جنگ نامتقارن لبنان و امنيت ملي اسرائيل(3)
3-3. تأثيرات اقتصادي
تهاجم اسرائيل به لبنان و عمليات تلافي جويانه جزب الله دربردارنده هزينه ها و خسارت هاي ملي و اقتصادي بوده است كه امنيت اقتصادي اسرائيل را تهديد مي كند. بخشي از اين هزينه ها مربوط به مخارج و مصارف نظامي، ارتش و نيروهاي مسلح مي شود كه خود بردوگونه است: نخست، بودجه نظامي و هزينه نگهداري و تجهيز ارتش براي جنگيدن. زيرا، همان گونه كه گفته شد، اسرائيل يك كشور پادگاني و جامعه نظامي است كه بر پايه جنگ شكل گرفته و ادامه حيات مي دهد. لذا، تأمين چنين موجوديتي مستلزم و مبتني بر تجهيز آماده باش كامل ارتش و به كارگيري نيروي گسترده نظامي است.
وضعيت جنگي فوق العاده متضمن صرف منابع اقتصادي و هزينه هاي مالي و مادي هنگفتي است كه اقتصاد و مردم اسرائيل بايد آن را تحمل كنند. پديد ه اي كه به معناي محروميت از رفاه و وضعيت مطلوب اقتصادي مي باشد. براين اساس، بودجه سالانه نظامي اسرائيل 11 ميليارد دلار معادل 15% توليد ناخالص ملي است. {46} در دهه 1990 بيش از 25% توليد ناخالص داخلي اسرائيل صرف هزينه هاي نظامي شده است كه به قيمت از دست رفتن امكانات و تسهيلات رفاهي و عمومي مي باشد. براي نمونه اسرائيل ميلياردها دلار را در زمينه دفاع ضدموشكي آرو خرج كرده است كه عملاً در صحنه عملياتي با حزب الله با شكست مواجه شد. علاوه بر اين، طبق بعضي از آمار، اسرائيل تنها در جنگ اخير با حزب الله حدود 3/2 ميليارد دلار هزينه كرده است.
اما بيشترين و مهم ترين تهديدات و تأثيرات اقتصادي جنگ 33 روزه از طريق وارد ساختن خسارت و هزينه هاي مالي ومادي به اقتصاد آن صورت گرفته است. اقتصاد اسرائيل كه توليد سالانه آن بالغ بر 100 تا 120 ميليون دلار است، حدود 20 ميليارد دلار آسيب و خسارت ديد. {47} اين خسارت طيف وسيعي از حوزه هاي اقتصادي و اجتماعي را در برمي گيرد. از جمله، اين خسارت طيف وسيعي از حوزه هاي اقتصادي و اجتماعي را در برمي گيرد. از جمله، اين خسارات شامل اموال، دارايي ها، توقف فعاليت هاي توليدي، تجاري و توريستي، تأسيسات، ساختمان ها و محيط زيست مي شود. به عنوان مثال، نزديك به 20 كارخانه در كريات شمونه، دهها كارخانه در حيفا و ساير شهرها و ده ها اماكن گردشگري تخريب شده است. بيش از 3000 منزل در شمال اسرائيل منهدم گرديد. {48} جريان زندگي در بيش از 30 شهر و شهرك در مناطق شمالي متوقف شد. حجم و ميزان اين خسارات به اندازه اي است كه رئيس دفتر نخست وزير اسرائيل اذعان داشت كه بازسازي آن حداقل تا سال 2008 به طول خواهد انجاميد. علاوه بر اين، منابع طبيعي و محيط زيست، حيات نباتي اسرائيل نيز متحمل خسارات بي سابقه اي شد. به گونه اي كه پل گنيس برگ، يكي از مديران صندوق ملي ديويد اظهار داشت كه: «جبران آن حدود 50 سال زمان لازم دارد».{49}
جنگ لبنان، همچنين دسترسي اسرائيل به منابع و بازارهاي خارجي با مانع و مشكل مواجه مي سازد. صادرات كالاهاي اسرائيلي به كشورهاي عربي به علت تحريم توليدات آن، بسيار محدود شده است. اين در حالي است كه يكي از اصول برنامه رشد و توسعه اسرائيل، مبادله كالا با نيروي كار و منابع كشورهاي عربي پس از عادي سازي روابط با آنها مي باشد. طرح خاورميانه جديد شيمون پرز نيز بر توسعه و همكاري اقتصادي اسرائيل با اعراب استوار است. اما جنگ لبنان، صدور توليدات اسرائيلي به جهان عرب را محدود و مشكل كرد، بلكه عادي سازي روابط تجاري- اقتصادي اسرائيل با كشورهاي عربي را متوقف ساخته است. {50}
اگرچه اسرائيل وانمود مي كند كه نيازي به تجارب و مبادله اقتصادي با جهان عرب ندارد، ولي واقعيت آن است كه بخش هايي از سرمايه اسرائيل براي شكوفايي نيازمند صدور به كشورهاي پيراموني عرب است. به ويژه بخش هاي صنعتي وابسته به كشاورزي براي تأمين منابع خود، خواهان دسترسي به بازارهاي فلسطيني- عربي هستند. براين اساس، اين دعاي شيمون پرز، وزير خارجه پيشين اسرائيل، در كنفرانس اقتصادي خاورميانه در امان در 27 اكتبر 1995 مبني بر اينكه «اسرائيل نيازي به تجارت با دنياي عرب ندارد» به دور از واقعيت و سياست هاي اقتصادي اسرائيل است. بنابراين، جنگ اخير لبنان، همانند حملات گسترده اسرائيل به غزه در تابستان 2006، شكل گيري خاورميانه اقتصادي مبني بر استيلا و سيطره اقتصادي اسرائيل را به چالش طلبيده است.
نتيجه گيري
اسرائيل به منظور نابودي حزب الله و تأمين امنيت مرزهاي شمالي خود با طرح و نقشه قبلي تهاجم گسترده اي را به لبنان آغاز نمود. اما پس از 33 روز جنگ تمام عيار و نامحدود به هيچ يك از اهداف نظامي و سياسي خود دست نيافت. لذا، پس از پايان نبرد، ضريب امنيت ملي اسرائيل در كليه ابعاد نظامي، سياسي و اقتصادي تهديد و كاهش يافت. ناكامي ارتش و شكست راهبردها و تاكتيك هاي نظامي، مهمترين اصل امنيت ملي اسرائيل يعني بازدارندگي را متزلزل ساخت. به تبع آن، با تقويت جايگاه رقباي اسرايل و فراگيري گفتمان مقاومت و مبارزه در سطح منطقه، احتمال و امكان به كارگيري نيروي نظامي از سوي دشمنان اسرائيل افزايش يافته است. در بعد سياسي نيز در اثر بي اعتمادي ملي به ارتش، نيروي نظامي، نظام سياسي و ايدئولوژي صهيونيسم، امنيت ملي تضعيف شده است. اقتصاد اسرائيل نيز متحمل خسارات و زيان هاي گسترده اي گرديده است.
اسرائيل براي جبران ناكامي نظامي در لبنان سناريوها و گزينه هاي مختلفي پيش رو داشته است. اول، بلافاصله پس از پايان مخاصمات و صدور قطعنامه 1701 شوراي امنيت، تلاش كرده است تا از طريق ديپلماسي و راه حل سياسي اهداف خود را تأمين نمايد. حمايت و نيروهاي سياسي غرب گرا و مخالف حزب الله در صحنه سياسي لبنان كه خواهان خلع سلاح حزب الله مي باشند، در اين راستا تحليل مي شود. دوم، احتمال دارد كه اسرائيل جهت بازسازي اعتبار نظامي خود، دست به عمليات نظامي ديگري عليه نيروهاي مقاومت اسلامي در فلسطين و لبنان بزند. امري كه رهبران سياسي- نظامي اسرائيل آن را رد نكرد ه اند. حمله به سوريه و يا حتي ايران نيز در چارچوب اين سناريو قابل تحليل است. سوم، شكست اسرائيل در عرصه نظامي ممكن است آن را به سوي انتخاب گزينه سياسي و احياي روند صلح با اعراب، به ويژه سوريه و لبنان سوق دهد.
شواهد و قراين نشان مي دهد كه اسرائيل قادر به آغاز جنگ ديگري با حزب الله، سوريه و ايران در آينده نزديك نيست. مهم ترين پيامد جنگ 33 روزه براي اسرائيل بازسازي قدرت نظامي و بازبيني راهبرد امنيت ملي جهت مقابله با تهديدات نامتقارن و جنگ هاي چريكي خواهد بود. زيرا در طول جنگ آشكار گرديد كه تسليحات، نيروها و رهنامه هاي نظامي اسرائيل از تناسب و كارآيي لازم براي مقابله با اين گونه تهديدات برخوردار نيستند.
پاورقي ها:
(1). دكتر سيد جلال الدين دهقاني فيروز آبادي دانشيار روابط بين الملل دانشگاه علامه طباطبايي است.
(2).Seif-help.
(3). Asymmetric
(4).Liddell Hart
(5).Edward Luttwak
(6).Joint Strategy Review
(7).Arrow
(8).Cliamate of Collapse
(9).Absolut Security
(10).Garrsion State
پی نوشت
[1]. Johson Douglas V.and Steven Metz, “Asymmetry and U.S.Military Stategy: Defining and Stategic Concepts” , www.rand.org. Jun 2001
]2[. براي مطالعه بيشتر نگاه كنيد به:
B.H.Liddell Hart, Strategy, 2nd Revised Edition, (New York Signt, 1974);
Edward N.Lutwak, “Strategy: TheLogic of War and Peace”, (Cambridge, MA: Belknap, 1987)
[3]. Joint Strategy Review, Washington, DC: The Joint staff, 1999,p.2.
[4]. Douglas V.Johnson and Steven Metz, Op. Cit.
[5]. Ibid.
[6]. Steven Metz, “Armed Conflict in the 21 st Century: The Information Revolution and Postmodern Warfare”, Carlistle: U.S. Army War college, strategic Studies Institute (April), 2000.
]7[. جهت مطالعه بيشتر ر.ك به:
دهقاني، جلال «حزب اسرائيل غيرالمتكافئة ضد فلسطين و لبنان»، خليج، (21/7/2006)، ص.14.
]8[. جهت توضيح بيشتر در مورد اهداف اسرائيل از حمله به لبنان ببينيد:
دهقاني،جلال، «اهداف و ابعاد العدوان» «الاسرائيلي» علي لبنان، الخليج، (6/8/2006)، ص.17
]9[. براي آگاهي بيشتر در مورد مقايسه خسارات و تلفات لبنان و حزب‌الله ر.ك به: البيان، (16/8/2006)،صص 15و27.
]10[. جهت توضيح بيشتر ر.ك به:
رهبري، كامل، «ايمان و ابداع المقاومه اقوي من اسلحه الدمار شامل»، الخليج، (13/8/2006)، ص 15؛ احمد المرشد، «قلب الموازين»، الخليج، (25/8/2006)
]11[. براي مطالعه بيشتر در خصوص راهبرد و تاكتيك‌هاي نظامي اسرائيل در جنگ لبنان بنگريد به:
الضي بشري الضي،«اسرائيل و استراتيجيه الرعب و الصدمه» ، الخليج، (21/7/2006)، ص.14؛
ناصيف حتي، «تداعيات السرائيليه للحرب علي لبنان»، البيان،(27/8/2006)، ص 24، هاني العقاد، «المدنيون ورقه» اسرائيل «الخاسره»
]12[. جهت آگاهي بيشتر ر.ك به:
العقاد، هاني، «المدنيون ورقه ا سرائيل الخاسره»، الخليج، (26/8/2006)، ص16؛ حزب‌الله ينهدم منطق «التنين الهائج»، الاسرائيلي، الامارات اليوم، (27/8/2006)،ص.32.
]13[. براي مطالعه بيشتر در مورد راهبرد حزب‌الله در جنگ 33 روزه بنگيريد به:
رياح، وليد، «هل سيغير حزب‌الله استراتيجيه الجيوش النظاميه؟»، الخليج، (22/8/2006)، ص.15؛ الركابي، عبدالزهره، «اول انتصار للكرامه، العربيه» الخليج، (17/8/2006)، ص15؛
]14[. جهت توضيح بيشتر رك به:
الامارات اليوم، «اسرائيل تواجه معركه من نوع جديد»، (12/8/2006)، ص 30.
]15[. طي ابوضرغم، محمود، رئيس سابق ستاد ارتش لبنان در مصاحبه با روزنامه‌هاي اماراتي الخليج، مورخ (15/8/2006)، ص 23، چگونگي اجرا و اعمال اصل تحرك توسط اسرائيل راتوضيح داده است.
]16[. بسياري از تحليل‌گران و نويسندگان بر اين اعتقادند كه براساس شواهد، قرائن و اسناد موجود، اسرائيل طرح حمله گسترده به حزب‌الله را با رايزني با آمريكا تدوين كرده بود تا در سپتامبر 2006، عليماتي گردد. براي نمونه بنگريد به: هرش، سيمور، «اشتباه تاريخي»، ترجمه: نيلوفر قديري، همشهري، (1/6/85)، ص 10،
تيسير خالد، «اسرائيل تستهسل الخروج الي الحرب»، (28/8/2006)، ص 17؛ فهمي الهويدي، «في ردالنبران الصديقه»، الخليج، (22/8/2006)، ص 12.
]17[. بعضي از نويسندگان اسرائيلي از جمله زئيف شيف كارشناس امور استراتژيك به غافلگير شدن ارتش در نبرد با حزب‌الله اشاره كرده‌اند. براي مطالعه ترجمه مقاله وي تحت عنوان «غافلگيري جنگ» ببينيد: الخليج، (19/8/2006)، ص 15؛ همچنين جهت ترجمه مقاله ديگري از روزنامه گاردين بنگريد به: الامارات اليوم، «المقاومه البنانيه مفاجأه ادهشت العالم»، (17/8/2006)، ص31.
]18[. شيف، زئيف در روزنامه هاآترتص مورخ 11/8/2006، اين برآورد و انتظار ارتش اسرائيل از جنگ با حزب‌الله را مورد نقد و بررسي قرار داده است.
]19[. براي مثال، يوثيل ماركوس تحليل‌گر روزنامه هاآرتص در شماره مورخ 11/8/2006، به شكست اطلاعاتي و جاسوسي ارتش اسرائيل در جنگ با حزب‌الله اشاره مي‌كند. الكس فيشمان، نيز در روزنامه يديعوث آحروتوت يكي از دلايل ناكامي ارتش اسرائيل در نبرد اخير را قدرت ضدجاسوسي حزب‌الله و ضعف اطلاعاتي اسرائيل از توانايي‌هاي جزب‌الله مي‌داند. به نقل از: الخليج، (19/8/2006)، ص15.
]20[. جهت مطالعه در مورد اين ويژگي جنگ‌هاي انقلابي و چريكي ر.ك به :
بيليس، جان (1376)، «جنگ انقلابي»، در: جان‌بيليس، كن‌يوت، جان گارنت و فيل‌ويليامز، استراتژي معاصر: نظريات و خط‌مشي‌ها، ترجمه: هوشمند ميرفخرايي، تهران: دفعر مطالعات سياسي و بين‌المللي، صص 189-185.
]21[. براي توضيح بيشتر در زمينه ساختار و تشكيلات سياسي- نظامي حزب‌الله بنگريد:
اسداللهي، مسعود (1382)، جنبش حزب‌الله لبنان: گذشته و حال، تهران: پژوهشكده مطالعات راهبردي.
]22[. جهت آگاهي بيشتر ر.ك به:
http/www/.theepochtimes.com/tools.-
غندور، صبحي، «معابير النصر و الهزيمه»، البيان، (17/8/2006)، ص23.
]23[. براي نمونه ببينيد:
عصام سليمان، «القرار 1701 و تداعيات الحرب السياسيه»، الخليج، (19/8/2006)، ص11.
]24[. جهت مطالعه بيشتر بنگريد: مسعود اسداللهي، پيشين.
]25[. براي مثال نگاه كنيد به: محمد الامين ولدالكتاب، «دروس مستفاد من المقاومه اللبنانيه»، الخليج، (3/9/2006)، ص 16.
]26[. برخي از تحليل‌گران عرب يكي از دلايل قدرتمندي حزب‌الله و علل پيروزي آن را شبكه گسترده اقتصادي- اجتماعي آن مي‌دانند. به عنوان مثال ببينيد: حازم صاغبه، الاسباب العشره وراء قوه «حزب‌الله»، (19/8/2006)، ص28.
]27[. جهت توضيح بيشتر ر.ك غمري، عاطف، «هل انتهت حرب اسرائيل»، الخليج، (23/8/2006)، ص12؛ فهمي هويدي، «آن ازمان الضفادع آن يولي»، الخليج، (15/8/2006)، ص12.
]28[. ولفرز، آرنولد، امنيت ملي را اين‌گونه تعريف مي‌كند، بنگريد به:
Wolfers, Arnold, (1962), Discord and Collaboration: Essays on Internation Politics, Baltimore: John Hobkins University Press, p.150.
]29[. براي مطالعه بيشتر در مورد ابعاد مختلف امنيت ملي و انواع تهديدات امنيتي ر.ك به:
Buzan, Barry, (1991), People, States and Fear: An Agenda for International Security in the Past-Cold War Era, Second Edition, Boulder Co. Lyne Rinner, pp.19-56.
]30[. جهت توضيح بيشتر بنگريد به :
خليفه، محمد، «الرايح و الخاسر في حرب لبنان،» الخليج، (20/8/2006)، ص.13. جميل مطر، «اعظم الخاسرين» الخليج، (24/8/2006، ص 13. بسياري از تحليل‌گران ورهبران اسرائيل نيز به شكست و ناكامي ارتش در جنگ لبنان اذعان دارند. براي نمونه بنيامين بن‌اليعارز، وزير جنگ سابق اسرائيل، صراحتا اعلام داشت كه اسرائيل جنگ را به حزب‌الله باخت و بايد آن را پذيرفت. به نقل از روزنامه الخليج، مورخ (20/8/2006)، ص.13. همچنين الكس فيشمان در روزنامه بديعوت آحرونوت، دلايل شكست اسرائيل را تحليل كرده است. بنگريد به ترجمه مقاله در روزنامه الخليج، (19/8/2006)، ص.15. رؤويين بدهتسور نيز در روزنامه هاآرتص از شكست اسرائيل تحت عنوان ضربه مهلك ياد كرده است. نگاه كنيد به ترجمه مقاله در الخليج، (17/8/2006)، ص17.
]21[. جهت آگاهي بيشتر رك به:
Patrick Devenny, “Hezbollah’s Strategic Threat to Israel”, The Middle East Quarterly, Vol XIII,(Winter 2006).
]22[. براي توضيح بيشتر در مورد ماهيت و اصول راهبرد امنيت اسرائيل نگاه كنيد به:
لطفيان، سعيده، «سياست امنيت ملي اسرائيل: فرضيه و تحليل»، فصلنامه مطالعات خاورميانه، سال 6، شماره1، (بهار 1378)،فرهادي‌نيا، حميد و حسيني، سيدجمال، «سير تطور مفهوم امنيت ملي در اسرائيل»، ماهنامه نگاه سال اول، شماره 6، (شهريور 1379).
]33[. جهت توضيح بيشتر در خصوص تأثير جنگ بر تضعيف اصل بازدارندگي اسرائيل و به تبع آن افزايش احتمال به كارگيري نيروي نظامي از سوي اعراب نگاه كنيد به:
النعامي، صالح، «تآكل الامن الاسرائيلي»، الخليج (2/9/2006)، ص.15؛ مغايري البدراوي، «نظريه الردع بالظن»، البيان، (21/8/2006)، ص.28؛ عوفي صادق، «لايسترالاجرام ما فضحته الهزيمه»، الخليج، (27/8/2006)، ص14؛ عزمي بشاره «حول الاخفاق و النجاح»، الخليج، (17/8/2006)، ص150؛ محمد عبدالعزيز ربيع، «حزب اسرائيل علي لبنان و النتائج المتوقعه»، البيان، (15/8/2006)، ص29.
]34[. براي مطالعه بيشتر در اين خصوص رك به:
السماك،رضي «العدوان و دروس التاريخ العربي» الخليج، (30/8/2006)، ص 12؛ ناصيف حتي، «من مؤتمر مدريد الي مؤتمر نيويورك»، البيان،(3/9/2006)، ص 30؛ ممدوح طه،«الحق لايموت»، البيان، (18/8/2006)، ص24؛ ممدوح طه،«عصر المقاومه»،البيان، (22/8/2006)،ص 14؛ صلاح الدين حافظ، «لم يتركوالنا سوي الكراهيه»، خليج، (30/8/2006)، ص 14.
]35[. بعضي از مقامات نظامي اسرائيل از امكان شروع مرحله دوم جنگ با حزب الله سخن گفته‌اند. براي مثال عاموس يدلين رئيس سازمان اطلاعات نظامي اسرائيل در روزنامه يديعوت آحرونوت و همچنين ايتبان هابر در همين روزنامه جنگ مجدد با حزب الله را محتمل دانسته‌اند. به نقل از روزنامه الخليج،(15/8/2006)، ص 16.
]36[. جهت آگاهي بيشتر نگاه كنيد به:
البيان،«فشل اسرائيل ورقه ايرانيه رادعه في مواجهه آمريكا، (17/8/2006)، ص 13. الخليج «الحرب تنتهي تيراجع نفوذ و مصداقيه آمريكا»،(15/8/2006)، ص 17.
]37[. جهت توضيح بيشتر در مورد علل شكست اسرائيل در جنگ يا حزب الله نگاه كنيد به ترجمه مقاله فيشمان، الكس ، تحت عنوان :«لماذا لم ننتصر» در روزنامه الخليج، (19/8/2006)، ص 15.
]38[. براي مثال، تحليل‌گر روزنامه يديعوت آحرونوت، در شماره مورخ 2/9/2006، از پديده عدم استقبال جوانان از خدمت در ارتش و فرار از انجام وظيفه گزارش داد.
]39[. جهت توضيح بيشتر در اين مورد نگاه كنيد به:
فاف، ويليام،«لبنان و العراق و اوهام الحرب الخاطفه»، الاتحاد،(22/8/2006)، ص 15؛ توفيق المديني، «الحرب تعدي عجز الجبروت العسكري الصهيوني»، الخليج،02/9/2006)، ص 12؛ بوطالب، عبدالهادي، «بعد فشل تجربه القوه …»، الخليج (21/8/2006)، ص 15؛ همچنين ببينيد ترجمه سرمقاله هيات تحريريه روزنامه هاآرتص مورخ 20/8/2006 تحت عنوان:«الحاجه الي التفاوض و انهاء الاحتلال» در روزنامه الخليج،(21/8/2006)، ص 17.
]40[. براي آگاهي در مورد مفهوم و ماهيت دولت پادگاني اسرائيل و جايگاه ارتش در آن بنگريد به:
Lassswell,Harold,(1962)The Garrson State Hypothesis Today,in SP.Huntington (ed),Chaging Pattern of Military Politics,New York:Free Press,pp.51-70.
]41[. جهت مطالعه بيشتر نگاه كنيد به:
Balint.Benyamin.Religious Post-Zionism,The Commentator,Vol.62,Lssue 8,pp.1-3.
]42[. براي توضيح بيشتر در اين مورد رك به:
ملك محمدي، حميدر‌ضا، پساصهيونيسم: ابهامي از يك گذار يا يك گسست»، فصلنامه مطالعات فلسطين، سال اول، شماره اول (پاييز 1378)،صص 22-9.
Pappe,Ilan,Post-Zionist Critique on Israel and the Palestinians,Part I:The Academic Debate, Journal of Palestine Studies,Vol.XXVI,No.2,(Winter 1997),pp.29-41.
]43[. جهت آگاهي بيشتر رك به:
الشابي، رشاد،«الصهيونيه فشلت في تحقيق و عدوها لليهود» الخليج، (18/8/2006)، ص 13.
]44[. بسياري از نويسندگان و تحليل‌گران اسرائيلي در روزنامه‌هاي يديعوت آحرونوت، هاآرتص، معاريو از ناكارآمدي ارتش در تامين امنيت اسرائيل در اثر سوء مديريت رهبران سياسي و نظامي آن سخن گفته‌اند براي مثال نگاه كنيد به ترجمه اين مقالات در: الخليج،(17/8/2006)،ص 17.
]45[. به عنوان نمونه روزنامه معاريو چاپ اسرائيل طي گزارشي از افزايش مهاجرت يهوديان از اسرائيل به زادگاه اوليه‌شان خبر داد. به گونه‌اي متقاضيان مهاجرت به كاندا پنج برابر افزايش يافته واز 10 نفر قبل از جنگ به 50 نفر بعد از آن رسيده است. به نقل از روزنامه البيان، (30/8/2006)، ص 19.
]46[. به نقل از روزنامه الخليج،(15/8/2006)، ص 17.
]47[. به نقل از: الغمري، عاطف،«هل انتهت حرب اسرائيل»، الخليج،023/8/2006)،ص 12.
]48[. به نقل از: البيان،(16/8/2006)،ص 27.
]49[. به نقل از: البيان، (22/8/2006)،ص 12.
]50[. براي مطالعه بيشتر رك به:
عنايه، محمدجلال،«الحرب اللبانيه– الاسرائيليه متون وهوامش»، الخليج ،(19/8/2006)،ص10.
مطالب مشابه :
۲۱ سازمان در آستانه چهارمین سالروز آغاز جنگ خونين سوريه؛
۲۱ سازمان در آستانه چهارمین سالروز آغاز جنگ خونين سوريه جامعه جهانی در رنج مردم سوریه
صحنه های دلخراش از کشتار مردم سوریه + فیلم
در بخشی از صحبت ها یکی از نیروها مدام فریاد می زند : سوريه. عربستان جنگ طلبي
جنگ روانى، از كابل تا بغداد
آپارات نور آسمان و ايران و القاعده و سوريه در و تشكيلات خود را كه در جنگ افغانستان آسيب
جنگ نامتقارن لبنان و امنيت ملي اسرائيل(3)
آپارات نور آسمان حمله به سوريه و يا جهت توضيح بيشتر در مورد علل شكست اسرائيل در جنگ يا
دکتر منصوری نماينده مجلس:طرح روسيه تبديل به پروژه جاسوسي براي تروريست ها نشود
آپارات. مدرسه جمهوري اسلامي ايران از هر طرحي كه به جنگ و خونريزي در سوريه پايان دهد و مورد
عصر ظهور قسمت ششم
همچنين روايات حركتى را به تصوير مى كشند كه در سوريه شش ماه آن را به جنگ و کانال آپارات:
داعش رابیشتر بشناسیم
به يکي از گروه‌هاي تروريستي اصلي تبديل شد که در سوريه و عراق، آدم‌کشي و ويرانگري مي‌کند.
برچسب :
جنگ سوريه در اپارات