نکات کاربردی درباره هبه اگر می خواهید مالتان را رایگان به دیگری ببخشید...
هبه در لغت به معنای بخشیدن و دادن چیزی به کسی بدون عوض است و در اصطلاح حقوقی نیز بدان معنا است که واهب آن چیزی را که ملک خودش است، رایگان و بلاعوض به دیگری انتقال بدهد. به هبه عطیه و نحله نیز میگویند.
هبه به خویشاوندان
هبه و بخشش به خویشاوندان اگرچه فقیر هم نباشد، مستحب است و بخصوص در مورد پدر و فرزند، استحباب آن تاکید شده است. همچنین اگر پدر و مادر، نیاز مالی داشته باشند، هبه و بخشش به آنها واجب عینی است. در هبه مستحب است که پدر بین فرزندانش تفاوتی قایل نشود و به طور مساوی به آنها هبه کند.
مقررات هبه در قانون مدنی
بر اساس ماده 795 قانون مدني، هبه عقدي است كه به موجب آن يک نفر مالي را به رايگان به شخص ديگري تمليک ميكند؛ به عبارت ديگر او مال خود را به طور مجاني به ملكيت ديگري در ميآورد.
در اين عقد سه طرف وجود دارد: واهب، متهب و عين موهوبه.
«واهب» كسي است كه مالش را تمليک ميكند.
«متهب» كسي است كه مال به ملكيت او در ميآيد.
«عين موهوبه» نیز مالي است كه مورد هبه واقع و بخشش ميشود.
دریافت مال، لازمه وقوع عقد هبه
طبق قانون، عقد هبه واقع نمیشود، مگر با قبول متهب (کسی که مال به ملکیت او درمیآید) و قبض او. با توجه به اين تعريف، تا زمانی كه متهب مال را قبض (دريافت) نكرده باشد، عقد هبه منعقد نشده است؛ بنابراين رجوع هم موضوعيت نمییابد و واهب میتواند هر زمان كه بخواهد آن مال را پس بگيرد.
اگر عقد هبه منعقد و عين موهوبه هم قبض شده باشد، واهب در صورتي میتواند از عقد رجوع كند و مال موهوبه را پس بگيرد كه دو شرط محقق شده باشد:
1- عين موهوبه موجود باشد. 2- حق رجوع واهب از بين نرفته باشد.
چنانچه عين مال از بين رفته باشد، ديگر امكان رجوع وجود نخواهد داشت.
تفاوت هبهنامههای رسمی و عادی
هبههای با سند رسمی (هبهنامههاي رسمي) داراي یک مزيت بخصوص هستند؛ مزيتي كه تنها مختص به آنها است و در دیگر انواع هبهها يافت نمیشود. در مورد هبهنامههاي رسمي امکان انکار و تردید وجود ندارد. بنابراین هیچ یک از خواهان و خوانده نمیتواند مدعی شود که در صحت و اصالت سند مزبور مردد است؛ چرا که این ادعا از نظر قانون پذیرفتنی نیست. اما در مورد هبهنامههاي غیررسمی یا عادی، ادعای انکار و تردید مسموع خواهد بود و با طرح هر یک از دو ادعاي انكار يا ترديد دادگاه موظف میشود بدون تعلل سند را مورد بررسی قرار دهد و بعد از دقت فراوان در مورد اعتبار آن حكم كند.
اقسام هبه
هبه بر دو نوع معوض و غیرمعوض است:
نوع نخست هبه، معوض است که واهب در هنگام عقد با متهب شرط کند در عوض چیزی که به او میدهد، او نیز عوض آن را رایگان به واهب بدهد یا این که متهب بدون شرط واهب، چیزی در مقابل هبهای که گرفته است به طور رایگان به واهب بدهد.
مورد دوم هبه، غیرمعوض است که در این نوع، واهب در هنگام عقد هبه، شرط پرداخت عوض بر متهب نکرده باشد و متهب هم چیزی در عوض هبه به واهب پرداخت نکند.
تفاوت هبه معوض با عقود دیگر
در هبه معوض، عوضی که در آن قرار داده میشود، در مقابل مال موهوب نیست بلکه عوض در مقابل شرط واهب است. این در حالی است که در عقود دیگر مثل بیع، عوض در مقابل عین است.
ایجاب و قبول در هبه
هبه علاوه بر ایجاب، نیاز به قبول نیز دارد و همانند بیع، نکاح و اجاره، ایجاب آن به هر لفظی محقق میشود که ظهور عرفی در معنای بخشیدن داشته باشد. مانند «وهبتک» به معنای «به تو بخشیدم» یا «ملکتک» به معنای «ملک تو کردم».همچنین قبول هبه با هر لفظی که ظهور عرفی در معنی قبول دارد و دلالت بر رضایت متهب دارد، واقع میشود. قبض عین موهوبه شرط صحت این عقد است البته بعضی از فقها عقیده دارند که قبض، شرط لزوم هبه است. شرط صحت به این معنا است که متهب علاوه بر قبول هبه باید چیزی را که به او هبه شده است، از واهب تحویل بگیرد و این قبض هم باید به اذن واهب باشد. بنابراین اگر متهب (هبهگیرنده) عین موهوبه را قبض نکند، حکم ملکیت بر آن بار نمی شود و اگر واهب قبل از قبض متهب بمیرد، این عین موهوبه جزو ترکه واهب محسوب میشود، چرا که قبض صورت نگرفته است.
جواز یا لزوم عقد هبه؟
هبه عقدی جایز است، به این معنا که هر یک از طرفین میتوانند آن را بهم بزنند، مگر در چند مورد که هبه لازم میشود و واهب نمیتواند آن را بهم بزند و عین موهوبه را پس بگیرد که شامل موارد ذیل است:
1- بخشش به خویشاوندان باشد مثل پدر و مادر.
2- واهب مال را «قربة الی الله » بخشیده باشد.
3- هبه معوض باشد؛ اگرچه متهب، عوض خیلی کمی به واهب داده باشد.
4- مال موهوبه به حال خود باقی نمانده باشد. بلکه تمام یا بعضی از آن به کلی تلف شده یا صورت آن تغییر کرده باشد. مانند پارچهای که دوخته شده یا غذایی که خورده شده باشد؛ یا این که متهب، مال را به دیگری انتقال داده باشد.
5- واهب بعد از تحویل عین موهوبه از دنیا برود یا متهب بعد از تحویل گرفتن فوت کند.
رجوع از هبه
رجوع در هبه یا با گفتار است، به طوری که واهب بگوید «از هبهام برگشتم» یا «مال موهوبه را برگردان» یا به فعل است، مثل برگرداندن عین و گرفتن آن از دست متهب.اگر واهب مال موهوبه را بفروشد، اجاره دهد یا وقف کند، اگر به قصد رجوع از هبه باشد، این هم رجوع از هبه است؛ و در رجوع هم اطلاع متهب شرط نیست و صحیح است.
طریقه رجوع
براي رجوع از هبهنامه، واهب به دادگاه حقوقي مراجعه و دادخواست ارایه میکند.
در محکمه نیز يكي از اين دو حالت ديده میشود:
1- نخست اینکه هبه ثبت شده و داراي سند رسمی است. در این حالت واهب بدون اینکه نیاز باشد هبه را به اثبات برساند درخواست رجوع خود را مطرح میکند. 2- دیگری، زمانی است که هبه به صورت رسمی به ثبت نرسیده است. (هبهنامه عادی یا هبه شفاهی). در این حالت واهب مکلف است در دادگاه، نخست انعقاد عقد هبه را به اثبات برساند و آنگاه اعلام کند که میخواهد از عقد رجوع کند.
هبه مهریه
گاهی مشاهده میشود که زنی، مهریه خود را به همسرش هبه کرده است. پرسشی که در این خصوص مطرح میشود، این است که آيا زني كه مهر خود را به همسرش هبه كرده است، میتواند از هبه خود رجوع و مهر خود را به صورت مجدد مطالبه كند يا خير؟
در این زمینه، سه حالت باید از یکدیگر تفکیک شود. حالت نخست، زمانی است که زوجه در خصوص مهریه، ما فیالذمه زوج را ابرا میکند و میگوید که از نظر من، تو دیگر تکلیفی برای پرداخت مهریه نخواهي داشت؛ این بیان باعث میشود تا تکلیف شوهر در ادای مهر به طور کلی ساقط شود.حالت دوم، زمانی است که زوجه در قبال طلاق، مهریه خود را به شوهر بذل میکند. بذل مهر در طلاقهای خلع و مبارات انجام میشود، به این صورت که زن با پرداخت مالی به شوهر، از او میخواهد كه طلاقش دهد. اگر زن در ایام عده طلاق از بذل خود رجوع کند، طلاق ملغي و کانلمیکن خواهد شد. حالت سوم، زمانی است که زوجه مهریه خود را به زوج هبه میکند. به این بیان که میگوید من مهر خود را به تو بخشیدم؛ در این حالت است که همانند ساير اشكال هبه، تکلیف شوهر در پرداخت مهريه به طور کلی از بین نمیرود؛ چرا که زن میتواند تحت شرایطی از هبه مزبور رجوع و مهر خود را مطالبه كند.
مطالب مشابه :
پیشینه مجتمع
دانشگاه مهندسی فناوری های نوین قوچان کاردانی علمی کاربردی مخابرات
نمرات زنجیره تامین - دانشگاه یکدانه شرق
جزوه مدیریت عمومی دانشگاه علمی و کاربردی دانشكده سما قوچان; دانشگاه ازاد اسلامي واحد
نکات کاربردی درباره هبه اگر می خواهید مالتان را رایگان به دیگری ببخشید...
دانشگاه علمی کاربردی قوچان. وبلاگ تحلیلی كانون گلستان شناسي دانشگاه كشاورزي
آدرس مراكز علمي كاربردي خراسان رضوي
آدرس مراکز علمی کاربردی خراسان خيابان دانشگاه، تقاطع خيابان قوچان. محمد رجبي
ثبتنام آزمون كارشناسي ارشد دانشگاه آزاد و منابع کارشناسی ارشد ارتباطات
دانشجويان ارشد علوم ارتباطات 88 قوچان ثبتنام آزمون كارشناسي ارشد دانشگاه انجمن علمی
برچسب :
دانشگاه علمی کاربردی قوچان