اندازه گيري فسفر خاك به روش اولسن( خاك هاي خنثي و قليايي) و بری (خاک های اسیدی) - فردوس عادلی مسبب

مترجم: فردوس عادلي مسبب<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

نويسنده: Shiavsnand Tolanur

اندازه گيري فسفر خاك به روش اولسن( خاك هاي خنثي و قليايي)

پيش گفتار

فسفر خاك به دوگروه فسفر معدني وآلي طبقه بندي مي شود. بخش اصلي فسفر موجود خاك به شكل معدني است. فسفر معدني به طور دقيق به بخش هاي آپاتيت‏، كلر آپاتيت، هيدروكسيل آپاتيت، كربنات آپاتيت، اكسي- آپاتيت، فسفات‌هاي آهن و آلومينيوم و نيز همراه رس‌هاي سيليكاتي تقسيم مي‌گردد. فسفر آلي معمولا به شكل فسفوليپيدها، اسيدنوكلئيك و اينوزيتول فسفات وجود دارد.

گياهان فسفر را به شكل يوني به-4OP2H و HPO42- جذب مي‌كنند. غلظت اين يون‌ها در محلول خاك در يك مقطع زماني معيني خيلي كم و به pH خاك بستگي شديدي دارد. يون -4OP2H در pH كم تر از 7.22 و يونHPO42- در pH بالاتر از 7.22 جذب مي‌گردد. حضور يون‌هاي Fe، Al، Ca ,Mg بستگي به pH خاك به صورت فسفات‌هاي نامحلول رسوب مي‌نمايند. در خاك‌هاي اسيدي بر حسب غلظت Fe و Al تركيبات نامحلول فسفات‌هاي آهن و آلومينيوم تشكيل مي‌شود كه چنين فسفري براي گياه قابل جذب نخواهد بود. در صورتي كه در خاك‌هاي خنثي تا قليايي، يون‌هاي Ca و Mg بيش تر وجود داشته باشند، فسفات‌هاي نامحلول Ca و Mg را تشكيل خواهند داد و بنابراين، از فسفات‌هاي قابل جذب كاسته خواهد شد. به طوركلي، قابليت جذب فسفر براي اغلب گياهان در دامنه pH هاي خاك 5.5 تا 7 صورت مي‌گيرد.

دو روش براي اندازه گيري فسفر قابل جذب خاك پیشنهاد شده است:روش اولسونبراي خاك‌هاي خنثي و قليايي، روش بری شماره يك براي خاك‌هاي اسيدي.

اصول

در خاك‌هاي خنثي، قليايي و آهكي، Ca و NaHCO3 فراوان با pH8.5 مورد استفاده قرار مي گيرد. يون HCO3- فعاليت Ca را در خاك ها متوقف مي كند و باعث مي شود تا Ca به صورت CaCO3 رسوب نموده و درنتيجه فسفر آزاد و محلول شود.

تهيه محلول هاي شيميايي

1) محلول استخراج كننده بي كربنات سديم 0.5 مولار: مقدار 42 گرم بي كربنات سديم خالص را در يك ليتر آب مقطر تازه تهيه شده حل كرده و با اضافه كردن سود يا اسيد كريدريك، pH آن را در 8.5 تنظيم مي كنند.

2) اسيد كلرو موليبديك(محلول 1.5 درصد موليبدات آمونيوم در اسيد كريدريك 3.5 نرمال): 15 گرم موليبدات آمونيوم را در 400 ميلي ليتر آب مقطر و در اثر گرما حل كرده و ژس از سرد شدن، مقدار 400 ميلي ليتر اسيد كلريدريك غليظ اضافه كرده و آن گاه حجم محلول را به يك ليتر مي رسانند.

3) كلرور استانو( محلول ذخيره 40 درصد): با حرارت دادن 10 گرم كلرور استانو، SnCl2، در 25 ميلي ليتر اسيد كلريدريك غليظ حل مي كنند. سپس محلول را سرد كرده، در شيشه رنگي قهوه اي دخيره مي نمايند.

4) كلرور استانو( محلول كاري): در يك مزور 100 ميلي ليتري مقدار 0.5 ميلي ليتر محلول ذخيره كلرور استانو را وارد كرده و حجم آن را به 66 ميلي ليتر مي رسانند.

5) پودر زغال آكتيو فاقد فسفر: با شستشوي زغال اكتيو با بي كربنات سديم، آن را عاري از سديم مي سازند.

روش كار

1) مقدار 2.5 گرم خاک را توزین و وارد یک ارلن مایر250 میلی لیتری نمایید.

2) 0.5 گرم پودر زغال اکتیو عاری از فسفر به آن بیفزایید.

3) 50 میلی لیتر بیکربنات سدیم به آن اضافه کرده و به مدت 30 دقیقه بر روی یک تکان دهنده مکانیکی تکان دهید.

4) با عبور از یک کاغذ صافی واتمن شماره یک آن را صاف نمایید.

5) مقدار 5 میلی لیتر از محلول زیر صافی را به یک بالن ژوژه 50 میلی لیتری انتقال دهید.

6) 5 میلی لیتر محلول اسید کلرومولیبدیک اضافه کرده، به آهستگی تکان دهید. آن را مدت 5 دقیقه ساکت بگذارید و تا 40 میلی لیتر رقیق کنید.

7) یک میلی لیتر محلول کاری کلرور استانو به آن افزوده و فورا تکان داده و به حجم برسانید.

8) پس از 10 دقیقه و پیش از 20 دقیقه، شدت جذب رنگ آبی را در طول موج nm660 دستگاه اسپکترو فوتومتر بخوانید.

9) غلظت فسفر را با استفاده از یک منحنی استاندارد تعیین نمایید.

رسم منحنی استاندارد

برای رسم منحنی استاندار مقدار 0.2195 گرم پتاسیم دی هیدروژن فسفات خالص شرکت سیگما یا مرک را در یک لیتر آب مقطر حل کنید. این محلول دارای غلظت ppm50 فسفر است. اکنون برای تهیه محلول هایی با غلظت های 0.2، 0.4، 0.6، 0.8، 1.0، 1.5 و 2.0 پی پی ام فسفر به ترتیب 0.2، 0.4، 0.6، 0.8، 1.0، 1.5 و 2.0 میلی لیتر از این محلول را با پی پت برداشته وارد بالن ژوژه های50 میلی لیتری نمایید. یک بالن ژوژه را بدون فسفر و فقط با آب نیز تهیه کنید. به هرکدام از بالن ژوژه ها مقدار 5 میلی لیتر حلال استخراجی، 5 میلی لیتر معرف مولیبدات افزوده و با آب مقطر تا 40 میلی لیتر رقیق کنید. مقدار یک میلی لیتر محلول کاری کلرور استانو اضافه کرده، تکان دهید و سپس به حجم برسانید. پس از 10 تا 20 دقیقه شدت رنگ آبی را در طول موجnm 660 دستگاه اسپکترو فتومتر( ترجیحا مدل پرکین المر آلمان) تعیین کنید. منحنی استاندارد جذب نور را نسبت به غلظت رسم نمایید.

محاسبات

فسفر موجود در خاک:

غلظت P بر حسب ppm حجم محلول استخراجی حجم بالن ژوژه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ×ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ × ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ× 2 × 106 ( کیلوکرم بر

106 جرم خاک حجم محلول آزمایشی هکتار)

P2O5موجود در خاک (کیلوگرم برهکتار) = فسفر موجود × 2.29

اندازه گیری فسفر موجود خاک به روش بری(خاک اسیدی)

اصول

فسفات متصل به FeوAl در محلول استخراج شده به وسیله فلئورورها کنده می شود. محیط اسیدی محلول محلول استخراجی مشابه شرایط pH خاک مزرعه است. فسفات با مولیبدات آمونیوم واکنش داده و کمپلکس های هتروپلی را تشکیل می دهند. این کمپلکس تا اندازه ای توسط کلرور استانو((SnCl2 احیا شده و یک محلول آبی رنگی تولید می کند. شدت رنگ آن در طول موج nm600 دستگاه اسپکتروفتومتر تعیین می گردد.

3NH4F+3HF+Al-PO4→ H3PO4+(NH4)AlF6

3NH4F+3HF+Fe-PO4→ H3PO4+(NH4)FeF6

تهیه محلول های شیمیایی

1- محلول استخراج کننده بری (فلئور آمونیوم 0.03 نرمال در اسید کلریدریک 0.025 نرمال): مقدار 1.11 گرم NH3Fخالص و خشک را در آب مقطر حل کنید. 2 میلی لیتر اسید کلریریک خالص را به آن بیفزایید و به حجم یک لیتر برسانید.

2 – اسیدکلرومولیبدیک ( مولیبدات آمونیوم 1.5درصد در اسید کلریدریک 3.5 نرمال: 15 گرم مولیبدات آمونیوم خالص (NH4MoO4) را در 300 میلی لیتر آب مقطر حل کنید، کمی گرم نمایید، سرد کنید و 350 میلی لیتر اسید کلریدریک 10 نرمال به آن اضافه کرده و حجم محلول را به یک لیتر برسانید.

3-کلرور استانو( محلول ذخیره 40درصد): 10 گرم ده گرم کلرور استانو خالص را در 25 میلی لیتر اسید کریدریک غلیظ با حرارت کمی حل کرده و سپس سرد کنید. این محلول را در بطری شیشه ای قهوه ای رنگ ذخیره نمایید.

4-کلرور استانو ( محلول کاری): با پیپت مقدار 5 میلی لیتر محلول ذخیره را به یک استوانه مدرّج 100 میلی لیتری انتقال دهید و با آب مقطر تا 100 میلی لیتر رقیق کنید.

روش کار

1- مقدار 5 گرم خاک را به دقت وزن کرده، داخل یک ارلن مایر 250 میلی لیتری وارد نمایید

2- 50 میلی لیتر محلول استخراج کننده به آن افزوده و مدت 5 دقیقه بر روی یک تکان دهنده مکانیکی تکان دهید.

3- با یک کاغذ صافی واتمن شماره یک آن را صاف کنید و محلول صاف شده را نگاه دارید.

4- 5 میلی لیتر محلول صاف شده را وارد یک بالن ژوژه 50 میلی لیتری نمایید و 5 میلی لیتر محلول اسید کلرومولیبدیک به آن اضافه کنید و تا 40 میلی لیتر رقیق نمایید.

5- با افزودن یک میلی لیتر محلول کاری کلرور استانو به عمل واکنش رنگی آن کمک کنید و سپس حجم آن را به 50 میلی لیتر برسانید.

6- شدت رنگ آبی تشکیل شده را در طول موج nm 600 یک دستگاه اسپکترو فوتومتر تعیین نمایید و منحنی استاندارد فسفر را بر حسب پی پی ام نسبت به جذب نور رسم کنید.

محاسبات

فسفر موجود در خاک (کیلو گرم بر هکتار):

غلظت حاصل از منحنی حجم محلول استخراج کننده حجم بالن ژوژه

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ × ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ × ـــــــــــــــــــــــــــ × 2 × 106

106 وزن خاک 5

P2O5 موجود در خاک = فسفر موجود در خاک × 2.29

فسفر موجود در خاک =P2O5 موجود در خاک × 0.43

میزان فسفر موجود در خاک

اندازه فسفر	فسفر ( کیلو گرم بر هکتار)	P2O5 کیلوگرم بر هکتار)
پایین	90>	20.0>
متوسط	22.0 – 9.0	50.0 – 20.0
بالا	22.0<	50.0 <

اندازه گيري فسفر خاك به روش اولسن( خاك هاي خنثي و قليايي) و بری (خاک های اسیدی) - فردوس عادلی مسبب

مترجم: فردوس عادلي مسبب<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

اندازه گيري فسفر خاك به روش اولسن( خاك هاي خنثي و قليايي)

مطالب مشابه :

اسپکتروفتومتری

کنترل کیفی و کالیبراسیون لوپ میکروب شناسی

اندازه گیری آهن

کنترل کیفی و کالیبراسیون لوپ میکروب شناسی

اندازه گيري مقدار نیترات در آب به روش اسپکتروفتومتری

کنترل کیفی و کالیبراسیون لوپ میکروب شناسی

اسپكتروفتومتري

اندازه گيري فسفر خاك به روش اولسن( خاك هاي خنثي و قليايي) و بری (خاک های اسیدی) - فردوس عادلی مسبب