ادبیات و معماری (فضا)

بعضی از واژه ها برای تک تک ما معانی خاص دارد و برداشت هر کدام از ما از آنچه در مورد آنها فکر میکنیم اختلاف خواهد داشت این اختلافات ممکن است کم یا زیاد باشد در بعضی واژه ها ممکن است بتوانیم دو یا چند برداشت کنیم اما در بعضی واژه ها امکان دارد ذهنیت ما در مورد آن واژه چیزی نباشد که در ذهن کسی دیگر است. تفاوت ها و تنوع ها در جهان و تفکرات مختلف نتیجه این برداشت ها از واژه ها و عوامل مختلف است. بعضی وقتها اگر این برداشت ها نبود دنیا خیلی کسل کننده می شد و هیچ تنوعی وجود نداشت. تمام این مقدمه چینی ها برای این بود که یک کلمه را در دو هنر متفاوت و برداشت های خاص آن کمی مقایسه کنیم. با توجه به مباحث مطرح شده در این زمینه توسط آقای نیا خلیلی در سایت www.Memaran.ir و مقایسه های ایشان در این شماره فقط به بررسی فض در ادبیات و معماری میپردازیم، واژه ای که گاهاً دانشجویان دیگر رشته ها ما را به این واژه میشناسند. البته من در اين پست از صحبتهاي ايشان زياد استفاده كرديم ولي به جاي سه گفتار ايشان حتماً به مطالب بيشتري اشاره ميكنم..مثل ايده ، خلاقيت، حركت، و .... در مورد فضا در معماری زیاد شنیده ایم - فضا می تواند احساسات را نشان می دهد... - فضا فکر را به سویی خاص و فضایی خیالی دیگری معطوف می کند... ولی برداشت من از فضا در معماری کالبدی است که به صورت بصری قابل درک است و می تواند مسیری برای برای ذهن باشد. ما همیشه معماری را به عنوان خالق و سامان دهنده فضاها می شناسیم و چشم به عنوان بزرگ ترین درک کننده از حواس ما بیشترین تاثیر را از فضا میگیرد البته بقیه حواس هم در درک بعضی از فضاها اهمیت دارد. بیشتر از این در مورد فضا در معماری نمیپردازیم چون همه آشنا به خلق، ساماندهی و تناسبات فضا در معماری و نمونه های ایجاد شده هستید. اما فضا در ادبیات... شاید تا به حال به این مقوله فکر نکرده باشید که در ادبیات هم میتوان فضایی انتزاعی تر از معماری به وجود آورد در ادبیات دیگر این چشم نیست که فضا را درک کند و برای فضا کالبدی مشخص نشده است در ادبیات و به خصوص شعر فضا وسیله ای است که با آن تفکرات، اندیشه ها، احساسات و عواطف را به راحتی میتوان به دیگران منتقل کرد. از این نظر که شاعر یا نویسنده با توجه به جهان بینی خاص خود نسبت به دنیا دست به خلق فضا می زند، ادبیات با کلیه هنرها مشترک است، یعنی در تمام فضاهای هنری این جهان بینی هنرمند است تا دست به خلق فضا بزند، همانطور که معمار با فرم ها، اشکال، خطها و محیط میتواند فضایی برای بیان آنچه که به آن معتقد است و به آن فکر میکند ایجاد نماید شاعر هم با هم پیوستن واژه ها و ایجاد صحبتی منظوم،موزون و با ریتم میکوشد تا فضایی خلق کند که شنونده با او مسیر و به عمق معنای فکر او پی ببرد. اگر برای فضا در معماری مسجد شیخ لطف ا... یا باغ های ایرانی را مثال بزنیم، در ادبیات هم شعر مشهور اهل کاشانم سهراب سپهری مثال خوبی بر ایجاد فضا در ادبیات است. در ایران به علت قوی نبودن و در برخی ادوار مشروع نبودن هنرهایی مانند نقاشی، مجسمه سازی و موسیقی ایجاد فضا در مسیر دهی افکار و نشان دادن تفکرات به وسیله ادبیات در تمام تاریخ ایران به چشم می خورد از ایجاد فضاهای حماسی در شاهنامه، اخلاقی، ادبی در داستان های نغز و شیرین سعدی، عارفانه در غزل حافظ، و آموزنده در تمثیل و شعر مولانا تا جهت دهی تفکرات انقلابی دهه های 40 و 50 شمسی میتوان به قدرت ادبیات ایران پی برد، قدرتی که ما در معماری حال حاضر ایران به علت فقر فضایی نمی یابیم قطعه اي براي مثال در فضا در ادبيات در رمان كليدر براي اين پست مناسب ديدم اگر اين رمان را خوانده باشيد مربوط به زماني است كه گل محمد از مارال به سوي جنگي روانه ميشود كه انتهايش شكست گل محمد است محمود دولت آبادي با زيبايي كلام با فضا اين مفهوم را ميرساند كه در دل مارال چنين است يا به جنگ نرو يا مرا هم با خوت ببر::

گل محمد بازگشت و به زن نگریست چشمان مارال همه نگاه بود ونگاهش همه نیرو.چندان که پنداری توانستی رخنه در سنگ بیفکند.گل محمد یکبار دیگر در چمبر دهشتبار چشمان زن خود گرفتار امده بودو این بار قید از مایه ای دیگر بود.به قصد برداشتن سهمیه ی فشنگ خود از خورجین نیز نمیتوانست گام از گام بردارد چرا که پاهایش در زمین میخ شده بودندوخود پنداری طلسم شده بود ناچار لابه کرد:آزادم کن مارال. . .یخ چشمان زن شکن برداشت وگل محمد باز گفت : آزادم کن.دلم را دلم را گرم کن مارال.آزا دم کن زن من.دل در پی اگر جدا شوم دستهایم رعشه میگیرند دل در پی اگر جدا شوم پیشتر از انکه بکشندم دلم را باخته ام . مارال:تو من را میکشی گل محمد تو من را میکشی با جدا شدنت (كليدر . محمود دولت آبادي) در مورد عناصر مشترک دیگر بین معماری و ادبیات در پست هاي آتی باز هم سخن خواهیم گفت...

ادبیات و معماری (فضا)

مطالب مشابه :

ادبیات و معماری

معماری و ادبیات

ادبیات و معماری (ایده)

ادبیات و معماری-حرکت

ادبیات و معماری (فضا)

ادبیات و معماری-فضا

مقاله کامل ادبیات و معماری

ادبیات درمعماری

شعر و معماری