آشنایی با کنه در گوسفند و راههای پیشگیری از آن
مقدمه
همان طور كه مي دانيد مشكل مربوط به كنه دربيشتر جاهاي دنيا وجود دارد. هركجا كه دامداري يا مرغداري هست، به احتمال زياد كنه ها نيز وجود دارند. خسارت هايي كه كنه ها وارد مي كنند ،دو دسته هستند:
الف) خسارت هاي اقتصادي: كنه ها با گزش دام ، باعث كم شدن ارزش پوست و پشم دام ها مي شوند . همچنين كنه ها با مكيدن خون دام ها باعث لاغري و كم شدن توليد گوشت و شير آنان مي شوند. به علاوه كنه ها با انتقال بيماري هاي مختلف باعث مي شوند كه دامدار هزينه زيادي را براي درمان دام ها مصرف كند.
ب) خسارت هاي بهداشتي: كنه ها مي توانند بيماري هاي زيادي را از راه نيش خود به انسان منتقل كنند. با توجه به اين كه درتمام بيماري ها، پيشگيري بهتر از درمان است، بايد از ورود كنه ها به د امداري و محل زندگي جلوگيري كرد.
زندگي كنه ها:
كنه ها به دو دسته تقسيم مي شوند:
الف) كنه هاي سخت
ب) كنه هاي نرم
الف- كنه هاي سخت
كنه هاي بالغ نر و ماده پس از خوردن خون دام با هم جفتگيري مي كنند. سپس به زمين مي افتند . كنه نر به زودي از بين مي رود. ولي كنه ماده تا مدت كوتاهي زنده مي ماند و تخم ريزي مي كند. تعداد تخم ها به هزاران عدد هم مي رسد.كنه ماده نيز بعد از تخم ريزي از بين ميرود
کنه در حال مکیدن خون از میزبان کنه در حالت تخمریزی
پس از مدتي، از هر تخم نوزادي خارج مي شود. نوزادها خود را به بالاي ساقه گياهان مي رسانند و يا درشكاف هاي اصطبل مخفي مي شوند . پس از مدتي خود را به بدن دام ها مي رسانند و خون آنها را مي مكند.
كنه هاي سخت درطول عمر خود فقط يك بار تخم ريزي مي كنند. فعاليت اصلي اين نوع كنه ها درماههاي گرم سال است يعني تا نيمه پاييز فعال هستند. بعضي ا زاين كنه ها يك ميزبان بعضي ها دو ميزبان و بعضي ها سه ميزبان دارند. كنه هاي يك ميزبان، كنه هايي هستند كه بدن يك موجود زنده را براي زندگي انتخاب مي كنند. اما كنه هاي دو يا سه ميزبانه، كنه هايي هستند كه براي رسيدن به رشد كافي و كامل شدن دوره زندگي، لازم است دربدن دو يا سه موجود زنده زندگي كنند
چرخه زندگی کنه در محیط و میزبان
ب- كنه هاي نرم
اين نوع كنه ها نيز پس از جفتگيري تخم ريزي مي كنند. ولي تعداد تخم هاي آنها خيلي كمتر از كنه ها سخت است. كنه هاي نرم درطول عمر خود، چند بار تخم ريزي مي كنند. اين نوع كنه ها هنگام روز درلانه طيور و شكاف ديوارها زندگي مي كنند. سپس شب ها به دام و طيور حمله مي كنند . كنه هاي نرم، بيشتر انگل پرندگان و انسان ها هستند.
چه بيماري هايي به وسيله كنه به دام منتقل مي شود؟
بيماري زردي
عامل اين بيماري يك انگل خوني به نام تيلريا است. اين انگل از راه نيش كنه به خون گاو وارد مي شود. بيماري زردي با شروع فصل گرما يعني همزمان با فعاليت كنه ها شدت پيدا مي كند. اين بيماري درفصل هاي ديگر سال نيز وجود دارد. هر وقت كنه هاي آلوده به انگل خوني دام را نيش بزنند، آن دام به بيماري زردي دچار خواهد شد. خوب است بدانيد كه انگل خوني كه درگاو بيماري زردي را به وجود مي آورد، با انگلي كه درگوسفند اين بيماري را به وجود مي آورد، متفاوت است
کنه ها عامل انتقال بیماری زردی در گاو هستند
نشانه هاي بيماري زردي
دروه مخفي بيماري پس از گزيدن كنه، بيست تا سي روز است.پس از گذشت اين دوره ، درجه حرارت بدن دام به سرعت بالا مي رود و به چهل تا چهل و دو درجه مي رسد.حيوان بيمار به مدت 3 تا 6 روز و گاهي هم بيشتر، تب مي كند.
دام بيمار،خسته و فرسوده مي شود. سر پايين است و پلك هايش ورم مي كند؛ چشم ها حالت نيمه بسته پيدا مي كندو از آنها اشك جاري مي شود. مخاط چشم پرخون مي شود و با پيشرفت بيماري به رنگ زرد متمايل مي شود.
دردام هاي ماده، مخاط دستگاه تناسلي نيز رنگ زرد پيدا مي كند و لكه هاي خوني گرد به اندازه يك تا پنج ميلي متر روي آن ديده مي شود. اين لكه ها بر روي مخاط چشم هم ديده مي شوند. اشتهاي دام بيمار كم مي شود. به علاوه، غده هاي لنفاوي كتفي دام ورم مي كند. بايد به اين نكته مهم توجه كرد كه تنها ديدن اين نشانه ها، دليل بر بيماري زردي نيست . تشخيص آخر را دامپزشك با انجام آزمايش هاي لازم و معاينه دقيق دام انجام مي دهد
در صورت مشاهده نشانه های بی اشتهایی؛ خستگی و تب در دام بلافاصله به دامپزشک خبر دهید
درمان بيماري زردي
1- استفاده از داروهاي دامپزشكي
2- از درمان سنتي نيز به عنوان درمان كمكي مي توان استفاده كرد. توجه داشته باشيد كه درمان سنتي بدون درمان دارويي را ه نتيجه بخشي نيست. دردرمان سنتي از هندوانه،خيار و آرد جو استفاده مي شود كه درمان قطعي نبوده و گاهي موجب تسكين موقتي حيوان مي شود. مقدار و نوبت استفاده از داروي زردي بسيار مهم است و بايد با نظر دامپزشك انجام شود.
در مبارزه با بیماری زردی در گاو و خون شاش در گوسفند از مصرف خود سرانه دارو پرهیز کنید
پيشگيري از بيماري زردي:
الف- ازبين بردن كنه: راه هاي از بين بردن كنه ها را درصفحه هاي بعد توضيح داده ايم.
ب- استفاده ازواكسن: براي استفاده از واكسن بايد به نكته هاي زير دقت كرد:
1- قبل از كشيدن واكسن به داخل سرنگ، بايد شيشه واكسن را خوب تكان داد. با اين كار از ته نشين شدن واكسن جلوگيري مي شود.
2- به گاوهاي آبستن چهارماه به بالا و گوساله هايي كه سن آنها كمتر ازدو ماه است و به دام هاي تب دار نبايد واكسن تيلريوز يا زردي تزريق شود.
3- درفصل فراواني كنه ها، يعني تابستان نبايد واكسن تزريق شود. بهترين زمان براي تزريق واكسن از آخر پاييز تا آخر زمستان است. اگر پيشگيري و درمان لازم براي بيماري زردي انجام نشود، باعث تلفات گاوها به ويژه درفصل گرما مي شود.
فلج شدن دام ها به دليل نيش كنه ها
بعضي كنه ها دربزاق خود داراي زهر يا سم هايي هستند و اين زهر درهنگام گزش، وارد بدن دام يا انسان مي شود و باعث مسموم شدن و فلج شدن دام مي شود.
بيماري خون شاش درگوسفند
اين بيماري نيز يك نوع بيماري خوني انگلي است. بيماري خون شاش به وسيله كنه به گوسفند منتقل مي شود. اين بيماري نيز با شروع فعاليت كنه ها درفصل تابستان بيشتر ديده مي شود.
بیماری خون شاش به وسیله کنه به
گوسفند منتقل می شود
نشانه هاي بيماري : تب، وجود خون درادرار،كم خوني وزردي
درمان بيماري: استفاده از داروهاي لازم زير نظر دكتر دامپزشك
حالت تهوع ؛ سردرد و خستگی و آسیب دستگاه گوارش از نشانه های تب راجعه است
بيماري تب راجعه درانسان
يك بيماري خطرناك است كه از راه نيش بعضي از كنه هاي نرم به انسان منتقل مي شود. اين بيماري ناقل ديگري هم دارد كه شپش است. دوره مخفي بيماري كه دو تا هشت روز است پس از تب ظاهر مي شود. گاهي تب به 40 درجه مي رسد و تا چند روز ادامه دارد. سپس درجه حرارت پايين مي آيد؛ اما دوباره بعد از چند روز، تب شروع مي شود. يكي از نشانه هاي اين بيماري اين است كه تب ، چند بار تكرار مي شود.
نشانه هاي ديگر اين بيماري خستگي، سردرد، اشكال درريه، حالت تهوع و به وجود آمدن آسيب دردستگاه گوارشي است.
بيماري تب خون ريزي دهنده(هموراژيك)
يك نوع بيماري ويروسي خطرناك است. اين نوع تب ازراه يك نوع كنه سخت به انسان منتقل مي شود. اين بيماري با تب ناگهاني ، كوفتگي،ضعف، سردرد،درد درقسمت پشت و كمرو بي اشتهايي شديد شروع مي شود.
گاهي تهوع،استفراغ، دردشكم و اسهال نيز به وجود مي آيد. درحالت پيشرفته، بيماري باعث خونريزي ازلثه ها ، بيني، ريه، رحم و روده مي شود. سرانجام براثر خونريزي شديد فرد بيمار مي ميرد.
دوره مخفي اين بيماري دو تا دوازده روز است. بيمار درمدتي كه دربيمارستان بستري است، مي تواند بيماري را به ديگران منتقل كند. ترشح بزاق و خون بيمار براي ديگران بسيار آلوده كننده است.
هرگاه، يكي از نشانه هاي بالارا ديديد، به سرعت نزد پزشك برويد. براي اين بيماري، هرگز خود درماني نكنيد.
راه هاي پيشگيري و مبارزه با كنه ها
1- تميز نگه داشتن پوست بدن دام ها به وسيله شستشو و تيمار كردن مرتب آنان
2- تميز نگه داشتن كف دامداري و سم پاشي اصطبل ها
3- دور نگه داشتن زباله، لاشه حيوانات تلف شده و فضولات دامي از اصطبل و محل جمع شدن دام ها
4- ساختن اصطبل مناسب به طوري كه كف آن را بتوان شست و ضد عفوني كرد.
نظافت عمومی و منظم دامداری از انتشار کنه ها پیشگیری میکند
5- بازسازي اصطبل و آغل و گرفتن درزها و شكاف ها كه كنه ها درآنجا مخفي مي شوند.
6- گذاشتن درو پنجره براي اصطبل. اين كار باعث مي شود كه نور و هواي كافي به جايگاه برسد.
7- استفاده از سم هاي ضد كنه براي از بين بردن كنه هاي بدن دام، استفاده ازسم به دو صورت انجام مي شود.
الف) سم پاشي روي بدن دام و اصطبل ، كه با استفاده از سمپاش دستي يا موتوري
ب) حمام دادن دام ها كه بهترين روش براي از بين بردن كنه ها است. نكته هايي كه بايد هنگام استفاده از حمام ضد كنه به آن توجه كرد:
- درمحلي كه حمام ساخته مي شود بايد آب كافي وجود داشته باشد.
با انجام ضد کنه از بسیاری بیماری های انگلی خارجی دام ها جلوگیری می شود
- هنگام ساختن حمام بايد قسمتي را براي جمع شدن دام ها درنظر گرفت. همچنين حمام بايد راهروي ورودي، يك پاشويه، يك حوضچه عميق و يك راهروي خروجي شيب دار و پله پله داشته باشد. شيب اين قسمت بايد به طرف داخل حمام باشد تا سم هاي اضافي از بدن دام به داخل حمام برگردد.
- دام هاي تشنه را بايد قبل ا زحمام دادن سيراب كرد. زيرا دام تشنه ممكن است از محلول سمي حمام بخورد.
- دام هاي زير سه ماه را نبايد حمام داد.
- هردام بايد به مدت كافي يعني حدود دو تا سه دقيقه درحوضچه حمام قرار بگيرد.
- كسي كه دام ها را حمام مي دهد، هرگز نبايد درحوضچه قراربگيرد.
نكته هاي مهم درهنگام سم پاشي
تمام كنه كش ها وقتي كه هنوز با آب رقيق نشده اند، بسيار خطرناك هستند. از تماس مستقيم با سم خودداري كنيد.
- هنگام سم پاشي بايد از لباس كار، ماسك،چكمه و كلاه استفاده كنيد.
- بعد از سم پاشي دست هاي خود را به طور كامل با آب و صابون بشوييد.
هنگام سمپاشی از ماسک ؛ کلاه و لباس مناسب استفاده کنید
- قوطي هاي سم و ظروف خالي آنها را درگودال نسبتاً عميقي دفن كنيد.
- هرگز ظرف ها را درنزديكي محل نگهداري مواد خوراكي انسان و دام نگهداريد.
- ظرف هاي سم را از دسترس افراد نا آگاه و كودكان دور نگهداريد.
- سم هاي ضد كنه به سرعت باعث مسموم شدن انسان مي شوند.با رعايت نكته هايي كه گفته شد از خطر مسموم شدن،جلوگيري كنيد.
كارهايي كه براي جلوگيري از گزش كنه درانسان بايد انجام دهيد:
1- محل هاي ورود كنه به خانه را توري بزنيد.
2- درصورت امكان دام ها را از محل زندگي خود دور نگه داريد.
3- هنگام ورود به آغل يا اصطبل ، پارچه هاي شلوار خود را داخل جوراب كنيد. اگر مي دانيد آغل يا اصطبل به كنه آلوده است، هرچند ساعت يك بار بدن و لباس هاي خود را بررسي كنيد تا كنه به آنها نچسبيده باشد.
4- وقتي كه مي خواهيد كنه ها را از بدن جدا كنيد ، از يك گيره كوچك و يا دستكش استفاده كنيد. هنگام جدا كردن كنه ازبدن دقت كنيد كه تمام قسمت هاي دهان كنه به طور كامل از بدن جدا شود. وقتي از سم ضد كنه درمنزل استفاده مي كنيد؛ تمام وسيله ها را از منزل خارج كنيد. به خصوص ،وسيله هاي آشپزخانه را از خانه بيرون ببريد.
چند نكته:
هرساله كنه ها خسارات فراواني به توليدات دامي كشور وارد مي كنند.
كنه ها از مهمترين عامل هاي انتقال بيماري دردام ها هستند.
بهترين راه پيشگيري از بيماري زردي، مبارزه اصولي با كنه ها مي باشد.
حمام ضد كنه و سم پاشي، بهترين روش هاي مبارزه با كنه ها است.
رعايت اصول بهداشت جايگاه دام درجلوگيري ازانتشار كنه ها موثر است.
به گاوهاي آبستن چهارماه به بالا،گوساله هاي كمتر از دوماه و دام هاي تب دار واكسن نزنيد.
تب راجعه، بيماري خطرناكي است كه از را ه نيش كنه ها و گاهي شپش به انسان منتقل مي شود.
قبل از حمام دادن دام ها،آنها را سيراب كنيد.
محل ورودكنه به خانه را توري بزنيد.
قوطي ها و ظرف هاي سم را پس ا زاستفاده درگودالي دفن كنيد.
از تماس مستقيم با سم خودداري كنيد و پس ا زسم پاشي دست ها را با آب و صابون بشوييد
مطالب مشابه :
شپش سر چیست و راه مقابله با آن کدام است ؟
وقتى شپش روى سر راه مى رود يا از خون فرد تغذيه مى كند علائم اصلى بيمارى يعنى خارش ايجاد مى شود.
شپش سر چیست؟
لذا از شستشو درآبگرم واتوکشیدن لباسها جهت ازبین بردن شپش رعایت بهداشت محیط بهترین راه
کنه و انواع روش های مقابله با آن در دامپروری
ـ زه کشی مراتع، پر کردن باتلاق ها و شخم زدن مراتع جهت از بین بردن شپش ، کک و مگس سر راه
آشنایی با کنه در گوسفند و راههای پیشگیری از آن
راه هاي از بين بردن كنه ها را درصفحه هاي بعد اين بيماري ناقل ديگري هم دارد كه شپش
افات مهم برنج
راه هاي مبارزه : با با فرو بردن نيش در بافت گياه و مکيدن شير گياهي و ترشح بزاق که خاصيت سمي
آموزش حشره شناسي پزشكي ( مخصوص دانشجویان داروسازی و پزشکی )
شپش سر و بدن واز راه مخاط دارند می توان با ازبین بردن ناقلان بیماری
برچسب :
راه ازبین بردن شپش