نوآوري در يادگيري با تکاليف درسي خلاق

تکاليف درسي بسيار متنوع هستند و مي‏توان آن‏ها را به گونه‏اي متفاوت براي دانش‏آموزان طرح کرد. برخي از معلمان، تکاليف درسي را به گونه‏اي طرح مي‏کنند که يادگيري فراگيرندگان را با لذت توأم مي‏سازد. ولي بعضي ديگر، تکاليف درسي را نوعي فعاليت عادي مي‏پندارند که با انجام آن‏ها، دانش‏آموزان روي مسائل مهم و نکات اصلي درس، تمرين و تمرکز بيش‏تري مي‏کنند و هدف از اين کار آن است که در آن درس، تسلط بهتري پيدا کنند.

متأسفانه انواع اغلب تکاليف درسي که از کوچک‏ترين خلاقيتي بي‏بهره‏اند، فقط((مشغله‏اي)) هستند که معلمان براي دانش‏آموزان خود مي‏تراشند و هدف آموزشی خاصي در آن‏ها نهفته نشده است. دانش‏آموزان با انجام اين تکاليف دلسرد مي‏شوند و لذت و ارزش يادگيري را احساس نمي‏کنند. حتي به اين نتيجه مي‏رسند که معلمانشان نيز به آن‏ها اهميت نمي‏دهند و آن‏طور که بايد، درکشان نمي‏کنند. همين امر، موجب وارد شدن لطمه به مراحل تعليم و تربيتي آنان مي‏شود.

بنابر دلايلي، از ديرباز از تکاليف درسي به‏عنوان نقطه‏اي اتکايي در آموزش و‏پرورش کشورهاي جهان از جمله آمريکا نام برده شده است.

يکي از آن دلايل اين است که با انجام تکاليف درسي، زمان يادگيري افزايش مي‏يابد و کودکاني که وقت بيش‏تري را به انجام تکاليف اختصاص مي‏دهند، به‏طور متوسط در مدرسه نيز شاگردان بهتري هستند. کارول، از روان‏شناسان پيرو بلوم، در بحث يادگيري کامل، استعداد را چنين تعريف مي‏کند: ((استعداد، مدت زماني است که براي يادگيري کامل موضوعي لازم است.)) وي استعداد را با طول زمان متناسب مي‏داند و مي‏گويد، اگر بتوانيم شرايطي فراهم آوريم که زمان آموزش براي افرادي که ظاهرا" کم‏استعداد هستند و در واقع زمان بيش‏تري را براي يادگيري مي‏طلبند، افزايش يابد، حتي امکان اين‏که آنان هم به يادگيري کامل دست يابند، وجود خواهد داشت.

عده‏اي معتقدند، براي رساندن دانش‏آموزان به مرز يادگيري کامل، مي‏توان از تکاليف درسي نيز استفاده کرد. ولي با متفاوت بودن دانش‏آموزان از لحاظ ويژگي هاي فردي که نمي‏توان براي همه‏ي آن‏ها تکليف يکسان و همگني را ارائه کرد و نيز ساير مشکلات، چه بايد کرد؟ معلمان چگونه مي‏توانند بر مشکلات ناشي از تکاليف درسي و اضطرابي که از طريق انجام تکاليف به شاگردان منتقل مي‏شود، غلبه کنند؟

تکاليف درسي، دردسري بزرگ براي معلمان

معلمان، همواره از مشکل بودن تکاليف درسي در همه‏ي ابعاد آن سخن گفته‏اند. خانم نانسي پائولو، در متن اصلي ((با تکاليف درسي به دانش‏آموزان خود کمک کنيد))، نمونه‏هايي را از ديدگاه‏هاي چند معلم و چالش‏هاي گروه‏هاي معلمي، ذکر کرده است. ما هم در حين مطالعات تطبيقي، به چنين مواردي برخورديم. چند مورد از اين نظرات را مي‏آوريم:

*‏ خانم الينور ديزنبوروک، آموزگار کلاس ششم ابتدايي در درس‏هاي اجتماعي و قرائت در ايالت ويرجينيا مي‏گويد: ((مشق شب، از بزرگ‏ترين مشکلات و دردسرهايي است که بعد از دو دهه تدريس، هنوز با آن روبه‏رو هستم.))

* خانم مينو طاهري، آموزگار کلاس اول ابتدايي در يکي از مناطق شمالي تهران که کلاس‏هاي پرجنب‏وجوشي دارد، در اين‏باره مي‏گويد: ((چون کودکان باهم متفاوت‏اند و ويژگي‏هاي فردي هر يک و استعداد و علاقه‏اي که به يک درس و يا هنر خاص دارند، گوناگون است، سخت‏ترين زمان تدريس من هنگامي است که مي‏خواهم براي اين کودکان تکليف تعيين کنم. به راستي من چگونه بايد عمل کنم؟))

*‏ براي بسياري ازمعلمان، ارائه‏ي تکليف درسي، منشأ اضطراب و نگراني‏هاي فراواني است. در سال 1998 در کلرادو آمريکا، در جلسه‏ي بحث و گفت‏وگوي معلمان و کارگاه‏هاي آموزشي که به همين منظور تشکيل شده بود، شرکت‏کنندگان درباره‏ي اين سخن گفتند که چه‏طور مي‏توان راه‏حل‏هايي پيدا کرد تا کيفيت تکاليف درسي را بهبود بخشيد. آنان هم‏چنين به دنبال راهي بودند تا با تکاليف درسي، علاوه‏بر کمک به دانش‏آموزان در يادگيري مطالب، چنان آن را سرگرم سازند که ديگر مجالي براي بازي‏هاي رايانه‏اي مخرب و فعاليت‏هاي ناسالم ديگر باقي نماند.

*‏ درنيمه‏ي دوم سال 1378، در مناطق داخلي شهر تهران و برخي شهرستان‏ها، درباره‏ي چگونگي ارائه‏ي تکليف خلاق نشست‏هايي ترتيب داده‏ شد و تعدادي از معلمان دوره‏هاي ابتدايي و راهنمايي، نمونه‏هايي از تکاليف درسي متنوع و خلاقانه‏ي خود را که با تکاليف عادي و تکراري فرق داشتند، براي حاضران ارائه دادند. اين تکاليف در پايانسال 1378، در جلساتي که ((جشنواره‏ي تکليف)) ناميده شدند، به نمايش درآمدند. از آن زمان تاکنون، جامعه‏ي آموزشي کشور ما منتظر انتشار اين تجربيات مستندسازي شده است و به‏طور قطع معلمان مي‏توانند با دراختيار داشتن اين نمونه‏ها، خود به طراحي تجربه‏هايي جديدتر در زمينه‏ي تکاليف درسي خلاق اقدام کنند.

*‏ در جلساتي که در دهه‏ي قبل در چند ايالت و شهر آمريکا برگزار مي‏شدند، تکاليف درسي موضوع‏اصلي‏ گفت‏وگوي معلمان بود. درجلسه‏ي معلمان در تگزاس، شرکت‏کنندگان به مشکلاتي مانند حمايت‏نشدن ازطرف پدران و مادران در انجام تکاليف‏درسي اشاره کردند. در تالار دبيرستاني در کاليفرنيا، دو معلم درباره‏ي اين‏که چگونه مي‏توان دردانش‏آموزان انگيزه ايجادکرد و آنان را به انجام و تکميل تکاليف‏درسي تحريک‏کرد، گفت‏وگو کردند. در نيويورک، در دفتر معلمان، يکي از آموزگاران نقل کرد که سگ دانش‏آموز کلاس چهارمي‏اش، تکليف درسي رياضي او را پاره_ پاره کرده و جويده است و اين، مورد بسيار حادي بود. چرا که پيش از اين، تنها در مورد پاره شدن تکاليف‏درسي توسط برادران و خواهران کم‏سن‏وسال‏تر دانش‏آموزان در برخي موارد، توسط پدران و مادران عصباني و خشمگين، گزارش‏هايي دريافت شده‏ بود.

*‏ دکتر غلامرضا حسين‏نژاد، استاد ايراني و متخصص فناوري آموزشي که در آموزش بسياري از معلمان در گوشه و کنار کشور نقش داشته است، مهم‏ترين پرسش معلمان، به‏ويژه شاغلان دوره‏هاي ابتدايي و راهنمايي در چند سال گذشته را، ((تکليف درسي)) مي‏داند. او مي‏گويد: ((در سال‏هاي اخير، کلاسي نيست که برخي از مباحث آن به گفت‏وگو درباره‏ي تکاليف درسي و چگونگي متنوع ساختن آن‏ها منجر نشود. معلمان، به شکل گسترده‏اي خواهان فراگيري روش‏هاي جديد ارائه‏ي تکاليف درسي خلاق هستند و خود نيز تجربه‏هاي خوبي در اين زمينه دارند.))

*‏ دکتر داوود خالقي، استاد تربيت معلم که سال‏هاي گذشته هدايت ده‏ها کارگاه آموزشي و جلسه‏ي آموزشي معلمان را برعهده داشته، بر اين باور است که تغيير در محتواي تکاليف درسي سنتي آغاز شده است و در صورتي که در ارائه‏ي آموزش هاي نوين به معلمان قصور نکنيم، به زودي شاهد تنوع در تکاليف درسي و گسترش خلاقيت‏هاي معلمان در اين زمينه خواهيم بود.

***

يکي از مشکلات تکاليف درسي که امروزه تقريبا" همه‏ي معلمان با آن روبه‏رو هستند، طرح تکاليف پرمحتوا، غني و مناسب و متنوع است. زماني موفقيت دانش‏آموز به‏طور رضايت‏بخش افزايش مي‏يابد که معلمان به شکلي منظم تکليف درسي طرح کنند و دانش‏آموزان نيز مسئولانه اين تکاليف را انجام دهند. هرقدر تعداد دانش‏آموزاني که به کلاس بالاتر مي‏روند، افزايش يابد، از نظر علمي نيز سود بيش‏تري نصيب جامعه خواهد شد. به‏طور قطع نقش تکاليف درسي خوب در تربيت مناسب اين دانش‏آموزان به‏عنوان شهرونداني مسئوليت‏پذير و فهيم، غيرقابل انکار است. تکاليف درسي خلاق، به بهبود عادت‏هاي خوب و دقت دانش‏آموزان کمک مي‏کند. هم‏چنين در گسترش اعتماد به نفس فراگيرندگان و مسئوليت‏پذيري آن‏ها نقش دارد و مهم‏تر اين‏که عشق به آموختن را در آنان تقويت مي‏کند.

منبع

رشد آموزش ابتدايي مهر 88‏‏ آموزش

براساس نوشته‏اي از؛ نانسي پائولو - ترجمه‏ي؛ زري آقاجاني

مطالعه‏ي تطبيقي و آماده‏سازي؛ رشد آموزش ابتدايي

نوآوري در يادگيري با تکاليف درسي خلاق

منبع

مطالب مشابه :

مستند سازی تجربه مدیریت

نوآوري در يادگيري با تکاليف درسي خلاق

روش تدریس درس به سوی شیراز

تجربيات يك معلم

شیوه های آموزش املا

اهمیت آموزش ریاضی در دوره ابتدایی

کارنامه توصیفی ارزیابی مستمر

مقاله (نقد و بررسی ارزشیابی کمی و کیفی)

با کودک خود بازی کنید و کتاب بنویسیدانتشار ۴۴بازی خلاق برای کودکان پیش از دبستان توسط مرتضی مجدفر