تاثیر ظروف غذا بر سلامتی انسان

ملامين، چيني، آركوپال، پيركس و بلور. اين‌ها اجزاي لاينفك آشپزخانه‌هاي امروزي هستند. البته هستند خانم‌هايي كه هنوز هم اصالت چيني را با چيز ديگري عوض نمي‌كنند يا آن‌هايي كه دوست دارند با چند كاسه و بشقاب سفالي، رنگ و لعاب سنت را به زندگي مدرن امروزي تزريق كنند.

در عوض بعضي هم از خير هرچه سنت و نوستالژي است به راحتي گذشته‌اند و با سر به استقبال مدرنيته رفته‌اند و حتي سر ميز غذا هم راحتي را با چيزي عوض نمي‌كنند و به استقبال يك‌بار مصرف‌ها مي‌روند.

از هر دسته كه هستيد، فراموش نكنيد جنس و كيفيت ظرفي كه در آن غذا مي‌خوريد، اگر از طعم و كيفيت غذا مهم‌تر نباشد، بي‌اهميت‌تر هم نيست، پس اين نكات را در انتخاب ظرف غذايتان به خاطر داشته باشيد.

قديمي‌ترين ظروف سفالي كه باستان شناسان موفق به يافتن آنها شده‌اند، مربوط به هزاره دهم پيش از ميلاد در محدوده بين‌النهرين است. قديمي‌ترين ظرف سفال ايراني نيز مربوط به ۸ هزار سال پيش از ميلاد است كه در روستاي گنج‌دره در حوالي كرمانشاه يافته شده‌است.

به هر حال ظروف سفالي را مي‌توان قديمي‌ترين ظروف غذاخوري ناميد ولي اين قدمت باعث فراموشي آنها نشده است و هنوز هم به ۲ شكل سنتي سفال و سراميك استفاده مي‌شوند.

سفالي كه لعاب مي‌خورد و مجدداً پخته مي‌شود به سراميك تبديل مي‌شود و امروزه اين ظروف سراميكي هستند كه به‌عنوان ظروف غذاخوري استفاده مي‌شوند و ظروف سفالي بيشتر جنبه تزئيني دارند، چون سفال اگر لعاب نداشته باشد چربي و رطوبت را پس مي‌دهد. براي تهيه اين ظروف معمولاً از خاك كائولن به‌عنوان ماده اوليه به همراه مقداري كاه و شن به‌عنوان چسب استفاده مي‌شود.

اين مواد با آب مخلوط مي‌شوند و تركيب حاصل به شكل ظرف مورد نظر درمي‌آيد و سپس در كوره‌اي با حرارت حدود ۸۰۰ درجه به مدت ۸ ساعت عمليات پخت صورت مي‌گيرد. سپس كوره خاموش مي‌شود و ظروف شب تا صبح همانجا مي‌ماند و به آرامي خنك مي‌شود.

بعد از اين مرحله با كمك اكسيدهاي رنگي فلزات آهن و آلومينيوم و مس و سرب، لعاب روي ظرف قرار مي‌گيرد و مجدداً عمليات پخت تكرار مي‌شود. ظرفي كه به اين ترتيب تهيه شده چون در درجه حرارت ۸۰۰ درجه پخته شده، توان تحمل حرارت بالايي دارد به‌طوري كه بعضي از ظروف سراميك را مي‌توان در ماكروفر يا روي شعله ملايم قرار داد.

اما كارشناسان هشدار مي‌دهند در استفاده از ظروف سفالي و سراميك بايد از استفاده از ظروف آبي‌رنگ به‌عنوان ظروف غذاخوري پرهيز كرد چون اين ظروف داراي تركيبات سربي هستند و احتمال بروز مسموميت غذايي را ‌افزايش مي‌دهند. از محاسن اين ظروف مي‌توان به سبك بودن آنها نسبت به چيني‌ها و همچنين قيمت كمترشان نسبت به ظروف چيني و كريستال اشاره كرد.

ظروف آلومینیومی :

ظروف آلومینیومی سبك هستند و به خوبی گرما را انتقال می دهند. بیشتر از نیمی از ظروف پخت و پز كه امروزه به كار برده می شوند، آلومینیومی هستند.

بعضی شواهد حاكی از آن است كه آلومینیوم در درازمدت باعث بیماری آلزایمر می شود كه البته این رابطه هنوز كاملا به اثبات نرسیده است.

بعضی نظریه ها نیز مطرح است که جوش آوردن آب در کتری های آلومینیومی می تواند باعث بروز بیماری هایی همچون زخم معده، کولیت، خشکی دهان، یبوست و تغییر رنگ زبان شود.

افرادی كه هرروز از ظروف آلومینیومی پوشش داده نشده برای پخت و پز و نگهداری مواد غذایی استفاده می كنند، تقریبا 5/3 میلی گرم آلومینیوم در روز وارد بدن خود می كنند. هر چه غذا بیشتر در این ظروف پخته یا نگهداری شود، مقدار آلومینیوم وارد شده به آن بیشترمی شود. البته سازمان بهداشت جهانی تخمین زده است كه بزرگسالان می توانند بیشتر از 50 میلی گرم آلومینیوم را در روز بدون هیچ ضرری دریافت كنند. زیرا بسیاری از داروهای معمول حاوی آلومینیوم هستند، مثلا یك عدد قرص آنتی اسید حاوی 50 میلی گرم و یك قرص آسپیرین حاوی 20-10 میلی گرم آلومینیوم است.

سبزیجات برگی شکل و غذاهای اسیدی یا نمكی همچون گوجه فرنگی، مركبات و ریواس اگر در ظروف آلومینیومی قرار داده شوند، بیشترین آلومینیوم را به خود جذب می كنند و باعث می شوند آلومینیوم به مقدار زیاد وارد غذا شود. همچنین باعث می شوند روی این ظروف حالت سوراخ سوراخ بگیرد. بنابراین پختن این مواد در ظروف آلومینیومی توصیه نمی شود.

برای جلوگیری از وارد شدن آلومینیوم به غذا، از نگهداری مواد غذایی در ظروف آلومینیومی پوشش داده نشده باید اجتناب كرد. در بعضی مناطق، آب حاوی مواد معدنی و قلیا بوده كه ممكن است روی سطح ظروف آلومینیومی رسوب كند. پختن غذاهای اسیدی، نمكی یا قلیایی در ظروف آلومینیومی می تواند باعث سیاه شدن این ظروف شود، البته تغییر رنگ و لكه دار شدن این ظروف روی كیفیت پخت غذا تاثیری ندارد. برای برطرف كردن رنگ یا لكه، غوطه ور كردن ظرف در محلول آب و آب لیمو یا سركه مفید است.

دکتر محمد امین محمدی فر ،کارشناس تغذیه معتقد است:استفاده از ظروف آلومینیومی باعث ورود مقادیر زیادی آلومینیوم در هر وعده غذایی می شود و افزايش نامطلوب ميزان آلومينيوم در رژيم غذايي باعث بروز اختلال در سيستم عصبي، کم خونی، افزايش خطر ابتلابه آلزايمر، اختلال در متابوليسم استخوان، مسموميت کليه، کبد و التهاب مفاصل مي شود.

ظروف مسی :

مس گرما را به خوبی هدایت می کند و با آن به راحتی می توان دمای پخت و پز را كنترل كرد. تنها با دادن حرارت كم تا متوسط می توان بهترین نتیجه را از آن گرفت. ظروف برنجی هم از مس و روی ساخته شده اند كه كمتر به كار می روند.

مقادیر اندك مس برای سلامتی مفید است، ولی مقادیر زیاد آن می تواند مسمومیت زا باشد. مس با غذاهای اسیدی واكنش می دهد و به این خاطر ظروف مسی را معمولا با لایه ای از یك فلز دیگرمثل قلع یا استیل یا نیكل می پوشانند تا از ورود مس به غذا جلوگیری شود. این لایه در هنگام پخت و پز به مقدار كم در غذا حل می شود، به خصوص اگر غذاهای اسیدی برای مدت طولانی در این ظروف پخته یا نگهداری شوند. لذا از پختن غذاهای اسیدی در ظروف مسی پوشش داده نشده باید اجتناب كرد.

همچنین با خراشیدن یا ساییدن این ظروف در هنگام شست و شو، لایه پوششی محافظ از بین می رود. از خراشیدن این ظروف باید خودداری نمود و در ظروفی كه لایه پوششی آنها از بین رفته نباید پخت و پز كرد. سازمان غذا و دارو (FDA) در مورد مصرف ظروف مسی بدون پوشش هشدار داده است، زیرا این فلز هنگامی كه در مقادیر زیاد وارد غذا می شود باعث تهوع، استفراغ و اسهال می شود.

وسایل و ظروف برنجی

خواص ضد میکروبی طبیعی مس و آلیاژهای آن مانند برنج ، به طور چشمگیری حضور باکتری های رشته ای را کاهش میدهد.

این فلز با جلوگیری از تولید مثل و تخریب DNA باکتری ها، آنها را از بین می برد.

نصب و به کارگیری سطوح مسی یا برنجی با آلیاژ مس بالا ، میکروب MRSA و دیگر عفونت های بیمارستانی را نیز از بین می برد.

اکنون پی میبریم که چرا در دهه 50 ، ظروف مسی و برنجی بطور مرموزانه ای از سطح شهر های ایران جمع آوری شد!!!!! ظروف تفلون

ظروف تفلون که بیشترین طرفدار را در بین ظروف آشپزخانه دارد، یکی از مضرترین لوازم آشپزخانه است.

پوشش تفلوني این ظروف از دو لايه آستري و رويه تشكيل شده است كه رويه آن نچسب بوده و به دليل دارا بودن مواد پليمري كه نوعي پلاستيك هستند در مقابل حرارت هاي بسيار بالابه طور نامحسوس سوخته و گازهاي سمي ايجاد مي كند.حتی اگر تفلون خدشه دار نشده باشد، اين ظروف وقتي كه بسيار داغ مي شوند غذا را سمي مي كنند ولي به دليل درصد پايين اين سموم در كوتاه مدت عارضه اي بروز نكرده ولي اثرات سوء آن در درازمدت با علائمي نظير: سرطان، كوتاه قدي، ضايعات پوستي،کلسترول خون و ... ظاهر مي شود همچنين در سنتز هموگلوبين دخالت مي‌كند و كم‌خوني را به همراه دارد. با گذشت بيشتر زمان به دليل پيوند ضعيفي كه در بين مولكول هاي تشكيل دهنده رويه تفلون وجود دارد در هر بار پخت و پز يك لايه بسيار نازك در حد ميكرون از تفلون به غذا مي چسبد .به همین دلیل تفلون ظروف، خصوصا رويه آن طي چند ماه بتدريج از بين رفته و آستري باقي مي ماند. با ايجاد اين حالت به اصطلاح نچسبي تفلون نيز به پايان خود مي رسد و پس از مدتي بتدريج آستري نيز به صورت نامحسوس وارد غذاها شده و سفيدي آلومينيوم هويدا مي شود. آلومينيوم نيز به دليل آن كه فلزي نرم بوده علاوه بر ورود مواد شيميايي به غذاها به صورت فيزيكي نيز با كشيدن قاشق و غيره به گونه اي مخرب وارد مواد غذايي گشته و به همراه آن خورده مي شود. ورود اين فلز به غذا علاوه بر از بين بردن طعم اصلي غذا، سبب بروز بيماري هاي عصبي مانند آلزايمر (فراموشي) ، نرمي استخوان، انسداد روده، كم خوني و بروز بيماري هاي مزمن ديگر مي شود.

با وجود اینكه هنوز مطالعات دقیقی در مورد اثرات زیان بار این ماده روی انسان انجام نشده، اما بر اساس آزمایشات صورت گرفته ماده به کار برده شده در ظروف تفلون، در موش تولید ۴ نوع سرطان می‌كند: سرطان كبد، پانكراس، سینه و بیضه. بخار حاصل از داغ شدن لایه بیرونی تفلون نیز، براي پرندگان اهلي كشنده است موارد زیادی از مسمومیت در پرندگان با بخارات حاصل از گرم شدن تفلون نیز گزارش شده كه به صورت عدم تعادل، دشواری در تنفس، ضعف و تشنج خودشان را نشان می‌دهند، یا حتی گاهی باعث مرگ و میر حیوان به صورت آنی یا تاخیری شده است. علاوه بر آن، این بخارات مي تواند باعث بيماري موسوم به "تب بخار پليمر" در انسان شود كه حالتي شبيه سرماخوردگي ايجاد مي‌كند. البته اين بيماري در انسان برگشت‌پذير و قابل درمان است

دكتر تیم كراپ سم شناس مشهور و عضو شورای بازرسی محیط زیست می گوید:"‌ PFO " ماده ای است كه به مقدار زیادی در تفلون یافت می شود و موجب بروز‌ ‌بیماری‌های داخلی و گوارشی و نقص عضو جنین می شود و مقدار بالای آن كه‌ ‌می‌ ‌تواند با مصرف ظروف تفلون وارد بدن شود موجب ایجاد سرطان خواهد شد.همچنین استفاده از ظروف تفلون بازسازی شده موجب ایجاد مسمویت غذایی در مصرف کنندگان می شود.

چندي پيش هم محققان دانشگاه تورنتو بر پايه نتايج يك تحقيق اعلام كردند كه تفلون در اثر حرارت تجزيه مي‌شود و گازي كه در اثر تجزيه از آن متصاعد مي‌شود براي محيط‌زيست زيان‌آور است.

ظروف یکبار مصرف

متخصصان تغذیه و سلامت می گویند: استفاده از ظروف یکبارمصرف پلی استایرن و بسیاری از ظروف کاغذی موجود در بازار (به علت دارا بودن لایه ای از پلاستیک در رویه داخلی ظرف) موجب از بین رفتن ویتامین ها و پروتئین های موجود در غذا، ورود مواد سمی به غذا و تجمع این مواد سمی در بافت چربی بدن که بتدریج موجب خستگی، عصبیت، بی‌خوابی، کم شدن پلاکت‌ها و گلوبین، غیرعادی شدن کروموزوم‌ها، شیوع انواع سرطان‌ها(سرطان کبد، ریه و پروستات) و انتقال مواد خطرناک از طریق ژن ها از نسلی به نسل دیگر خواهد شد.

انستیتو سرطان فرانسه نیزمیزان سرطان زایی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی و کاغذی را از درجه 3 به درجه 2 کاهش داده یعنی آن ها را مواد به شدت خطرناک اعلام کرده است .

مایکروفر
امواج میکروویو در مسیر حرکت خود پس از برخورد با ماده یا از آن عبور می کند و یا جذب آن می شود.این امواج جذب موادی که حاوی آب هستند مانند غذا و بدن انسان می شوند.قرار گرفتن در معرض تابش امواج مایکروویو می تواند به مرور موجب سوختگی های بافتی و آب مروترید شود.این در حالی است که بنا بر تحقیقات صورت گرفته تمام مایکروفر های موجود در بازار نشتی امواج دارند که بسیار خطرناک است.

بسیاری از محققان نیز معتقدند که امواج مایکروویو آنقدر انرژی دارد که بتواند ساختار ملکولهای غذا را تخریب کرده و موجب سرطان شود.این تاثیر به قدری زیاد است که وقتی در سال 1991 خونی منجمدی راکه توسط مایکروفر گرم کرده بودند به بیماری تزریق کردند آن بیمار فوت کرد.پزشکان د یافتند که امواج مایکروفر باعث تغییر ماهیت سلولها و گلوبوبهای خونی شده بود.

همچنین استفاده از غذاهای مایکروویو شده باعث کاهش حافظه ، لطمه به مغز،اختلال در تولید هورمونهای مردانه و زنانه و کاهش و اخنلال در سیستم دفاعی بدن می شود.این در حالی است که برخورد مستقیم این اشعه با انسان باعث پاره شدن رشته های "دی ان ای"بدن و به دنیا آمدن نوزادان ناقص الخلقه می شود.

علاوه بر موارد فوق برخی از غذاها همانند سیب زمینی اگر در مایکروفر گرم شود باعث لطمه شدید به مغز در حال رشد کودکان می شود.همچنين يكي ديگر از مضرات احتمالي دستگاه هاي ماكروفر در مورد گرم كردن دوباره ي غذاهاست که موجب بقای میکروبهای غذا و تغییر ماهیت آنها شده که بسیار برای بدن آسیب زا است.

سرخ کن

سرخ کن دستگاهی است که مواد غذایی را با درجه حرارت بالا سرخ می کند. پخت و پز در درجه حرارت بالا می‌تواند به روغن آسیب برساند و مواد آن را به مواد سرطانی تبدیل کند. همچنین پخت مواد غذایی با روغن زیاد باعث جذب کلسترول بیشتر در بدن می شود .

ماشین طرفشویی و فر برقی

به گفته مهندس علي گوراني، كارشناس مسئول بهداشت پرتوها در وزارت بهداشت ،شدت امواج الكترومغناطيسي مضري که این لوازم از خود ساطع مي كند حتي از شدت امواج الكترومغناطيسي منتشر شده در زير دكل هاي برق فشار قوي بيشتراست. ميدان الكترومغناطيسي این لوازم بر روي سيستمهاي عصبي و رشد و تكامل و ترميم سلولها اختلالاتي ايجاد مي‌كند و موجب پيدايش امراض ناشناخته مانند انواع سرطانها، تومورهاي مغزي و ناباروري در انسان مي‌شود. همچنین باعث تغييراتي در اعمال سلولها و بافتها و تغييراتي در فعاليت مغز استخوان انسان و ضربان قلب مي‌شود. ميدان مغناطيسي باعث گرم شدن بافت هاي بدن مي شود و بیشتر اوقات منجر به پارگی رگهای خونی ظریف چشم می شود.

زودپز
زودپز علاوه بر اینکه با ایجاد فشار زیاد منجر به از بین رفتن مواد غذایی مفید غذا می شود ،حرارت و فشار بالای آن باعث له شدن مواد داخل زودپز شده كه مواد از هم متلاشي شده و همين باعث سرطان مي شود .

چای ساز و ظروف همزن پلاستیکی

هر دو این وسایل به دلیل ماهیت پلاستیکی که دارند در اثر مجاورت با گرما، مواد مصنوعی پلاستیکی شان وارد آب یا مواد غذایی شده و آن راسرطان زا می کند.از همین رو به شدت مضر است.

فریزر
فریزر با عملکردی مخالف وسایل سریع پز ،با نگهداری طولانی مدت مواد غذایی باعث از بین رفتن مواد غذایی مفید می شود.و با از بین بردن مواد ضروری بدن که در سبزیجات و گوشتها وجود دارد ،بدن انسان را با کمبود مواد غذایی مفید روبرو میکند.

این در حالی است که اکثر بانوان ایرانی ماده غذایی خارج شده از فریزر را جهت استفاده در مایکروفر یا سرخ کن قرار می دهند که ضرر آن را برای بدن دو چندان می کند .
اگر مي ‌خواهيد ظروف‌ برنجي‌ كدر را براق‌ كنيد، از مخلوط‌ نمك‌ و سركه‌ بهره‌ بگيريد. خمير حاصل‌ را با پارچه ‌اي‌ لطيف‌ روي‌ قسمت‌ كدر بماليد.

- ظروف‌ مسي‌ را با ماليدن‌ ليموترش‌ براق‌ كنيد. براي‌ پاك ‌كردن‌ قسمت‌هاي‌ بسيار كثيف‌ نصف‌ يك‌ ليموترش‌ را در نمك‌ فرو ببريد و روي‌ قسمت‌ مورد نظر بماليد.

- براي‌ پاك‌ كردن‌ جرم‌ كتري، يك‌ فنجان‌ سركه‌ را در كتري‌ بريزيد و بجوشانيد. سپس‌ كتري‌ را بشوييد.

- با استفاده‌ از جوش‌ شيرين‌ لكه‌ قهوه‌ و چاي‌ را از سطح‌ فنجان‌ها و بشقاب‌هاي‌ ملامين‌ و پلاستيك‌ پاك‌ كنيد.

- براي‌ از بين‌ بردن‌ بوي‌ نامطبوع‌ و تند ظروف‌ پلاستيكي‌ نو، ابتدا آنها را بشوييد و خشك‌ كنيد. سپس‌ يك‌ تا دو روز در فريزر بگذاريد.

- براي‌ براق ‌كردن‌ ظروف‌ شيشه ‌اي‌ آنها را در محلول‌ آب‌ و سركه‌ بخيسانيد و سپس‌ بشوييد.

- اگر روي‌ ظروف‌ چيني، لكه‌ قهوه‌ يا چاي‌ مشاهده‌ مي‌كنيد، با دستمال‌ مرطوب‌ آغشته‌ به‌ جوش‌ شيرين‌ آن‌ را پاك‌ كنيد.

- براي‌ تميز كردن‌ كارد زنگ‌ زده، يك‌ سيب‌زميني‌ را نصف‌ كنيد و سطح‌ بريده‌ آن‌ را در جوش ‌شيرين‌ فروكنيد. سپس‌ تيغهِ كارد را با آن‌ مالش‌ دهيد تا براق‌ شود.

تاثیر ظروف غذا بر سلامتی انسان

ظروف آلومینیومی :

ظروف مسی :

مطالب مشابه :

تاثیر ظروف غذا بر سلامتی انسان

تمیز کردن ظروف بلوری

روش های جالب تمیز کردن ظروف

ظروف غذا

روش صحیح شستشوی ظرف

ظروف مناسب برای تهیه و مصرف غذا: استفاده از ظروف استیل آری یا خیر؟

خطر استفاده از ظروف آلومینیومی و حذف ظروف روی یا به قول عوام روحی

تاثیر ظروف غذا بر سلامتی انسان

بهترین ظروف جهت طبخ غذا

نکات کلیدی خانه داری