مراسم ازدواج در قوم بلوچ
مرتبط با : فرهنگ بلوچستان
مراسم ازدواج در قوم بلوچ
ازدواج در بلوچستان همانند سایر جاها ودر میان سایر اقوام آداب ورسومات مخصوص به خود رادارد. در همه جا ازدواج همراه با شادی و جشن بوده و هست اما در بلوچستان علاوه بر شادی وجشن چیزی كه مهم تر است همكاری وكمك به همدیگر است و مردم و اقوام دور هم جمع می شوند می گویند ورقص می کنند و از شاعران و خوانندگان بلوچی دعوت می کنند در این جشن به سازو اهنگ بلوچی بخوانند و بنوازند.
آداب ورسومات ازدواج
بجارbejjar
بجار یكی از آداب و رسومات قبل از ازدواج است كه توسط خانواده داماد جهت جمع‌آوری كمك به افراد فامیل وآشنایان روی می آورد بجار را دریك جمله كلی بدین گونه می توان تعریف كرد كه جمع آوری كمك توسط پدر یا سرپرست داماد از مردان فامیل و آشنایان قبل از شروع مراسم ازدواج مردان خانواده داماد برای كمك گرفتن و انجام مراسم ازدواج به مردان فامیل و آشنایان مالدار رجوع می كنند و به این شكل هم از آن شخص كمك می گیرد وهم آن شخص را از مراسم ازدواج با خبر می سازد و هنگام خبر دادن بجار خواستن به طرف مقابل به این شكل خبر می دهد فلانی كه را می خواهم زن بدهم به من بجار بده یا كمكم كن كه به زبان محلی می شود :
فلانی (اسم داماد )( لوئان سیرء بكنان بجارون بده ) و آن شخص آنچه كه برایش مقدور باشد به او می دهد و به این عمل بجار كنگ یا كمك گرفتن گویند و بجار می تواند هر چیزی باشد وبستگی به توان و بضاعت بجار دهنده دارد و این عمل برای بجار دهنده یك نوع پس انداز برای آینده او می باشد که ولی امروزه چنین چیزی نیست و 50درصد از این سنت در حال نابودی هست و 50درصد دیگر از مردم که در روستا ها زندگی می کنند این رسم را قبول دارند و بقیه این رسم را ننگ و آبروریزی می دانند.
انتوكیگantokig
درمکران جنوبی (چابهار-نیکشهر-سرباز-دشتیاری)کار اصلی انتوکیگ دعوت برای جل بندی می باشد.حل بندیjolbandiعبارت است از بستن پرده وپارچه ای در کنجی از اتاق که عروس را در آنجا می گذارند از اول عروسی تا پایان آن بایستی آنجا باشد مگرفقط برای رفع حاجات.
معنی كلمه انتوكیك یعنی دعوت به همیاری
انتوكیك در یك جمله كلی دعوت كردن فامیل توسط زنان خانواده داماد جهت كمك كردن در عروسی است یكی دیگر از آداب و رسومات قبل از ازدواج است وتقریبا با بجار همسانی دارد با این تفاوت كه انجام دهندگان انتوكیگ زنان وخانمهای خانواده داماد می باشند ولی انجام دهندگان بجار، مردان خانواده داماد می باشند قبل از مراسم عروسی زنهای خانواده داماد برای خبر دادن و دعوت كردن زنهای دیگر به سراغ آنها می روند و آنها را با خبر می سازند كه به اصطلاح محلی آنها را (سهیگ) می كنند این گروه زنان لباسهای شیك و خوشبویی كه نوید دهنده شادی است استفاده می كنند . معمولا جملاتی كه درهنگام خبررسانی بر زبان می آورند به شرح زیر می باشد : امشب بیائید كه برای فلانی (اسم داماد ) حنا بخیسانیم وبا به دست فلانی (اسم داماد ) حنا بگزنیم كه در زبان محلی می شود
(بیائیت حنای ء شلینین ـ فلانی ء حنا به دستءَ دیئن) وزنهایی كه به آنها خبر رسانده می شود و چیزی را جهت كمك به خانواده داماد به زنان حامل خبر می دهند .
هزم گری : hazm gare
درهنگام تعیین مهریه كسی كه به عنوان محرم یا سرپرست عروس ( در زبان بلوچی به آن هزم hazm می گویند) از داماد چیزی را به عنوان شیرینی می گیرد به آن هزم‌گری می گویند .
مال mall
(پولی ) چیزی كه پدر و مادر عروس از داماد به عنوان شیرینی می گیرند كه در عرف بلوچی به آن مال می گویند كه دربیشتر جاها مادر زن مقداری پول از داماد به عنوان حق شیر می گیرد و در عوض به عروس و داماد اسباب منزل و یا چیز دیگری هدیه می دهند .
حنّاییHennaee
شب قبل از شب زفاف را شب حنابندان می گویند در آن شب خویشاوندان وآشنایان جمع شده و حنا می خیسانند در بعضی جاها رسم بر آن است كه پیش عروس حنا می‌خیسانند و از همان حنا برای داماد می برند و سپس یك سینی پیش مردان ویك سینی دیگر پیش زنان می چرخانند ولی در بسیاری جاهاهر دو جا هم پیش داماد وهم پیش عروس حنا می خیسانند و داخل سینی می گذارند وپیش مردم می چرخانند وآنها هم در عوض به عنوان شیرینی وكمك چیزی به آنها می دهند . که معمولا در ایرانشهر و سرباز و سراوان این رسم هنوز که هنوز هست ولی در زاهدان و خاش چنین رسم هست ولی پول را جمع نمی کنند و در چابهار رسم انها مانند رسم گوادر و کراچی پاکستان است.
لیت واری Litvare
(بعدازظهر) روز قبل از شب زفاف همه آشنایان وخویشاوندان داماد جمع شده، داماد را جهت استحمام با ساز و طنبوره و رقص و موسیقی به جایی بیرون از شهر یا در داخل شهر می برند و در بعضی جاها داماد را درداخل همان خانه استحمام می كنند . این مراسم همراه با رقص و پایكوبی و مراسماتی مانند تیراندازی و مسابقات می باشد به محض بیرون آمدن داماد از حمام بر او به عنوان مباركی وشادباش پول یا چیزی با ارزش می ریزند وبه گروه موسیقی و نوازندگان و رقاص ها چیزی می دهند كه به آن لیت واری گویند که امرزوه در ایرانشهرو زاهدان و خاش بیشتر از بقیه شهرهای بلوچستان برگزار میشه و داماد را برای شستن به بیرون از شهر می برند.
پشت تخته ایك یا دربانی : posht tahtaik
در شب زفاف هنگامی كه داماد را به در اتاق عروس می آورند زنی جلوی داماد را گرفته و نمی گذارد كه داماد وارد آن شود و تا داماد چیزی را به عنوان پاداش به او ندهد اجازه ورود ندارد و این زن معمولا كسی است كه در این چند روز مراسم خدمتگذار عروس بوده است . که امروزه بعضی آن را مالیات خانواده عروس فرض کرده واز دادن آن امتناع می ورزند.
سرگوپ:sargoap
سرگوپ زنی است که موی عروس را می بافد.در گذشته های دور رسم بر این بوده که در شب اول ازدواج عروس وداماد نبایستی همبستری کنند. که بنا براعتقادی که داشتند این کاررا امری نحس می دانستند که برای زوجین بد شگون است .بنابراین برای جلوگیری از این کار سرگوپ وسط عروس وداماد هوشیارانه تا صبح می خوابید با گذشت زمان علمای دین این عمل بدعت وخرافه معرفی کردند که کم کم به دست فراموشی سپرده شد.
گیواری
بعداز استحمام عروس وقتی كه عروس را برای شب زفاف آرایش و یا به زبان بلوچی سینگارگsngaragمی گویند و ه عروس، خواهران یا اقوام نزدیك داماد (زن) كه ازقبل با عروس رابطه نزدیك داشته اند به او هدیه می دهند.
خواستگاری :
در بلوچستان اكثر ازدواج‌ها فامیلی وطایفه ای است و نامزدی معمولا بیشتر از زمان بچگی و به هنگام تولد دو نوزاد (دختر وپسر ) صورت می گیرد وبه اصطلاح ناف بُر می‌كنند درهنگام تولد دختری اگر زنی پول و دستمزد ناف بر ماما را داد بدین گونه اعلام نامزدی پسرش بادختر آنها را می كند اما امروزه این رسم دیگر از میان رفته است و نامزدی بدین صورت است كه مثلا كسی كه می خواهد از دختری خواستگاری كند معمولا پدر خود را پیش بزرگتر خانواده دختر می فرستد و ازاوخواستگاری كند .
نامزدی ،بردن نشانگneshanag و(حلقه ازدواج)
چند وقت قبل از بردن انگشتر به خانواده عروس خبر می دهند كه برای وقت آماده باشید كه انگشتر می آوریم و خانواده عروس آشنایان و فامیل خود را جمع می كنند و آماده برای رسیدن داماد با خانواده ش و این مراسم همراه با شادی و رقص و موسیقی است كه در آن معمولا رسم بر آن كه مادر داماد یا خواهر بزرگتر داماد انگشتر را به دست عروس می دهند كه البته امروزه خود داماد انگشتر را به دست عروس و عروس انگشتربه دست داماد می دهد(که از تهاجمات فرهنگ غیر یلوچی می باشد) و معمولا چیزهایی كه همرای است بیشتر یك دست لباس كامل و ساعت وچیزهای دیگر. وامروزه هم مد شده که شیرینی ازدواج بیاورند یا شیرینی دوستی .
نوشتن عقدنامه و عقد
عقد معمولا به چندین روش انجام می شود وقبل ازبردن لباسها و بعد از بردن لباسها ـ مدتی قبل از شروع مراسم ازدواج ـ روز قبل از شب رفاف در این مراسم همه آشنایان و فامیل عروس و داماد برای تعیین مهریه وعقد كردن جمع می شوند پس از صرف شیرینی شروع به نوشتن عقدنامه (كبزkabz: كبزکاغذی است که ملایا عاقد مهریه رادرآن می نویسد) می كنند وپس از تعیین مهریه خطبه عقد را می خوانند و عروس و داماد را به عقد هم در می آورند ودر آخر حاضران به داماد تبریك می گویند وبرای او دعای خوشبختی می كنند .
مختصری از مراسم ازدواج
ازدواج معمولا در دو روز وسه شب انجام می شود ابتدا همه را دعوت می كنند ومعمولا سخنانی كه توسط زنان به زبان می آیند این است كه معرفت بگذارید كه می خواهیم گندم پاك كنیم (شرف ایر بكنیت كه صدمن دانین ایر رحته)
شب اول كه معمولا به شب دزدكی معروف است در این شب تنها به دست عروس و داماد حنا می گذارند كه در این شب زنان خویشاوند برای شكستن قند دعوت می شوند.
روز اول : در این روز معمولا لباسها را به خانه عروس می برند با تعیین وقت قبلی خانواده داماد و جمعی از زنان آشنا وخویشاوندان لباس ووسایلی را كه مهیا كرده‌اند روز كه معمولا عبارتند از : سه الی ده دست لباس ـ قرآن ـ آئینه وشمعدانی ـ كفش و دمپایی وسایل آرایشی وزیور آلات ـ اسباب ـ روسری سفید رنگ ـ مسواك ـ زیه و آستینگ ـ چمدان وچیزهای دیگر كه البته تا جایی كه امكان داشته باشد از وسایل قیمتی استفاده می شود و به خانه عروس می برند در پایان شیرینی تقسیم می‌كنند ودربعضی جاها رسم بر آن است كه داماد برایش پدر ومادر و خواهران عروس هم لباس می خرد.
شب دوم : این شب به شب حنا معروف است در این شب اكثر كسانی كه در عروسی حضور دارند به دست خود حنا می گذارند در بعضی جاها رسم بر آن است كه تنها پیش عروس حنا می خیسانند و از همانجا برای داماد حنا می آورند ولی اكثر در هر دو جا حنا می خیسانند.
روز دوم : به روز لوت loot معروف است در این روز هم خانواده داماد وهم خانواده عروس همه آشنایان وخویشاوندان خود را برای صرف ناهار دعوت می كنند ودر بعدازظهر همان روز داماد وعروس را استحمام می كنند و پس از اتمام حمام همه بر سر داماد پول و یا سرشانكی sarshanaki می ریزند واین مراسم همراه با شادی ورقص و پایكوبی و مراسم هایی همچون تیراندازی ومسابقه می باشد.(که متأسفانه امروزه اگر مسیرداماد و عروس زیاد دور باشد جوانک هایی بی تجربه این مسیر را با موتورمسابقه می دهند که گاهی با سوانح وحادثه همراه است وخاطره خوش عروسی را باغم مبدل می سازد.)
شب سوم : كه همان شب زفاف است وداماد را به خانه عروس می برند و بعد از همراهی و بدرقه خویشاوندان داماد او را تنها می گذارند وتا دور روز در خانه عروس می ماند در این دو روز آشنایان و خویشاوندان به دیدن آنها می روند وبه آنها هدیه می دهند ودر ظهر روز سوم آنها را به خانه داماد می برند وهمه آشنایان را جهت صرف ناهار دعوت می كنند که امروزه رسم بر اینه که قبل از اینکه داماد را یک جا کنند مردم و دوستان و اقوام دور و نزدیک را به صرف شام دعوت کنند.
هپتیك Haptik
بعد از روز سوم آشنایان و خویشاوندان عروس و داماد را جهت صرف شام ویا ناهار دعوت می كنند و در همین حین به آنها هدیه می دهند كه معمولا وسایل منزل است كه به آن هپتیك گویند.
منبع:یساری رای مکران برگرفته از نوشته های اسلم رییسی
مطالب مشابه :
فرهنگ نام‌هاي اصيل (شاخه‌ي تركي قشقایی)
هم اكنون هم ايران از ملل و اقوام مختلف ترك، فارس، تركمن، بلوچ ، گيلك فامیل کودک
میر بالاچ، آرمان نسل نوِ بلوچ
استـــــــون، ندای مردمان بلوچ توسط زنان فامیل فرزندی اصیل بلوچ بود، نقش
خرمای شیرین بلوچستان محبوس در سردخانه ها / خرمای مکران همچنان بلاتکلیف و حیران
حق گو بلوچ - خرمای ما فک و فامیل زیادی داریم که به وفور پیدا می شویم اصیل ترین و در واقع
ایل بختیاری (ایل آریایی اصیل)
اقوام ایرانی اصیل می توان به ایل لر ( لر بزرگ ؛ ایل بختیاری و لر کوچک اهالی لرستان) کرد ، بلوچ
ایل بختیاری ؛ ایل آریایی اصیل
اقوام ایرانی اصیل می توان به ایل لر ( لر بزرگ ؛ ایل بختیاری و لر کوچک اهالی لرستان) کرد ، بلوچ
مراسم ازدواج در قوم بلوچ
مراسم ازدواج در قوم بلوچ. كمك به افراد فامیل وآشنایان روی می بلوچ هنری اصیل و
برچسب :
فامیل اصیل بلوچ