود دارد.پارک علمی در کنار بزرگراه Ayer Rajan بعد از بیمارستان دانشگاه ملی سنگاپور قرار دارد.

پارک علمی از شمال و غرب به بیمارستان دانشگاه ملی سنگاپور از شرق به Bona Uista و از جنوب به روستا و جاده ی Pasir Panjang Voud محدود می شود.پارک || در کنار جاده Pasiu بعد از Howpar theme Park واقع شده است.پارک علمی | حدود 30 هکتار زمین را تحت پوشش قرار می دهد و حدود245000متر مربع ساختمان در ان ساخته شده است.این پارک با تهیه تجهیزات امکانات و مختلف جهت نیاز های تحقیقاتی توانسته است بیش از 120 شرکت مختلف اعم از شرکت های چند ملیتی موسسات دولتی و شرکت های محلی را در خود جای دهد.مجموعه فیزیکی پارک از بخش های مختلف زیر تشکیل شده است.

الف.ساختمان های (IT)Cintech

ب. ساختمان های Land Leases

ج. ساختمان های چند مستاجره Multi Tenated

1-3. پارک تحقیقاتی مک کوایر

پارک تحقیقاتی مک کوایر در گوشه شرقی دانشگاه مک کوایر واقع شده است که فضای باز ان 5هکتار از زمین های بوته ای را شامل می شود.این پارک در بخش Ryde شمالی واقع شده است.این بخش از مرکز شهری سیدنی تقریبا 14 کیلو مترفاصله دارد.

همه شرکت های فناوری عالی منطقه در بخش Ryde شمالی تمر کز یافته اند.به طوری که اغلب تحت عنوان Silliconcorridor_Australias نامیده می شود.بیش از500 شرکت با فناوری عالی در این بخش مستقر شده است.شرکت هایی مانند سونی-مایکرو سافت راک ول-بوئینگ-فیلیپس-اِسِر-کنن

Ryde شمالی تقریبا دروازه ای برای شهر سیدنی است و در بخش شمال غربی ان واقع شده و بیشتر منطقه سکونت و اقامت برای افراد مشغول در این منطقه است.پارک در نزدیکی مجموعه ی تجاری مک کوایر و مرکز عمده در چاست وووبخش شمالی سیدنی واقع شده است که یک مسیر پهن پارک را به ساحل دریاچه منتهی می کند و در طول این 4کیلو متر 3 زمین گلف وجود دارد . این پارک از امکانات حمل و نقل و تجهیزات ارتباطی به طور کامل برخوردار است.یک توقفگاه عمومی برای ماشین در نزدیکی پارک وجود دارد که از طریق جاده Epping دسترسی ان امکان پذیر است .

یک بزرگراه که دسترسی مستقیم به فرودگاه را امکان پذیر می سازد . همچنین مسیر راه اهن Parramatla-Chastwood که از زیر ساخت های مهم بشمار می رود در برنامه زمانی , قرار است تا سال 2008به بهره برداری برسد و ایستگاه ان در محوطه دانشگاه مک کوایر ایجاد خواهد شد و تنها چند دقیقه از پارک تحقیقاتی تا ایستگاه فاصله دارد. با راه اندازی راه اهن و ایجاد ایستگاه در دانشگاه مک کوایر این دانشگاه از هر دانشگاهی در سیدنی از لحاظ رفت وامد بهتر خواهد بود و طبعا پارک از جایگاه بهتری برخوردار خواهد شد.

شرکت های مستقر در پارک

پارک مک کوایر پر تحرک را برای تعدادی از شرکت های پیشتاز بین المللی و استرالیایی فراهم می کند . شرکت های پارک عبارتند از:

-BD : یک شرکت بزرگ بین المللی در زمینه ابزار ازمایشگاهی و سیستم های تشخیصی است.

-Ciscosystems: در زمینه فناوری بی سیم فعالیت می کند.

-Covance:یک مرکز تحقیقات جهانی و مرکز گسترش دارو می باشد.

-Dow corning: کالاهای ویژه ای که توسط شرکت های بزرگ صنعتی استفاده می شود را تولید میکند .

-EMC corporation:یک شرکت بین المللی در زمینه ذخیره سازی می باشد.

-:Eppendorfابزارهای تجهیزی و تحلیلی ازمایشگاه را تولید می کند.

:GoodmanFilder- بزرگترین شرکت خصوصی صنایع غذایی در استرالیا می باشد.

:Nortel network-فراهم کننده پیشتاز شبکه ی ارتباطات است.

:Siemens- یک مبدع جهانی برق و فناوری ارتباطات است.

تا کنون 4 ساختمان در محوله پارک با زیر بنایی بیش از 35000متر مربع با یک سرمایه گذاری از طریق بخش خصوصی با مبلغ بیش 100میلیون دلار احداث شده است.12مستاجر این پارک از بزرگترین شرکت های موجود می باشند.مانند Siemens بنگاه Goodma,Ciscosystem EMC وBDوDow Cormingومستاجرین کوچک عبارتند از CovancوEppendorf.تاریخ تکمیل ساختمان پنجم نیز برای شرکتNortel Network سال2004می باشد.همچنین پارک یک هتل با120اتاق را راه اندازی کرده است که به پارک و مدرسه مدیریتی(MGSM)Macquarie خدمات ارائه می دهد.

2.اصول و مبانی نظری معماری پارک

در جامعه ای که بخش عمده ای از جمعیت ان را افراد جوان تشکیل می دهد برنامه ریزی برای اینده اهمیتی حیاتی و سرنوشت ساز دارد .سوالاتی از این قبیلکه با توجه به وضعیت کنونی و موقعیت بین المللی ایران چه باید کرد؟

ایا پارک پاسخ مناسبی برای این مسئله می تواند باشد یا خیر ؟ امکان موفقیت این پارک ها تا چه حد پیش بینی میشود,از مواردی هستند که در این زمینه مطرح می شوند.تردیدی نیست که ایجاد و گسترش اینگونه فضاها در کشور با توجه به نیاز روزافزون به تولید فناوری و کاربردی کردن علوم بیش از پیش احساس می شودو طبیعتا تعداد انها روز به روز افزایش خواهد یافت . بنابراین از لوازم مهم پاسخ به این نیاز توجه به کیفیت معماری است . چیزیکه در کشور ما معمولا به ان توجهی نمی شود . از مشکلاتی که در حال حاضرجهت برنامه ریزی و تدوین مبانی این فضاها وجود دارد ,عبارتند از: عدم پیش بینی تعداد محقق و متخصص, جایگاه اجتماعی وضعیت خانوادگی انها,تنوع گروه ها ودسته ها که امکان تبدیل شدن به یک بحران را در کشور بوجود می اورد. بنابراین موضوعی که جدی تر به نظر می رسد,توجه طراح پارک به چگونگی محیط طراحی شده و این موضوع است که پارک قرار است پذیرای چه افرادی باشد.

پارک همانند هر فضای دیگر ویژگی های مشخص و خاص خود را دارد. بنابراین تملک یک زمین ,ساخت و ساز در ان مشکل این گونه فضاها را با توجه به نو بودن ان در کشور حل نخواهد کرد . بنابراین در این بخش سعی بر ان است که مبانی نظری معماری را در قالب سه نظم حرکتی, کالبدی و عملکردی دسته بندی کنیم . لازم به ذکر است با توجه به گسترده بودن موضوع مبانی نظری معماری , سعی شده که مبانی طراحی را در حوزه های جداگانه از جمله مبانی و معیارهای طراحی , مبانی اجرا و ساخت و ساز مورد بررسی قرار داده تا از چند دستگی و طولانی شدن مبانی نظری معماری پرهیز گردد.

2-1 مقیاس

در مبانی نظری مشخص شدن مقیاس پارک بسیاری از مسائل را مشخص خواهد نمود و به مبانی نظری سمت و سو می دهد . در مورد مبانی باید گفت مقیاسی که در مورد این پارک ها مطرح است ,مقیاس شهری است و طبیعتا اصول شهر سازی باید در ان رعایت شود . هر چند در این پارک ها ارجحیت با مقیاس شهری است ولی مقیاس معماری و جزئیات از درجه اهمیت خاص برخوردار می باشند .

2-2.فرایند توسعه

در طراحی پارک ها بهتر است به جای یک طرح جامع که تمامی موارد دران در نظر گرفته می شود،طراحی به صورت توسعه ای و فرایند شکل پذیرند.زیرا در طرح های جامع طرح توسعه ی اتی و در نتیجه شکل نهایی فضا مشخص است.درحالی که پیچیدگی و پیش بینی ناپذیری توسعه در این گونه فضاها ممکن است با نوع طرح جامع منافات داشته باشد و مشکلی به وجود اورد.

طبق نظر هادناتمی توان رشد هدایت شده و اساسی را مطرح کرد.وی معتقد است در فضاها با مخاطبین خاص و در حال تحول نمی توان طرح مشخصی برای پارک در نظر گرفت. به گفته او نمی توان برای اینگونه فضاها از ابتدا طرح مشخصی را در نظر گرفت،بلکه این فضاها همانند یک اندامواره است که رشد می کند وشکل نهایی ان بخشی در گذشته و بخشی در اینده شکل می گیرد.به عبارت دیگر یک پارک هیچ موقع کامل نمی شود.به عقیده ی او ساختمانی که برای همیشه ساخته می شود ،در واقع اولین ساختمانی است که از بین می رود.بنابراین وی انعطاف پذیری،کهنه شدگی،ازادی و استقلالهر ساختمان را از اصول مهم چنین فضاهایی می داند.از روش های دیگری که توسط دوبومطرح شد،روش طرح ریزی است.دراین سیستم انعطاف پذیری حرف اول را می زندوهیچ خط وخطوطی برای اتی در نظر گرفته نمی شود . در این روش انچه توسعه اتی را مشخص می کند ,تصمیم گیری مسئولان ,نحوه ی مکان یابی ساختما ن ها, الگوهای حرکت, تراکم و سایرشرایط داخل مجموعه و خارج مجموعه می باشد. در این سیستم هر فضا یک مهره شطرنج است و هر حرکت, حرکت سایر مهره ها را به دنبال دارد. وی معتقد است می توان با توجه به وضعیت موجود در طول طراحی,برنامه های بلند مدت راهبردی اجرا شود.به این ترتیب با بررسی تصمیم گیری های مختلف و باز نگری انهاطراح می تواند با پالایش طرح های اولیه مکان یابی و بررسی مسیرهای دسترسی و ارتباط به ساختمان ها, به نظم نهایی و کلی در فضا دست یابد.

2-3. استقرار و موقعیت

استقرار پارک های تحقیقاتی با توجه به تخصصی بودن زمینه فعالیتشان در موفقیت یا عدم موفقیت انها نقش مهمی ایفا می کند . این پارک ها معمولا در مجاورت فضاهای دانشگاهی یا صنعتی مستقر می شوند . از دیگر مشخصه های استقرار دسترسی به ورودی ها و خروجی های شهر اعم از بزرگراه ها,فرودگاه,راه اهن,پایانه ها و شریان های اصلی شهر است . همچنین استقرار در محیط های ارام و خوش منظره از دیگر مزیت های مکانی مجموعه ای است که زمینه فعالیت گروهی از محققین و متخصصین را فراهم می کند . با توجه به ظرافت و حساسیت کاری, ضرورت ارامش دو چندان می شود. از عوامل موثر دیگر در استقرار می توان به الودگی و سروصدا اشاره کرد که از درجه دوم اهمیت برخوردار ند.

2-4. نظام حرکتی

حرکت در پارک های تحقیقاتی از اهمیت خاصی برخوردار است . به طوری که مجموعه را می توان به یک فضای شهری تبدیل کرد. انعطاف پذیری فضا با توجه به الگوی شبکه مسیر طراحی می شود. طبق این نظریه مسیرهای حرکتی از اولویت خاصی برخوردار بوده و در درجه اول اهمیت قرار دارد و مسیرهای حرکت سواره و پیاده می تواند با توجه به تعاریف به صورت ترکیبی, مجزا, در یک سطح و یا در دو سطح شکل بگیرد.

به گفته بعضی , مسیرها در این مجموعه ها مکان هایی جهت مراوده و ارتباط بیشتر مخاطبین می باشد. همچنین باید به این موضوع توجه داشت که تمامی عناصر و اجزای مجموعه بایستی با توجه به مقیاس پیاده و مقیاس سواره یعنی سرعت , زمان و صراحت تجهیز شود . حرکت در پارک مبتنی بر صراحت و دوستی می باشد . نکات قابل ذکر در نظام حرکتی پارک , سلسله مراتب از عام به خاص می باشد. یعنی در هر مرحله از مسیر تعداد افراد قابل پذیرش کاهش می یابد که این غربال به صورت مرتبه به مرتبه صورت می پذیرد. عام ترین بخش پارک , فضای اداری , خدماتی و رفاهی است . در مراحل بعدی فضاهای نیمه تخصصی و در نهایت فضاهای تخصصی قرار دارد که تنها عده خاص و کمی اجازه ورود به چنین مکان هایی را دارند .

نظام کالبدی

پارک های تحقیقاتی دارای تراکم نسبتا کمی هستند و نیازمند فضای ارام و عاری از هر گونه سر و صدا می باشد . تاکید بر محیط طبیعی اطراف و دسترسی های سریع خارج به داخل سایت از خصوصیات اکثر پارک های موجود می باشد.بنابراین اکثر پارک ها در پی یافتن کم تراکم , حرکتی به سوی فضاهای سبز اطراف شهر ها دارند . طبق این نظریه مجموعه پارک ها معمولا در فضاهای خوش منظر و فضای سبز طراحی می شوند . نقش معمار در این هنگام کامل کردن محیط اطراف است . به گفته توماس جرجفضای محیط اطراف مهمتر از ساختمان ها است. اکثر پروژه هایی که تاکنون طراحی و اجرا شده اند , فضای یک دهکده را مبنای کار خود قرار داده اند. به عبارتی دیگر تمامی فضاها به خیابان های اصلی راه دارد و نزدیک به یک فضای اصلی مثل میدان دهکده طراحی شده است که در واقع مرکز تجمع و فعالیت های جمعی است. در این سیستم تعامل بین انسان و محیط مبنای طراحی محسوب می شود.

2-5-1. فیزیونومی پارک ها

پارک های تحقیقاتی محصول انقلاب جدیدی است.همان طور که در بخش های قبلی مطرح شد ،این پارکها ازتباط دهنده ی فضای دانشگاهی و فضاهای صنعتی هستند.بنابراین اولین موضوعی که در رابطه معماری پارک ها مطرح می شود،شکل و چهره ی پارک های تحقیقاتی است.ایا چهره ی این پارک ها به صورت مجتمع های صنعتی با همان ضمختی و سردی نمود پیدا می کند؟ بر اساس مطالعات تطبیقی انجام شده و با توجه به این که روح تحقیق و جستجو در پارک های تحقیقاتی مطرح است و پارک های تحقیقاتی فضایی هستند که علیرغم همجواری با محیط های صنعتی و یا دانشگاهی که معمولا فیزیونومی سرد و بی روحی دارند،سعی بر این دارند که با ایجاد لطافت های فضایی ارتباط متقابل پارک و محققین را بیشتر کنند.به گونه ای که انگیزه و روح تحقق را در این افراد بیدار کرده و باعث هر چه بیشتر شدن بازده شود .

2-5-2. حجم , میزان و نقش فضای باز و توده

فضای باز موضوع اصلی در طراحی پارک های تحقیقاتی به شمار می اید و بخش عمده ای از سازمان فضایی پارک ها را فضای باز در بر می گیرد .

به طوری که توده های ساختمانی به صورت بلوک های مجرد ولی تا حد ممکن مرتبط در پارک ها شکل می گیرد . به عبارتی دیگر پیوستگی فضا وجود دارد تا پیوستگی توه . فضای باز علاوه بر اینکه بستری برای عناصر کالبدی مجموعه می باشد , تامین کننده فضای سبز و تفریحی مجموعه است . طبق امارهای بدست امده متوسط سطح اشغال شده در پارک های تحقیقاتی 10% است . این نسبت در برخی پارک ها مانند دره سیلکون 1% و در برخی دیگر مانند پارک پردیس تهران تا 30% قابل افزایش است .

2-5-3. یکپارچگی طرح

به وجود اوردن محیطی که امکان جوابگویی به گسترش را به طور منطقی نسبت به احتیاجات و هدف های طرح داشته باشد و در ضمن تناسب کلی عناصر مختلف را در نظر گرفته باشد . ضروری است در مقاطع مختلف را در نظر گرفته باشد, ضروری است . در مقاطع مختلف یک طرح باید به گونه ای باشد که یکپارچه به نظر امده و قابلیت گسترش ان به معنی ناتمام بودن طرح تلقی نگردد.

2-5-4. استقلال فضایی

تحقیقات معمولا باید به گونه ای برنامه ریزی و طراحی شوند که علیرغم یکپارچگی طرح، هر ساختمانی به صورت مستقل عمل نماید.به عبارت دیگر ساختمان ها مثل اشیاء هنری هر کدام شکل ویژه و مستقلی را در فضا به وجود اورد.به گفته ی ویستی کرین و ولد ساختمان مو جود در این فضاها مثل مردم شهر باید با یکدیگر متفاوت باشند.بنابراین در بسیاری از پارک ها برای طراحی هر ساختمان معماری مجزا انتخاب می شود که اهمیت استقلال هر ساختمان را مطرح و مشخص می کند.مجموعه هایی از این دست با کلیت ویژه خود و اندام هایش باید سازمانی را بوجود بیاورد که بتواند زنده و فعال باقی بماند.

سازمانی که یک اندامواره است،اما کلیتی رشد یابنده و تحول ناپذیر است.بنابراین هر ساختمانی در عین مستقل و مجزا بودن بایستی به گونه طراحی و انجام پذیرد که همچون شیء خارجی از کل سازمان دیده نشود.

2-5-5. انعطاف پذیری و روانی

مجموعه باید از انعطاف پذیری و روانی کافی بهره مند باشد تا بتواند خود را با تحولات پیش بینی ناپذیر اتی منطبق کند.این نکته ای است که نه تنها در مجموعه ها بلکه در شهر های زنده از گذشته ی بسیار دور نیز دیده میشود. چون این مجموعه ها باید بتوانند با توجه به ضرورت به توسعه , عملکرد گرایی و پیچیدگی و تراکم فضای داخل مجموعه پاسخ مناسب بدهند. به گفته دیگر ما در این مجموعه ها با دو نوع تغییر روبرو هستیم :

1.تغییرات کمی که وسعت و ابعاد مجموعه را شامل می شود .

2. تغییرات کیفی که تغییرات در نوع فناوری و روش های بکار گیری فناوری را شامل می شود. بنابراین امکان گسترش نسبت مستقیم با درجه انعطاف پذیری طرح دارد و باید در تمام مراحل در نظر گرفته شود.

2-6. عملکرد

از زمانی که عصر اطلاعات وانقلاب الکترونیکی حرفه ها و زمان ها را تحت تاثیر خود قرار داد. این سئوالها همواره برای معماران و طراحان مطرح است که ایا تغییرات این انقلاب تاثیرات بنیادی بر عملکرد معماری دارد یا خیر .پارک های تحقیقاتی به نوعی با فناوری اطلاعات در ارتباط هستند و چیزی بیش از اخرین فناوری روز را می خواهند . انها یک معماری مناسب با فعالیت خود را که اعتبار موسسه متبوع انها را افزایش دهد وبتوانند از مزایای ان استفاده کنند , طلب می کنند . بنابراین چگونه می توان این پتانسیل استفاده از فناوری را در مجموعه ایجاد کرد ؟ در پاسخ به این سوال و این نیاز می توان اینگونه بیان کرد که هر کس با توجه به گرایشی که دارد شکل و عملکرد و ترکیب ساختمان ها را به ویژگی های فیزیکی سبکی تبدیل می کند.

3. جمع بندی

تامل و تعمق در خصوص منطق پارک های فناوری , زیرساخت ها و فضاهای موجود در این پارک ها , نحوه چیدمان فضایی عناصر تشکیل شده , نحوه بکارگیری مطلوب از تجهیزات و تاسیسات و فضاهای موجود و طرح های ساختمانی و سازه ای , ارایش توده وفضا و دسترسی ها در پارک های بررسی شده از جمله پارک فناوری روچستر امریکا , پارک تحقیقاتی Macquaria و پارک علمی سنگاپور , چند نکته اساسی برای کارشناسان, مسئولان و مدیران مرتبط پارک های علم وفناوری و تصمیم گیرندگان سطوح مدیریتی ایجاد و احداث پارک های فناوری مشخص و مبرهن ساخته است . این نکات به شرح ذیل است:

1.برنامه ریزی و مدیریتی هوشمندانه, خلاق و مبتنی بر اطلاعات در احداث این پارک ها حاکم است ;

2. نحوه چیدمان فضایی عناصر تشکیل دهنده این پارک ها ضمن توجه و تاکید بهره گیری حداکثری از فضاهای موجود نگاه به بهره وری بیشتر را سرلوحه اهداف خود قرار داده است ;

3. ضوابط و مقررات معماری و طراحی در کلیه پلان ها و فضاها از نظم و پیوستگی و انسجام برخوردار است;

4. کلیه اصول اعم از دید و منظر , کارایی, قابلیت دسترسی و تاکید بر چشم انداز در احداث این پارک ها به چشم میخورد.

به نظر می رسد به دور از تعصبات و با پذیرش این مسئله که افزایش بهره وری و ارتقا ء عملکردی کارایی این پارک ها تا حدود زیادی متاثر از فضاهای معماری و ضوابط و مقررات حاکم بر ان است , ضرورت تدوین و تنظیم ایین نامه , ضوابط و مقررات طراحی و معماری پارک های فناوری کشور به شدت احساس میشود . بنابراین تعامل مشترک صاحبنظران این عرصه با مسئولان و متولیان امر اجتناب ناپذیر است .

طراحی و معماری پارکهای علم و فناوری

مطالب مشابه :

ریز فضاهای خانه سالمندان

مطالعات و برنامه فیزیکی فرهنگسرا

فضاهای شهری

بیش از سه هزار پروژه آماده رشته های عمران ، ساختمان ، معماری ( در 3 DVD (

راه های کاربردی برای استفاده مفید از فضاهای کوچک

مبانی ترافیک شهری

علم مکانيک سنگ

طراحی و معماری پارکهای علم و فناوری

نحوه اجرای شیب بندی پشت بام

حدس بزنید اینجا می خواد چی بشه؟!!!/ اجرای پروژه ای عظیم در شهر