پناهگاه های حیات وحش ایران

توران :
بخش جنوب شرقیمنطقه حفاظت شده توران در سال 1351 تحت حفاظت بوده و در سال 1355 به منطقه ی حفاظت شده تبدیل شد . این پناهگاه در قالب مجموعه ی وسیع توران در همین سال به عنوان ذخیره گاه زیست کوه نیز انتخاب شد . منطقه ای است کویری در استان سمنان با دامنه ی ارتفاعی 700 تا 2200 متر و بارندگی سالیانه 78 تا 231 میلی متر با دمای متغیر 42.2 و 15.6- درجه سانتی گراد است . توران با اقلیم فراخشک بیابانی معتدل دارای تابستان های گرم و زمستان های سرد است . این منطقه از تنوع زیستی گیاهی و جانوری بسیار بالایی برخوردار است .
گونه های گیاهی منطقه ، کلاه میرحسنی ، افدرا ، باتلاقی شور ، آشنان ، قره داغ ، تنگرس ، هزار خار ، شنگ اسبی ، علف مورچه ، آلاله آبزی .
گونه های مهم جانوری منطقه : گورخر ، پلنگ و یوزپلنگ ،آهو ، بز و پازن ، دوپای خراسانی ، هامستر ، کفتار ، گربه دشتی ، زرد ، بره زاغ بور ، حوامیل ، اردک بلوطی ، عقاب ، شاهین ، انواع مارها و ... هستند .

میانکاله :
این منطقه در استان مازندران قرار دارد و در سال های 1348 تا 1354 به ترتیب به عنوان منطقه ی حفاظت شده و تالاب بین المللی اعلام شد . ویژگی های خاص منطقه موجب شد تا در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافته و در سال 1355 به ذخیره گاه زیست کره انتخاب شود . این منطقه ی جلگه ای با ارتفاع 27- متر از سطح دریاهای آزاد و بارندگی 700 میلی متر و دمای 17 درجه سانتی گراد دارای اقلیم مدیترانه ای تا نیمه مرطوب معتدل است . میانکاله از درو بوم نظام منحصر به فرد تالاب میانکاله – خلیج گرگان و شبه جزیره میانکاله تشکیل شده است . آب تالاب لب شور بوده و از دریای خزر و رودخانه ی دایمی قره سو وچند رودخانه فصلی تأمین می شود . وجود مجموعه ای از شنزارهای ساحلی ، ارامنی باتلاقی ، آبگیرها ، مرداب جنگلی ، تپه های شنی در کنار هم از دیگر ویژگی های این پناهگاه به شمار می آید .
179 گونه گیاهی و 204 گونه پرنده ی مهاجر و بومی در منطقه شناسایی شده اند . گونه های گیاهی مهم عبارتند از : انار وحشی ، ازگیل ، تنگرس ، ولیک ، سیا ، تلو ، سپیدار ، گز ، داغداغان ، اوجا ، دم اسب ، تمشک ، علف شور ، نی .
از جمله گونه های جانوری منطقه هم می توان : گرگ ، شغال ، گراز ، گربه وحشی ، خرگوش ، خوتکای سفید ، فلامینگو ، گیلانشاه ، عقاب ماهیگیر ،
غواص گلوسفید ، غاز پا زرد ، غاز پیشانی سفید ، حوامیل ، دراج و ماهیانی چون : گاوماهی سفید ، کپور –کفال ، ماش ماهی ، مار ماهی ، سیاه کولی اشاره نمود .
شرایط منحصر به فرد منطقه را جز مناطق منحصر به فرد و محلی برای آشیان سازی پرندگان قرار داده است .

شادگان :
این منطقه تالابی در شمال خلیج فارس در استان خوزستان قرار دارد . در سال 1351 به عنوان پناهگاه حیات وحش و در سال 1354 هم به تالاب بین المللی ارتقاء یافت . منطقه ای است هم سطح دریاهای آزاد با بارندگی و دمای سالیانه 218 میلی متر و 26 درجه سانتی گراد بخش شمالی تالاب آب شیرین و بخش های میانی و جنوبی آن به علت مجاورت با خورهای ساحلی آب شور ، شور هستند . عمق تالاب از چند متر تجاوزنمی کند . عمده آب منطقه از رودخانه ی جراحی تأمین می شود . گونه های مهم گیاهی منطقه عبارتند از : اویار سلام ، لویی ، نیلوفر آبی ، جگن ، علف ، زیستگاه مناسبی برای بسیاری از پرندگان بومی و مهاجر در خطر تهدید نظیر اردک مرمری ، پلیکان پاخاکستری ، حوامیل ، بوتیمار کوچک ، انواع اردک ، عقاب شاهی و انواع مارهای یله مار و افعی سوسن .

تالاب بین المللی بختگان :
این منطقه در سال 1348 به منطقه حفاظت شده و از سال 1354 به عنوان پناهگاه حیاط وحش و تالاب بین المللی شناخته شد . این پناهگاه در استان فارس قرار دارد و به واسطه ی وجود پارک ملی بختگان به دو نیمه ی شمالی و جنوبی تقسیم شده است .دریاچه طشک در سال های پرباران به دریاچه ی بختگان متصل می شود . تالاب ها و جزیره های این پناهگاه ، زیستگاه مناسبی برای پرندگان به شمار می آید . دامنه ارتفاعی 1560 تا 2960 متر و بارندگی و دمای متوسط سالیانه 220 میلی متر و 15 درجه سانتی گراد منطقه را دارای اقلیم خشک بیابانی معتدل کرده است . پوشش گیاهی اطراف دریاچه بیشتر از ارس ، بنه ، کیکم ، خارکو ، آنقوزه ، آویشن ، لویی ، سالسولا و گونه اندمیک خلنگی تشکیل شده است . این پناهگاه از تنوع جانوری بسیار زیبایی برخوردار است و مهمترین این گونه ها بز ، پازن ، قوچ ، میش ، آهو ، پلنگ ، گربه جنگلی ، گرگ ، خفاش ، پلیکان پاخاکستری ، فلامینگو ، درنا ، کفچه نوک ، عقاب تالابی ، عقاب دریایی دم سفید ، سنقر تالابی ، شاهین ، پرستوی دریایی و انواع ماهی ها و مار ها .
محیط آبی این منطقه پناهگاه هر ساله پرندگان مهاجر زیادی را به سوی خود جلب می کند .

تالاب بین المللی شیدور :
جزیره غیر مسکونی شیدور که در شرق جزیره لاوان در خلیج فارس واقع و به بهشت پرندگان معروف است . به همراه سواحل تالابی آن در سال 1350 تحت حفاظت در آمده است . این منطقه در سال 1354 به عنوان تالاب و تپه مرجانی بین المللی شناخته شد . این جزیره ی شنی ، صخره ای و مرجانی با مساحت 98 هکتار دارای دامنه ارتفاعی صفر تا 8 متر بود و با بارندگی و دمای متوسط سالیانه 150 میلی متر و 29 درجه سانتی گراد ، دارای اقلیم فراخشک گرم است . مهم ترین گونه های گیاهی منطقه عبارتند از : باتلاقی، شورپسنده اسفناج کوهی ، ریش بز ، کام تیغ ، قلیا ، شمعدانی وحشی و یکی از محل های مناسب جوجه آوری انواع پرندگان از جمله کاکایی صورتی پرستوهای دریایی بد صدا و پشت دودی و همچنین تخم گذاری لاک پشت های منقار عقابی و سبز به شمار می آید .

امیر کلایه :
این ناحیه تالابی که در سال 1349 حفاظت شده اعلام شد ، در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش تبدیل شد . تالاب امیرکلایه در سال 1354 در فهرست تالاب های بین المللی نیز به ثبت رسید . این منطقه با ارتفاع 25- متر از سطح دریاهای آزاد ، در استان گیلان قرار دارد . دما و بارندگی متوسط سالیانه 15.5
درجه سانتی گراد و 1160 میلی متر منطقه را دارای اقلیم خیلی مرطوب معتدل نموده است . این منطقه یک تالاب دایمی با آب شیرین ، عمق متوسط بیشینه 3.5 و 6 متر است .
از جمله گونه های گیاهی این تالاب می توان علف شاخی ، آب بشقاب ، نی ، لویی ، جگن ، نیلوفر آبی ، عدسک ستره ای ، لاله مردابی و گل مردابی است .
از گونه های جانوری منطقه پرندگانی چون : قوی فریادکش ، قوی گنگ ، غاز خاکستری ، عروس غاز ، کله سبز ، اردک سرحنایی ، اردک سرسیاه ، اردک چشم طلایی ، عقاب ماهیگیر و پرستو .
ادک ماهی ، کپور ، سیم ، سفید ، کولی – کٌلمه ، ماش ماهی از بهترین ماهیان این تالاب هستند . در اطراف تالاب نیز جانورانی چون گراز ، شنگ ، شغال ، گربه وحشی و خرگوش هستند .

سٌرخانکٌل :
سٌرخانکٌل در سال 1354 به عنوان تالاب بین المللی و در سال 1381 با هدف حمایت از پرندگان مهاجر آبزی و احیای نسل ماهیان کمیابی نظیر سوف ، به عنوان پناهگاه حیات وحش تعیین گردید . این منطقه در جنوب شرقی تالاب انزلی در استان گیلان قرار دارد .
سطح تالاب 25 متر پایین تر از سطح دریای آزاد است ، دما و بارندگی
متوسط سالیانه 16 درجه سانتی گراد و 1600 میلی متر منطقه را دارای اقلیم خیلی مرطوب معتدل کرده است . پوشش گیاهی منطقه به طور عمده شامل گونه هایی نظیر نی ، لاله مردابی ، سه کوله خیز ، علف هفت بلند ، تیرکمان آبی ، پونه ی آبی و بارهنگ آبی است . جلبک آزولا ، سطح وسیعی از تالاب را می پوشاند . حیات وحش منطقه شامل پرندگان با کلان بزرگ ، عقاب دریایی دم سفید ، قوی گنگ ، قوی فریادکش ، انواع غاز ها ، اردک ها ، کشیم ها ، حوامیل ، چنگر و ماهیانی چون سوف ، شاه کولی ، اسبله ، کپور ، اردک ماهی است .
چشم اندازهای زیبا و محیط تالابی این منطقه را به یکی از مناطق حفاظت شده و پربیننده ایران تبدیل کرده است .

سٍلکه :
این منطقه در استان گیلان قراردارد . در سال 1349 حفاظت شده اعلام شد ، در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت . نیمه ی شمالی منطقه به همراه تالاب انزلی در سال 1354 به عنوان تالاب بین المللی شناخته شد . سطح تالاب سٍلکه 25 متر پایین تر از سطح دریاهای آزاد قرار دارد ، دما و بارندگی متوسط سالیانه 16 درجه و 1600 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم خیلی مرطوب معتدل نموده اند . تالاب سٍلکه به دلیل روی زیاد گیاهان آبزی دارای
وضعیت مزوتروف بوده و عمق متوسط آن 2 متر رآورد می شود از جمله گیاهان این تالاب می توان : لویی ، آلاله ، گل مردابی هندی ، سه کوله خیز و عدسک ستاره ای را نام برد . همه ساله پرندگان زیادی به این منطقه مهاجرت می کنند .
جانوران مهم این منطقه عبارتند از : عروس غاز ، غاز پیشانی سفید ، قو ، طاووسک ف باکلان ، پرستوی دریایی گونه سفید ، خروس کولی ، اردک ماهی ، ماهی سیم ، ماهی کپور ، مارآبی ، لوس مار و لاک پشت های اروپایی و خزری از جمله زیبایی های سٍلکه است .

خوش ییلاق :
این منطقه زیبا که در استان های سمنان و گلستان قرار دارد در سال 1365 تحت حفاظت بوده و در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش تبدیل شد . دامنه ی ارتفاعی 1097 تا 2882 متر و دمای متوسط 8 تا 12 درجه سانتی گراد و بارندگی متوسط 200 تا 600 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم خشک بیابانی گرم تا نیمه مرطوب معتدل کرده است . تنوع زیاد بوم سازگانی منطقه که شامل جنگل های مرطوب خزری و همچنین اراضی دشتی خشک و بیابانی است . تنوع زیستی زیاد و ارزشمند ی به ان بخشیده است . 160 گونه جانوری و 251 گونه گیاهی با 58 گونه اندمیک کمیاب در منطقه می روید . گونه ی غالب

رویشگاه های جنگلی منطقه بلند مازو است .
دیگر گونه های آن عبارتند از : ممرز ، راش ف نمدار ، زبان گنجشک ف گز ف خوش ییلاق ، ریش بز ، باریجه تشکیل شده است .
گونه های مهم جانوری منطقه : مرال ، شوکا ، سیاه گوش ، قوچ ، میش ، بز ، پلنگ ، خرس ، گرگ ، گراز ، گربه پالاس و روباه هستند .
از گونه های منقرض شده ی منطقه نیز می توان به گورخر و یوزپلنگ اشاره کرد .

دودانگه :
این منطقه کوهستانی در سال 1352 تحت حفاظت بود و در سال 1354 به پناه گاه حیات وحش ارتقاء یافت . دودانگه در استان مازندران واقع شده است و دامنه ارتفاعی آن 900 تا 2800 متر و متوسط دمای آن 9 درجه سانتی گراد و میزان بارندگی سالیانه 610 میلی متر منطقه را دارای اقلیم مرطوب و معتدل کرده است . دودانگه دارای مرز مشترک طولانی با مناطق حفاظت شده بولا و پرور بوده و به طور عمده از جنگل های هیرکانی پوشیده شده است .
شناسایی بیش از 447 گونه گیاهی در منطقه بیانگر تنوع زیستی گیاهی ان است ، از جمله این گونه ها می توان راش ، ممرز ، بلندمازو ، شیردار ، پلت ، انجیلی ، توسکای ییلاقی ، خرمندی ، نمدار ، برگ بویی ، گل گندم خزری ، الاله

ایران ، بهارک خزری و کلاه میر حسنی دماوندی اشاره نمود .
از گونه های جانوری منطقه باید مرال ، توسکا ، پلنگ ، خرس قهوه ای ، گرگ ، گربه جنگلی ، شغال ، تشی و قرقاول را نام برد .

فریدونکنار :
این منطقه با هدف فراهم کردن محیطی امن برای زمستان گذرانی پرنده مهاجر و در معرض انقراض درنای سیبری با مساحت 48 هکتار در سال 1352 تحت حفاظت درآمد . این پناهگاه در استان مازندران قرار دارد . سال 1354 به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت و در سال 1382 به فهرست تالاب های بین المللی به ثبت رسید . منطقه ای با ارتفاع 20 متر پاین تر از دریاهای ازاد که درجه حرارت آن 20 درجه سانتی گراد و متوسط بارندگی 1000 میلی متر و اقلیم آن خیلی مرطوب است .
فریدونکنار تالابی است با آب شیرین و عمق 3 متر . درختان ممرز ، زبان گنجشک ، شیردار ، داغداغان ، سفید کرکو ، شمشاد ، بید ، بلند مازو ، نمدار، لرگ به همراه نی و جگن در این تالاب می روید .
از دیگر جانوران اصلی تالاب می توان به اردک ها و غازها اشاره کرد .

کٍیامگی :
این منطقه از سال 1352 تحت حفاظت است . در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت . منطقه ای است کوهستانی با اراضی دشتی محدود واقع در استان آذربایجان شرقی . رودخانه ی مرزی ارس حد شمالی منطقه را تشکیل می دهد . دامنه ی ارتفاعی 540 تا 3414 متر، دمای متوسط 11 درجه سانتی گراد و 336 میلی متر بارندگی سالیانه ف منطقه را دارای اقلیم نیمه خشک معتدل کرده است . قسمت وسیعی از منطقه دارای پوشش گیاهی علفی با گونه های خشکی پسند است . از جمله گیاهان منطقه می توان به : بنه ، ارس ، زرشک ، بومادران ، خارشتر ، تلخ بیان ، ازملک ، گون ، چغندر ، قیچ ، کاکوتی ، نسترن وحشی ، زنبق ، گلپر و آویشن اشاره نمود .
بز و پازن شاخص ترین پستاندار منطقه محسوب می شوند ولی از دیگر گونه های جانوری منطقه می توان قوچ ، میش ، خرس قهوه ای ، سیاه گوش ، گراز ، عقاب طلایی ، دلیجه کوچک و هما و انواع ماهیان کپور را بر شمرد .

قمیشلو :
این منطقه تپه ماهوری که یکی از شکارگاه های تاریخی ایران بود در سال 1343 تحت حفاظت اعلام شد و در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت . این پناهگاه در استان اصفهان واقع شده و دامنه ی ارتفاعی آن 170 تا
2700 متر و دما و بارندگی متوسط سالیانه 11.5 درجه و 188 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم خشک بیابانی معتدل نموده اند . منطقه فاقد رودخانه ی دایمی ولی دارای چشمه و قنات های متعددی است . قمیشلو دارای تنوع زیستی گیاهی و جانوری بسیار بالایی بوده و از نظر حفظ ذخایر ژنتیکی دارای اهمیت فراوان است . 152 گونه جانوری و 344 گونه گیاهی که 46 مورد از آن ها اندمیک هستند در منطقه شناسایی شده اند ، پوشش گیاهی کلی منطقه استپی با گونه های گون و درمنه به همراه خینجوک ، بادام ، بنه- کیکم ، ریواس ، چمن پری ، کنگر ، خارشتر ، پامچال ، شقایق و گل گاوزبان است .
از گونه های منطقه می توان قوچ و میش اصفهان ، آهو ، بز ، پلنگ ، گرگ ، سنجابک درختی ، کیک تیهو ، چکاوک ، جغد ، سوسمار و وزغ سبز و ماهی قنات است .

موته :
موته که از سال 1343 با عنوان های مختلف تحت حفاظت قرار داشت ، در سال 1369 مجدداَ به عنوان پناهگاه حیات وحش معرفی شد . موته تپه ماهوری است در استان های اصفهان و مرکزی با دامنه ی ارتفاعی 1500 تا 2900 متر با دما و بارندگی متوسط سالیانه 12 درجه سانتی گراد و 275 میلی متر دارای اقلیم خشک بیابانی و نیمه خشک معتدل کرده است . موته از تنوع جانوری و گیاهی
خوبی برخوردار است . پوشش گیاهی منطقه را گونه هایی نظیر بادام کوهی ، قیچ ، درمنه ، شکر تیغال موته ای ، شقایق ، مریم گلی ، کاروان کش از پوشش جانوری مهم منطقه آهو است . از گونه های مهم دیگر جانوری منطقه : قوچ ، میش ، بز و پازن ، پلنگ ، گرگ ، خرگوش ، هامستر خاکستری ، شاهین ، قرقی ، کرکس ، لاک پشت و آگاما می توان اشاره کرد .
فعالیت های بهره برداری از معدن اثرات منفی زیادی در این منطقه بر جای گذاشته است .

روچون :
منطقه خبر و روچون که از سال 1350 به صورت حفاظت شده در آمده در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش تبدیل شد و سپس قسمت مرکزی آن در سال 1378 به پارک ملی ارتقاء یافت . این پناهگاه در استان کرمان و از پنج بخش جداگانه که همگی آنها دارای مرز مشترک با پارک ملی خبرند .
دامنه ارتفاعی منطقه 1040 تا 2640 متر و میزان بارندگی 200 تا 300 میلی متر و دمای متوسط سالیانه 15 تا 21 درجه سانتی گراد منطقه را دارای اقلیم های خشک بیابانی و نیمه خشک سرد کرده است ، رودخانه هایی مانند چشمه حسین ، باغ کنار ، گورخسرو و تعداد زیادی چاه و قنات و چشمه ، منابع تأمین آب پناهگاه به شمار می آیند .
رویشگاه های دشتی سردسیری و گرمسیری ، کوهستانی و نیمه گرمسیری و معتدل منطقه بیشتر گونه های گیاهی متنوع مانند بادام کوهی ، بنه ، کنار ، قیچ ، بید ، زیتون ، ارس ، گون ، شقایق و پرند تشکیل شده اند .
از گونه های جانوری منطقه جبیر ، قوچ ، پلنگ ، عقاب دو برادر ، یوزپلنگ ، هما و انواع سارگپه ، مار شتری .
از حیوانات منقرض شده منطقه می توان گورخر ایرانی ، آهو و خرس سیاه آسیایی را نام برد .

دز :
این منطقه در سال 1346 به عنوان بخشی از منطقه حفاظت شد ، دز تحت مدیریت بود ، در سال 1354 به پناهگاه حیا وحش ارتقاء یافت . این ناحیه از زیستگاه های اصلی گوزن زرد ایرانی است . این منطقه با دامنه ی ارتفاعی 50 تا 80 متر شامل بخشی از رودخانه ی دز و اراضی اطراف ان در استان خوزستان است . دمای متوسط سالیانه 25 درجه سانتی گراد ، میزان بارندگی 280 میلی متر اقلیم آن را خشک و بیابانی گرم کرده است . در بسیاری از قسمت های این پناهگاه توده های خالص پده رویت می شود .
از گونه های گیاهی منطقه می توان گز ، کهور ، نی ، سریم ، علف مار ، تمشک و از گونه های جانوری منطقه می توان گوزن زرد ایرانی ، گربه جنگلی ، گربه
وحشی ، دراج ، یاکریم ، چنگر نوک سرخ ، اردک های مرمری ، بلوطی ، سنقرهای سفید و تالابی ، لک لک ، کنچه نوک و حوامیل های خاکستری ، اکراس ، شاهین شاه باز و مار بیابانی ، افعی شاخدار و ماهیانی چون گتان و لب پهن است .
آثار تاریخی و مذهبی ماندد معبد چغازنبیل راه های دسترسی به منطقه را راحت کرده است .

کرخه :
این ننطقه در سال 1346 به عنوان بخشی از منطقه ی حفاظت شده کرخه تحت مدیریت بود . در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت . این ناحیه از زیستگاه های اصلی گوزن زرد ایرانی به شمار می رود . منطقه ای است مسطح با ارتفاع متوسط 50 متر و شامل بخشی از رودخانه کرخه و اراضی اطراف آن در استان خوزستان است .
دما و بارندگی متوسط سالیانه منطقه 23 درجه سانتی گراد و 240 میلی متر و اقلیم آن خشک بیابانی گرم است . در این پناهگاه توده های خالص گز مشاهده می شود .
دیگر گونه های مهم گیاهی منطقه عبارتند از : پده ، کهور ، تمشک ، بنگله ، جاز ، نی ، علف مار و شنگ ، گربه وحشی ، گراز ، کفتار ، ماهی خورک های ابلق ، سینه سرخ ، مرغ حق ، شاه باز ، عقاب دو برادر ، افعی شاخدار ، تیرمار ، ماهی شیربت ، ماهی گتان از جمله گونه های این منطقه می باشند .

جاسب :
این منطقه کوهستانی ، تپه ماهوری و دشتی که در استان مرکزی قرار دارد . در سال 1381 به عنوان پناهگاه حیات وحش اعلام شد . دامنه ارتفاعی 1700 تا 3340 متر و دمای متوسط 13 درجه و میزان بارندگی 295 میلی متر منطقه را دارای اقلیم نیمه خشک سرد نموده است . این منطقه محل تلاقی رویشگاه زاگرس با ارتفاعات مرکزی ایران بوده و از تنوع گیاهی قابل توجهی برخوردار است . 139 گونه گیاهی از جمله بنه ، بادام کوهی ، زالزالک ، زرشک ، گون ، خارکو ، هزارخار ، چوبک ، زنبق بیابانی ، شنگ میخک . وجود صخره ها، تپه ماهورها ، دشت ها ، جنگل های تنک ، مراتع و کشتزازها موجب تنوع زیستی بسیار بالایی شده است .
این پناهگاه پذیرای قوچ و میش و بز و پازن مهاجر از دیگر مناطق است .از دیگر جانوران منطقه می توان آهو ، پلنگ ، گراز ، گرگ ، شغال ، خرگوش ، عقاب ، دلیجه ، شاه بوف ، سبزقبا و چکاوک .
چشم اندازهای زیبا ، چشمه های متعدد ، تنوع گیاهی و جانوری و راه های دسترسی مناسب را فراهم آورده است .

راسبند :
این منطقه از سال 1381 به عنوان پناهگاه حیات وحش تحت حفاظت قرار گرفته ، در استان مرکزی قراردارد . این پناهگاه شامل رشته کوه راسبند و دشت های اطراف آن است . دامنه ارتفاعی 1900 تا 3300 متر ، متوسط بارندگی و دمای سالیانه 430 میلی متر و 11 درجه سانتی گراد موجب تشکیل اقلیم مدیترانه ای معتدل منطقه شده است . راسبند از تنوع گیاهی و جانوری بالایی برخوردار است . حدود 223 گونه گیاهی مربوط به ناحیه ی رویشی ایران-تورانی در منطقه شناسایی شده اند .
گونه های مهم گیاهی پناهگاه عبارتند از بنه ، کنگر ف گل گندم ، جارو علفی ، گون ، گل ماهور ، لاله ، برگ بویی ، گاوزبان ، چمن پری ، میخک ، انجیر وحشی ، کیکم ، پرنچه . حدود 0.25 از گونه های گیاهی منطقه اندمیک ایران هستند .
جانوری نظیر بز و پازن و قوچ ، پلنگ ، گرگ ، شغال ف روباه ، خرگوش ، کفتار ، قرقی ، سارگپه ، عقاب طلایی ، کرکس ، چوب پا ، کبک ، بلدرچین ، دارکوب ، افعی قفقازی ، افعی شاخدار ، افعی پلنگی و مارکوتوله .

سمسکنده :
این منطقه که از سال 1352 تحت حفاظت بود در سال 1354 به عنوان پناهگاه حیات وحش تعیین شد . این پناهگاه از معدود جنگل های جلگه ای بازمانده از
جنگل های خزری به شمار می آید که در استان مازندران قرار دارد . دامنه ی ارتفاعی 50 تا 190 متر است . منطقه دارای اقلیم نیمه مرطوب معتدل با متوسط بارندگی و دمای سالیانه 800 میلی متر و 20 درجه سانتی گراد است . گونه های گیاهی اصلی منطقه عبارتند از : بلند مازو ، ممرز ، انجیلی ، خرمندی ، توسکای قشقایی و تمشک است .
از جمله گونه های جانوری منطقه شغال ، گراز ، قرقاول ، انواع پرندگان شکاری و گنجشک سانان ، لوس مار و مار کرمی را برشمرد . گوزن زرد ایرانی برای تکثیر از دز و کرخه به این منطقه آورده شده است .

دشت ناز :
این منطقه از سال 1342 برای نگه داری گوزن زرد ایرانی انتخاب و محصور شده است . منطقه ای است جلگه ای در استان مازندران با ارتفاع 5 متر پایین تر از سطح دریاهای آزاد با میزان بارندگی 800 میلی متر و دمای 20 درجه سانتی گراد منطقه را دارای اقلیم نیمه مرطوب معتدل نموده است .وجود درختان به نسبت قطور بلند مازو و همراه با زیراشکوب انجیلی ، ممرز و دربرخی نقاط شمشاد .
از گونه های جانوری منطقه می توان یاکریم ، قمری ، ابیا ، توکا و انواع پرندگان شکاری ، لوس مار و مار ابی از دیگر جانوران این پناهگاه است .

میاندشت :
این منطقه در استان خراسان شمالی قرار دارد . سال 1354 به عنوان پناهگاه حیات وحش اعلام شد . منطقه ای کوهستانی ، تپه ماهوری و دشتی با شوره زارهای وسیع است . دامنه ی ارتفاعی 900 تا 1340 متر و دما و بارندگی متوسط سالیانه 14 درصد و 150 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم خشک و بیابانی معتدل کرده است . رود کال شور جاجرم در این پناهگاه جاری است . پوشش گیاهی منطقه را گیاهانی همچون تاغ ، گز ، خارشتر ، ریش بز ، چوبک ، گون است .
از گونه های مهم جانوری منطقه می توان آهو ، گربه وحشی ، کفتار ، تشی ، خرگوش ، گرگ ، انواع موش ها ، عقاب طلایی ، سنگ چشم ، چاق لق ، جغد ، افعی و کفچه مار ، مار جعفری و لاک پشت مهمیزدار و آگاما را می توان نام برد .
از حیوانات در حال انقراض منطقه می توان یوزپلنگ ، آهو ، کاراگال ، هویره ، باقرقره را نام برد .

کلاه قاضی :
این منطقه که در سال 1346 تحت حفاظت بوده و در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش تبدیل شد . این پناهگاه در استان اصفهان واقع شده و از دو بخش
جدا از هم تشکیل شده است . دامنه ارتفاعی منطقه 1540 تا 1840 متر و دمای 12 درجه سانتی گراد و میزان بارندگی 100 میلی متر را دارای فراخشک معتدل کرده است .
از گونه های گیاهی منطقه می توان انجیر وحشی ، بادام ، بید ، کلاغک ، سیلن ، گون ، علف شور ، ریواس ، مریم گلی ، زنبق بیابانی را نام برد .

مهروئیه :
این منطقه که از سال 1350 تحت حفاظت قرار گرفته بود . در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت . منطقه ای مسطح در میان یک ناحیه کوهستانی در استان کرمان با دامنه ی ارتفاعی 655 متر از سطح و متوسط دما و بارندگی سالینه 29 درجه و 180 میلی متر و اقلیم آن از نوع خشک و بیابانی گرم است .
قسمت های شمالی و غربی منطقه شامل اراضی کویری و دیگر بخش های آن پوشیده از جنگل های گرمسیری و واقع به نسبت خوب است . وجود درختان تنومند کهور که در رویشگاه های جنوب کشور کم نظیر هستند ، از ویژگی این منطقه به شمار می آید . از دیگر گونه های گیاهی منطقه کهورک ، کنار ، اسکنبیل ، ریش زرد ، پیچک جنوبی ، اسپرس درختی اشاره کرد . این زیستگاه پرنده کمیاب و حمایت شده جیرفتی محسوب می شود . از دیگر گونه های جانوری منطقه : گرگ ، روباه معمولی ، شغال ف گربه وحشی ، چکاوک ، هدهد ، سبز قبای هندی ، بلبل خرما و انواع پرندگان شکاری را برشمرد .

بیستون :
این منطقه که از سال 1366 تحت حفاظت بود در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت . منطقه ای کوهستانی و دشتی با دیواره های سنگی و دره های عمیق در استان کرمانشاه . دامنه ی ارتفاعی 1340 تا 2980 متر با دما و بارندگی متوسط 8 درجه سانتی گراد و 670 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم مدیترانه ای سرد و نیمه مرطوب معتدل نموده اند . منطقه از تنوع زیستی بالایی برخوردار است . 387 گونه گیاهی در منطقه شناسایی شده اند که 42 گونه از آن ها انحصاری ایران هستند . از گونه های گیاهی اصلی منطقه می توان به ارژن ، زالزالک ، بنه ، بلوط ایرانی ، آلبالوی وحشی ، گون ، شیر خشت ، فرقیون ، چوبک ، گل استکانی ، بابونه ، لاله وازگون ، گل گاوزبان اشاره نمود .
این پناهگاه زیستگاه مناسبی برای بز و پازن و قوچ و میش ارمنی محسوب می شود .از دیگر گونه های جانوری منطقه می توان به پلنگ ، کفتار ، خرس قهوه ای ، گرگ ، شغال ف خارپشت گوش بلند ، سنجاب ایرانی ، جربیل ، زنبورخوار ، شاه بوف ، چکاوک ، مار شلاقی و انواع ماهیان رودخانه ای است .
دره های عمیق و پر آب و دیواره های صخره ای ، پوشش گیاهی غنی ، گل های زیبای بهاری و غارهای منطقه غارنوردان و کوهنوردان زیادی را هر ساله به منطقه فرا می خواند .

لوندویل :
این منطقه در سال 1352 تحت حفاظت بوده و در سال 1354 به پناهگاه حیات وحش تبدیل شد . منطقه ای است تالابی و جنگلی جلگه ای در منتهی الیه غربی جنگل های هیرکانی در استان گیلان . ارتفاع متوسط منطقه 20 متر پایین تر از سطح دریاهای آزاد است . لوندویل دارای اقلیم خیلی مرطوب معتدل با متوسط بارندگی 110 میلی متر و دمای هوای 15 درجه سانتی گراد است .
حدود یک سوم منطقه از برکه ، آب بندان و تالاب های مشجر تشکیل شده است . لوندویل نمونه ای منحصر به فرد و باقیمانده از جنگل های جلگه ای هیرکانی به شمار می رود ، گونه های اصلی گیاهی منطقه عبارتند از : توسکای قشلاقی ، لرگ ، لیلکی ، اناروحشی ، ازگیل ، نی ، آقطی و تمشک تالشی .
این پناهگاه شامل زیستگاه های متنوع آبی و خشکی برای جانوران است . 125 گونه جانوری در منطقه شناسایی شده اند که مهمترین آن ها عبارتند از : روباه معمولی ، گراز ، تشی ، شنگ ، شغال ، سمور آبی ، فک ، قوی گنگ فیلوش
، اردک سیاه کاکل ، باکلان کوچک و بزرگ ، انواع عقاب ها ، کاکایی ها ، پرستوهای دریایی ، لاک پشت های خزری و اروپایی پناهگاه حیات وحش لوندویل را تشکیل می دهند .

حرا :
این منطقه که پوشیده از جنگل های متراکم و زیبای مانگرو است از سال 1351 با عناوین مختلف تحت حفاظت بوده در سال 1354 و 1355 به ترتیب به عنوان ذخیره گاه زیست کره و تالاب بین المللی شناخته شد . رودخانه مهران در استان هرمزگان قرار دارد و شامل بوم سازگان های ماندایی و خشکی است . حرا با دامنه ارتفاعی صفر تا 173 متر از سطح دریا دارای اقلیمی از نوع خشک و گرم با متوسط بارندگی و درجه حرارت سالیانه 200 میلی متر و 27 درجه انتی گراد است . درخت حرا تنها گونه ی گیاهی ناحیه جزر و مدی منطقه است .
این ناحیه گونه هایی نظیر قیچ ، اسفناج کوهی ، انواع شور ، پیرگاه ، اویار سلام و سیاه شور نیز می رویند . این منطقه پناهگاه زمستانی بسیاری از پرندگان مهاجر محسوب می شود .
گونه های مهم جانوری منطقه عبارتند از : دلفین ، موش سیاه ، موش قهوه ای ، جربیل ایرانی ، خرگوش ، انواع پلیکان ، باکلان ، فلامینگو ، سلیم خرچنگ خوار ، قرقی ، عقاب ماهی گیر ، کرکس ، پرستوی دریایی ، انواع مار ها و انواع
ماهی ها است . وجود اکوسیستم های آبی و خشکی توده های با ارزش حرا ، تنوع جانوری ، چشم اندازهای زیبا و راه های دسترسی مناسب زمینه را برای گردشگری و پژوهش فراهم ساخته است .

ارژن و پریشان :
این منطقه در سال 1353 به عنوان پارک ملی و ذخیره گاه زیست کره و سپس در سال 1361 حفاظت شده اعلام شد . در سال 1354 نیز به فهرست تالاب های بین المللی پیوست . منطقه ارژن و پریشان که شامل دو دریاچه و اراضی دشتی و کوهستانی جنگلی اطراف آن هاست . ارژن و پریشان در استان فارس قرار دارد با دامنه ی ارتفاعی 800 تا 2900 متر و دمای متوسط سالیانه 13 تا 21 درجه سانتی گراد و بارندگی سالیانه 400 تا 700 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم های نیمه خشک گرم تا مرطوب معتدل نموده اند .
دریاچه ارژن و پریشان با اختلاف ارتفاع 1000 متر از یک دیگر و آبی شیرین تا لب شور دارای عمق متوسط 1.2 متر است . 407 گونه گیاهی در منطقه شناسایی شده اند . از جمله گونه های مهم گیاهی منطقه می توان به بلوط ایرانی ، بادام ، زبان گنجشک ، ارژن ، ارس ، آلاله ، یال اسبی و بارهنگ اشاره کرد . گونه های مهم جانوری منطقه عبارتند از قوچ ، میش ، بز ، پازن ، آهو ، خرس قهوه ای ، گرگ ، گراز ، پلنگ ، اردک سفید ، پلیکان پا خاکستری ، قرقی ،

عقاب ، کبک و گوزن زرد ایرانی ، مارماهی و غیره هستند .
وجود دریاچه های زیبا و تنوع زیستی زیاد و نزدیکی به شهر گردشگری شیراز زمینه ی جلب دوستداران طبیعت را در منطقه فراهم کرده است .

ارسباران :
این منطقه زیبای کوهستانی واقع در حاشیه جنوبی رودخانه مرزی ارس در استان آذربایجان شرقی است که در سال 1352 به منطقه ی حفاظت شده و در سال 1355 نیز به دلایل در برداشتن زیست برم های گوناگون ، ارزش بیولوژیک بسیار بالا و گون های گیاهی و جانوری منحصر به فرد به عنوان ذخیره گاه زیست کره شناخته شد .دامنه ی ارتفاعی 256 تا 2896 متر ، بارندگی و دمای متوسط سالیانه 275 میلی متر و 10 درجه سانتی گراد ، منطقه را دارای اقلیم های نیمه خشک تا نیمه مرطوب معتدل کرده است . بیش از نیمی از منطقه پوشیده از جنگل های به نسبت متراکم است . 1028 گونه گیاهی شناسایی شده در منطقه نشان از تنوع زیستی بسیار بالای این منطقه را دارد . از گونه های گیاهی مهم می توان زرشک ، ممرز ، اوری ، گردو ، چنار ، ساق ، گیلاس ، آلبالو ، سرخدار ، ارس ، آلوچه ، انار وحشی را نام برد .
از گونه های مهم جانوری منطقه می توان بز ، پازن ، قوچ ، میش ، پلنگ ، سیاه خروس ، دراج ، قرقاول ، و انواع مارها را نام برد . ناحیه ی کوچکی از
ارسباران به برنامه ی احیای نسل مرال اختصاص یافته است . آثار با ارزش تاریخی منطقه قلعه بابک دژ طومانیسانس و کلیسا هستند که گردشگران بسیاری را به منطقه فرا می خواند .

کویر :
این منطقه در شمال دریاچه نمک قم واقع شده در سال 1342 به منطقه حفاظت شده و در سال 1355 نیز به عنوان ذخیره گاه زیست کره انتخاب د . این منطقه در سال 1355 تا 1361 به پارک ملی تحت مدیریت ارتقاء یافت . این منطقه دشتی و کوهستانی در استان های سمنان ، تهران و قم قرار دارد . دامنه ی ارتفاعی منطقه 740 تا 1360 متر و بارندگی 132 میلی متر و دمای متغیر 10- تا 25 درجه سانتی گراد منطقه ای فراخشک معتدل است . چشمه ها و چاه های کم منطقه منابع اصلی تأمین آب آن منطقه به شمار می روند . وجود بوم سازگان های استپی باتلاقی ، کویری و نمکزار در منطقه موجب تشکیل رویشگه گیاهی و زیستگاه جانوری متنوعی شده اند . 200 گونه جانوری و 359 گونه گیاهی با 30 گونه اندمیک در منطقه شناسایی شده اند . از گونه های گیاهی منطقه می توان به گز ، قیچ ، درمنه ، خارشتر ، جارو ، بادامک ، گرگ تیغ و انواع شورها اشاره کرد . گونه های مهم جانوری منطقه می توان از جبیر ، آهو ، بز و پازن ، یوزپلنگ ، قوچ و میش ، گربه شنی ، سمور سنگی ، عقاب

طلایی ، دلیجه ، زاغ و انواع مارها را نام برد .
وجود تنوع زیاد گیاهی و جانوری ، چشم اندازهای زیبا ، دریاچه ی نمک ، آثار فرهنگی و تاریخی مانند کاروانسرای قلعه دیر ، نهرسنگی و راه سنگفرش زمینه رابرای گردشگری فراهم ساخته است .

هامون :
به دلیل ویژگی های خاص دریاچه هامون ، صابری و هیرمند ، این مجموعه همراه اراضی اطراف آن در سال 1346 تحت حفاظت اعلام شد . بخش آبی این منطقه نیز در سال 1354 به عنوان تالاب بین المللی شناخته شد . این ناحیه ی جلگه ای در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد . دامنه ی ارتفاعی 450 تا 550 متر ، دما و بارندگی متوسط سالیانه 22 درجه و 50 میلی متر منطقه را دارای اقلیم فراخشک گرم نموده است . این دریاچه ها با عمق متوسط 5 متر دارای آب شیرین و لب شور بوده و اصلی ترین منبع تغذیه آن ها رودخانه هیرمند است که از کوه های کشور افغانستان سرچشمه می گیرد .جلوگیری از آب رودخانه در خشک سالی موجب دوره های تغییرات اکولوژیکی شدیدی در منطقه شده است .هامون یگانه مأمن زیستی پرندگان مهاجر در شرق ایران به شمار می آید . بادهای شدید و معروف 120 روزه که از سمت شمال می وزند ، باعث ایجاد طوفان شن در منطقه می شوند . پشش گیاهی منطقه شامل 55
گونه از جمله اویار سلام ، مرغ ، بارهنگ آبی ، هزار نی و جگن و خارشتر ، گون ، شور در اطراف دریاچه می رویند . از گونه های جانوری منطقه : پلیکان ، فلامینگو ، اردک تاجدار ، شاهی ، سنقر ، عقاب تالابی ، مار چلیپر ، افعی ، پلنگی ، شاهین و انواع ماهیان گرگک ، کپور ، آمور سفید ، سیاه ماهی هستند .

البرز مرکزی :
البرز مرکزی واقع در استان های تهران ، البرز و مازندران به دلیل تنوع زیستی زیاد ، داشتن زیست بوم های گوناگون و چشم اندازهای بسیار زیبا در سال 1346 حفاظت شده اعلام شد . این منطقه به دو دامنه ی متمایز شمالی و جنوبی تقسیم می شود . ئامنه ی ارتفاعی 10- تا 4300 متر ، متوسط دمای سالیانه 8 تا 17 درجه سانتی گراد و بارندگی سالیانه 350 تا 1100 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم خشک و معتدل مدیترانه ای گرم نموده است . دامنه ی شمالی با رطوبت فراوان به طور عمده از جنگل های انبوه هیرکانی پوشیده است . 1100 گونه گیاهی و 264 گونه جانوری در منطقه شناسایی شده اند . از گونه های گیاهی منطقه می توان : راش ، ممرز ، بلند مازو ، ملچ ، توسکا ، نمدار ، پلت ، شیردار ، زبان گنجشک ، شمشاد ، ارس ، گردو ، سرخدار ، مریم گلی را نام برد .
ازجمله گونه های مهم جانوری می توان به مرال ، شوکا ، خرس ، بز ، پازن ، قوچ ، میش ، پلنگ ، گربه جنگلی ، روباه مهمولی ، گرگ ، شغال ، پرندگان شکاری و انواع ماهی کپور و قزل آا ، سیاه ماهی ، مار ماهی .
وجود جنگل های با ارزش هیرکانی رودهای پرآب ، دریاچه سد امیرکبیر ، کوهستان های پر برف و آثار تاریخی زمینه را برای گردشگری آماده کرده است .

دنا :
این منطقه کوهستانی با مساحت 93660 هکتار واقع در استان های اصفهان کهگیلویه و بویر احمد به دلیل طبیعت دست نخورده و زیستی آن در سال 1369 حفاضت شده اعلام شد .منطقه ای است کوهستانی با یخچال های دایمی و رودهای پرآب با دامنه ی ارتفاعی 1360 تا 4413 متر و دمای سالیانه 14 درجه سانتی گراد و میزان بارندگی 650 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم های نیمه مرطوب و مرطوب سرد با دوره های یخبندان طولانی در ارتفاعات نموده اند .
نیمه شرقی منطقه دارای پوشش علفزار و نیمه ی غربی آن با رطوبت و تنوع زیستی بیشتر و پوشش جنگلی هستند . گونه های گیاهی منطقه عبارتند از : بنه ، بید ، بادام ، کیکم ، زالزالک ، گیلاس وحشی ، ارس ، گلابی ، آویشن ، لاله

واژگون ، مرجان دنایی ، سرمایی دنایی ، شنگ ، کتان دنایی است .
دنا یکی از رویشگاه های طبیعی چنار در ایران محسوب می شود .
ازجمله گونه های جانوری منطقه می توان سنجاب ایرانی ، بز ، پلنگ ، گرگ ، راسو ، گربه وحشی ، کبک و انواع عقاب ها و مارها را نام برد .
تنوع زیستی زیاد ، قله های برفگیر دنا ، چشم اندازهای زیبا ، رودهای پرآب زمینه های لازم برای فعالیت های گردشگری را دارد .

دز :
این منطقه از زیستگاه های نادر گوزن زرد ایرانی محسوب می شود و از سال 1346 تحت حفاظت است . بخشی از رودخانه دز و سواحل اطراف آن در استان خوزستان است . دامنه ی ارتفاعی 25 تا 70 متر با دمای 25 درجه سانتی گراد و میزان بارندگی متوسط 280 میلی متر منطقه را دارای اقلیم خشک بیابانی گرم نموده اند . گونه ی اصلی درختی سواحل منطقه پده است که به همراه گونه های نظیر گز ، کهور ، سریم ، بنگله ، تمشک ، و علف مار می روید .
از گونه های جانوری منطقه هم می توان گربه جنگلی ، شغال ، گرگ ، رودک عسل خوار ، خفاش بال بلند ، حوامیل های خاکستری ، ارغوانی ، سفید ، درنا ، مرغ حق ، کور مار و ماهیانی چون گوتان ، بنی ، لب پهن ، برزم و شیربت را نام برد . ازمناطق گردشگری منطقه معبد چغازنبیل را می توان نام برد .

اشترانکوه :
این منطقه در سال 1349 حفاظت شده اعلام شد . منطقه ای است کوهستانی در استان لرستان با دامنه ی ارتفاعی 1300 تا 4080 متر با دمای متوسط سالیانه 4 تا 12 درجه سانتی گراد و بارندگی متوسط 500 تا 900 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم های مدیترانه ای معتدل تا مرطوب سرد نموده اند . دریاچه گهر که یکی از زیباترین دریاچه های کوهستانی خاور میانه است در ارتفاع 2400 متر در این منطقه قرار دارد . 600 گونه گیاهی و 266 گونه جانوری در منطقه شناسایی شده اند .پوشش گیاهی منطقه عبارتند از : گونه های بلوط ایرانی ، بادام ، گلابی وحشی ، زالزالک ، چوبک ، لاله واژگون ، کلاه میرحسنی ، میخک اشترانکوهی و جارو است .
جانوران مهم منطقه عبارتند از : بز ، پازن ، خرس قهوه ای ، پلنگ ، گربه وحشی ، کفتار ، عقاب طلایی ، کبک دری ، دلیجه ، شاهین ، چلچله ، خوتکا ، لک لک سفید ، لاک پشت و انواع مارهای افعی ، لاسرتا ، اسکینگ و آگاما در این منطقه زندگی می کنند .

بهرام گور :
این منطقه که یکی از زیستگاه های مهم گورخر آسیایی محسوب می شود که در سال 1351 تحت حفاظت قرار گرفت . این ناحیه نام خود را از یکی از پادشاهان ساسانی که علاقه وافری به شکار گور داشت برگرفته است . بهرام گور در استان های فارس ، کرمان و یزد و در مجاورت کویر نمک سیرجان واقع شده است . دارای سیمایی کویری و بیابانی با چند رشته کوه ، دشت ها و شوره زارهای به نسبت وسیع است . دامنه ی ارتفاعی 1580 تا 2840 متر و متوسط دمای 15 درجه و میزان بارندگی 150 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم بیابانی معتدل کرده است .
گونه های گیاهی مهم منطقه عبارتند از : بادام کوهی ، بنه ف گز ، درمنه ، کلاه میر حسنی ، اسپند ، دم عقربی و انواع شورها . گورخر هوبره و جبیراز گونه های در خطر انقراض این منطقه هستند .
ازگونه های جانوری منطقه می توان قوچ ، کارکال ، کبک ، زاغ بور ، بزمجه ، افعی ، شترمار ، انواع مارمولک و لاک پشت را نام برد .
از گونه های مهم منقرض شده منطقه یوزپلنگ را می توان نام برد .

ورجین :
این منطقه کوهستانی واقع در دامنه های جنوبی البرز مرکزی در جوار شهر تهران از سال 1361 تحت حفاظت قرار گرفته است . دامنه ی ارتفاعی1700 تا 3900 متر و دمای متوسط 5 درجه سانتی گراد و میزان بارندگی 700 میلی متر منطقه را دارای اقلیم های مدیترانه ای گرم و نیمه مرطوب معتدل نموده اند . تنوع زیستی جانوری و گیاهی بسیار زیاد از ویژگی های منطقه محسوب
می شود . 577 گونه گیاهی و 162 گونه جانوری در ورجین شناسایی شده اند .
از جمله گونه های گیاهی منطقه می توان ارس ، زبان گنجشک ، گون ، آسای دماوندی ، آویشن ، ریواس ، گل ماهور ، دماوندی ، انواع گندمیان .
گونه های مهم جانوری منطقه می توان قوچ ، میش ، افعی ، گراز ، کبک دری ، عقاب دشتی ، قزل آلای خال قرمز و سیاه ماهی است .
چشمه های فراوان ، رودهای پرآب ، همجواری با شهر تهران زمینه های جلب بیش از ظرفیت گردشگران منطقه را فراهم نموده اند . این نکته باعث آلودگی شدید رودخانه جاجرود و تغییر شدید کاربری اراضی ، ساخت و ساز و رشد بی رویه ی جمعیت در منطقه شده است .

جاجرود :
این منطقه واقع در دامنه ی جنوبی رشته کوه های البرز در استان تهران در سال 1361 حفاظت شده اعلام شد . منطقه جاجرود پارک های ملی خجیر و سرخه حصار را احاطه می نماید . منطقه ای است کوهستانی و تپه ماهوری که رود جاجرود در ان جاری است . رودخانه رود هن نیز مرز شرقی آن را تشکیل می دهد .
دامنه ارتفاعی 1150 تا 2550 متر ، متوسط دما و بارندگی سالیانه 11 درجه و

275 میلی متر منطقه را دارای اقلیم خشک تا نیمه خشک نموده است .
تنوع زیستی بسیار زیاد این منطقه ویزگی اصلی آن محسوب می شود . 517 گونه گیاهی و 192 گونه جانوری در منطقه شناسایی شده اند .
گون ، درمنه ، گونه های گیاهی غالب منطقه هستند ، از دیگر گونه های جاجرودی می توان ارس ، بادام ، زرشک ، چوبک ، خارکوه ، زالزالک سیاه ، گل گندم البرزی اشاره کرد .
گونه های مهم جانوری منطقه عبارتند از : قوچ ، میش ، پلنگ ، بز ، پازن ، آهو ، کفتار ، گراز ، خرگوش ، کبک ، اردک ، سبز قبا ، انواع پرندگان ، مارها و ماهی های عروس ، کپور ، قزل آلای رنگین کمان و سس ماهی است .
چشم اندازهای زیبا ، رودها و چشمه های متعدد فعالیت های گردشگری را ارتقاء داده است .

میا ن جنگل :
این منطقه در نزدیکی دریاچه مهارلو در استان فارس قرار دارد . در سال 1375 تحت حفاظت اعلام شد . میان جنگل فسا متشکل از یک بخش مرکزی و بخش اراضی دشتی آبرفتی در اطراف آن است . دامنه ی ارتفاعی 1400 تا 2850 متر و دم و بارندگی متوسط سالیانه 15 درجه سانتی گراد و 350 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم نیمه خشک سرد نموده اند . منطقه فاقد رودخانه دایمی است . صخره ای بودن منطقه موجب عدم تنوع پوشش گیاهی آن شده است .
تاکنون 41 گونه گیاهی و 150 گونه جانوری در منطقه شناسایی شده اند .
از گونه های شاخص منطقه می توان بنه ، بادام کوهی ، ارس ، بلوط ، گون ، پیچک و از گونه های جانوری منطقه می توان بز و پازن ، قوچ ، میش ، روباه ، گربه وحشی ، تشی ، زاغ نوک سرخ ، کوکو ، کبک تیرمار و آلوسر را نام برد .

بیجار :
این منطقه در سال 1354 تحت حفاظت درآمد . منطقه ای است تپه ماهوری در استان کردستان ، دامنه ارتفاعی 1600 تا 2100 متر و دما و بارندگی متوسط سالیانه 10 درجه سانتی گراد و 350 میلی متر منطقه را دارای اقلیم نیمه خشک معتدل قرار داده است . رود پرآب قزل اوزون مرز جنوبی منطقه را تشکیل می دهد .
پوشش گیاهی خوب منطقه به طور عمده گونه های بادام کوهی ، تنگرس ، آویشن ، بابونه ، بومادران ، سیلن نیش دار ، گل آفتابی ، هزار خار ، کنگر و علف بره تشکیل شده است .
بیجار یکی از زیستگاه های مهم قوچ و میش ارمنی محسوب می شود . دیگر گونه های مهم جانوری منطقه عبارتند از : گرگ ، گراز ، روباه معمولی ، گربه
وحشی ، خرگوش ، کبک ، سهره ی جنگل ، انواع پرندگان شکاری ، افعی زنجانی ، وجود رودها و چشمه های زیبا ، جلوه های طبیعی بدیع ، قلعه های تاریخی ، چشمه سنگی ، قَمچیقای و ... باعث جذب گردشگر در این منطقه هستند .

مانشت و قلارنگ :
این منطقه در سال 1375 حفاظت شده اعلام شد . منطقه ای است جنگلی و کوهستانی در استان ایلام ، دامنه ی 100 تا 2600 متر و دما و بارندگی متوسط سالیانه 12 درجه سانتی گراد و 650 میلی متر ، منطقه را دارای اقلیم نیمه مرطوب معتدل قرار داده است .
گونه ی غالب جنگل های منطقه بلوط ایرانی با فرم رویشی شاخه و دانه زاد است .
دیگر گونه های گیاهی منطقه عبارتند از از : بنه ، بادام ، کیکم ، انجیر وحشی ، آلوچه ، زرشک ، ریواس .
از گونه های جانوری منطقه نیز می توان : پلنگ ، خرس قهوه ای ، گراز ، خفاش ، قرقی ، شاهین ، چکاوک ، کبوتر جنگلی ، ابرو سفید ، کرکس ف مار کوتوله پارسی ، گرزه مار و قمچه مار را نام برد .

هزار جریب :
این منطقه در استان های مازندران و سمنان قرار دارد . به دلیل داشتن جنگل های کم دست خورده ی هیرکانی و هم چنین ضرورت حمایت از گونه های با ارزش مرال ، شوکا ، بز و پازن از سال 1380 تحت حفاظت قرار گرفت . دامنه ی ارتفاعی 1700 تا 3140 متر و دما و بارندگی سالیانه 14 درجه سانتی گراد و 660 میلی متر ، موجب تشکیل اقلیم نیمه مرطوب در منطقه شده است . منطقه ای کوهستانی با دره های پرآب . پوشش های جنگلی نیمه انبوه و مراتع ییلاقی ، که دارای مرز مشترک با پارک ملی پابند است .
رودخانه ی ظالم رود در مرز شمالی این ناحیه جریان دارد ، از درختان مهم جنگلی منطقه می توان توسکا ییلاقی ، راش ، ممرز ، بلند مازو ، ازگیل و پلت را نام برد .
دیگر گونه های مهم جانوری منطقه عبارتند از : پلنگ ، خرس قهوه ای ، گراز ، روباه ، شغال ، تشی ، سمور جنگلی ، کبک ، توکا ، دلیجه .

سرولات و جواهردشت :
این منطقه واقع در استان های گیلان و مازندران ، در سال 1378 تحت حفاظت در آمد . منطقه ای کوهستنی با رودخانه های فراوان و دامنه ی ارتفاعی صفر تا 3550 متر از سطح دریاست . متوسط دما و بارندگی سالیانه 14 درجه
سان

پناهگاه های حیات وحش ایران

مطالب مشابه :

طرح درس جغرافی کلاس چهارم ابتدایی درس 8

پناهگاه های حیات وحش ایران

اقلیم واب وهوای استان مرکزی

ویژگیهای بیابان های ایران

اشنایی با قاره اسیا

انسان نئاندرتال ایرانی چگونه موجودی بود؟

آب و هوای شهرستان درگز در هفته اول اردیبهشت

پرانتز باز---آیا گرمایش جهانی جدی است؟

درس اجتمایی