چادرشب یا چاشو

چادرشب یا چاشو<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

در جلگه شرقی گیلان چادرشب بافی از دیر باز رواج داشت و مهمترین مرکز بافت آن در شرق گیلان در روستای قاسم آباد از توابع بخش چابکسر، شهرستان رودسر بود. در قدیم از ابریشم نوعی پارچه بافته می شد که به چادر شب معروف بود ولی بعدها از پنبه نیز بافته می شد. این هنر از هزارو چهارصد سال پیش از چین به ایران آورده شد و در این منطقه به اوج رسید. البته این فراورده بیشتر برای مصرف محلی بود و هیچگاه برای دادوستد استفاده نمی شد. پارچه چادرشب باریک، به عرض سی و یک سانتی متر و طول دو متر بود و نقش هایش را در پود نمودار می کرد. چادرشب با تقسیم توپ پارچه به شش قسمت و دوخت آنها به یکدیگر تهیه می شد. به طور متوسط بافتن یک چادرشب در حدود یک ماه طول می کشید زیرا زنان قاسم آباد در ساعت فراغت از خانه داری پارچه بافی می کردند و در روز بیش از سه تا چهار ساعت وقت صرف آن نمی شد برای بافتن چادرشب که مخلوطی از کجین (نوعی ابریشم درجه سه که از انتهای الیاف باقیمانده در پیله تهیه می شد) و نخ پنبه ای تابیده است مقدار زیادی کجین استفاده می شد.

مهمترین مشکل چادرشب بافی در این منطقه کمبود و گران شدن کجین بود و به علت گران شدن کجین استفاده از نخ کاموا برای ایجاد نقش های رنگی معمول شده که به اصالت و مرغوبیت چادرشب ها لطمه زیادی زده بود. همچنین چادرشب مرغوب با مخلوطی از کجین بافته می شد و به منظور تهیه جهیزیه که به زبان محلی به آن داشتی گویند بافته و آماده می شد این محصول به ندرت به فروش می رسید. ابریشم خام ابریشمی بود که مستقیماً از پیله گرفته و به نخ تبدیل می شد و رنگ آن زرد یا کرم بود. ابریشم پخته ابریشمی است که در اثر پختن ابریشم خام و گرفتن صمغ آن ابریشم خالص شده که به آن عمل اصطلاحاً قلیاب کشی (کلیاب کشی) گویند و رنگ آن سفید می شود. ابریشم را در مخلوطی از آب و خاکستر خیس می کردند تا عمل شستن ابریشم خام جهت نرم و تمیز کردن تخم ها و آماده کردن آنها برای رنگرزی بود. بعد از رنگ نمودن این کلافها را مرتباً باز و بسته می کردند و هنگام این عمل با تاب دادن و یا در صورت لزوم با دولا کردن نخها بر دوام و یکنواخت بودن آن می افزایند و سپس با این نخها قرقره (ماسوره) درست می کنند که برای تار و پود پارچه ابریشمی (چادر شب) به کار می رود، کلافها را به روی کلاف زن قرار داده و به روی دوک می پیچانند سپس به روی ابریشم تابزن منتقل می کنند باعث افزایش طول نخ می شود زیرا گره ها باز می کند سپس مجدد به دور دوک می پیچند که دوکهای کوچک برای پود و دوکهای بزرگ برای تار پارچه به کار می رود.

پس از آماده شدن تارها کار بافت آغاز می گردد. رایج ترین دستگاه پاچال است که با پدال کار می کند. خود دستگاه پاچال روی چهار الوار کوتاه بر پا شده و از دو تیر چهار گوش ستبر تشکیل یافته که دارای چهار ستون عمودی و دو چوب مورّب عرضی است که برای استحکام تعبیه شده است. روی دو ستون جلوئی استوانه جولاهان قرار گرفته که در آن میخ های کوچکی برای وصل کردن تارها فرو می کنند این تارها را سپس بالا برده و از روی یک چوب که به انتهای ستون های جلوئی ثابت شده رد می کنند ترکه های عرضی باعث کشیدگی و جدا ماندن دو لایه تارها می شود این لایه ها سپس از میان سوراخ های دو ردیف نورد رد شده و هر کدام به دو تیغه ورد چوب وصل می شود نوردها به یک طناب بسته شده و از سقف آویزان هستند در ضمن هر کدام از نوردها به یک پدال وصل شده که بافنده روی نشینه پاچال می نشیند و به طور متناوب آنها را به بالا و پایین می برد.

بعد از هر حرکت نوردها بافنده، ماکو را که قرقره نخ های پود را به همراه دارد. از بین دو لایه تارها رد می کند و سپس نخ های پود را با شانه ای که در بالای تارها قرار دارد به هم می فشارد. پارچه بافته شده روی استوانه ای پیچانده می شود. بافنده می تواند بدون بلند شدن از جای خود استوانه جولاهان را به وسیله ترکه ای بچرخاند در نهایت نوارهای پارچه بافته شده را به هم می دوزند و از آن چادر شب درست می کنند.

نقوش به کار رفته در چادرشب عبارتند از :کاجی شکل- طرحهای زیگزاکی- اشکال بزغاله – نقش شانه ای- اردک در حال شنا- لتکی- تکردانه- پنج پلیسی – چهار خانه ای لتکی – یک رنگ

کاربرد چادر شب

در گیلان به دلیل اینکه زنان کار نشاء را در مزارع بر عهده دارند و آن نیز کاری خمیده است اکثراً دچار کمر درد هستند آنها با بستن چادرشب به دور کمر خود در عین حال که کمر خود را محکم وصاف نگه می دارند از شدت درد نیز می کاهند .چادرشب نوعی پوشش کمر در مقابل نامحرمان و نوعی پوشش در مقابل سرما است. درقدیم برای گهواره پوش- روی وسایل خواب و به عنوان رواندازننو نیز از چادرشب استفاده می شد، اما امروزه بیشتر جنبه تزئینی یافته و برای رومیزی- روتختی و... استفاده می شود.

چادرشب یا چاشو

مطالب مشابه :

خرید پکیج طلایی آموزش کامل بافتنی نوزاد و کودک شامل 6 ساعت فیلم آموزشی با کیفیت

مقاله صنعت چادرشب بافی ( قاسم آباد _ رودسر)

کرم ابریشم همراه با فیلم مراحل زندگی آن

هنرهای سنتی ترکمن ها

تحقیق واحد 8 حرفه وفن نوغانداری

فصل ششم : ساختار اقتصادی

چادرشب یا چاشو

اصطلاحات و نکته های خیاطی