تاريخچه شهرستان ممقان

ممقان شهری در استان آذربایجان شرقی با طول جفرافیای58 و45 و عرض جغرافیایی 50 و 37 و حدود 1380 متری از سطح دریا قرار گرفته است که تدریجاً به ارتفاع آن در امتداد غرب به شرق افزوده می گردد.

این شهر در حدود 40 کیلومتری جنوبغربی تبریز و فاصله با تهران 670 کیلوتر و اختلاف ساعت شرعی با تهران 22 دقیقه می باشد فاصله شهر با راهن 7 کیلومتر می باشد از طرف مشرق به کوههای سهند و از طرف مغرب به سواحل شرقی دریاچه ارومیه منتهی می گردد. قبل از احداث را شوسه جدید تبریز - مراغه که از غرب ممقان عبور می کند راه مال رو و کاروانی قدیم تبریز – کردستان از کنار ممقان می گذشت این راه در رونق و آبادانی و اقتصاد این ناحیه بی تأثیر نبوده است.

این شهر در یک جلگه آبرفتی قرار گرفته است در شرق و شمال آن کوههای کم ارتفاعی است که کوههای شمال بنامهای «تورامین» و «کلینه» و کوههای شرقی آن «شره شر» و «قاشقا» و «ساری گونی» می باشد دمای هوای این شهر همانند دیگر شهرهای استان در تابستان معتدل و در زمستان برفی سرد و طولانی می باشد. متوسط حداکثر درجه حرارت در ماههای تیر و مرداد 8/31 درجه سانتی گراد و متوسط حداکثر درجه حرارت در ماههای دی و بهمن 2/7 درجه سانتی گراد می باشد. معدل بارندگی سالیانه معادل 5/279 میلیمتر است. منطقه ممقان دارای بیش از 100 رشته قنات است که 30 رشته در شهر و بقیه در حومه آن واقع گردیده است از عمده ترین قناتهای ممقان می توان از پره خونی ، میانجی ، دره وار ، و زینه نام برد که مقدار زیادی از آبهای زراعی را تامین می کنند.

طبق آمار سال 86 جمعیت شهر ممقان در حدود 15000 نفر می باشد جمعیت این شهر در طی 25 سال گذشته با آهنگی ملایمتر از آهنگ رشد شهری استان و شهرستان تبریز افزایش یافته و متوسط رشد سالانه آن 53/0 درصد می باشد که از نظر پایین بودن نرخ رشد سالانه ، جمعیت ممقان دومین شهر استان می باشد.

این شهر در حوزه صنعت با دارا بودن کارخانجات متعدد از جمله شرکت ایران خودرو ، کارخانه در حال احداث فولاد سرام ، شرکت شیرین عسل ، مهر اصل و بزرگترین شهرک صنعتی شمالغرب کشور بنام شهرک صنعتی شهید سلیمی ممقان یکی از مناطق و قطبهای صنعتی این استان به شمار می رود و از نظر فرهنگی با داشتن دانشگاههای معتبری همچون دانشگاه آذربایجان که در سال 1368 با ظرفیت پذیرش 10 هزار دانشجو در قالب پنج دانشكده و 26 رشته آموزشي در دوره كارشناسي ، كارشناسي ارشد و دكترا در زمینهای مزروعی شهرستان ممقان احداث گردیده و همچنین دانشگاه آزاد اسلامی واحد ممقان ، دانشگاه پیام نور ، آموزشکده سما ممقان و دانشگاه در حال احداث جامع علمی کاربردی در کارخانه فولاد سرام و شیرین عسل اشاره نمود. شهر ممقان از جمله شهرهایی است که در آینده ای نزدیک تعداد دانشجو مشغول به تحصیل در آن با جمعیت شهر مساوی خواهد بود.

این شهر علاوه بر نمونه بودن در صنعت و فرهنگ دارای زنان هنرمندی است که در صنعت سوزندوزی یا اصطلاحاً ممقاندوزی از شهرت جهانی برخوردارند اما بعلت نبود حمایت کافی از این صنعت دستی و بازاریابی ضعیف در حال از بین رفتن می باشد.

این شهر بعلت داشتن مردمانی تلاشگر به مردمی کاری و ثروتمند در منطقه مشهورند. اکثر مردم این شهر به شغل نخودپزی که قدمتی 50 ساله دارد مشغولند این صنعت در کل دنیا مختص شهر ممقان می باشد. با توجه به آمار بدست آمده در سالهای پیش 1300 کارگاه نخودپزی در ممقان مشغول فعالیتند.

قدمت شهر بر اساس اسناد و مدارک تاریخی:

اطلاعات محلی حاکی از این است که این آبادی بسیار قدیمی بوده و از شهرهای اطراف سابقه تاریخی بیشتری دارد و اولین مدرسه عنصری در سال 1298 هجری که از قدیمی ترین مدارس استان می باشد بنا شده است.

در سال 1332 در آن شهرداری دایر گردیده و از مشخصات خاص این شهر این است که قبل از شهریت یافتن مکز دهستان منفردی بنام خودش بوده است«مردمانش نوعاً باهوش و ذکاوت و اکابر بسیاری از آن برخواسته اند.» در سال 1383 به بخش ارتقاع یافته است.

قدیمی ترین ساختمان آن مربوط به زاویه پیر جابر «بابا جابر» همکنون نیز موجود می باشد که سابقه آن به قرن هفتم هجری می رسد که در قرون مرکز ارشاد عرفا بوده است.

درباره ی نام ممقان، سخن‌ها گفته اند. یکی این که نام قدیم ممقان ، مامقان بوده به معنای شهر مادر قازان خان که اندک اندک تغییر یافته است. دیگر آن که گفته اند درست آن را مامغان بوده است؛ یعنی شهر مغان. قول‌های دیگری هم هست، اما برای یافتن ریشه ی این نام‌گذاری باید، دیگر جای‌نام‌های منطقه را بررسید. بی گمان همانندی نام‌های گاوگان، توخوارقان(نام پیشین آذرشهر)، ممقان و دیگر نام‌هایی از این دست اتفاقی نیست. همچنین در بخش‌های پراکنده و بسیاری در آذربایجان، به ویژه در آذربایجان غربی، جای‌نام‌های ممکان، ممگان، مامکان و از این دست فراوان به چشم می‌خورد. "گان"در زبان آذری باستان پسوند مکان بوده است کما اینکه "آتور پات گان" به معنی سرزمین "آتورپات" قهرمان فرزانه آذربایجان بوده که به مرور زمان ومخصوصا" بعد از حمله اعراب و تسلط طولانی اعراب بر ایران زمین به "آذرآبادگان " وسپس به"آذربایجان" تغییر نام یافته است. و از این جمله است "گاوگان" و "دهخوارگان"و "ورزقان" و... که چون اعراب حرف" گ" را نمی توانند تلفظ کنند در بعض از واژه ها به "قان" ویا "جان" تغییر یافته است. بنابراین نام این شهر در گذشته" مام گان" بوده که به تدریج به"مامقان" وسپس "ممقان" تغییر نام یافته است وتاریخ نامگذاری آن یقینا" قبل از یورش اعراب بوده است.

و در باره نام ممقان حکایت است که غازان خان، ايلخان مغولي كه 9 سال بر ايران حكومت كرد و روز يازدهم ماه مه سال 1304 ميلادي (شوال 703 قمري) در نزديكي قزوين درگذشت، از مادري مسيحي و پدري بودايي متولد شده بود و در تاريخ آمده كه وقتي مادرش فوت كرد، دستور داد او را در جنوب غربي تبريز، در محلي كه از يك طرف به كوهستان تكيه داشت و از طرف ديگر به دشت هاي وسيعي منتهي مي شد كه به درياچه اروميه مي رسيد، به خاك بسپارند و نقل است كه از آن پس، منطقه مورد اشاره به نام مادرغازان خان نامگذاري شد و به « ماما قاآن» شهرت يافت و اكنون، پس از گذشت حدود هشت قرن از آن زمان، مردمي كه در 35 كيلومتري جنوب غربي تبريز و در منطقه ممقان زندگي مي كنند، واژه ممقان را خلاصه شده عبارت ماما قاآن مي دانند و عمران و آباداني شهر و ديار خود را به آن زمان پيوند مي دهند. ولي يافته هاي باستان شناسان، چيز ديگري مي گويد و قدمت ممقان را تا قرن ها پيش از روي كار آمدن مغولان در ايران عقب مي برد. به اضافه اين كه درباره نام ممقان، روايات تاريخي متعدد ديگري نيز وجود دارد از جمله اين كه در ابتدا مامغان ، يعني شهر مغان بوده است.

آثار باستانی ممقان:

پیر جابر: قرائن و امارات موجود نشان می دهند که در قرنهای هفت و هشت ، ممقان محل اقامت و ارشاد چند تن از اهالی معنی و عرفان بوده که یکی از آنها پیر جابر یا بابا جابر مرید بابا حسن سرخابی بوده است. این عارف پر آوازه در این شهر در گذشته و در آن به خاک سپرده شده است. مرقد ایشان همکنون بصورت زیاتگاهی در آمده و سالانه افراد زیادی را از شهرهای همجوار به این محل می کشاند.

روستای متروکه ترامین: که در 10کیلومتری جنوبغربی آن واقع شده است و همکنون متروک می باشد قبرستان این روستا دارای قدمت تاریخی چند صد ساله می باشد اما بعلت عدم نگهداری از آن ، قبرها توسط افراد سود جو با هدف پیدا کردن آثار تاریخی و عتیقه از بین رفته است.
برچسب‌ها: ممقان کجاست, ممقان, آشنایی با شهر ممقان, تاريخچه ممقان

تاريخچه شهرستان ممقان

مطالب مشابه :

تاريخچه شهرستان ممقان

درخت سنجد

...گزارش کارورزی..کنسرو سازی

تیلاپیا | زیستگاه تیلاپیا | تغذیه تیلاپیا

ايجاد تحول بنيادين در آبزي پروري با توليد تيلا پيا

ماهی سوخاری با ماهی نایل پرچ یا تیلاپیا