همه چیز در باره انواع ظروف غذا خوری ’ نوشیدنی و طبخ غذا و.. (ملامین.چینی.تفلون.مسی.و...)
ظروف ملامین
ترکیب شیمیایی مورد استفاده در تهیه این ظروف حاوی مقداری مواد ازته است و به همین دلیل، برخی شرکت ها در تقلب های غذایی خود پودر ملامین را به شیر خشک افزوده و به بازار عرضه می نمودند. مصرف این گونه شیرهای خشک در نوزادان عوارض جدی و کشنده ای به همراه داشت و امروزه به شدت نسبت به چنین تقلب هایی واکنش نشان داده می شود. به همین ترتیب، چنانچه خراش های زیادی در این ظروف بوجود آمده باشد و به ویژه هنگام صرف غذا در این گونه ظروف، احتمال ورود مواد ملامینی به غذا و ایجاد مسمومیت هایی ولو خفیف وجود دارد. از طرف دیگر، این منافذ و خراشهای موجود در سطح ظروف ملامینی، محل مناسبی برای رشد و تکثیر انواع میکروبها می شود.
علت علاقه مردم به خرید این ظروف، مقاومت آنها در برابر شکسته شدن و همچنین ارزان و سبک بودن است؛ گرچه امروزه توجه به این گونه ظروف تا حدودی کاهش یافته و با ورود ظروف دیگری نظیر پیرکس، چینی و آرکوپال، این ظروف کاربرد خویش را در مجالس و محافل رسمی از دست داده و تنها در برخی اوقات خاص نظیر مسافرتها و پیک نیک مورد استفاده قرار میگیرند.
برای احتراز از آسیب به پوشش خارجی این ظروف، شستشوی آنها نباید توسط سیم ظرفشویی یا دیگر اجسام خشن صورت گیرد. همچنین، از ظروف ملامین نباید برای خرد نمودن سبزی، گوشت و حتی بریدن میوه استفاده نمود؛ زیرا ممکنست چاقو به لعاب واقع در سطح خارجی ظرف آسیب زده و علاوه بر خطرات ذکر شده، تمیز نمودن این ظروف را سخت نماید. مرور زمان نیز ممكن است باعث از بین رفتن كیفیت این ظروف یا لبپر شدن آنها شود و به دلیل احتمال ایجاد آلودگی، استفاده از ملامینهای تركدار و كهنه توصیه نمیشود.
ظروف شیشهای
چنانچه موادی شامل سیلیس، كربنات سدیم، سولفات سدیم و برخی مواد معدنی دیگر با یکدیگر مخلوط شده و آنها را در کوره با دمای 1500 درجه سانتیگراد حرارت دهند، ماده ذوب شده خمیری شکلی بدست می آید که شیشه گران آن را در قالبهای مختلف با اشکال دلخواه مانند لیوان، استکان، بشقاب و دیس ریخته و خمیر مربوطه را در قالب به مدت چند ساعت باقی می گذارند تا ظروف شیشه ای به شکل و قالب دلخواه حاصل شود. پس از آن ظروف با احتیاط از قالب مربوطه خارج می شوند. شیشه بشدت کم محلول بوده و تنها در آزمایشگاه چنانچه پودر شیشه را در آب داغ مدتی به هم زنند، به مقدار بسیار ناچیز حل می شود. لذا، ظروف شیشه ای به دلیل عدم ورود به غذا و همچنین بخاطر این که با ترکیبات غذایی واکنش نداده و تاثیری بر مواد مغذی غذاها ندارند، ظروف مناسب و قابل استفاده ای هستند. البته لازم است در هنگام استفاده از آنها رعایت نکات احتیاطی برای احتراز از شکسته شدن و یا غیر بهداشتی شدن غذای مورد طبخ، بعمل آید.
امروزه استانداردهای مورد نیاز برای ساخت ظروف شیشه ای مناسب وجود دارند و به عنوان مثال شماره 1409 در باره ظروف شیشه ای مورد استفاده جهت طبخ و نگهداری مواد غذایی، موارد زیر را لحاظ نموده است:
- عاری از هر گونه ترك باشند؛ زیرا كه باعث كاهش مقاومت مكانیكی شیشه میگردد.
- سطوح داخلی و خارجی ظروف باید صاف ویكنواخت باشد.
- محل اتصال و جوش روی بدنه ظروف نباید تیز و برنده باشد و حداكثر برآمدگی مجاز در این نوااحی 5/0 میلیمتر است.
- ظروف شیشهای نباید دارای رگههای رنگی قابل رویت باشند.
- وجود سطوح تیره یا لكه در ظروف شیشهای كه در اثر شستشو با آب داغ تمیز نشود، غیر مجاز است.
- از آنجا که حباب در ظروف شیشه ای موجب افزایش خطر شکنندگی در این ظروف میگردد، بهتر است ظروف شیشهای فاقد هر گونه حباب باشند؛ زيرا كه باعث شكنندگی آنها میشود.
از آنجا که شيشه بو، رنگ و مزه ای را به موادی که با آن در تماسند منتقل نمی کند، لذا نگهداری چای خشک، پودر قهوه، اوديه جات و گياهان خشک در اين ظروف مناسب می باشد. اسانس های ميوه ها و سبزيجات به کمک حلال های قوی استخراج می شوند و بسيار فرار هستند. وجود حلال در اين اسانس ها موجب می شود که ظروف پلاستيکی نازک را تخريب کنند. درصورت نگهداری اسانس ها در ظروف فلزی، حالت اسانس تغيير می کند و يا ظروف را تخريب می نمايد. در حالی که نگهداری آنها در ظروف شيشه ای بسيار مناسب است. توصيه می شود برای نگهداری اسانس ها از ظروف شيشه ای رنگی استفاده شود.
ظروف پیركس:
اصول تولید اين ظروف نيز مشابه با ظروف شیشهای معمولی بوده و تنها با گذراندن یک مرحله تولیدی خاص، مقاومت این ظروف در برابر حرارت افزایش می يابد و بنابراين می توان این ظروف را برای پخت و پز و نگهداری غذای گرم به کار برد.
از آنجا که شیشه در کل رسانای خوبی نیست، انتقال حرارت در این ظروف بسرعت و به طور یكنواخت صورت نمیگیرد و به همين دليل هنگامی که از این ظروف برای پخت مواد غذایی بر روی شعله گاز استفاده می شود، لازمست غذا به طور مداوم به هم زده شود تا انتقال حرارت در ماده غذایی بطور مناسب صورت گيرد.
این ظروف برای نگهداری انواع مواد غذایی گرم، اسیدی (نظیر ترشیجات)، قليايی (حاوی جوش شيرين يا ديگر مواد قليايی) و معطر مناسب هستند. پخت و پز مواد غذایی در اين ظروف بر روی شعله مستقیم گاز و يا در دستگاه مایکروویو نيز قابل انجام است؛ گرچه لازمست از ريختن آب يا غذای سرد بر روی آنها هنگامی که بسيار داغ هستند، احتراز شود و نيز ظروف داغ بطور ناگهانی به فريزر منتقل نشوند.
ظروف آرکوپال:
اين گونه از ظروف چينی که زيبايی مشابه ديگر ظروف چينی و استحکامی بيش از آن را داشته و در عين حال سبک و تاحدودی شفاف هستند، موجب اقبال عمومی به آنها گرديده است. درواقع، این ظروف از شیشه زیباتر و نشكنتر و همچنين از چینی سبكتر است.
برای تولید این ظروف، مواد اولیه ظروف شیشهای را به همراه برخی مواد معدنی تا دمای 1500 تا 1600 درجه سانتیگراد حرارت میدهند تا ذوب شود. مراحل تولید این ظروف تا این مرحله مشابه سایر ظروف شیشهای است. ولی در مرحله انتهایی که مرحله قالب ریزی است به جای قالبریزی معمول در سایر ظروف، از دستگاهی مشابه سانتریفوژ استفاده میشود که با استفاده از نیروی گریز از مرکز ظروفی نازک را شکل میدهد. این ظروف نيز همانند ظروف پیرکس در مقابل حرارت مقاومت قابل توجهی دارند.
نکاتی که در هنگام تهيه ظروف شيشه ای و آرکوپال بايد توجه شوند
- ظروفی که دارای موج کمتر باشند را خريداری فرماييد.
- در صورت خريد ظروف بلورین برای استفاده های روزمره ، از خرید انواع فانتزی این ظروف که بدليل شکل ظاهری غيرمعمولشان، شستشویشان دشوار است، پرهیز نمایید.
- چنانچه لب پريدگی يا هر نوع آسيب ظاهری و خش فراوان در اين ظروف وجود دارد، بهتر است ديگر از آنها استفاده نشود. لب پريدگی ها علاوه بر جمع کردن باکتريها و عوامل بيماری زا، ضمنا خطر مجروح کردن لب و دهان را نيز همراه دارند و شستشوی اين قسمت ها نيز دشوار است.
- از مزايای ظروف شيشه ای مشخص بودن مواد غذايی درون آنهاست. لذا ترجیحا انواع شفاف اين ظروف را انتخاب نمایید.توجه به اين نکته ضروری است که شکل و رنگ اغلب مواد غذایی نشانگر کیفیت و تازگی آنها میباشد.
- از قرار دادن اين ظروف در شرايط شوک حرارتی يعنی گرم و سرد شدن ناگهانی و شديد، احتراز کنيد. در غير اين صورت خطر شکستن ناگهانی اين ظروف را تهديد می کند.
ظروف چینی
اينها در واقع نوعی از سراميک هستند که مورد استفاده جهت تهيه، سرو و صرف غذا واقع می شوند و همچون سراميک در طی دو مرحله پخته و آماده عرضه می شوند. در اولين مرحله خاک چينی بصورت گل در آورده شده و درون قالب ها شکل داده می شود (مثل به شکل ديس يا بشقاب) و در کوره حرارت می بيند. سپس با لعاب خاصی پوشانده شده و دوباره در کوره قرار می گيرد. در هر دو مرحله عمليات پخت با دمای بيش از 1000 درجه سانتيگراد انجام می شود.
اين ظروف را بر اساس فرآيند توليدشان (از جمله فرآیند حرارتی، دمای پخت، درصد جذب آب و شفافیت یا نورگذری) تقسيم بندی می نمايند.
استاندارد مربوط به ظروف چينی از سال 1353 در كشور تهیه شده و سپس در سال های بعدی تجدیدنظرهایی در آن بعمل آمده و بمرور تكمیل شد.
مشخصات ظروف چینی:
لازم است اين ظروف طبق استاندارد خصوصیات زیر را داشته باشند:
- تركیب آنها شیشهای و سفیدرنگ باشد.
- با رنگهای مصنوعی تزئین شده باشند كه در نتيجه نسبت به آب غیرقابل نفوذ باشند..
- چنانچه ضربهای آرام به ظرف چینی وارد شود، صدای زنگ دار و طولانی مدتی از آن شنیده میشود.
- جذب آب در انواع چینیها ناچیز بوده و از 2/0 تا حداكثر 1 درصد متفاوت است.
- آن دسته از این ظروف كه به طور اجباری لعابدار میباشند، عبارتند از: چینی زجاجی، پرسلان نرم و پرسلان سخت و چینی استخوانی.
ظروف سرامیكی
یك قطعه از بدنهی لعاب خورده یا بدون لعاب است كه تركیب كریستالین یا شیشهای دارد و بدنهی آن به طور كامل از مواد معدنی و مواد غیرفلزی تشكیل شده است. یك فرآوردهی سرامیكی از جامد شدن یك تكه مادهی مذاب بر اثر سرما شكل میگیرد.
ظروف سرامیك غذاخوری از نوع بدل چینی نرم عبارت است از گلینهای كه رنگ بدنهی آن سفید یا متمایل به سفید است. گلینهها بدنههای متخلخل سرامیكی (از نوع سیلیكاتی) هستند كه قابلیت عبور دادن نور را نداشته و ممكن است با انواع مختلف لعاب و یا بدون لعاب تولید شوند. جذب این محصولات حدود 15-10 درصد است. مواد اولیهی مصرفی برای تهیه بدل چینی نرم به طور عمده كائولن، فلدسپات، كوارتز، بال كل، تالك، دولومیت و كربنات كلسیم میباشد. به این مواد درصد ناچیزی از عوامل رنگزا در بدنهی پخته افزوده میشود.
برخی از رنگ هایی که برای درخشندگی بیش تر ظروف سرامیک و لعاب آن ها استفاده می شود و حاوی سرب هستند. لذا غذاها و نوشیدنی های اسیدی را در ظروف سرامیک نگه داری نکنید و نوشیدنی های گرم مانند چای، قهوه یا آب میوه های اسیدی و ترش در فنجان های سرامیک ننوشید.
ویژگیهای ظاهری ظروف سرامیك و چینی
- رنگ و جلای لعاب به كار رفته در یك قطعه باید یكنواخت و هماهنگ باشد.
- ظروف باید عاری از تاب برداشتگی باشند. تاب برداشتگی در لبه یا پایه ظروف سبب لق خوردن و یا شیبدار شدن آن نسبت به سطح افق میشود.
- پرداخت پایهی ظروف میبایست به گونهای باشد كه با لمس كردن پایهی ظروف، برآمدگی یا شكست و یا تیزی قابل لمس وجود نداشته باشد.
- لعاب ظرف جوش (حباب هوای زیر لعاب كه ممکن است تركیده شده باشد)، نداشته باشد. همچنين لبپریدگی، پوسته شدن و یا شره كردن و موج داشتن لعاب، ترك در بدنه و لعاب و لعاب نگرفتگی آنها قابل پذيرش نيست. ضمنا وجود سوراخ سنجاقی در لعاب (که در سطوح در معرض دید بیش از 2 عدد و در سطح دور از دید بیش از 4 عدد باشد)، ذرات و اجسام خارجی چسبیده به لعاب، لك و خال در لعاب در معرض دید (به تعداد بیش از یك عدد و قطر بیش از 1 میلیمتر)، بد چسبیدن قطعات الحاقی به بدنه (به عنوان مثال اتصال نامناسب دستهی فنجان به بدنه آن كه علاوه بر شكل نامناسب ظرف، شستشو و بهداشت آن را با مشكل روبهرو میكند) همگی از ايرادات جدی ظروف سراميک و چينی هستند که آنها را از استاندارد خارج می سازد.
- در زیر هر ظرف باید نام واحد تولیدی، علامت تجارتی و یا هر مشخصهی دیگری كه معرف تولیدكنندهی آن باشد، قید شود. استفاده از مهر استاندارد ایران بر روی كالاها و بستهبندی آنها برای ظروف استاندارد ضروری است.
كاربرد ظروف چینی و سرامیك برای صرف غذا
ظروف چینی و سرامیك در صورتی كه دارای پوشش لعاب مناسب و خصوصیات ذكر شده فوق برطبق استاندارد باشند، ظروف مناسبی برای صرف غذا هستند. پوشش استاندارد شده لعاب این ظروف بر تركیبات غذایی تاثیری نداشته و میتوان آنها را برای نگهداری و مصرف مواد غذایی گرم و سرد به كار برد. این ظروف برای حرارت دادن غذا قابل استفاده نيستند.
با توجه به آنكه برای اعطای نشان استاندارد، بسیاری آزمونهای شیمیایی، فیزیكی و حتی استحكام بر روی ظروف انجام میشود، بنابراین هنگام خرید این ظروف، انتخاب انواعی كه دارای نشان استاندارد هستند، مناسب است. در هنگام خرید، بايستی وضعیت پوشش لعاب بر روی تمام سطح در تماس با ماده غذایی، بررسی شود. همانگونه که ذکر شد، بر اساس قانون مواد خوردنی و آشامیدنی ظروف شكستنی مورد استفاده در مواد غذایی باید تمیز، بدون تركخوردگی و لبپریدگی باشند و از به كار بردن ظروف سرامیك و چینی كه دچار آسیبهایی نظیر لبپریدگی و خراشهای عمیق كه با آسیب دیدن لعاب همراه است، پرهیز شود.
با توجه به آنكه درصد جذب آب در ظروف چینی كمتر میباشد، این ظروف به انواع معمول ظروف سرامیك ترجیح داده میشوند. اگرچه به دلیل سبك بودن و قیمت كمترشان، بسیاری افراد را به خريد و استفاده ظروف سرامیكی بجای ظروف چینی سوق میدهد.
ظروف فلزی
زمانی انسان از سنگ بعنوان ظرفی برای پختن و نگهداری غذا استفاده می کرد. از زمانی که فلز کشف و به زندگی انسان وارد شد، استفاده از ظروف فلزی نيز برای پخت، نگهداری و مصرف غذا آغاز شد.
این ظروف به دلیل انتقال مناسب حرارت، عدم شکنندگی و همچنين مقاومت جدی در مقابل صدمه و ضربه بسيار مورد استفاده در آشپزخانهها هستند. انتقال سريع حرارت در این گونه ظروف، موجب پخت سریع و کامل مواد غذایی میشود. استفاده از ظروف فلزی معمول در ميکروويو خطرناک بوده منجر به جرقه های شديد و انفجار ميکروويو خواهد شد؛ با اين حال امروزه به برکت پيشرفت تکنولوژی، ظروف فلزی مناسب اين قبيل دستگاه ها نيز به بازار عرضه شده اند. در بين اين ظروف، انواع آهنی برای پخت مناسبترين هستند؛ زيرا که با وارد کردن آهن يونيزه به غذا، ارزش غذايی آن را می افزايند و هيچگونه ضرری نيز برای مصرف کنندگان ايجاد نمی کنند. استفاده از روکش تلفون برای ظروف چدنی و آلومينيوم فشرده نيز موجب شده که بدون نگرانی از ايجاد عوارض، اين ظروف جای مناسب خود را در بين مصرف کنندگان پيدا کنند.
تاثیر فلزات بر روی غذاهای اسيدی (ترشیجات) و قليايی (جوش شيرين)
از آنجا که فلزات با بازها (مواد قليايی) و اسيدها واکنش نشان داده و ترکيبات جديد نامناسب برای سلامتی توليد می کنند، لذا توصیه شده ترشیجات را در ظروف شیشهای و یا چينی پخته يا نگهداری کنند. نگهداری ترشی در ظروف فلزی موجب واکنش فلز با اسید استيک (سركه) شده و موجب تغيير عطر و طعم ترشی و تیره شدن رنگ آن میشود. همچنین در صورت استفاده از آب حاوی مقدار زیادی آهن و با نگهداری طولانی ترشيجات نيز، رنگ ترشی ها تغییر میكند؛ پخت غذای قليايی در ظروف فلزی نيز به همين ترتيب قابل توصيه نيست.
ظروف آلومینیومی:
اين ظروف در عين سبك بودن، به خوبی گرما را انتقال میدهند. امروزه بازار ظروف از آلومينيوم و بويژه آلومينيوم فشرده اشباع شده بطوري که بیش از نیمی از ظروف پخت و پز امروزی آلومینیومی هستند. بعضی مقالات علمی اعلام می کنند كه ورود مقدار زيادی از آلومینیوم به بدن احتمالا باعث ظهور بیماری آلزایمر میشود؛ ولی برای اثبات قطعی اين مطلب هنوز مطالعات ادامه دارد. با استفاده روزانه از ظروف آلومینیومی پوشش داده نشده برای پخت و پز و نگهداری مواد غذایی، هر روز تقریبا 5/3 میلیگرم آلومینیوم وارد بدن فرد می شود. مسلما هرچه مدت نگهداری و پخت غذا در این ظروف بيشتر باشد، مقدار آلومینیوم وارد شده به غذا بیشتر خواهد بود. لازم به يادآوری است که تنها راه ورود آلومينيوم به بدن، از طريق غذا و آب نبوده بلکه مصرف برخی داروها نيز مقاديری از اين فلز را به بدن وارد می سازند؛ به عنوان مثال یك قرص آنتی اسید حاوی50 میلیگرم و یك قرص آسپیرین حاوی 20-10 میلیگرم آلومینیوم می باشند. اين موضوع بقدری مورد توجه قرار گرفته که حتی برخی معتقدند كسانی كه دارای سابقه فامیلی آلزایمر هستند، بهتر است از خمیر دندانها وداروهای حاوی آلومینیوم نيز استفاده نكنند.
برخی مقالات مدعی هستند که در اثر پخت غذا در ظروف آلومینیومی بطور هر روزه و به مدت طولانی، یونهایی آزاد و به غذا اضافه میشوند که علاوه بر بالا بردن احتمال آلزايمر، ضمنا باعث بروز بیماریهایی مانند راشیتیسم و عوارضی همچون غش، كم خونی مفرط، كما و اختلال در هنگام راه رفتن نيز میشوند. نتایج بررسی عناصر سنگین و سمی ناشی از فلزات مورد استفاده در ساخت ظروف آشپزخانه نشان داده که هر چه مدت زمان پخت بیشتر شود، میزان یونهای آزاد شده نیز افزایش مییابد؛ همچنین استفاده از اسیدهای خوراكی در غذا مثل سركه، آبلیمو، آبغوره در غذا موجب افزایش آزادشدن یونها میشود. نگهداری و پخت سبزیجات برگی و غذاهای اسیدی یا نمكی همچون گوجه فرنگی، مركبات و ریواس در ظروف آلومینیومی، موجب جذب بيشتر آلومینیوم در اين غذاها شده و ممکن است باعث شوند این ظروف حتی متخلخل (يا فرورفتگی يا سوراخ هايی در سطح ظرف) شوند. بنابراین پخت غذا و بويژه اين گونه مواد در ظروف آلومینیومی توصیه نمیشود. بهتر است از ظروف آلومینیومی برای سرخ کردن غذا و نگهداری روغن استفاده نشود؛ زيرا نمک به کار رفته در غذا باعث تخریب ظروف آلومینیومی شده و سبب نفوذ آلومینیوم به درون روغن میشود که مسمومیت زاست. البته برای سرخ کردن بهتر است از ظروف آهنی و مسی نيز استفاده نشود؛ زيرا که روند تخریب روغن را تسریع میکنند. استفاده از ظروف حاوی پوشش تفلون برای سرخ کردن مناسب تر خواهد بود. در صورت استفاده از ظروف آلومینیومی، بهتر است از این ظروف برای پخت غذاهایی كه زمان پخت كمتری نیاز دارند استفاده شود.
افرادی كه از این ظروف استفاده میكنند پس از مدتی كه ممكن است بر اساس نوع بهكارگیری از چند هفته تا چند ماه به طول بینجامد، با تغییر رنگ و تیرگی درون این ظروف مواجه شوند. دلیل عمده این حالت، جوشاندن آب درون این ظروف است كه به طور معمول با ورود فلز آلومینیوم به داخل ماده غذایی و آب همراه است. از آنجا كه هنوز دلیل و مستندات علمی مبنی بر نیاز بدن انسان به آلومینیوم گزارش نشده است، دریافت زیاده از حد آن با اختلالاتی همراه است.
در هنگام مسمومیت با آلومینیوم عملكرد سلولهایی به نام استئوبلاست (سلولهایی كه در بازسازی و تشكیل توده استخوانی نقش دارند) دچار اختلال شده و موجب كاهش در فرآیند بازسازی و ترمیم استخوان میگردد كه این امر ممكن است به پیدایش استئومالاسی منجر شود.
البته تاكنون گزارشی از بروز علایم مسمومیت آلومینیومی در اثر مصرف مواد غذایی ارائه نشده است و این مسمومیت تنها در بیمارانی كه دچار نارسایی مزمن كلیه بوده و دیالیز میشوند (به دلیل وسایل آلومینیومیكه در فرآیند دیالیز به كار میرود) گزارش شده است. به هرحال، برای مقدار دريافتی آلومينيوم به بدن نيز استاندارهايی وجود دارد. سازمان بهداشت جهانی برآورد کرده كه بزرگسالان احتمالا میتوانند بیشتر از 50 میلیگرم را در روز بدون هیچ گونه عوارض ظاهری به بدن خود وارد کنند.
توصیههایی برای بهكارگیری بهتر ظروف آلومینیومی:
1) تا حد امكان از ظروف آلومینیومی بدون پوشش برای پخت و یا نگهداری مواد غذایی استفاده نشود. این پوششها (و از جمله پوشش تفلونی) از تماس سطح فلزی ظرف با ماده غذایی و در نتيجه ورود آلومینیوم به داخل ماده غذایی جلوگیری میكنند.
2) پختن غذاهای اسیدی و یا قلیایی در این ظروف موجب تغییر رنگ و سیاه شدن این ظروف میشود. همچنین نگهداری آب و محلولهای دارای املاح زیاد نیز این امر را موجب میشوند. این لایه تیرهرنگ اگرچه بر كیفیت ماده غذایی تاثیری ندارد ولی ممكن است ورود فلز آلومینیوم را به مواد غذایی تسریع و تسهیل كند. امروزه اغلب افرادی كه از این ظروف استفاده میكنند، لایه تیره مورد نظر در این ظروف را با ساییدن از بین میبرند. برای برطرف كردن این لایه، غوطهور كردن ظرف در محلول آب لیمو و یا سركه مفید خواهد بود.
ظروف مسی
در گذشته نه چندان دور، استفاده از اين فلز برای توليد ظروف بسيار رايج بود؛ به گونه ای که حتی اين ظروف بعنوان بخشی ارزشمند از جهيزيه دختران آماده ازدواج شناخته می شد. این عنصر فلزی نیز رسانای خوبی برای انتقال حرارت بوده و همین امر از قديم موجب بكارگیری آن در تولید ظروف خانگی شد.
مقادیر اندك مس برای سلامتی مفید بوده و عنصری ضروری میباشد كه در فرآیندهای گوناگون بدن نظیر فرآیند خون سازی و عملكرد سیستم ایمنی نقش داشته ولی مقادیر زیاد آن میتواند مسمومیتزا باشد. دریافت زیاده از حد و طولانی مدت این فلز (که البته خيلی بندرت مشاهده میشود)، مسمومیت جدی می دهد و با اختلالاتی در عملكرد كبد، تشكیل گلبولهای قرمز و عملكرد سیستم ایمنی بدن همراه است. لازم به ذكر است موارد مسمومیت با این عنصر از دریافت غذایی مشاهده نشده و اغلب به واسطه مصرف مكملهای این عنصر و یا مصرف سموم نباتی حاوی مس گزارش شده است.
پخت غذا در ظروف مسی اندود نشده (قرمز رنگ) چندان مناسب نيست؛ زیرا بر خصوصیات غذا تاثیر زیادی داشته و به سرعت از تركیبات غذایی به ویژه تركیبات اسیدی تاثیر میپذیرد. از آنجا که مردم متوجه شده بودند که پخت غذا در ظروف مسی اندود نشده موجب ايجاد حالت مسموميت می شود (که در مراحل اوليه با حالت تهوع و استفراغ، اسهال و سردرد مشخص می شود)، لذا سفيد کردن مس با ديگر فلزات رايج بود. اين فلزات گاها حاوی نيکل و عموما حاوی قلع بودند که خود دارای ترکيبات سرب است و مسموميتی خاموش در مدت استفاده از آن گريبانگير مصرف کنندگان می شود. مسموميت با سرب به مراتب از مسموميت با مس برای انسان خطرناکتر بوده و در طول زمان موجب آسيب به سيستم عصبی (مغز) و استخوان ها می شود. تراشيدن شدن اين ظروف از رويه سفيد کننده، موجب تماس غذا با مس و مسموميت با مس می شود.
"سازمان غذا و داروی آمريکا" (FDA) نيز در مورد مصرف ظروف مسی بدون پوشش هشدار داده است؛ زیرا این فلز هنگامی كه در مقادیر زیاد وارد غذا شود، باعث تهوع، استفراغ و اسهال میگردد.
توصیههایی برای مصرف بهینه ظروف مسی:
1) از پختن و یا نگهداری طولانی مدت غذاهای اسیدی در ظروف مسی پرهیز كنید. به ویژه اگر این ظروف پوشش خود را از دست داده باشند.
2) در هنگام بهكارگیری این ظروف دقت نمایید كه از پوشش موجود درون آن تا حد امكان محافظت نموده و از آسیب آن جلوگیری كنید. آسیب این لایه موجب میشود كه بدنه از جنس مس ظروف در تماس با ماده غذایی قرار گیرد و این امر با افزایش ورود مس به درون غذا و افزایش دریافت این عنصر همراه است. بهتر است در صورت مشاهده خراشهای متعدد در پوشش این ظروف، نسبت به ترمیم و بازسازی این لایه اقدام نمایید و البته مسلما بهتر است اين لايه از جنسی غير قلع تهيه شده باشد.
ظروف روحی (از جنس فلز روی)
تا همين چند سال پيش، استفاده از اين فلز نيز برای توليد ظروف بسيار رايج بود؛ به گونه ای که اين ظروف بخش اعظم ظروف هر آشپزخانه را تشکيل می دادند. این عنصر فلزی نیز تاحدود زيادی رسانا و منتقل کننده حرارت بوده و این امر موجب بكارگیری آن در تولید ظروف خانگی شده بود. امروزه استفاده از اين گونه ظروف (تاحدودی بخاطر قيمت گرانتر از ظروف آلومينيومی) کم شده و بندرت در بازار بفروش می رسد.
مقادیر اندك روی برای خفظ سلامتی افراد و نيز رشد قدی کودکان و همچنين سلامت مو و ناخن مفید بوده و در کمبود آن پرزهای چشايی لطمه ديده و اشتها بشدت کاهش می يابد. همچنين کمبود آن موجب عقب افتادگی بلوغ جنسی و اختلالات گوارشی نيز می شود و لذا بعنوان عنصری کاملا ضروری شناخته می شود. با اين حال، ورود مقادیر زیاد آن به بدن، میتواند مسمومیتزا باشد. دریافت زیاده از حد و طولانی مدت این فلز نيز مسمومیت جدی می دهد و موجب ايجاد علائمی از قبيل حالت تهوع و استفراغ، اسهال و سردرد می شود. پخت غذا بويژه غذای اسيدی (ترش) و نگهداری غذا در ظروف روحی موجب ورود مقدار زيادی از اين فلز به داخل غذا می شود. از آنجا که چسبندگی غذا به ظروف روحی زياد است، اغلب در هنگام صرف غذا اقدام به تراشيدن باقيمانده غذا از ظرف می شود که خود مقدار زيادی از روی را در غذای تراشيده شده وارد ساخته و همين افزايش ورود روی به بدن موجب عوارض مسموميت خواهد شد.
از آنجا که کمبود روی تاثير مستقيمی روی افزايش قد دارد، امروزه برخی افراد مکمل آن را برای افزايش قد به کودکان تجويز می کنند که استفاده نادرست و بيش از حد آن موجب حالت مسموميت شده و اثر مناسبی نيز بر افزايش قد ندارد.
ظروف تفلون
يکی از انواع مواد پلیمری که رويه فلز را پوشانده و از چسبیدن مواد غذایی به ظرف در حین پخت جلوگیری می کند، بنام تفلون ناميده شده است. تاریخچه پیدایش این ظروف به حدود 70 سال قبل بازمیگردد كه در آن زمان یك شركت آمریكایی مادهای پلیمری به نام پلیتترافلوئوراتیلن (PTFE) را كشف و نام تجاری تفلون را بر آن نهاد. دو خصوصیت ویژهای كه این پوشش را در مقابل سایر پوششها برتری میبخشد عبارت از مقاومت حرارتی بالا و مقاومت زیاد در برابر اسیدها و قلیاها می باشد. تفلون در مقایسه با پوششهای نچسب دیگر، از بالاترین ضریب نچسبی برخوردار است. مهمترین ماده اصلی نچسب در ظروف تفلون كه امروزه نیز به كار میرود همان تركیب پلی تترافلوئوراتیلن است كه مادهای غیر سمی، دارای مقاومت حرارتی مطلوب، ضریب اصطكاك كم، از نظر شیمیایی بیاثر و عایق الكتریسیته میباشد. ظروف تفلون از آلومینیوم، آلومينيوم فشرده، فولاد ضدزنگ و يا چدن با درجه خلوصی از PTFE كه در شرایط عادی مصرف مواد غذایی در آنها موجب آلودگی و مسمومیت غذایی نشود، ساخته می شوند.
اگر چه پوشش این ظروف باخراشیدن یا ساییدن كنده میشود، ولی"سازمان غذا و دارو" تایید كرده؛ كه این ذرات بدون تغییراز بدن عبور میكنند و دفع میشوند و خطری برای سلامتی ندارند. ظروف نچسب تنها وقتی مضر میشوند كه تا دمای بالاتر از 350 C یا 650 Fحرارت داده شوند. این هنگامی رخ میدهد؛ كه یك ماهیتابهی خالی روی شعله گذاشته شده است.در این حالت لایهی نچسب دودی آزاد میكند كه سمی و آزار دهنده است؛ البته از دودی كه روغنهای معمولی روی حرارت ایجاد میكنند كمتر سمی است.
دو نگرانی اساسی در خصوص بكارگیری ظروف تفلون عبارتند از اثرات حرارت بر این ظروف كه ممكن است با احتمال تشكیل مواد سمی در آنها همراه باشد و مورد دیگر جدا شدن تكههای تفلون از كف ظرف و وارد شدن آنها به بدن است كه ممكن است برای سلامتی زیانبار باشد. محققان دانشگاه تورنتو اخيرا اعلام كردند كه تفلون در اثر حرارت تجزیه میشود و گازی كه در اثر تجزیه از آن متصاعد میشود برای محیطزیست زیانآور است. این مساله نگرانیهای جدی در مورد ظروف تفلون به وجود آورد. البته شركتهای معتبر تولید تفلون اعلام میدارند كه تفلون عرضهشده آنها كیفیت خود را تا دمای 200 درجه سانتیگراد حفظ میكند و تجزیه پوشش فقط زمانی اتفاق میافتد كه درجه حرارت از 300 درجه تجاوز كند. لازم به ذكر است زمانی دمای ظرف به این حدود میرسد كه ظرف تفلون خالی روی شعله گذاشته شود. در این حالت لایه نچسب، دودی آزاد میكند كه سمی و آزاردهنده است.
طبق استاندارد ملی 2809 در آلومینیوم یا آلیاژهایی كه در ساخت این ظروف مورد استفاده قرار میگیرد، مقدار سرب نباید از 05/0 درصد تجاوز كند. روش ساخت باید به گونهای باشد كه بدنه ظروف صاف و صیقلی و عاری از شكافها، شیارها و عیوب داخلی و خارجی دیگر باشد. برطرف كردن این عیوب با سوهانزنی و لكهگیری مجاز نیست. شكل ظروف باید به گونهای باشد كه در حالت پر یا خالی پایدار باشد و پوشش رنگ خارجی بدنه و درپوش به هیچوجه نباید در تماس مستقیم با غذا قرار گیرد. در تولید تفلون رنگهای گوناگونی نیز به كار میرود. در تركیب ماده نچسب از یك ماده اصلی پلیمری و موادی از قبیل آب، رنگهای مجاز، مواد رقیقكننده و حلال استفاده میشود. در مجموع مواد بهكار رفته در ساخت پوششها نباید هیچ نوع تركیبات مضری برای سلامت انسان داشته باشد؛ لذا از مواد افزودنی مجاز (شامل رنگهای مجاز خوراكی و آب) می توان به منظور ساخت پوشش استفاده كرد. نكته مهم در مورد ظروف تفلون این است كه هرگز نسبت به بازسازی آنها اقدام نكنید، زیرا بر اساس اعلام نظر وزارت بهداشت نوع تفلون مصرفی و نحوه فعالیت بسیاری از واحدهای بازسازی تفلون، مورد تایید نیست.
دستورالعمل ظروف تفلون بر اساس استاندارد 2809 شامل نكات زیر نيز هست:
- قبل از استفاده برای اولین بار از ظرف آن را با آب داغ و مایع ظرفشویی بشویید و با روغن مایع آغشته كنید.
- از كفگیر یا دیگر وسایل مشابه فلزی در ظروف نچسب با مقاومت معمولی استفاده نكنید و برای این كار از قاشقهای تفلون یا چوبی استفاده نمایید.
- برای شستشوی این نوع از ظروف، هیچگاه از سیم یا پودرهای شوینده كه ممكن است موجب ساییدگی كف ظرف شود، استفاده نكنید.
- از حرارت دادن ظرف خالی پرهیز كنید.
ظروف استیل
این ظروف از تركیب آلياژی آهن با سایر فلزات تهیه میشوند. با تركیب کردن آهن و ديگر فلزات، مقاومت و دوام ظروف آهنی حاصله (که اکنون استيل نام می گيرد)، افزايش می يابد و ظروف استیل را ظروفی مقاوم در برابر آسیبها و خوردگیهای رایج در ظروف آهنی تبدیل میكند. در واقع این ظروف تاحدودی سبكتر و بسيار مقاومتر از ظروف آهنی میباشند. برخی از فلزاتی كه برای تركیب كردن با آهن مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از: كروم، نیكل، مولیبدن و تیتانیوم. این فلزات مقاومت ظروف استیل را افزایش میدهند و آنها را در مقابل آسیب ناشی از حرارت بالا، خراشیده و ساییده شدن مقاوم میسازند، اما انتقال حرارت را در این نوع از ظروف تاحدودی كاهش میدهند. علاوه بر انتقال حرارتی کمتر، چسبیدن مواد غذایی به اين ظروف نيز بعنوان دومين مشکل شناخته می شود. برای رفع این دو مشكل توصیه میشود هنگام پخت غذا به طور مرتب ماده غذایی در آن به هم خورده و مخلوط شود تا تمامی غذای درون ظرف در معرض حرارتی مناسب برای پخت كامل قرار گیرد.
غذاهای اسیدی كه در تماس با ظروف استیل ضد زنگ هستند كروم را از ظرف برداشت میكنند. مسمومیت با كروم به علت حالت اكسیداتیو این عنصر خصوصا در فرم IV میباشد. كروم III نسبت به فرم IV ایجاد مسمومیت كمتری میكند (زیرا خیلی كم جذب میشود). مطالعات اخیر انجام شده بر انواع مكملهای كروم III نشان داده اند که:
- پیكولینات كروم و اسید پیكولینیك در موشها خاصیت موتاژنی داشتهاند.
- نیكوتینات كروم و كلراید كروم در موشها خاصیت موتاژنی نداشتهاند.
- كلراید كروم و تركیبات شلاته كروم در انسان خاصیت سمی نداشتهاند.
كروم IV به علت قدرت اكسیداتیو بالا برای انسان مضر میباشد. خوشبختانه برخی از غذاها (آب پرتقال) و مواد موجود در دستگاه گوارش قدرت تبدیل این کروم به نوع III را دارند. كروم IV میتواند در انسان سرطان ریه ایجاد كند. پخت و پز در ظروف استیل ضد زنگ از عمدهترین منابع آلودهكننده به این عنصر میباشند. بنابراین توصیه میشود از این گونه ظروف کمتر استفاده شده و بجای آن از ظروف چدنی برای پخت و پز استفاده شود.
این گروه از ظروف نیز همانند سایر ظروف فلزی در تماس طولانیمدت با برخی مواد غذایی، تغییراتی را در تركیب آن ماده غذایی به وجود آورده و یا بعضی مواد غذایی موجب رهاسازی یونهای فلزی از این ظروف شود و این یونها وارد غذا می شوند. به همین دلیل توصیه میشود هیچگاه از این ظروف برای نگهداری طولانی مدت غذاهایی كه تركیبی اسیدی دارند و یا نمكسود شدهاند و با افزایش میزان نمك برای مدت طولانی نگهداری میشوند، استفاده نكنید.
خرید ظروف استیل:
در هنگام خرید این ظروف باید به چند مورد زیر توجه نمود:
1) تا حد امكان در هنگام خرید، محصولات شركتهای معتبر را در اولویت خرید خویش قرار دهید.
2) صاف و صیقلی بودن كف ظرف را به دقت بررسی نمایید. پس از مدتی بكارگیری این ظروف و استفاده از وسایل فلزی برای برداشت غذا از این ظروف، این كف صاف و صیقلی آسیب خواهد دید. هرچه در ابتدا تعداد و میزان این آسیبها به دیواره در تماس با غذای ظرف كمتر باشد، از نظر بهداشت مواد غذایی بهتر خواهد بود.
3) دستهها و دستگیرههای ظروف پخت غذا اهمیت خاصی دارند. هنگام خرید این ظروف به نصب مناسب، جنس دستهها و جنس پیچ یا پرچهایی كه برای اتصال به ظرف به كار رفتهاند و در برخی موارد ممكن است با ماده غذایی نیز در تماس قرار گیرند، توجه كنید.
آیا قابلمههای چدنی برای پخت و پز غذا مناسب هستند؟
ظروفی كه در بازار مصرف به نام ظروف چدنی شهرت یافتهاند. در واقع از فلز آلومینیوم با فرآیند ریختهگری تهیه میگردند. این فرآیند موجب افزایش مقاومت و نیز افزایش جرم حجمی و در نتیجه سنگین شدن این ظروف میگردد. اگرچه این ظروف نسبت به ظروف فلزی دیگر نظیر ظروف مسی، آلومینیومی و استیل، رسانایی حرارتی ضعیفتری دارند، لیكن حرارت به خوبی در این ظروف پخش شده و به طور یكنواخت به ماده غذایی منتقل میگردد. ظروف موسوم به ظروف چدنی نیز مانند ظروف فلزی در صورت تماس نزدیك با مواد غذایی در هنگام پخت، بر كیفیت آنها تاثیر میگذارند. لیكن این ظروف به صورت بدون پوشش و یا لعاب در بازار مصرف به ندرت یافت میشوند و اغلب دارای پوشش تفلون میباشند.
ظروف مخصوص فریز كردن:
برای فریز كردن مواد غذایی باید از ظروف مخصوص این كار استفاده كرد، در غیر این صورت ممكن است سایر ظروف در مقابل دمای پایین فریزر مانند oc18- دوام نیاورده و به غذا صدمه برسانند. امروزه ظروف فریزری از جنس پلاستیك، شیشه، آلومینیوم و یا مقواهای كاغذی روغنی ساخته شدهاند كه برای بستهبندی مناسب میباشند. لازم به یادآوری است كه معمولا این ظروف قابل استفاده مجدد هستند.
ظروف شیشهای معمولی برای فریز كردن مناسب نیستند، زیرا تحمل دمای پایین فریزر (oc180-) را ندارند. اما ظروف شیشهای مخصوصی ساخته شدهاند كه تحمل دماهای پایین را دارند و با قرار گرفتن در فریزر صدمه نمیبینند. ضمنا در صورت استفاده از ظروف شیشهای برای غذاهای مایع، سر شیشه را مقداری خالی نگهدارید، زیرا حجم مایعات در هنگام انجماد افزایش مییابد.
چنانچه از قوطی جهت نگهداری غذای منجمد استفاده میكنید، آن را در یك كیسه پلاستیكی قرار دهید و دهانه كیسه را با نوار مخصوص فریزر محكم ببندید، زیرا درب قوطیها مانع ورود هوا به داخل آن نمیشوند.
ظروف يکبار مصرف
- از لیوانهای یكبار مصرف از جنس پلی استایرن جهت نوشیدنیهای داغ مانند چای استفاده نكنید (این لیوانها بایستی تنها برای نوشیدنیهای سرد مصرف شوند)، زيرا احتمال سرطان را افزايش می دهند.
- از قراردادن ظروف پلی استایرن حاوی مواد غذایی چرب در فریزر خوداری كنید، زیرا پلی استایرن در كنار مواد غذایی چرب در سرما خاصیت شكنندگی پیدا كرده و خطر مهاجرت مونومرها وجود دارد.
- ظروف PET (بطریهای نوشابه و آب معدنی) یكبار مصرف بوده و پس از استفاده باید دور انداخته شوند. از قرار دادن ظروف PET محتوی آب به مدت طولانی در یخچال و فریزر خودداری كنید.
- از ریختن مواد غذایی ترش مانند : آبغوره و آبلیمو در ظروف PET خو داری كنید.
- از ظروف پلی استایرن فوم (EPS) در پیتزافروشیها نباید استفاده شود، زیرا دمای بسیار زیاد پیتزا (بالای 120 درجه سانتیگراد) باعث ذوب شدن EPS میگردد.
در هنگام استفاده از ظروف یك بار مصرف، باید به علامت اختصاری كه در كف ظرف حك شده توجه كرد. استفاده از ظروف "پلی اتیلنی" (PE)و "پرو پیلینی"(PP) كه به رنگ سفید میباشند و به طور عمده برای بسته بندی و نگهداری محصولات لبنی، روغن و سركه به كار میروند، برای مواد غذایی گرم و مرطوب بلامانع است. استفاده از ظروف "پلی استایرنی فوم دار" (EPS)و ظروف "پلی استایرنی" سفید رنگ (HIPS) برای مواد غذایی گرم و مرطوب مشكلی ایجاد نمیكند ولی برای نگهداری مواد غذایی داغ مثلا با دمای 140Cنامناسب است. استفاده از ظروف "پلی استایرنی" شفاف(GPPS) تنها برای نوشیدنیهای سرد مناسب است و برای مواد غذایی داغ مثل چای و قهوه مناسب نمیباشد. ظروف جدید تهيه شده از نشاسته ذرت، در كمتر از شش ماه دوباره تجزیه و به چرخه طبیعت باز میگردد و هیچگونه مشكل زیست محیطی نخواهد داشت.
شستشو، نگهداری و بوزدايی ظروف
- برای نگهداری قهوه از بسته بندی های کاغذی یا پلاستیکی استفاده نکنید حتما از ظروف فلزی یا شیشه ای برای نگهداری آن استفاده کنید.
- براى برطرف كردن بوى ماهى از ظروف، آب گرم و آرد خردل را به آنها بمالید.
- برای تمیز كردن ماهی تابه های ته گرفته خمیری از جوش شیرین تهیه و روی ته گرفتگی ماهی تابه قرار دهید تا 7 ساعت بماند.
- براى از بین بردن بوى نامطبوع از ظروف پلاستیك مى توانید روزنامه مرطوب را درون ظرف به مدت چند ساعت قرار دهید و در آن را ببندید، بوى نامطبوع از بین مى رود.
- از سودا میتوان برای جلا دادن و صیقلی كردن برخی فلزات مانند ظروف سیلور(نقره) و یا استیل زنگ نزن نیز استفاده كرد. كافیست با یك پارچه نرم و مرطوب توسط جوش شیرین ظروف را پرداخت كنید.
- جهت از بین بردن لكههای خیلی كوچك از روی ظروف مسی، میتوانید پوست لیموترش را به نمك آغشته كرده و روی آن بمالید. چند قطره آمونیاك روی یك قاشق مایع ظرفشویی نیز برای لكهزدایی یك ظرف مسی مناسب است.
- برای تهیهی نان میتوانید از ظروف سفالی و یا کماج استفاده کنید حسن این ظروف به این است که نان بهتر پخته میشود زیرا ظروف سفالی گرما را در خود بیشتر نگه میدارد.
- سعی کنید حداقل هفته ای یکبار اسفنج، اسکاچ و پارچه های مخصوص خشک کردن ظروف را با ماشین لباسشویی شست وشو کنید. ذرات غذایی در اطراف حلقه ی سینک به همراه رطوبت، محیط مناسبی برای رشد باکتری ها می باشد. لذا به طور روزانه سینک ظرفشویی را شست و شو و ضد عفونی کنید. این عمل را هم می توان با 5 میلی لیتر(1 قاشق چای خوری) کلرین و 1 لیتر آب و یا با استفاده از راهنمای ضد عفونی کننده های تجاری انجام داد.
- برای قطعه قطعه کردن مواد غذایی چنانچه از تخته ی برش استفاده می کنید سعی نمایید اگر جنس چوبی انتخاب می کنید، چوب آن صاف و سخت باشد و چنانچه از جنس پلاستیک استفاده می کنید فاقد ترک خوردگی و درز باشد. ازتخته ی برش های نرم و نفوذ پذیر هرگز استفاده نکنید. تخته ی برش رابه وسیله آب داغ و صابون شست وشو نمایید و در صورت نیاز از برس مخصوص ساییدن استفاده کنید. برای ضد عفونی کردن آن می توان مانند ضدعفونی سینک وسایر سطوح عمل کرد.
برای از بین بردن بوى نامطبوع از تخته گوشت خردكن پس از خردکردن گوشت یا سبزى و یا ماهى چون تخته بو را به خود جذب مى كند، باید خمیرى از جوش شیرین و آب درست كرد و روى آن پهن نمود سپس تخته را شست تا بوى نامطبوع از بین برود.
- وقتی برای پختن مواد غذایی از مایکروویو استفاده میکنید، از ظروف ایمن و مخصوص مایکروویو استفاده نمایید
مطالب مشابه :
انواع تکنیک های نقاشی روی ظروف چینی
ساغرِ رنگ - انواع تکنیک های نقاشی روی ظروف چینی - معرفی آثار و پیشینه ی نقاش ومجسمه ساز حسین
همه چیز در باره انواع ظروف غذا خوری ’ نوشیدنی و طبخ غذا و.. (ملامین.چینی.تفلون.مسی.و...)
پزشک ايران زمين - همه چیز در باره انواع ظروف غذا خوری ’ نوشیدنی و طبخ غذا و (ملامین.چینی
لعاب چینی
لعاب های روی ظروف چینی لعابها در انواع زیر وجود دارند: لعاب بیرنگ: این در انواع زیر
انواع تکنیکهای نقاشی روی ظروف چینی
news and art - انواع تکنیکهای نقاشی روی ظروف چینی - این سایت برای اطلاع رسانی و درج تصاویر زیبا
فروش انواع روحی عمده
فروش انواع ظروف روحی وتفلون اشپزخانه - خریدوفروش ظروف
عکس مدلهای ظروف چینی
کر بختیاری - عکس مدلهای ظروف چینی - جمهوری اسلامی ایران چهارمحال و بختیاری شهرستان
نحوه ساخت ،ترکیبات و ویژگیهای ظروف چینی، ملامین و شیشه ای (مربوط به علوم هفتم)
گروه علوم تجربی منطقه جوادآباد - نحوه ساخت ،ترکیبات و ویژگیهای ظروف چینی، ملامین و شیشه ای
مدل های جدید سرویس چینی
جهیزیه عروس - مدل های جدید سرویس چینی - تالار گفتگو ( سه شنبه پانزدهم بهمن ۱۳۹۲ ) » جهیزیه
انواع رنگها پتینه
ساغرِ رنگ - انواع رنگها پتینه - معرفی آثار و پیشینه ی نقاش ومجسمه ساز حسین خیرآبادی
انواع تکنيک هاي نقاشي روي ظروف چيني
محمد قیطاسپور - انواع تکنيک هاي نقاشي روي ظروف چيني - محمد قیطاسپور انواع نقاشي:
برچسب :
انواع ظروف چینی