گنبد نمکی 5

سنگ مادرمخازن كرتاسه- سنگ ماسه سازند بورگان و زبير به ترتيب بطرف شرق و شمال شرقي به شيل گژدمي و گدوان تبديل ميگردند كه از بهترين سنگ مادرها ميباشد و پس از تشكيل طاقديس هاي بالشي در اثر حركات نمكي و مهاجرت اوليه نفت و گاز انجام گرفته و قبل از عمل دياژنز خلل و فرج داخل سنگ ماسه سيمان نشده از نفت و گاز پر و اشباع گرديده است بطوريكه وقتي نفت از داخل سنگ ماسه بورگان خارج ميشود ماسه شروع به ريزش مينمايد.
   سنگ مادر مخازن اوليگو ميوسن- سنگ مادر سنگ مخزن آسماري سازنده هاي مارني و شيلي پابده و گورپي ميباشد كه در زير سنگ آهك آسماري قرار دارند و پس از كوهزايي آلپن و بوجود آمدن طاقديس هاي بزرگ دامنه جبال زاگرس نقت و گاز تشكيل شده در سنگ مادر پابده و گوربي بطرف سنگ مخزن آهك آسماري مهاجرت ثانوي نموده و ميدان هاي بزرگ نفتي ايران را به وجود آورده است.
   سنگ پوشش- وجود سنگ پوشش انيدريتي در روي سنگ مخزن هاي پرمين ژوراسيك و آسماري بهترين سنگ پوشش را بر روي اين مخازن بوجود آورده است 10 ولي سنگ پوشش سنگ ماسه بورگان شيل هاي روي آن ميباشد كه باز هم توانسته نفت و گاز جمع شده در آن را حفظ نمايد و يكي از بزرگترين مخازن روي زمين را بوجود آورد.
   اهميت حركات نمكي و مهاجرت اوليه در تجمع نفت و گاز ايجاد ميدان هاي عظيم نفت و گاز بزرگ ناوديس خليج فارس- بدلايل زير بزرگترين ذخيره نفتي و گازي دنيا در حوزه رسوبي خليج فارس متمركز شده است.
   1- رسوبات مداوم دريايي بيش از 25000 پا در اين حوزه رسوبي باعث تشكيل و مهاجرت هيدروكربورها از دوره پرمين تاميوسن گرديده است.
   2- تناوب سنگهاي مناسب سنگ مادر و سنگ مخزن عالي و همچنين سنگ پوشش مناسب در دوره هاي مختلف زمين شناسي كمك زيادي به تشكيل نفت و گاز نموده است. حركات نمكي كه از دوره ترياس شروع شده، باعث تشكيل ساختمانهاي بالشي بزرگ گرديده است. در حين تشكيل طاقديسهاي بالشي تبديل مواد آلي رسوبات سنگ مادر به هيدروكربن انجام گرديده و مهاجرت اوليه و جانبي هيدروكربورهاي بوجود آمده به طاقديسهاي بالشي تشكيل شده در پلاتفرم فارس و عربستان شروع گرديده و باعث پر شدن تخلخل سنگ مخزن اين طاقديسها شده است.
   4- قبل ازحركات كوهزايي آلپن پسين و نفت و گاز تشكيل شده در قسمت عميق حوزه رسوبي (بخش مارني و شيلي) بعلت فشار زياد رسوبات روي آنها به طرف طاقديسهاي بالشي در قسمت هاي بالاتر و پلاتفرم كه در اثر حركات نمكي بوجود آمده اند مهاجرت اوليه نموده و خلل و فرج سنگ مخزن را پر كرده و باعث حفظ تخلخل اوليه سنگ مخزن گرديده است. در ناحيه اي كه ضخامت رسوبات كرتاسه كم بوده و بين 2000 تا 4000 پا متغير است و طاقديسهاي بالشي بزرگي در زير اين قسمت بوجود آمده است، در اثر مهاجرت اوليه گاز مشكله در پرمين و طبقات زير آن به طرف سنگ هاي آهكي و دولوميتي پرمين در نواحي كم ضخامت كرتاسه باعث پر شدن مخزن سازند والان در پرمين گرديده، بزرگترين ميدان هاي گازي را به وجود آورده است. چنانچه به نقشه هم ضخامت دوران سنوزوئيك دقت نماييم ديده ميشود كه ضخامت رسوبات سنوزوئيك به طرف سير ثابت عربستان كم ميشود و ضخامت بيش از ده هزارپاي رسوبات سنوزوئيك بر روي سنگ مادر ژوراسيك و كرتاسه در شمال فارس باعث خليج فارس باعث مهاجرت اوليه نفت و گازهاي تشكيل شده در ژوراسيك و كرتاسه به طرف طاقديسهاي بالشي بزرگ در پلاتفورم خليج فارس و عربستان گرديده است و بزرگترين ميدان هاي نفتي خشگي (ميدان گاوار) و فلات قاره (سافانيا) را در سنگ مخزن هاي آهكي و دولوميتي ژوراسيك و در بورگان و زبير و روميلا در سنگ ماسه اي كرتاسه را در روي زمين بوجود آورده است.
   5- بعد از حركات كوهزايي آلپن پسين و بوجود آمدن طاقديسهاي بزرگ و نسبتاً پرشيب را در دامنه رشته جبال زاگرس، نفت و گاز تشكيل شده در سنگ مادر پابده و گورپي در زير سنگ مخزن آهك آسماري در ناحيه فرورفتگي دزفول به طاديسهاي بزرگ دامنه جنوبي زاگرس مهاجرت نموده و ذخيره هاي را به وجود آورده است.

حال وضعيت زمين شناسي حوزه رسوبي بزرگ ناوديس فارس را با حوزه هاي رسوبي مشابه دنيا مقايسه كنيم ديده ميشود كه علت اينكه در حوزه هاي ديگر رسوبي چنين ذخاير عظيمي به وجود دنيامده است، شرايط استثنايي است كه در اين منطقه وجود داشته است .
   با توجه به جدول ذخيره ميدان هاي نفتي منطقه پلاتفورمي بزرگ ناوديس خليج فارس ديده ميشود كه فقط 12 درصد ذخيره نفتي اين منطقه در طاقديسهاي تشكيل شده پس از كوهزايي آلپن در دامنه كوههاي زاگرس شده است و بيش از 88 درصد ذخيره نفتي منطقه در نواحي پلاتفورمي و طاقديسهاي بالشي تشكيل شده در اثر حركات نمكي تجمع پيدا كرده است و بزرگترين ميدان هاي نفتي جهان در اين منطقه كشف شده است.
   درباره ذخاير گازي حوزه خليج فارس مانند ذخاير نفتي، حركات نمكي و قاره اي كه از ترياس شروع شده و باعث بوجود آمدن پلاتفورم قطر فارس گرديده و باعث تشكيل طاقديسهاي بالشي بسيار بزرگي در زير اين منطقه پلاتفورمي گرديده است و بيشترين گاز بوجود آمده در كل اين منطقه در سنگ مادر پلئوزوئيك بطرف طاقديسهاي بالشي مهاجرت اوليه و جانبي نموده و بزرگترين ميدان هاي گازي زمين را در اين ناحيه به وجود آورده مانند ميدان گازي عظيم چند صد تريليون پاي مكعبي قطر- پارس .
   اگر مقدار ذخاير گازي منطقه را بررسي نماييم ديده ميشود كه حدود 90 درصد ذخيره گازي اين منطقه در قسمت پلاتفورمي و بالا آمده در اثر حركات نمكي و قاره اي تشكيل شده است.
   نتيجه عواملي كه باعث تشكيل بزرگترين ذخاير نفتي و گازي جهان در منطقه خليج فارس و اطراف آن شده است بشرح زير است:
   الف) وجود رسوبات مداوم بيش از 8000 متر از دوران پالئوزوئيك تاپليوسن.
   ب) وجود سنگ مادر، سنگ مخزن و سنگ پوشش مناسب.
   ج) حركات قاره و نمكي قابل از حركات كوهزايي آلپن و بوجود آمدن طاقديس هاي بزرگ و كم شيب بالشي مهم ترين عامل تشكيل ذخاير نفتي و گازي اين منطقه ميباشد.
   د) مهاجرت اوليه نفت و گاز بطرف طاقديسهاي بالشي در اثر فشار رسوبات بر روي آنها و پر نمودن تمام خلل و فرج سنگ مخزن تقريباً قبل از عمل دياژنز و حفظ تخلخلل اوليه سنگ در اين مخازن منطقه پلاتفورمي.
   ه) همزمان بودن تشكيل هيدروكربن در قسمت هاي عميق منطقه با تشكيل طاقديسي هاي بزرگ بالشي براي تجمع هيدروكربورهاي بوجود آمده را تشكيل داده است.
   اگر به نقشه تكتونيك ناحيه به مقياس 1:2،500،000 زمين شناسي جنوب و مركز ايران (شركت ملي نفت ايران 1975) توجه كنيم مي بينيم كه بعلت حركات نمكي و قاره اي بعد از ترياس پلاتفورم فارس تشكيل شده است و منحني هاي تراز ساختماني بالاي ژوراسيك در قسمت خليج فارس رسم شده است بالا بودن پلاتفورم فارس- قطر را به خوبي نشان ميدهد و همين بالا آمدگي و سيع ناحيه قطر است كه بزرگترين ذخيره گازي روي زمين را در سنگ مخزن پرمين در خود جاي داده است.
   با توجه به مراقبت فوق الذكر اهميت نمك در ناحيه و حركات نمكي در بزرگ ناوديس خليج فارس براي تشكيل بزرگترين ميدان هاي نفتي و گازي دنيا روشن ميشود. و يكي از مهمترين عوامل تشكيل ميدانها عظيم نفت و گاز در منطقه خليج فارس ميباشد.

ميدان هاي عظيم نفتي بزرگ ناوديس خليج فارس (قسمت مربوط به ايران)
قسمت عمده جدول از مقاله كامن كي اقتباس شده است.

نمود هاي پتاس در ايران
   الف- پتاس همراه نمک هاي هرمز:
   گنبد نمکي پل ، خروج کلاهکي شکل نمک هاي کامبرين (نمک هرمز) است که در ساحل خليج فارس در 60 کيلومتري غرب بندر عباس در کمربند چين و تراست زاگرس رخنمون دارد. خروج نمک از طريق يک زون گسلي اتفاق افتاده است که انتهاي شرقي يکي از طاقديس هاي زاگرس را مي برد و هنوز فعال است .(Talbot, 2002) مطالعات سيستماتيک ژئوشيميايي روي شورآبه هاي پيرامون برخي گنبد هاي نمکي زاگرس نشان داد که گنبد نمکي پل مهمترين هدف اکتشافي براي پي جويي پتاس است (سياره و ديگران, 1994). نتيجه اکتشافات مقدماتي توسط کارشناسان سازمان زمين شناسي پي جويي چندين توده غني از پتاس در گنبد نمکي پل بود (آفتابي و جهانگيري, 1379 و 1380). پتاس در گنبد نمکي پل بشدت تغيير شکل يافته است و تالبوت (2002) در مورد آن مي نويسد:
   "نمک چيزي حدود 10 تا 15 کيلومتر را در امتداد لايه هاي منشا حرکت کرده است, 5 (؟) کيلومتر را در امتداد مجراي گنبد نمکي به طرف بالا طي کرده است و براي بيشتر از يک کيلومتر به طرف بالا ارتفاع گرفته و افراشته شده است و سپس چند کيلومتري در اثر نيروي جاذبه در سرازيري زمين هاي اطراف جريان يافته و بنابراين اشکال پيچيده در توده هاي پتاس ايجاد شده است.
   " بنابراين سه نسل چين خوردگي در طول نفوذ نمک, خروج اوليه, خروج نهايي و کسترش ثقلي آن ايجاد شده است؛ اين چين خوردگي ها با بوديناژ و درنتيجه تغيير شکل شديد تکتونيکي پتاس همراه مي شود.
   تمامي رخنمون هاي شناسايي شده پتاس در گنبد نمکي پل نمونه برداري شده است و يک هزار نمونه مرکب از بيش از دو هزار متر نيم رخ زمين شناسي برداشت شد (اندازه گيري مستقيم توسط متر و کمپاس). بر اساس تجزيه هاي شيميايي و نتايج پراش اشعه ايکس رخنمون هاي پتاس به دو دسته قابل طبقه بندي است:
   - رخنمون هاي جگري تا قهوه اي رنگ غني از آهن با متوسط 72/23 درصد اکسيد پتاسيم و حد اکثر تا 2/76 درصد اکسيد پتاسيم که ترکيب کاني شناسي آن عبارت است از سيلويت, هاليت, رينئيت و اريتروسيدريت
   - رخنمون هايي با عيار بالا و به رنگ زرد در سطح و سفيد در عمق متشکل از سيلويت و هاليت, مقدار متوسط سيلويت 64/59 درصد است که گاهي به 8/92 درصد مي رسد.
   ساير رخنمون هاي پتاس در گنبد هاي نمکي زاگرس عبارتند از چندين رخنمون جگري تا قهوه اي رنگ در گنبد نمکي سياهو و تعدادي رخنمون در گنبد نمکي انگوران . پتاس زرد رنگ توسط تالبوت (2002) در گنبد هاي نمکي هرمز, قشم و لارک نيز گزارش شده است.

   ب- حوضه هاي ميزبان سولفات هاي پتاسيم و منيزيم و پتاس در جنوب البرز:
   سازند قرمز بالايي در شمال غرب کشور از نهشته هاي آواري (کنگلومرا, ماسه سنگ, سيلت استون, گل سنگ و مارنهاي غني از ژيپس)؛ تبخيري ها (ژيپس, نمک, سولفات هاي پتاسيم ومنيزيم و بورات ها) و سنگ هاي ولکانيکي (توف هاي ريوداسيتي, اندزيت تا تراکي اندزيت و ...) تشکيل شده و گاهي چرخه اي است.

کنتاکت بالايي اين سازند با رسوبات پليوسن ـ پليستوسن يک سطح ناپيوستگي زاويه اي است. حوضه رسوبي يک حوضه در يايي کم عمق نوع فورلند در مقابل تراست ها و راندگي هاي البرز است. هر فاز از فعاليت هاي تکتونيکي در طي کوهزايي آلپ با ولکانيسم, پسروي آب دريا, حجوم مواد آواري به طرف حوضه و بالاخره الحاق طبقات رسوبي به ناحيه چين خورده و گسليده همراه است و هر دو مرحله از فعاليت تکتونيکي توسط يک فاز آرامش از يگديگر جدا مي شود. ژئومورفولوژي در نواحي ميوسن دار شمال غرب کشور با طاقديس ها و ناوديس ها ساخته مي شود و شـيب طبقات از افقـي تا قائـم متغيير است و بنابراين تپه هاي مـدور بر روي دشـت هاي باز يا ديواره هاي ماسـه سنگي مشرف بر دره ها از عمومي ترين اشکال است . در اين سرزمين هاي نا هموار طرح زهکش دندريتي است و آبراهه ها حجم عظيمي از نمک را به رودخانه اصلي حمل مي کنند؛ اين شورآبه ها بهترين راهنما براي پي جويي ساختمان هاي نمکي پنهان است (صادقي و ديگران, 1378)
   ساختمان نمکي ايلجاق در شمال شهر ماهنشان يک ساختمان مخروطي برجسته است که در اثر تزريق نمک در طبقات رسوبي آواري تشکيل شده بنابراين شکل آن نسبت به نواحي اطراف متفاوت است. توپوگرافي آن در حاشيه ها برجسته تر از نواحي مرکزي است و يک آبراهه بخش فرورفته مياني را از شمال به جنوب زهکش مي کند و چندين آبراهه کوچکتر حاشيه هاي ساختمان را به سمت اطراف زهکش مي کنند. نمک طبقات رسوبي را قطع مي کند و شيب اين طبقات در مجاورت نمک در سطح زمين تقريبا 90 درجه است و يک طبقه قائم ژيپس در پيرامون قسمت فوقاني ساختمان حاشيه يا مرز نمک را تعريف مي کند. در فاصله 50 متري از اين حاشيه ژيپسي شيب طبقات کمتر مي شود و در فواصل بيشتر طبقات افقي است. حاشيه شمالي اين ساختمان مخروطي توسط رسوبات پليوسن ـ پليوستوسن به صورت نا هم شيب پوشيده مي شود.
   يک ترانشه عميق در جنوب ساختمان در امتداد آبراهه توسط بهره بردار محلي حفر شده است. سنگ شناسي ديواره ترانشه از جنوب به شمال عبارت است از طبقات افقي مارن و ماسه سنگ, همين طبقات با شيب اوليه 10 و سپس تا 90 درجه به سمت جنوب, توده هاي بلورين هاليت و پيکرومريت ثانويه که يک تونل قديمي را پر کرد ه اند ، يک لايه قائم از هاليت درشت دانه, يک لايه نازک از کائينيت و هاليت با اندکي سيلويت و بالاخره استوک نمکي اصلي.
   زون پيکرومريت (زون سولفاته منيزيم-پتاسيم آبدار) به سمت بالا به طبقات قائم گچ تغيير رخساره مي دهد و استوک نمکي توسـط لايه هاي فروريخته اي از ژيپس و مـارن پوشيـده شده است. يک تونل جديد از شـرق به غـرب در ديراره ترانشه در زون پيکرومريت حفر شده است. طول اين طونل تقريبا 30 متر است و تمام مواد استخراج شده بلور هاي درشت پيکرومريت و هاليت بوده است و بر اساس بافت هاي بزرگ مقياس پر کننده فضاي خالي, اين زون ثانويه است.
   بدون ترديد بلور هاي درشت ثانويه از طبقات و لنز هاي اوليه در ساختمان نمکي ايلجاق منشا گرفته اند, بنابراين يک برنامه حفاري متقاطع طراحي شد. سيستم حفاري وايرلاين با قطر ان ـ کيو (NQ) بود و يک شورآبه زطرزميني اشباع براي خنک کردن مته مورد استفاده قرار گرفت بنابراين مغزه گيري 70 تا 100 درصد بود. براساس مطالعه مغزه ها ستون ليتواستراتيگرافي حوضه تبخيري ايلجاق عبارت است از مارن و گل سنگ در پايين ترين قسمت؛ انيدريت و ژيپس؛ سنگ نمک؛ هاليت؛ لايه هايي متشکل از کائينيت, هاليت و سيلويت ، هاليت دانه درشت فوقاني و ژيپس و مارن در قسمت بالايي.
   همچنين بر اساس مطالعات مغزه ها ذخيره ايلجاق از دو بلوک جداگانه تشکيل شده است؛ يک بلوک به صورت ديواره اي در حاشيه غربي استوک نمکي و ديگري به شکل طبقات چين خورده در شمال غرب و شمال ساختمان ايلجاق قرار گرفته است . محاسبات ، ذخيره اي معادل 2102666 تن را با ترکيب شيميايي 7/13 درصد اکسيد پتاسيم, 4/8 درصد اکسيد منيزيم, 7/22 درصد اکسيد سديم نشان مي دهد و متوسط کاني شناسي عبارت است از 1/51 درصد کائينيت, 2/6 درصد سيلويت و 8/42 درصد هاليت (فرهادي, 1380). ذخيره کائينيت در ساختمان نمکي ايلجاق ميتواند ماده خام مناسبي براي توليد کود هاي پتاسه با کيفيت بالا از قبيل کائينيت, شوئينيت و يا سولفات پتاسيم باشد .

ساير آثار پتاس در حوضه هاي جنوب کمربند البرز به شرح زير است:
   در معدن سولفات منيزيم ميانج نمک کمر پايين ماده معدني حاوي چندين طبقه نازک سيلويت و کائينيت است و مارن هاي سازند قرمز بالايي سنگ هاي ميزبان هستند.
   در غار چوپانلو يک طبقه چين خورده سولفاته )ايپسوميت و کائينيت) و جندين لايه نازک تر به صورت بين لايه اي با نمک ديده مي شود؛ استخراج نمک در بيشتر از 30 سال قبل باعث شده است تا طبقه سولفاته به صورت قائم در ميان غار باقي بماند . با توجه به حفاري براي ساختمان نمکي چوپانلو پيش بيني شده است كه بهترين حفاري قطب سطح محوري چين خوردگي است و محل حفاري بر اساس نقشه هاي زمين شناسي ساختماني تعيين خواهد شد. اسکويي طبقه اي از کارناليت, سيلويت و پلي هاليت که بيشترين ضخامت آن 45 سانتيمتر است را در ساختمان نمکي نهند گزارش کرده است (شرکت توسعه علوم زمين, 1376).
   در حاشيه غربي گنبد نمکي قم در معدن نمک طغرود بيشترين مقدار پتاسيم در يک عدسي غني از سيلويت 04/20 درصد است (شرکت توسعه علوم زمين, 1376)
   وسعت يک ناحيه پي جويي شده در جنوب شرق تهران, در حوضه گرمسار به 700 کيلومتر مربع مي رسد و 13 انديس پتاس در تبخيري هاي ائوسن ـ اليگوسن شناخته شده است که البته شيل و گدازه هاي بازالتي از سنگ هاي همراه است. هر انديس از يک يا دو طبقه يا عدسي چين خورده تشکيل شده است و ضخامت آنها از 20 سانتيمتر تا 5 متر متغيير است و عيار پتاسيم از 2/4 درصد تا 30 درصد تغيير مي کند (شرکت توسعه علوم زمين, 1376).
   پتاس در حوضه هاي عهد حاضر:
   بيشتر از 60 پلاياي کوچک و بزرگ در ايران شناخته شده است و وسعت پوسته نمکي در اين پلايا ها به 3000 کيلومتر مربع مي رسد (شرکت توسعه علوم زمين, 1376). تعدادي از اين پلايا ها در حوضه هاي فورلند جنوب کمربند البرز شناخته شده است, برخي در حوضه درون قاره اي راور قرار دارند و چند تايي نيز در حوضه هاي جلوي قوس سيرجان و جازموريان واقع شده است.
   پلاياي خور در حوضه فورلند کوير بزرگ يک حوضه تبخيري عهد حاضر است که 300 ميليون متر مکعب شور آبه را در يک هزار کيلومتر مربع پوسته نمکي جاي داده و مقدار متوسط پتاسيم در شورآبه 4 گرم بر ليتر است. سيستم انتقال شورآبه و استخر هاي تبخير توسط طرح تجهيز و توسعه ذخاير پتاس ساخته شده است و شرکت آلماني کا ـ يو ـ تک مشاور تجهيز براي توليد سالينه 50 هزار تن کلريد پتاسيم است. يک ذخيره ديگر در حوضه هاي عهد حاضر 260 ميليون متر مکعب شورآبه در 130 کيلومتر مربع پوسته نمکي در پلاياي ورزنه است که مقدار پتاسيم در آن 3 گرم بر ليتر است (شرکت توسعه علوم زمين, (1376
   پلاياي خور در حوضه فورلند کوير بزرگ يک حوضه تبخيري عهد حاضر است که 300 ميليون متر مکعب شور آبه را در يک هزار کيلومتر مربع پوسته نمکي جاي داده و مقدار متوسط پتاسيم در شورآبه 4 گرم بر ليتر است. سيستم انتقال شورآبه و استخر هاي تبخير توسط طرح تجهيز و توسعه ذخاير پتاس ساخته شده است و شرکت آلماني کا ـ يو ـ تک مشاور تجهيز براي توليد سالينه 50 هزار تن کلريد پتاسيم است. يک ذخيره ديگر در حوضه هاي عهد حاضر 260 ميليون متر مکعب شورآبه در 130 کيلومتر مربع پوسته نمکي در پلاياي ورزنه است که مقدار پتاسيم در آن 3 گرم بر ليتر است (شرکت توسعه علوم زمين, 1376).
   تالبوت معتقد است که مرزهاي تقريبي رخساره هاي پتاس دار سازند هرمز گنبد هايي از قبيل پل، گچين، هرمز ، لارک ، قشم ، انگوران و سياهو (؟) را شامل مي شود. پي جويي توسط کار شناسان سازمان زمين شناسي در اين گنبدهاي نمکي اين مرز را تاييد مي کند. تالبوت و علوي (1996) انکلوزين هاي ولکانيکي در نمک هاي هرمز را بررسي کرده و آنها مرز هايي را براي ولکانيسم اسيدي معرفي کرده اند . رخساره هاي پتاس دار نمک هرمز در زون ولکانيسم سيليسي قرار مي گيرد بنابراين منشا پتاس در نمک هاي هرمز مي تواند با ولکانيسم مرتبط باشد.
اکتشاف و آينده پتاس در ايران:
   پي جويي و اکتشافات سطحي در گنبد هاي نمکي زاگرس از قبيل گنبد نمکي سياهو, لارک, انگوران, هرمز و غيره و اکتشافات تفصيلي در گنبد نمکي پل شامل پنج تا شش حلقه حفاري به طول 200 تا 250 متر مهمترين برنامه هاي اکتشافي در گنبد هاي نمکي زاگرس است. اگر چه چين خوردگي و تمرکز پتاس در خط لولاي چين ها يک عامل تمرکز دهنده ماده معدني است اما چين خوردگي مجدد و بوديناژ در نمکير مخاطرات اکتشاف را افزايش داده است, بنابراين مطالعات ساختماني دقيقي براي حفاري مورد نياز است و از طرفي ذخاير داراي عيار بالا اما تناژ پاييني خواهد بود. سازند هرمز توسط رسوباتي با ضخامت تقريبي 5 کيلومتر پوشيده شده است بنابراين اکتشاف روي لايه هاي منشا در حال حاضر غير اقتصادي است.
   ناحيه کلوت و حوضه راور ناشناخته است و مطالعات اوليه براي طراحي پي جويي پتاس ضرورت دارد.
   ذخاير پتاس در شمال غرب ايران از نوع سولفاته با تناژ پايين است. با توجه به اکتشاف ذخيره پتاس ايلجاق برنامه هاي حفاري در ساختمان نمکي چوپانلو پي گيري خواهد شد و همچنين مطالعه روي ساختمان نمکي قره آغاج ادامه خواهد يافت و اميد است به اين ترتيب احداث خط فرآوري سولفات در اين منطقه اقتصادي باشد.
   اگر چه اکتشاف ذخاير پتاسيم در پلاياي خور با موفقيت همراه بوده است اما پروژه استحصال از شورآبه ها نمي تواند همه نياز کشور را تامين کند لذا پيشنهاد مي شود برنامه اکتشاف پتاس سنگي (پتاس کريستالين) در پوسته هاي نمکي پلايا جدي گرفته شود و براي اين منظور مطالعات دورسنجي ضروري است. پيشنهاد ديگر عبارت است از مطالعات زمين شناسي دقيق, نقشه برداري, اکتشافات ژئوفيزيک به روش لرزه اي و حفاري در حوضه کوير بزرگ البته در مناطقي که حد اقل تغيير شکل وجود داشته باشد. اين مطالعات از جهت اکتشافات نفتي نيز اهميت خواهد داشت.

منبع :www.ngdir.ir

گنبد نمکی 5

مطالب مشابه :

تصحیح آدرس اینترنتی موسسه شرق گلستان

چند خبر از اردوگاه شرقي گنبد كاووس

گنبد نمکی 9

گنبد نمکی 10

معرفی منطقه ترکمن صحرا

شهرستان گنبد کاووس

صعود عقاب گنبد به لیگ دسته اول فوتبال استان گلستان

برگزاری نخستین نشست تخصصی مهندسین عمران با یک مهمان ویژه!

گنبد نمکی 5

اولین رصد خانه شرق استان تهران به همت کانون دماوند!