نقش مشارکت اولیا در پیشرفت تحصیلی

مقدمه :

یقینا جمله ی شریفه ی قرآنی ((تعاونوا علی البر و التقوی ))1 گوش آشنای هرآشنای تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش است.ومفهوم و مضمون آن بر مشارکت و همکاری در کارهای خیر ونیکوکاری تاکید داردواز آنجائیکه در خیر بودن تعلیم وتربیت شکی نیست پس به طور یقین مشارکت همه ی زیر مجموعه های یک جامعه ی خواهان پیشرفت و توسعه، درتعلیم و تربیت فرزندان آن جامعه ضروری و امری بدیهی است و نیل و دستیابی سیستم ها و افراد یک جامعه به سعادت دنیوی و اخروی میسور و ممکن نیست مگر با توجه ، عنایت و مشارکت ویژه و همگانی به تعلیم و تربیت فرزندان آن جامعه.در این میان ارتباط ، مشارکت و همکاری خانواده هاو اولیا در امور تحصیلی فرزندانشان با مدرسه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.البته هرگاه صحبت از تعلیم وتربیت به میان می آید اغلب مردم آموزش و پرورش را در نظر می گیرند و بار سنگین تعلیم وتربیت را به دوش مدرسه می گذارند.آنها از آموزش و پرورش انتظار دارند فرزندانشان را به بهترین وجه ممکن برای داشتن یک زندگی سالم و به دور از هر نوع آشفتگی تربیت نموده و مهارت های لازم این زندگی مورد انتظار آنها را به فرزندانشان آموزش دهد.اما سوال این است که آیا این انتظار از آموزش و پرورش یک انتظار به حقی است؟ و آیا مدرسه واقعا به تنهایی قادر است این انتظار را برآورده نماید؟

برای پاسخ به این سوال لازم است که اول به این سوال پاسخ دهیم که آیا ابعاد مختلف شخصیت انسان تنها در مدرسه شکل می گیرد؟ بر همگان واضح و مبرهن است که جواب این سوال ((نه)) می باشد زیرا غالب نظریه های روانشناختی در مورد نقش و تاثیر مثبت یا منفی محیط بر شکل گیری ابعاد مختلف شخصیت انسانی اتفاق نظر دارند.پس بنا بر این نظر در یک جامعه کلیه ی نهادها و سیستم هایی که در

1- بخشی از سوره مائده –آیه 2

ارتباط با مردم آن جامعه هستند می توانند در تعلیم و آموزش افراد و از جمله دانش آموزان آن جامعه

نقش موثرداشته باشند.در این میان نقش کانون خانواده و پدر و مادر به عنوان مدیران این کانون به لحاظ ارتباط بیشتر و تنگاتنگ با فرزندان از سایر نهاد ها پر رنگ تر و قابل توجه است.زیرا نخستین کانون آموزش و تربیت فرزندان خانواده است وتاثیرحسن خلق ،حوصله ،درک و شعور،عفاف و تقوی ،دانش و بینش خانواده در شکل گیری شخصیت کودک غیر قابل انکار است. و یقینا اساس و زیر بنای هر اجتماع خانواده های آن اجتماع می باشند . سعادت و یا شقاوت فرد و در نتیجه سعادت و شقاوت جامعه از خانواده ها نشات می گیرد پس نمی توان نقش خانواده و مدیران آن یعنی پدر ان ومادران را در پیشرفت ، توسعه و تعالی یک جامعه نادیده گرفت .

کودکان و نوجوانان امروز زنان و مردان فردایی هستند که باید گردش چرخ های اداره ی کشور در جنبه های مختلف صنعتی ، تجاری ، سیاسی ، اقتصادی و ... را بدان ها سپرد و لذا اگر این کودکان از نظر علمی – فرهنگی و اعتقادی به طور صحیح تربیت شوند می توانند موجبات افتخار و بالندگی خود ، خانواده ، جامعه و نهایتا بشریت را فراهم آورند. نخستین ومهمترین نهادی که وظیفه آماده کردن افراد جامعه را به عهده دارد خانواده است. زیرا والدین با آگاهی و شناخت خصوصیات فرزندان خود ، در هر مرحله از رشد می توانند زمینه ی تکامل روحی وجسمی آنها را فراهم سازند و اگر فرد در این جامعه ی کوچک یعنی خانواده ی سالم ، متکی به نفس،مسئولیت پذیر و ... بار آید وقتی وارد اجتماع شد یک فرد مقبول جامعه خواهد بود.

بعد از خانواده ،یعنی وقتی کودک پا به سن 7 سالگی می گذارد به سازمانی به نام مدرسه سپرده می شود تا آموزش ببیند و تربیت شود و گروهی به عنوان مربی و معـــلم دست به کار تعلیم وتربیت او می شوند.درست است که کودک به مدرسه رفته و مستقیما تحت تاثیر معلمان و مربیان قرار می گیرد

ولی قسمت زیادی از وقت او در منزل سپری می شود. بنا براین مدرسه کل مسئولیت آموزشی و تربیتی را در تمام سطوح بع عهده ندارد ، ونباید بار سنگین تعلیم و تربیت را فقط به دوش مدرسه گذاشت بلکه باید معتقد بود که خانواده و دیگر واحدهای اجتماعی در تربیت نسل جدید نقش ومسئولیت خطیری دارند. لذا خانه و مدرسه باید در این راه باهم مشارکت و همکاری مستقیم داشته باشند تا بتوان به ناثیرات تربیتی آنها بر روی نوجوان امید وار بود. کار این دو گروه ( اولیا و مربیان) آنقدر به هم مرتبط است که اگر یکی قصور کند تلاش دیگری خنثی می شود. بنابر این هر پدر ومادری که فرزند خود را به یک واحد آموزشی می سپارند به عنوان عضوی از آن واحد آموزشی در آمده و باید خود را موظف به همکاری وهمفکری با افرادی که در آموزش وپرورش فرزندانشان سهم دارند، بدانند. بنابر این می توان گفت ارتباط متقابل بین خانه و مدرسه باعث به وجود آمدن فرصت مناسب جهت شکوفایی استعداد و شایستگی دانش آموز می گردد.

بیان مساله:

خانواده در بینش اجتماعی اسلام مقام مهمی دارد و می توان گفت که خانواده هر چند ساده ترین و کوچکترین شکل زندگی اجتماعی است در اسلام در ردیف مهم ترین نهاد های اجتماعی قرار دارد و به نقش و تاثیر آن اهمیت بسیار داده شده است.پس تردیدی نیست که اساس و بنیان سعادت هر جامعه به خانواده هایش بستگی دارد چون خانواده است که منشاء پیشرفت و توفیق ها و به عکس منشاء نابسامانی ها در آن پی ریزی می شود، و اگر خانواده استحکام نداشته باشد و ضعف و خللی در یک یا چند کار کرد آن اعم از کار کرد عاطفی ،تربیتی،اخلاقی یا اجتماعی و اقتصادی وجود داشته باشد و نتواند کانون گرمی برای افراد آن باشد و تعلیم و تربیت فرزندان در خانواده بر اثر این نا رسایی ها به تعلل می افتد،اگر چه از دیدگاههای مختلف روانشناسی و علوم تربیتی ،هوش استعداد فردی را یاری می کند تا تحصیل را بهتر انجام دهد. ولی آیا می توان عامل محیط خانواده را در پیشرفت تحصیلی فرد باطل دانست ؟

عواملی که در محیط آموزشی برای یک سطح جامعه از دانش آموزان در نظر گرفته می شود یکسان است و کودک در یک محیط آموزشی یکسان در مدرسه آموزش می بیند ولی محیط خانواده را نمی توان برای همه یکسان فرض کرد.چون مسایل زیادی در خانواده وجود دارد که نمی تواند برای همه یکسان فرض شود. دانش آموزان در مدرسه احتیاج به آموزش بهتر دارند ولی در خانواده به حمایت و محبت از طرف والدین برای دریافت آموزش بهتر و سازندگی دارند. مسلم است که اختلافات در سطح خانواده و کمبود ها باعث عدم تمرکز فکری دانش آموزان خواهد بود. بررسی های انجام شده در پیشزفت تحصیلی دانش آموزان مسایل مهمی دخالت دارند که این عوامل می تواند دانش آموزان را در

وضعیت ، اقتصادی-اجتماعی،میزان سواد والدین،تلاش و کوشش واستعداد خود دانش آموز و وسایل کمک آموزشی و بالاخره مشارکت و همکاری مدرسه و اولیاء دانش آموز را می توان نام برد .

حال در این پژوهش سوال اصلی این است: اهمیت و نقش مشارکت والدین در پیشرفت تحصیلی فرزندانشان تا چه اندازه است و این مشارکت ها به چه نحوی می توانند انجام شوند؟

اهمیت و ضرورت پژوهش:

پژوهش و کنجکاوی از تمایلات طبیعی بشر است . ومیل به شناخت و ارضای این حس موجب دست یافتن به مجهولات زیادی شده است و به همین دلیل بشر در قرن حاضر به پیشرفت های چشمگیری در تمام زمینه های علمی دست یافته است. با بررسی نتایج پژوهش های مختلفی که در زمینه مشارکت والدین و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انجام گرفته در میابیم که نقش والدین در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر بوده و کمک و راهنمایی آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.بنابر این راهنمایی تحصیلی فرزندان امری است بسیار ضروری و نمی توان کار آموزش و پرورش را تنها به مدرسه محول کرد و از نقش والدین در این زمینه غافل بود زیرا دانش آموزان اوقات زیادی را در منزل می گذرانند و علاوه بر اینکه تحت اعمال و رفتار والدین هستند از آنها انتظار دارند که در برنامه های فرهنگی و آموزشی مدرسه مشارکت داشته باشند.مربیان و روان شناسان از جمله عوامل مهم بروز مشکل در رفتار فرزندان را تعارض و ناهماهنگی رفتاری بین پدر ومادر یا والدین با مربیان می شناسند. آنان معتقند چنانچه رفتار های پدر ومادر با فرزند با محیط خانواده و یا رفتار والدین با مربیان در محیط های خانه و مدرسه در تعارض و تضاد باشند این تعارض به اختلال رفتاری که ناشی از بلا تکلیفی فرد در امر الــــــگو پذیری است منجر خواهد شد و عوارض سوئی در فرد ایجاد خواهد کرد،به عکس هماهنگی

رفتاری والدین با همدیگر در محیط خانواده و یا همسویی رفتار والدین با مربیان ضمن ایجاد سازگاری در فرزند تقویت رفتار های مطلوب را نیز موجب خواهد شد .اجرای این پژوهش پاسخی است به این پرسش اساسی که مشارکت والدین در امر تحصیلی فرزندانشان تاچه اندازه موثر بوده و به چه نحوی باید باشد تا موجب پیشرفت تحصیلی آنها شود .

اهداف تحقیق

هدف کلی:

هدف از این تحقیق بررسی میزان نقش والدین (اولیا) و روش های مشارکت آنها در امور تحصیلی فرزندانشان از نظر معلمان می باشد . یعنی میزان تاثیر مشارکت اولیا در پیشرفت تحصیلی فرزندانشان چقدر بوده و روش های مشارکت والدین کدامند و به چه نحوی باید انجام شوند. با داشتن داده هایی در این زمینه بهتر می توان به تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری پرداخت.

اهداف جزئی:

1- بررسی میزان تاثیر مشارکت اولیا در امور تحصیلی فرزندان شان بر پیشرفت تحصیلی آنها.

2- بررسی روش های مناسب مشارکت اولیا در امر تحصیلی فرزندان.

3- بررسی نحوه ی اجرای روش های مشارکت اولیا در امور تحصیلی فرزندان.

4- بررسی اینکه موثر ترین روش یا روش های مشارکت اولیا در امور تحصیلی فرزندان کدامند.

سوال های اساسی پژوهش:

1- تکمیل کردن فعالیت های داده شده توسط معلم در خانه توسط اولیا تا چه حد باعث پیشرفت دانش آموزان می شود؟

2- داشتن وسایل و ابزار کمک آموزشی در خانه برای دروس دانش آموزان تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

3- کمک های غیر مستقیم والدین بر روی تکالیف دانش آموزان تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

4- مشارکت دادن فرزندان در کمک کردن به کارهای خانه که مربوط به مسایل آموزشی دروس مربوطه ی خود دانش آموزان می باشد تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

5- وجود دفترچه های رابط و توجه والدین به آن تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

6- آگاهی اولیا از نمرات مستمر کلاسی فرزندانشان تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

7- اکتفا کردن اولیا صرفا روی توانایی های فردی فرزندانشان تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

8- شناخت والدین از نقاط ضعف درسی دانش آموزان و سعی در ارتقای آنها تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

9- نظم دادن به فعالیت های آموزشی و درسی فرزندان در خانه تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

10- انـــجام فعالیت های بیش از انتظار معلم در خانه توسط اولیا تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

11-برنامه ریزی درسی توسط اولیا با توجه به علایق دانش آموزان تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

12-تقویت مهارت های خواندن و نوشتن توسط اولیا تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

13-تقویت مهارت گوش دادن توسط اولیا در خانه تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

14-تقویت مهارت حساب کردن توسط اولیا در خانه تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

15-تقویت مـــــهارت گفتن یا حرف زدن توسط اولیا در خانه تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

16- بازی های آموزشی که در آنها از مهارت های پنجگانه توسط اولیا و دانش آموزان در خانه استفاده می شود تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

17-ایجاد حس رقابت در فرزندخود نسبت به سایر دانش آموزان در فامیل و مدرسه توسط اولیا تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

18- ارعاب و یا احیانا اعمال بعضی تنبیه ها برای فرزند در صورت بروز افت تحصیلی تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

19- ایجاد محدودیت در استفاده از امکانات موجود در خانه برای فرزند در صورت بروز افت تحصیلی تا چه حد باعث پیشرفت تحصیلی می شود؟

20- استفاده اولیاء از انواع مختلف تشویق در صورت بروز پیشرفت های مقطعی وآنی دانش آموزان تا چه حد در پیشرفت کلی تحصیلی دانش آموز موثر است؟

متغیر های پژوهش:

مشارکت:

تعریف علمی: ایجاد نوعی احساس همبستگی و تعلق و تلاش جمعی میان افراد یک جامعه به منظور یک نظام عادلانه اجتماعی.( متین 1371)

تعریف عملیاتی: منظور از مشارکت در پژوهش حاضر میزان همکاری اولیا در امور تحصیلی فرزندانشان است که از طریق اجرای پرسش نامه ی دست ساخته به دست می آید.

اولیای خانواده:

تعریف عــلمی: مجموعه ای از افراد متاهل ، پدر ، مادر و فرزندان که زیر یک سقف زندگی می کنند.(دکتر علی قائمی 1367)

تعریف عملیاتی: منظور از اولیا در این پژوهش پدر ومادر و یا احیانا خواهران و برادران بزرگتر دانش آموزان می باشند.

پیشرفت تحصیلی:

تعریف علمی:واحد اندازه گیری موفقیت در امور درسی(دکتر علی سیف 1373)

تعریف عملیاتی: منظور از پیشرفت تحصیلی در این تحقیق موفقیت دانش آموزان در امور تحصیلی از نظر معلمان خود دانش آموزان می باشد.

دانش آموزان:

تعریف عملیاتی :منظور از دانش آموزان در این تحقیق همه ی بچه ها اعم از دختر و پسر مجتمع آموزشی شارجه در سه مقطع ابتدایی ، راهنمایی و متوسطه می باشد.

معلمان:

تعریف عملیاتی: در این پژوهش منظور از معلمان همه ی افراد معلم اعم از زن و مرد اعزامی و غیر اعزامی در هر سه مقطع ابتدایی ، راهنمایی و متوسطه مجتمع آموزشی شارجه می باشد.

نقش مشارکت اولیا در پیشرفت تحصیلی

مطالب مشابه :

اهمیت صبحانه و نقش ان در پیشرفت تحصیلی دانش اموزان

عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی کودک(ادامه قسمت اول)

تأثیر خانواده در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

نقش مشاوره در پیشرفت تحصیلی

نقش والدین در پیشرفت تحصیلی

نقش والدین در پیشرفت تحصیلی فرزندان

رابطه بین پیشرفت تحصیلی و IQ

نقش مشارکت اولیا در پیشرفت تحصیلی

تاثیر تشویق و تنبیه بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان دوره ی ابتدایی/اکبر محمد حسنی

اُفت و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان : 3/5