شناخت ناحیه کوهستانی ایران

2- رشته کوههای غرب و جنوب فلات ایران

کوههای زاگرس، سراسر غرب، جنوب غرب و قسمتی از جنوب کشور، از آذربایجان تا شمال تنگه هرمز را می پوشاند. زاگرس حاصل برخورد صفحه عربستان با خرد قاره ایران است به سه ناحیه تقسیم می شود.

- کمربند چین خورده زاگرس

- زاگرس مرتفع

- کمربند سنندج – سیرجان

کوههای شمال دریای عمان 3-

منطقه کوهستانی که از شمال توسط هامون جازموریان و از جنوب توسط دریای عمان محدود شده و به پهنه مکران معروف است. این پهنه از غرب و در شمال تنگه هرمز به زاگرس متصل شده و از شرق به کوههای پاکستان می پیوندد

4- کوهستانهای شرق فلات ایران

این کوهها از شمال بیرجند تا ایرانشهر در جنوب بلوچستان کشیده شده اند و امتداد آنها شمالی جنوبی است و میان مناطق پست کویر لوت در ایران و هیرمند در افغانستان واقع شد

5- نواحی مرکزی فلات ایران

کوههای نواحی مرکزی فلات ایران به دو دسته عمده تقسیم می شوند که عبارتند از:

1-ارتفاعات منفرد و پراکنده در سطح فلات ایران 2-رشته کوههایی که در امتدادقطر بزرگ کشور از شمال غرب به جنوب شرق کشیده شده و به کمربند ارومیه - دختر معروف است

«جنگلهاي ناحيه كوهستاني»

ذخيره گاه جنگلي ناحيه ي كوهستاني ايران:

ذخيره‌گاه جنگلي يك عرصه جنگلي است كه به دلايل اكولوژيك و يا دخالت‌هاي انساني دچار نقصان بوده و با خطر انقراض روبرو مي‌باشد و با تجربه به اينكه چنين پديده‌اي نابودي تنوع بيولوژيك را در زيست كره به دنبال خواهد داشت مي‌طلبد به منظور جلوگيري از چنين روندي برنامه‌اي را در جهت حفاظت از بين مناطق و به منظور استمرار تجديد حيات مدنظر داشت..

جنگلهای کوهستانهای ناحیه رویشی ایران

جنگلهايي كه مي تونيم بگوييم ايراني اند ، مخصوص سرزمين ايران و شايد نمادي فراموش شده بر اين سرزمينند . جاي تاسف دارد كه بايد گفت جنگلهاي حاضر آخرين نسل اين جنگلها هستند و بدليل عمق تخريب ، زادآوري و تجديد نسل در آنها بسيار كمرنگ و حتي در غالب نقاط متوقف شده است

جنگلهاي كوهستانهاي ناحيه ايران - توراني

همانطور كه از نامش پيداست بر ارتفاعات فلات ايران گسترش دارند . نه بصورت پيوسته بلكه بصورت لكه هاي بزرگ و كوچك از شمال غرب تا شمال شرق ، از شمالغرب تا ارتفاعات جنوبي ايران در امتداد دو رشته كوه البرز و زاگرس . عناصر درختي اصلي ارس (1) و بنه ( پسته وحشي ) (2) مي باشند ؛ همينطور درختچه هاي بادام كوهي (3) ، زرشك (4) ، ارجنك (5) شیر خشت (6) و ... در غالب اين جنگلها به چشم مي خورند

جنگل هاي ارس(خراسان ،آذربايجان،زاگرس)

از لحاظ جامعه شناسي گياهي اين جنگلها شامل دو جامعه ارس و بنه - بادام هستند اما در حال حاضر تيپهاي زيادي در رويشگاههاي اين جنگلها مشاهده مي شود . تيپهايي با حضور گونه هاي درختچه اي و بوته اي كه غالبا معرف شرايط تخريب هستند و برحسب شدت تخريب از كليماكس ارس و يا بنه - بادام فاصله گرفته اند . جنگلهاي ارس عموما در ارتفاعات 1500 متر به بالا ( در جنوب بيش از 3000 متر ) در حاليكه جامعه بنه بادام از ارتفاع كمتر و زير جامعه ارس ظاهر مي شوند . مساحت جنگلهاي ارس 1 ميليون و سيصد هزار هكتار برآورد شده است

ارس در نقاط مختلف با گونه هاي درختي و درختچه اي متفاوتي همراه مي شود . چنانكه در توده هاي نيمه انبوه امين آباد فيروزكوه با زرشك ، پلاخور و شيرخشت همراه است . در سربندان فيروزوه زيراشكوب انبوه زرشك را همراه خود دارد ، در حوزه دماوند ارس با پلاخور ، زرشك و شير خشت همراه

است و در حوزه سد كرج با شيرخشت و در حوزه لتيان با بنه و شيرخشت همراه مي شود .

علاوه بر جوامع ارس و بنه وبادام كه به نظر جنگلشناسان جوامع كليماكس هستند ، جوامع مشخص ديگري نيز در قسمتهاي مختلف به چشم

مي خورد . توده هاي خالص و نيمه انبوه نارون در چندين قسمت از البرز جنوبي و حضور پراكنده گروهها و تك پايه ها نشان از وجود جامعه نارون

دارد . در پاره اي نقاط نيز آثاري از جوامع خالص شيرخشت ، دغدغك ، سماق ، توس و احتمالا گونه هاي ديگر بچشم مي خورد . جامعه شناسي جنگلي جنگلهاي كوهستاني استان تحقيقات دقيق و گسترده اي را مي طلبد

جوامع ارس عمدتا در اقليم نوع ارتفاعات ( اقليم ارتفاعات فوقاني ) , اقليم نيمه مرطوب سرد و اقلیم نیمه خشک سرد قرار گرفته اند . در اقليم نيمه خشك سرد جوامع درختچه اي نظير بادام و زرشك و ... رويش دارند . میانگین بارندگی سالانه در رویشگاههای کوهستانی ناحیه رویشی ایران تورانی دامنه وسیعی یعنی از کمتر از 300 تا 800 میلیمتر را شامل می شود

ناحیه رویشی ایران و به تبع آن بخش کوهستانی این ناحیه از لحاظ فلور بسیار غنی بوده و تنها برای نیمرخ جنوبی البرز در محدوده استان تهران از بیش از 100 گونه درختی و درختچه ای بومی نام برده شده است که از جمله می توان به ارس , بنه , گونه های مختلف بادام , شیرخشت , زرشک

شن , دغدغک , رامنوس , انواع نسترن, تا , گیلاس وحشی , سیاه ال , ولیک , گوجه وحشی , ازگیل , سماق , سنجد , زبان گنجشک , چنار , انواع بید , انواع گز , کام تیغ , هالیمودندرون , انجیر , افدرا و ... اشاره کرد

ارس

درختي از خانواده سرو، يكي از معدود سوزني برگهاي بومي شمال ايران و درخت مقاوم و زيباي مناطق جنگلي و كوهستاني به ويژه شمال كشور محسوب مي‌شود.

- ناحيه رويشي اين درخت از غرب تا شرق در امتداد دامنه‌هاي جنوبي رشته كوههاي البرز و از شمال غربي تا جنوب در امتداد ارتفاعات البرز زاگرس‌است

-صبر و مقاومت در برابر خشكي و سرما، قابليت رويش در ارتفاعات بيش از سه هزار متري از سطح دريا و سرسبزي از ويژگي‌هاي اين درخت زيبا است كه توسعه كاشت آن در ارتفاعات، روند فرسايش خاك را در كشور كاهش مي‌دهد

ارس يكي از گونه‌هاي خاص مناطق كوهستاني است كه در ارتفاع بيش از دو هزار وپانصد متر ديده ميشود

اين گونه حتي در ارتفاع سه هزار ونهصد متري نظير فيروز كوه نيز مشاهده شده است. اين گونه قادر است پس از پنج تا شش ماه بدون نياز به آب فصل خشك را تحمل كند‪

اگر منطقه‌اي با اين گونه درختي احيا شود، پوشش سبز آن براي هزاران سال تامين مي‌شود

ارس ، چوب صنعتي خوبي ندارد ولي در برابر آفات و پوسيدگي بسيار مقاوم است

تحقيقات نشان داده كه بذر اين درخت براي سبز شدن در ايران بايد تا دو سال در لايه‌هاي برف باشد تا قوه ناميه آن به دست آيد

در نيمرخ جنوبي رشته كوه البرز مانند جاده كرج نمونه- هاي از اين درخت كه در مقابل سرما و خشكي مقاوم است ، مشاهده مي‌شود

«حفظ ذخاير جنگلي ايران»

اقدامات:

برنامه‌ريزي در راستاي مديريت ذخاير جنگلي

مرحله اول در مديريت ذخاير جنگلي شناسائي گونه‌هاي بحراني، درخطر انقراض، آسيب پذير و … و رويشگاه‌هاي آنها مي‌باشد.
مرحله بعدي مشخص نمودن جهات اربعه منطقه شناسائي شده و انجام آگهي است.
مرحله سوم تشخيص هسته مركزي و مناطق ضربه گير پيراموني

است.
مرحله چهارم تهيه نقشه
مرحله پنجم تدوين كتابچه طرح ذخيره‌گاه منطبق با شرح خدمات تهيه طرح ذخيره‌گاه‌هاي جنگلي كه در ادامه آمده است مي باشد

مرحله ششم ايجاد حصاركشي در منطقه هسته مركزي و گماردن قرق بان مي‌باشد. لازم به ذكر است حصاركشي بايد به گونه‌اي بوده كه ارتباط بين فلور و فون منطقه محصور شده با مناطق پيراموني قطع نگشته و گماردن قرقبان نيز از طريق مشاركت با مردم محلي و بومي منطقه باشد.
مرحله پاياني تهيه شناسنامه

از كاشت بذر ساير گونه‌ها در منطقه مذكور به شدت بايد دوري كرد

«پاركهاي جنگلي»

وسعت:

كاركردهاي آن:

وضعيت موجود پارك‌هاي جنگلي ايران

در حال حاضر مجموعاً 270 پارك جنگلي با مساحت كل 74110،5 هكتار در سطح كشور وجود دارد كه از اين ميان تعداد 192پارك (71 درصد) توسط بخش دولتي و مابقي‌، يعني 78 پارك (29 درصد) توسط بخش‌هاي خصوصي، شهرداري‌ و تعاوني اداره مي‌شوند. همچنين تعداد 59 پارك جنگلي (22 درصد) در استان‌هاي شمالي و تحت نظر معاونت مناطق مرطوب و نيمه‌مرطوب و 211 پارك جنگلي (78 درصد) در استان‌هاي خارج از شمال كشور و تحت نظر معاونت مناطق خشك و نيمه خشك سازمان قرار دارند.

كاركرد‌هاي پارك‌هاي جنگلي

- جذب پرتوها : جذب پرتوهاي مادون قرمز با طول موج بالا كه خاصيت گرمازائي دارند و همچنين پرتو ماوراء بنفش خورشيد .
-جذب گرد و غبار: هر هكتار بطور متوسط 68 تن گرد و غبار را در هر بارندگي جذب مي‌كند.
-توليد اكسيژن: تنها 5/1 مترمربع چمن كوتاه نشده مي‌تواند به اندازه يك انسان در يك سال اكسيژن توليد كند

- توليد ماده فيتوفسيد: اين ماده باعث تعادل بين دو نيمكره مغز و ايجاد آرامش در انسان مي‌شود و توسط درختان بخصوصي مثل گردو‌، فندق‌، زبان گنجشك‌، اكاليپتوس و . . . به فضا متصاعد مي‌شود.
- تعديل آب و هوا: دماي يك هكتار فضاي سبز در مردادماه تا 5/4 درجه كمتر از فضاي مجاور خالي از درخت و رطوبت نسبي حدود 11% بيش از محيط خارج آن است.
- كاهش آلودگي صدا كه خود مانع بي نظمي متابوليسم بدن و ايجاد انواع سرطان‌ها مي‌شود

شناخت ناحیه کوهستانی ایران

مطالب مشابه :

گزارش برنامه صعودبه قله گنو!

كلات نادر

واژه های ایرانی در زبان انگلیسی

شناخت ناحیه کوهستانی ایران

ای وطن ای مادر تاریخ ساز ...

وضعيت تاريخي شهرستان گناباد

تاجیکان، آریاییها و فلات ایران

جاده دزپارت؛پلكان ورود به تاريخ

نگاهی به ارقام گندم نان ایرانی(بخش اول)

7- نخستین زیستگاه بشری ایران زمین