راهنمای برنامه درسی تربیت بدنی در دوره ابتدایی

راهنمای برنامه درسی تربیت بدنی در دورهابتدایی

مصوبه هفتصدو بیست و چهارمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 25/4/84
رویکرد برنامه درسی تربیت بدنی دوره ابتدایی
تربیت بدنی به عنوان بخشی از نظام تعلیم وتربیت عمومی ؛ از جمله مهمترین درسی است که درمدارس به طور عملی وازطریق حرکت درکسب وحفظ سلامتی وتندرستی دانش آموزان موثر است.تندرستی بامفهومی گسترده چیزی فراتر از بیمارنبودن وداشتن آمادگی جسمانی مطلوب است.
باچنین رویکردی برنامه درسی تربیت بدنی شرایطی رافراهم می کند تا دانش آموزان باتمرین حرکات ورفتارهایی درابعاد پنج گانه جسمانی ،عاطفی ،عقلانی ،اجتماعی ومعنوی به نتایج مثبتی که دراهداف برنامه پیش بینی شده است، برسند.
تدریس یک برنامه درسی کیفی بارویکرد کسب وحفظ سلامتی وتندرستی، ضمن توجه به آموزش مقدماتی مهارتهای ورزشی رایج به طور غیرمستقیم، به تامین اوقات فراغت غنی تری یاری می رساند وازسوی دیگر بستری مناسب برای جذب افرادنخبه به ورزش درسطح قهرمانی و شکوفایی استعداد آنان فراهم می کند.
جذب وپرورش استعدادهای ورزشی درحوزه مسئولیت تربیت بدنی آموزش وپرورش نیست .
تعریف واژه های کلیدی

• سلامتی و تندرستی: به معنای موازنه کامل بین بدن، ذهن و روح وروان آدمی است که برای تحقق آن باید تعادلی بین جنبه های جسمی، فکری، عاطفی ، اجتماعی و معنوی فرد برقرار باشد.
• آمادگی جسمانی : وقتی فردی بدون احساس خستگی کارها و وظایف روزانه خود را انجام دهد و هنوز انرژی ذخیره ای فراوانی برای انجام امور ضروری و بهره گیری از تفریحات سالم را داشته باشد می گوییم آمادگی جسمانی دارد . میزان آمادگی مورد نیاز یک فرد برای رفع نیازهای روزانه ممکن است با فرد دیگر تفاوت داشته باشد.
سلامتی فرد و وضعیت تغذیه و ساختار ژنتیکی او در حفظ وتوسعه ی آمادگی جسمانی نقش اساسی دارند.
اهداف تربيت بدني در دوره ابتدايي
• اهداف شناختي :
1-آشنايي باوضعيت هاي صحيح بدني ازجمله هنگام ايستادن، نشستن،راه رفتن، خوابيدن ،دويدن وآگاهي از محدوديت ها وقابليت هاي حركتي خود
2- آشنايي با آمادگي جسماني وبرخي از آزمون هاي عملي آن
3- آشنايي با اطلاعات مربوط به بهداشت وتغذيه ورزشي
4- آشنايي با موارد ايمني در کلاس درس تربيت بدني
5- آشنايي با بازي ها و رشته هاي ورزشي رايج آموزشگاهي
6- آشنائی با روش های حفظ ونگهداری وسایل و امکانات ورزشی
• اهداف مهارتي :
1- مهارت دركسب آمادگي جسماني وحركتي
2- كسب مهارت در حركات انتقالي ، حركات غيرانتفالي وحركات دست ورزي ( کنترلی)
3- كسب مهارت درمقدمات ورزش هاي رايج آموزشگاهي
4- كسب مهارت در اجرای فعاليت هاي بدنی به منظور درک مفاهیم فضا، مكان، نيرو، جهت بندي، سطح و..
5- كسب آمادگي دراجراي تركيبي حركات پايه ومهارت ها دربازي هاي ورزشي
• اهداف نگرشي :
1- گرايش به شركت فعال در فعاليت هاي تربيت بدني
2- تلاش در جهت حفظ وارتقاي سطح سلامتي و آمادگي جسماني
3- گرايش به بهبود و توسعه حركات پايه ومهارت ها
4- رعايت اصول ايمني در اجراي فعاليت هاي تربيت بدني و برنامه هاي ورزشي
5- تمايل به رعايت بهداشت ورزشي
6- تلاش براي پيشگيري از آسيب هاي ورزشي
7- تمايل به رعايت اصول عاطفي واجتماعي متناسب با دوره ابتدايي
8- تمايل به حفظ و نگهداري وسايل وامكانات ورزشي
روش هاي ياددهي – يادگيري
روش های یاددهی - یادگیری درس تربیت بدنی نیز مانند سایر دروس تحت تاثیر عوامل مختلفی است . برخی از این عوامل با عوامل دروس دیگر مانند اهداف برنامه درسی، جمعیت دانش آموزی وغیره مشترکند.
برخی نیز مانند برتری آموزش های مهارتی وجسمانی بر آموزش نظری ، تفاوت فضای آموزشی و به کارگیری امکانات آموزشی خاص فعالیت های بدنی، مختص درس تربیت بدنی هستند. به همین دلیل در روشهای یاددهی - یادگیری درس مذکور باید به موارد خاص توجه کرد که عبارتند از:
1- معلم مي تواند از امكانات مختلفي براي تفهيم موضوع آموزش كه در تربيت بدني بيشتر مهارت هاي حركتي است ، استفاده كند. برخي از اين راه ها عبارت اند از:
الف- بيان وتوضيح چگونگي اجراي مهارت و نكات عمده اي كه بايد رعايت شود. در هنگام توضيح ، معلم بايد از كلمات ساده وروشن استفاده كند و اطمينان حاصل كند كه همه دانش آموزان توضيحات او را درك كرده اند.
ب- نمايش حركت توسط معلم كه مي تواند بسيار موثر واقع شود. براي اين كار بايد خود از آمادگي جسماني و مهارت كافي برخوردار باشند. در غيراين صورت معلم مي تواند از يكي از دانش آموزان كه آمادگي لازم را دارد ، براي نمايش مهارت استفاده كند.
ج-استفاده ازفيلم وتصويرنيزمي توانددرنمايش مهارت بسيار موثر واقع شود. در چنين حالتي ضمن نمايش مهارت، معلم توضيحات تكميلي راارائه مي نمايد.بديهي است كه استفاده از روشهاي مختلف نمايش مهارت ازيكنواحتي كارمي كاهدوانگيزه بيشتري به دانش آموزان مي دهد.
2- به واسطه ماهيت حركتي مهارت ها لازم است دانش آموزان به طور مشخصی شخصاً بارها وبارها مهارت ها را تكرار و تمرين كنند و بسيار مهم است كه وقت كافي براي اين كار به آنها داده شود. اين تكرار و تمرين بايد با نظارت و راهنمايي معلم صورت پذيردتااطمينان حاصل شودكه مهارتها صحيح اجرا مي شوند و همه دانش آموزان در حد قابل قبولي آنها را آموخته اند.
3- اشتباهات رايج در اجراي هر مهارت براي كليه دانش آموزان نمايش داده شود واشتباهات فردي هر دانش آموز به طور جداگانه اصلاح شود.
4- نمايش حركات با كمال دقت و صحت انجام گيرد و در اجراي آنها ازعجله خودداري شود.
5- هنگام نمايش مهارت ها ، معلم طوري بايستد كه همه ي دانش آموزان به راحتي او را ببينند.
6- بازي ها حالت طبيعي داشته و از مقررات خشك و تحميلي به دور باشند تا كودكان آنها را به صورت تكليف نبينند و دچار خستگي رواني نشوند.
7- مهارت ها و بازي هاي هر جلسه طوري انتخاب شوند كه ضمن وادار نمودن دانش آموزان به تلاش بيشتر، قابل دستيابي باشند تا همه ي آنان موفقيت را تا حدودي تجربه كنند.
8- هر نوع عامل خطرزا كه ممكن است به گونه اي سلامت دانش آموزان را با مخاطره روبه رو سازد، از محيط آموزش حذف شود.
9- بين آموزش هاي ارائه شده ، ارتباط منطقي حفظ شود.
10- از تكرار فعاليت هاي خسته كننده خودداري شود.
11- نظر به اهميت ارتباطات غيركلامي به خصوص در تربيت بدني، لازم است معلمان تربيت بدني به اهميت اين گونه ارتباط واقف و در آن مهارت داشته باشند.
شیوه های ارزشیابی
ارزشیابی این درس مقوله ای تفکیک ناپذیر از فرایند آموزش است که تحت تاثیر رویکرد آن قرار می گیرد . بدین معنا که ارزشیابی در درجه اول وسیله ای است که به طور مستمر بازخوردهایی را فراهم می آورد تا دانش آموزان از نقاط ضعف و قوت خود مطلع شوند و با دریافت راه حلهای مناسب آموزشی ، گامهای موثری در زمینه دستیابی به سلامت جسمانی بردارند .
از طرف دیگر بازخوردهای دریافتی به اصلاح روند آموزش و روش تدریس منجر می شود و به این ترتیب ، ارزشیابی خود وسیله ای در جهت تحقق اهداف درس تربیت بدنی است .
چند نکته اساسی در ارزشیابی
1- در درس تربیت بدنی اهداف مهارتی ، جایگاه ویژه ای دارند و سهم قابل توجهی از اهداف کلی را به خود اختصاص می دهند .
2- اهداف شناختی به عنوان پشتوانه ای نظری برای شفاف سازی مفاهیم کلیدی مرتبط با اهداف مهارتی عمل می کنند .
3-برای دستیابی به اهداف شناختی و نگرشی ، دو فرصت یادگیری فراهم می شود .:
الف – دروس شناختی که فرصتی را برای تعامل بین معلم و دانش آموزان و همچنین دانش آموزان با یکدیگر درباره مفاهیم اساسی همچون آمادگی جسمانی ، مهارتهای ورزشی ، ایمنی در ورزش ، بهداشت و تغذیه ورزشی و هدفهای تربیت بدنی به شکل نظری فراهم می کند .
ب – دروس مهارتی که با محور قرار گرفتن معلم تربیت بدنی ، رفتارهای دانش آموزان تحت نظارت قرار می گیرد و با یادآوری مباحث آموخته شده در حوزه دانشی ، با توصیه هدایت و مدیریت می شوند . زمان برگشت به حالت اولیه نیز فرصت مناسبی است که تذکرات به شکل مبسوط تر ارائه و عادات مناسب و شایسته جایگزین شوند .

4- در حیطه شناختی هدف اصلی آشنایی و درک مفاهیم اساسی تربیت بدنی و اصول و قوانین است . به این ترتیب مبنای ارزشیابی ، سنجش محفوظات دانش آموزان نیست .
5- ارزشیابی مستمر به دلیل فراهم کردن بازخوردهای دائمی باید مورد تاکید واقع شود .
6- نوع و روش ارزشیابی باید متناسب با یادگیرنده و کلاس باشد .
7- ارزشیابی از سطح مهارتهای ورزشی و فعالیتهای جسمانی دانش آموزان معلول و دارای بیماریهای خاص ، متناسب با نوع معلولیت و بیماری خاص آنان انجام می شود .
8- ارزشیابی در سطح نگرش امری مستمر است که از طریق مشاهده رفتارهای مورد انتظار توسط معلم در موقعیت های مختلف انجام می گیرد. در واقع نگرش نتیجه فرآیند حیطه های دانشی ومهارتی هستند که باید همواره تحت نظارت وهدایت معلم باشد و ضرورت ندارد که صرفاً در یک موقعیت خاص به آن پرداخته شود.
9- در مورد افرادی که با تشخیص و صلاحدید پزشک معتمد به هیچ وجه امکان انجام مهارتهای ورزشی و فعالیتهای جسمانی وجود ندارد ، ارزشیابی از بخش هدف های شناختی و فعالیت های خارج از کلاس به عمل می آید .
ابزارهای جمع آوری اطلاعات :
1. آزمون های استانداردشده وآزمون های معلم ساخته ی آمادگی جسمانی ومهارت های ورزشی
2. مشاهده رفتار دانش آموز در حین انجام فعالیت های مهارتی وآمادگی جسمانی
3. آزمون های شفاهی در حیطه ی شناختی
4. مشاهده رفتار دانش آموز در فعالیت های کلاسی در حیطه نگرشی
5. چک لیست عملکرد بر اساس رفتار مورد انتظار
روش ارزشیابی :
ارزشیابی درس تربیت بدنی به صورت عملی - شفاهی می باشد .
وسایل ،ابزار وفضای آموزشی مورد نیازبرنامه
آنچه که درزیرارائه می شود، حداقل نیازهای اساسی برای اجرای یک ساعت برنامه درسی تربیت بدنی دردبستان است ومقدار وتنوع وسایل بستگی به تعدادنفرات کلاس خواهد داشت.
الف)وسایل وتجهیزات
- توپ مینی بسکتبال استاندارد ولاستیکی
- توپ مینی والیبال استانداردولاستیکی
- توپ هندبال استاندارد ولاستیکی
- توپ والیبال استاندارد ولاستیکی
- توپ های تنیس
- توپ فوتبال
- توپ مینی هندبال
- توپ لاستیکی دراندازه های کوچک
- طناب انفرادی بلند:190-220-250 سانتی متری
- طناب بلند:380-460-540-720 سانتی متری
- کشی به طول 110سانتی متر
- طناب سقفی
- انواع راکت های ورزشی
- انواع تورها
- انواع سبدها
- کیسه های لوبیای 15× 15 وتعدادی تابلو برای هدف گیری(می توان داخل کیسه راازشن پرکرد)
- چوب دراندازه های مختلف(90 سانتی متروچوب دوی امدادی)
- گچ برای خط کشی
- حلقه های هولی هوپ
- تعدادی بطری پلاستیکی برای نشانه گیری
- تعدادی جعبه دراندازه های مختلف برای پرش
- چوب موازنه باارتفاع مختلف
- تلمبهء باد
- تابلو اعلانات
- کابینت فلزی(برای نگهداری وسایل)
- کیسه های کتان برای حمل توپ(برای جمع آوری وحمل آنها به کلاس وبرعکس)
- جعبه ابزار
- جعبه چرخ دار برای حمل ونقل وسایل
- مانع 30،5/37 ،45 و 50 سانتی متر
- تشک ژیمناستیک 100×100- سانتی متر
- پارالل کوتاه
- نردبان افقی
- انواع حلقه (هولی هوپ ،تایرماشین؛تویه لاستیک)
- پله
- چوب تعادلی (90 سانتی متر)
- انواع جعبه با ارتفاع مختلف برای بالا رفتن وپریدن ازروی آنها
- تخته تعادلی طرح سوئدی

- تخته بسکتبال
- دروازه هندبال یا مینی فوتبال
- میله نگهدارنده تور والیبال
- میله نگهدارنده تور بدمینتون
ب) فضای ورزشی
باتوجه به سه دسته حرکات غیرانتقالی،انتقالی ودست ورزی که درپایه های اول ،دوم وسوم انجام می شود وهمچنین بازی های ورزشی که درآنها نیاز به تحرک وجابه جایی وپرتاب ودریافت توپ های مختلف ورزشی وغیره وجود دارد، حداقل فضای مورد نیاز برای کلاس تربیت بدنی دردوره ی ابتدایی با توافق وزارت آموزش و پرورش و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تعیین می شود.این فضا باید کاملات از سایر فضاهای مدرسه تفکیک شده باشد وامکان فعالیت معلم ودانش آموزان رابدون حضور دیگران فراهم کند.ازطرفی به علت شرایط اقلیمی کشور وبه خصوص تامین شرایط لازم برای فعالیت دختران، ترجیحاً این فضا باید سرپوشیده باشد .
ویژگی های اختصاصی معلم تربیت بدنی دوره ابتدایی
1. داشتن حداقل مدرک لیسانس تربیت بدنی
تبصره: در صورت نبود لیسانس تربیت بدنی، به کار گیری معلم فوق دیپلم تربیت بدنی و یا معلم لیسانس غیر مرتبط، با گذراندن دوره های تخصصی مربوط بلامانع است.
2. آشنایی از محتوای برنامه درسی دوره ابتدایی
3. نداشتن نقص عضوی که مانع از انجام وظیفه باشد
4. توانایی جسمانی لازم برای اجرای مهارت ها وفعالیت های مورد نظر در برنامه
5. توانایی فنی لازم برای نشان دادن مهارت های پایه وفعالیت های بدنی
6. داشتن تناسب اندام و وزن مطلوب
7. اعتقاد به اثربخشی فعالیت های بدنی وآمادگی جسمانی در بهداشت وتندرستی
8. اعتقاد به فعالیت های بدنی به عنوان وسیله ای برای ابراز وجود دانش آموزان تکامل و بهبود یادگیری آنها.
9. داشتن دانش وتوانایی لازم در تلفیق سایر مواد آموزشی با تربیت بدنی وبالعکس
ملاحظات اجرایی برنامه
1- با توجه به ضرورت و اهمیت نقش نیروی انسانی در اجرای برنامه درس تربیت بدنی دوره ابتدایی، لازم است معلمان واجد شرط طی یک برنامه پنجساله تامین شده و یا آموزش های تخصصی لازم را براساس دستورالعملهای مربوط گذرانده باشند.
2- تجهیزات و وسایل مورد نیاز، متناسب با استانداردهای لازم، تهیه و در اختیار واحدهای آموزشی قرار گیرد.
3- در طراحی و ساخت واحدهای آموزشی، فضای آموزشی مورد نیاز در نظر گرفته شود.
موضوع:راهنمای برنامه درسی تربیت بدنی در دوره ابتدایی در هفتصدو بیست و چهارمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 25/4/1384 به تصویب رسید.

http://www.sce.ir

راهنمای برنامه درسی تربیت بدنی در دوره ابتدایی

مطالب مشابه :

برنامه ريزي مراسم صبحگاهي

برنامه های قابل اجرا در مدارس ابتدایی

برنامه صبحگاه مدارس (چند پیشنهاد)

برنامه ريزي مراسم صبحگاهي

برنامه صبحگاه

راهنمای برنامه درسی تربیت بدنی در دوره ابتدایی

برنامه زمان بندی هفتگی مدارس ابتدایی

ورزش صبحگاهی در مدارس

ورزش صبحگاهی در مدارس

جایگاه زنگ ورزش مدارس کجاست؟