آموزش و ارزیابی رفتار و تعهد حرفه ای (برنامه رسمی)

دکتر فريبا اصغري- دکتر عظیم میرزازاده

گروه اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکي تهران

كارگاه مشورتي تدوين راهبردهاي گسترش اخلاق حرفه اي در دانشگاههاي علوم پزشكي كشور تهران – 16 مرداد 1389

موضوعات
مروری بر مفهوم تعهد حرفه ای
وضعیت فعلی تعهد حرفه ای در کوریکولوم
روش های آموزش رسمی تعهد حرفه ای در جهان
روش های ارزشیابی تعهد حرفه ای در جهان
تجربه دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد آموزش تعهد حرفه ای
واژه شناسی:

پروفشنالیزم
رفتار حرفه ای
تعهد حرفه ای
اخلاق حرفه ای
حرفه ای گری
چارچوب های توان مندی ها:

Undergraduate:
IIME
Tomorrow Doctors
Scottish Doctors
Tuning project
Some universities (Brown, Indiana, Barcelona)
Postgraduate:
Can Meds 2000
ACGME outcome project

توان مندی های پزشک عمومی:

تفاوت در چارچوب های مختلف
نقطه مشترک بین تمامی چارچوب های شناخته شده: پروفشنالیزم

خصوصيات رفتار حرفه اي پزشکي:

نوع دوستي (Altruism)

وظيفه شناسي و مسؤوليت پذيري (Duty & Responsibility)

شرافت و درستکاري (Honor and Integrity)

احترام به ديگران (Respect for others)

تعالي شغلي (Excellence)

عدالت (Justice)

نوع دوستی:

ارجحيت دادن منافع بيمار بر منافع خود
توجه نشان دادن به خواسته‌هاي بيمار
صرف وقت و حوصله براي توضيح اطلاعات به بيمار
صرف وقت و حوصله براي آرامش بخشيدن به بيمار ناخوش
تلاش براي کاستن از رنج و درد بيمار از تمام راههاي ممکن
دلسوزانه گوش دادن به نگرانيهاي بيمار

وظيفه‌ شناسي:

به موقع رسيدن
قابل اعتماد بودن
انجام وظائف محوله به طور كامل و به موقع
پاسخ به احضارها و تلفن‌ها به نحوي كه سر وقت و به موقع باشد.
رعايت ضوابط و مقررات
همكاري مناسب در كار تيمي
انتقال کامل مسئوليت بيمار

احترام به دیگران:

احترام و حفظ شأن انساني بيماران و خانواده ايشان چه در حضور آن‌ها و چه در غياب ايشان
معرفي خود و اعضاي تيم به بيمار و خانواده‌اش
مورد خطاب قرار دادن بيمار به شكلي مناسب
استفاده از اصطلاحاتي كه براي بيمار قابل فهم باشد, در صحبت با بيمار
حفظ حريم‌هاي لازم در موقعيتهاي شغلي و آموزشي

درستی و شرافت:

رفتار صادقانه (راستگويي, انصاف، رك بودن، خوش قول بودن)
رفتار مناسب شأن پزشكي چه در رفتار، چه در صحبت و چه در نحوه لباس پوشيدن و آراستگي
صداقت با بيماران و اجتناب از بزرگنمايي توانمندي‌هاي خود
اظهار نظر فقط در مورد موضوعاتي كه در حيطه تخصص اوست.
عدم مشارکت در تقلب(دادن و گرفتن) در آزمون‌ها
پذيرفتن مسؤوليت كار خود

تعالی شغلی:

عدالت:

عدم تبعيض در ارائه خدمات بر اساس سن, جنس, قوميت, درآمد, ناتواني هاي روحي, آلودگي به عفونت و...

مديريت هزينه اثر بخشي- استفاده از راهنماهاي باليني
رد درخواست درمان نا بجا
محيط آموزشي تهديد کننده ارزش هاي انساني!

پيچيدگي وقايع و مداخلات پزشکي
مسئوليت زياد و درسهاي سنگين
بي احترامي از سوي افراد بالا دست
عدم حمايت کافي
الگوهاي نامناسب رفتاري
فرصت ناکافي براي استراحت و خودکاوي
توجه به بيماری و نه به بیمار
استفاده از روشهايي همچون جوک گفتن يا سرزنش بيمار به عنوان روش هايي براي کاستن از تنش هاي محيط کار
وضعیت در دانشکده های پزشکی- خارج از کشور:

89 درصد دانشجويان شاهد توهين پزشکان (رزيدنتها و استادان) به بيماران و 61درصد شاهد تضييع حقوق بيمار توسط اعضاء تيم درمان بوده اند

54درصد خود را شريک جرم ايشان مي دانستند.

62 درصد دانشجويان اذعان داشتند كه حداقل بخشي از اصول و ارزش‌هاي انساني‌شان از بين رفته يا كم‌رنگ شده است(1).

وضعیت در دانشکده های پزشکی – داخل کشور (2):

Study design:
241 medical students
713 cases in their log books
ethics in medical education (20.1%, n = 143),
professionalism (18.8%, n = 134) Professionalism and related elements represent one of the most important areas of concern that need to be addressed when planning courses for medical students

روش هاي آموزش و تقويت تعهد حرفه ای:

روش هاي آموزش
صريح
ضمني
روش هاي تقويت
آموزش رسمی تعهد حرفه ای :

به صورت بلوک
به صورت ادغام یافته (تم طولی ادغام یافته)
آموزش کلاسی:

درس اخلاق پزشکي
درس جامعه شناسي پزشکي
دروس مرتبط با سلامت عمومی (public health)

فرصت های ویژه:

جشن روپوش سفيد
جلسه توجيهي در بدو ورود به دانشکده پزشکي

تعهد نامه:

تهیه و امضای honor code در بدو ورود به دانشكده پزشكي
امضای سوگندنامه پزشکي هنگام دانش آموختگی
الگوی رفتاری (رسمی و غیر رسمی):

مهمترين و مؤثرترين شيوه آموزش تعهدات حرفه اي

تعمق روی عملکرد خود:

پورتفولیو
لاگ بوک
آموزش مبتني بر جامعه / رسمی یا غیررسمی؟:

ملاقات با سازمان‌هاي حمايت از اقشار آسيب‌پذير جامعه - آشنايي با ساختار مددكاري اجتماعي

دنبال كردن يك بيمار مزمن توسط 2 دانشجوي سال اول تا پايان دوره تحصیل پزشکی به همراه يك استاد

جلسات خودکاوی در گروه های کوچک به‌طور سالانه
مواجهه زود بالینی/رسمی یا غیررسمی؟:

کمک به بيماران مراجعه کننده به بيمارستان ها
ارزشیابی دانشجویان:

سازنده:
ارزيابي تعهد حرفه ای دانشجويان به وسيله بیماران استاندارد شده و ارایه بازخورد به دانشجويان
پایانی:
مبنای دانش آموختگی

مهارت های ارتباطی/ رسمی یا غیررسمی؟

آموزش مهارت‌هاي برقراري ارتباط با استفاده از بیماران استاندارد شده

کار تیمی team work/ رسمی یا غیررسمی؟

در جریان آموزش لیدرشیپ براي تقويت كار تيمي و حل مشكل در تيم
جلسات بحث در گروه های کوچک با شركت تمام اعضاي تيم درمان اعم از دانشجو تا رئيس دپارتمان
بحث بر روي case بر روي مشكلات ارتباطي، اخلاقي و ساير مشكلات موجود در case و ارائه راه حل تيمي
فعالیت های دانشجویی:

آموزش رفتار و تعهد حرفه ای در گروه آناتومی:
برگزاري جلسات يادبود اهدا كنندگان عضو به دپارتمان آناتومي و شركت دانشجويان و سخنراني آن‌ها براي قدرداني از اهدا كنندگان
تدوين سوگندنامه پزشکي توسط دانشجويان سال آخر

همکاري با دانشگاه در برخورد با تخلفات:

تشكيل كميته مشورتي دانشجويان براي برخورد با افرادي كه رفتار غیرحرفه ای unprofessional داشته‌اند.
تشكيل كميته مشورتي دانشجويانبراي برخورد با افرادي كه رفتار غیرحرفه ای unprofessional داشته‌اند :

برنامه تحت وب كه دانشجويان و دستیاران مسائل اخلاقي كه با آن روبه‌رو‌ بوده‌اند را در آن ثبت مي‌كنند و سايرين درباره آن نظر مي‌دهند كه چه بايد کرد و يا آيا عملكرد انجام شده در آن case اخلاقي و حرفه‌اي بوده يا نه.

نواقص شيوه های آموزش صريح و ضمني:

آموزش صريح
باقي ماندن در حد تئوري و عدم تبديل به تغيير رفتار
يادگيري تجربي
يادگيري گزينشي و سازمان نيافته
عدم اطلاع دقيق از بايدها و نبايدهاي رفتار حرفه اي
كارگاه براي اساتيد در مورد تعهد حرفه ای:

توجيه آن به‌ عنوان برنامه محوری (core curriculum)
اهميت الگو بودن
شيوه هاي ارزشيابي
آموزش دستیاران:

دستیاران الگوی رفتاری (role model) تحصيل علم و رفتار اخلاقي براي دانشجويان هستند.
محیط آموزشی:

سيستم هاي حمايت و مشاوره دانشجويان
سياست های محيط های باليني بازدارنده از رفتار حرفه اي نباشند
کوریکولوم پنهان (hidden curriculum)
ارزیابی اساتید:

آموزش ارزش‌هاي انساني و اخلاقي به‌عنوان جزئي از سيستم ارزشيابي و ارتقاي استاد محسوب می شود.
انتخاب دانشجو:

مصاحبه و تست در پذيرش دانشجوي طب
روايي؟؟؟
برنامه درسی مدون:

پنج جلسه در درس اخلاق پزشکی
آموزش به روش بحث بر موردهای بالينی در گروههای کوچک
موضوع جلسات:
کليات
نوع دوستی
احترام، تعالی شغلی, عدالت
وظيفه شناسی
شرافت و درستکاری

برنامه درسی مدون:

لاگ بوک اخلاق پزشکی

نگارش و آناليز موردهای باليني که در چرخش های باليني مشاهده کرده اند

جلسه راند اخلاق پايان دوره
بحث گروهی در باره موردهای باليني که دانشجويان در لاگ بوک های خود نوشته اند

ارزشيابی دانش و توانايي تشخيص وظيفه حرفه ای درموقعيتهای باليني

آموزش ضمنی نگرش حرفه ای:

مهارتهای برقراری ارتباط
تعهد به احترام
تعهد به صرف وقت مناسب برای برقراری ارتباط با بيمار
کارآموزی بهداشت
تعهد به عدالت در ارائه خدمات سلامت
تعهد به دسترسی مردم به حداقل خدمات سلامت

سایر برنامه ها:

راند اخلاق باليني در چرخشهای باليني
جلسه توجيهي بدو ورود به دانشکده
جشن روپوش سفيد
جشن فارغ التحصيلي
جلسه آغاز دوره تحصيلي دستياری
چالش های موجود:

محيط آموزش بايد تقويت کننده تعهدات حرفه ای باشد
آموزش اعضاء هيات علمي

جمع بندی:

آموزش و تقويت رفتار و تعهد حرفه ای رسالت کل دانشکده پزشکي است.
بايد موانع رشد رفتار و تعهد حرفه ای حذف شوند
مهمترين شيوه ارتقاء رفتار و تعهد حرفه ای، الگوهاي رفتاري مطلوب است.

از چندين شيوه بايد بهره گرفت.

Feudtner C, Christakis DA, Christakis NA. Do clinical clerks suffer ethical erosion? Students' perceptions of their ethical environment and personal development. Acad Med. 1994 Aug;69(8):670-9

Ethical issues confronted by medical students during clinical rotations.Nazila Nikravan Fard, Fariba Asghari & Azim Mirzazadeh.Medical Education 2010: 44: 723–730

این مطالب از اسلایدهای کارگاه اخلاق که در وب سایت وزارت بهداشتُ مرکز مطالعات قرار داردُ نقل شده است.

فاطمه مهرآور: کمیته دانشجویی مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی

آموزش و ارزیابی رفتار و تعهد حرفه ای (برنامه رسمی)

مطالب مشابه :

چرا اخلاقی زندگی کنیم؟

تعریف اخلاق وضرورت آن درزندگی انسان

مديريت اخلاق در سازمان

مدیریت اخلاق در سازمانها

معیار زندگی : اخلاقی

اخلاق فروش اخلاق بازاریابی

اخلاق بازاریابی ،چالشی ترین حوزه مورد بحث در اخلاق حرفه ای

پیام دین چیست؟

آموزش و ارزیابی رفتار و تعهد حرفه ای (برنامه رسمی)