استانداردهاي اندازه گيري

استاندارد (- اندازه گيري) سنجه ي مادي، دستگاه اندازه گيري، ماده مرجع يا سيستم اندازه گيري كه هدف آن تعريف، تحقيق، ابقا يا باز توليد يكاي يك كميت يا مقداري (يا مقاديري) از آن است كه به عنوان مرجع به كار گرفته مي شود.
يادآوري 1- به مجموعه يي از سنجه هاي مادي يا دستگاههاي اندازه گيري مشابه كه به كارگيري تركيبي آنها استانداردي را حاصل مي كند استاندارد جمعي مي گويند. يادآوري 2- به مجموعه يي از استانداردها با مقادير منتخب كه، به تنهايي يا به صورت تركيبي، يك سري از مقادير كميتهاي هم جنس را حاصل مي كنند استاندارد گروهي مي گويند.
استاندارد بين المللي (- اندازه گيري) استانداردي كه در توافق بين المللي به عنوان مبنا براي كميتي به رسميت شناخته مي شود تا براي مشخص شدن مقادير ساير استانداردهاي كميت مورد نظر در سطح جهاني به كار گرفته شود.
استاندارد ملي (- اندازه گيري) استانداردي كه در يك تصميم گيري ملي به عنوان مبنا براي كميتي به رسميت شناخته مي شود تا براي مشخص شدن مقادير ساير استانداردهاي كميت هاي مورد نظر در سطح كشور به كار گرفته شود.
استاندارد اوليه primary standard استانداردي كه معلوم شده است يا عموما تصديق مي شود كه بالاترين كيفيت اندازه شناختي را دارد و مقدار آن بدون مقايسه با ساير استانداردهاي همان كميت پذيرفته مي شود. يادآوري: مفهوم استاندارد اوليه براي كميتهاي اصلي و كميتهاي فرعي به يك اندازه معتبر است.
استاندارد ثانويه secondary standard استانداردي كه مقدار آن در مقايسه با استاندارد اوليه ي همان كميت مشخص مي شود.
استاندارد مرجع reference standard استانداردي كه عموما بالاترين كيفيت اندازه شناختي را در يك مكان معين يا يك سازمان معين دارد و اندازه گيري ها از آن ناشي مي شود.
استاندارد كاري working standard استانداردي كه به روال عادي براي كاليبره كردن يا بررسي سنجه هاي مادي، دستگاههاي اندازه گيري يا مواد مرجع به كار مي رود. يادآوري 1- استاندارد كاري معمولا با استاندارد مرجع كاليبره مي شود. يادآوري 2- استاندارد كاري يي را كه به روال عادي براي اطمينان از درستي اندازه گيري هاي انجام شده به كار مي رود استاندارد وارسي مي نامند.
استاندارد انتقالي transfer standard استانداردي كه به عنوان واسطه براي مقايسه ي استانداردها به كار مي رود. يادآوري: هنگامي كه اين واسطه خود استاندارد نيست بايد از اصطلاح وسيله ي انتقالي استفاده شود.
استاندارد سيار travelling standard استانداردي، گاه با ساخت ويژه به منظور جابجائي ميان محلهاي مختلف. مثال: استاندارد بسامد سزيم كه قابل حمل است و با باتري كار مي كند.
قابليت رديابي traceability قابليت ارتباط دادن مقدار يك استاندارد يا نتيجه ي يك اندازه گيري با مرجع هاي ملي يا بين المللي از طريق زنجيره ي پيوسته ي مقايسه ها كه همگي عدم قطعيتي معين دارند. يادآوري: زنجيره ي ناگسسته ي مقايسه ها را زنجيره ي رديابي گويند.
كاليبراسيون calibration مجموعه ي عملياتي كه، تحت شرايط مشخص، ميان نشاندهي يك دستگاه يا سيستم اندازه گيري، يا مقدار يك سنجه ي مادي يا ماده ي مرجع، و مقدار متناظر آن كه از استانداردهاي اندازه گيري حاصل مي شود رابطه يي برقرار مي كند. يادآوري 1- كاليبراسيون اجازه مي دهد كه مقدار اندازه ده را به نشاندهي نسبت داده يا ميزان تصحيح لازم را نسبت به نشاندهي تعيين كنيم. يادآوري 2- با كاليبراسيون ممكن است خواص اندازه شناختي ديگري نظير اثر كميتهاي تأثيرگذار نيز تعيين شود. يادآوري 3- نتيجه ي كاليبراسيون ممكن است در مداركي ثبت شود كه گاه آن را گواهي نامه ي كاليبراسيون يا گزارش كاليبراسيون مي نامند.
بقاي استاندارد (- اندازه گيري) conservation of a (measurement) standard سلسله عمليات لازم براي حفظ مشخصه هاي اندازه شناختي استاندارد اندازه گيري در محدوده ي مناسب. يادآوري: اين عمليات معمولا شامل كاليبراسيون دوره ئي، نگهداري در شرايط مناسب و دقت در به كارگيري است.
ماده ي مرجع (RM) reference material (RM) ماده يا جسمي كه مقادير يك يا چند خصوصيت آن به اندازه ي كافي همگن و تثبيت شده است تا براي كاليبراسيون يك دستگاه، ارزيابي يك روش اندازه گيري يا تعيين مقدار براي مواد به كار رود. يادآوري: ماده ي مرجع ممكن است به شكل گاز، مايع، جامد، خالص يا مخلوط باشد. نمونه هايي از ماده ي مرجع عبارت است از آب براي كاليبره ي گران روي سنج ها ، رنگ كبود به عنوان سنجه ي كاليبراسيون ظرفيت گرمايي در گرماسنجي، و محلولهايي كه در تحليل هاي شيميايي براي كاليبراسيون به كار مي روند.
ماده ي مرجع گواهي شده (CRM) certified reference material (CRM) ماده ي مرجعي، همراه با گواهي نامه، كه مقادير يك يا چند خصوصيت آن به روشي تأييد شده است كه قابليت رديابي را تا تحقق درست يكايي كه اين مقادير بر حسب آن بيان مي شوند محرز مي سازد، و هر يك از مقادير تأييد شده ي اين ماده ي مرجع با عدم قطعيتي در سطح اطمينان قيد شده همراه است.
يادآوري 1- تعريف "گواهي نامه ماده ي مرجع در ISO Guide-30 ، بند 2-4آمده است. يادآوري 2- CRMها عموما به صورت دسته ئي تهيه مي شوند كه مقادير خصوصيات آنها در محدوده ي عدم قطعيت قيد شده با انجام اندازه گيري روي نمونه هايي تعيين مي شود كه نماينده ي تمام دسته اند. يادآوري 3- گاه خصوصيات تأييد شده ي مواد مرجع داراي گواهي نامه زماني به راحتي و با اطمينان تحقق مي يابند كه ماده ي مرجع در وسيله يي با ساخت ويژه گنجانده شود; مثلا، ماده يي با نقطه ي سه گانه ي معلوم كه در ياخته ي نقطه ي سه گانه قرار داده شده، يا شيشه يي با چگالي نوري معلوم كه درون صافي انتقال گنجانده شده، يا گلوله هاي هم شكل ريزي كه روي شيشه ي ميكروسكوپ سوار شده است. اين چنين وسايلي را نيز مي توان CRMبه حساب آورد. يادآوري 4- همه ي CRMها در دامنه ي تعريف استانداردهاي اندازه گيري قرار مي گيرند كه در استاندارد واژه ها و اصطلاحات پايه و عمومي اندازه شناسي آمده است. يادآوري 5- برخي RMها يا CRMها خصوصياتي دارند كه به علت ناهمبستگي آنها با يك ساختار شيميايي اثبات شده يا به هر علت ديگر نمي توان اين خصوصيات را با روشهاي اندازه گيري كاملا مشخص فيزيكي و شيميائي تعيين كرد. از جمله ي اين مواد برخي مواد حياتي نظير واكسنها است كه سازمان بهداشت جهاني براي آنها يكاي بين المللي تعيين مي كند.

استانداردهاي اندازه گيري

مطالب مشابه :

بخش میکروب شناسی مواد غذایی

خلاصه فصل هشتم

کروماتوگرافی کاغذی قندها

شاخه‌های‌ علم‌ شیمی‌

گزارش کار آزمایشگاه مکانیک سیالات(کانال های رو باز)

ابزاهای ازمایشگاه

گزارش کار آزمایشگاه فیزیک2(آشنایی با دستگاه های اندازه گیری)

آزمایشگاه شیمی عمومی اندازه گیری نقطه ی ذوب وجوش

استانداردهاي اندازه گيري

ازمایشگاه فیزیک2-مقاومتها