مكانیك انسانی

پس از گذشت تقریبا پانصد سال از مرگ هنرمند، نمایشگاهی تازه از آثاری متفاوت با آنچه از وی در ذهن داریم رونمایی می شود: نمایشگاهی كه پرتویی تازه بر افق باز فكری لئوناردو می اندازد. این نمایشگاه با عنوان «مكانیك انسان» شامل مطالعاتی دقیق و باجزییات از آناتومی انسان است كه توسط هنرمند، ماهرانه به تصویر كشیده شده است. این مجموعه باعث شده است لئوناردو به یكی از مشهورترین آناتومی شناسان همه تاریخ بشریت بدل شود چرا كه همچنان تصویرسازی های او و چگونگی شرحش بر ساز و كار بدن با تكنیك مدل سازی كامپیوتری بدن انسان (چیزی كه امروزه مشاهده می كنیم) برابری می كند.

نمایشگاه شامل 30 اثر از لئوناردو به همراه یادداشت ها و توضیحات ضمیمه آنها ست كه بسیاری از این آثار در طول زمستان 1511-1510 به دنبال كالبد شكافی از بیست جسد، خلق شده اند. در این مجموعه هنرمند تقریبا تمامی استخوان ها و ماهیچه های بدن انسان را تصویر كرده است. او پیش از شروع به طراحی، برای بیشترین شباهت آثارش با فرم ساختار واقعی اجزای بدن، تحقیقات گسترده یی را آغاز كرد و در همین حین كم و بیش به انتشار یادداشت هایی از تحقیقاتش در قالب یك مقاله می اندیشید.

یادداشت های لئوناردو پس از كالبد شكافی و تشریح بدن انسان و گاهی حیوانات، شامل ساختار قلب و جزییات آن، رگ ها، استخوان ها و صدها نكته دیگر بود. این یادداشت ها تا زمان مرگ هنرمند (1519) در میان سایر طراحی های خصوصی و دیگر یادداشت ها، همچنان منتشر نشده باقی ماند و تا سده های بعد از دید عموم پنهان ماند.

در یكی از تصویر سازی های خارق العاده و منحصر به فرد هنرمند، تصویرسازی ساختار دست را مشاهده می كنیم كه متشكل از چهار برش لایه یی است و با استخوان شروع می شود، بعد از آن طراحی ماهیچه قرار دارد و به دنبال آن تاندون های لایه اول و دوم می آید. دقیقا مدل كامپیوتری شبیه سازی امروز در درك پیچیدگی های بدن، بر مبنای تكنیك ساختار لایه یی لئوناردو شكل گرفته است مدل سازی كامپیوتری، ام. آر. ای، وفیلم سه بعدی، همگی امكان كاوش در بدن انسان را از زوایای مختلف با تمامی جزییات فراهم كرده است كه ردپای پیشرفت دراین تكنولوژی امروز را می توان در مطالعات تصویری لئوناردو جست وجو كرد، با این تفاوت كه طرح های وی همچون نهال هایی نوپا بودند كه باید ساعت ها و شاید روزها به دنبال تكنیك مناسب می گشت (تكنیكی كه به بیان تصویری او قوت می بخشید.) تا به درستی و وضوح هرچه بیشتر، بدن سه بعدی انسان را در دو بعد سطح كاغذ نمایش دهد. هوشمندی لئوناردو در استفاده او از علوم مختلف در نمایش ساختار آناتومی، آشكار است چرا كه او پیوسته از معماری و علوم مهندسی و... سود می جست تا روابط درونی اجزای بدن را بر مبنای آنها شرح و بسط دهد. او نخستین كسی است كه تصویری جامع و با جزییات تمام از ستون فقرات ارائه داد.

در اثر دوصفحه یی دیگر، هنرمند، ماهیچه های شانه و بازو را در حال چرخش، از هشت نقطه مختلف با زاویه 180 درجه طراحی كرده است كه با این تمهید پیچیدگی طراحی سه بعدی و نمایش آن بر سطح دو بعدی كاغذ ممكن شده است. اشتیاق بیش از حد لئوناردو به ساختار شانه باعث شده است كه وی مدت زمان زیادی را صرف مطالعه بافت این عضو كند، به طوری كه طی هر مرحله از كالبد شكافی، شانه را از زوایای مختلفی طراحی كرده است. در این بخش از نمایشگاه فیلمی پخش می شود كه كالبد شكافی شانه را نمایش می دهد تا مخاطب به خوبی فضای شگفت انگیز مطالعه شهودی هنرمند را درك كند. چنین مشقتی در راستای كشف ساز و كار و آرایش اجزای بدن در یك كل منسجم، قاعدتا توسط «نخستین ها» كاری بس دشوار بوده است. بخش وسیعی از علم پزشكی امروز مدیون لئوناردو داوینچی است. بخش شاخص دیگر نمایشگاه شامل یادداشت های لئوناردو و مشاهدات وی از جسد یك مرد صد ساله است (1508) كه پس از تشریح آن به بررسی بیماری های بافتاری و سرخرگ ها و یادداشت هایی درباره آن پرداخته است. بخش دیگر شامل تصویر شگفت انگیز یك جنین در رحم مادر به همراه تصویر اسكن شده سه بعدی آن (متعلق به زمان حال) است كه مشخص می كند دریافت وی از وضعیت و چگونگی قرار گیری كودك در رحم كاملاصحیح بوده است.

آخرین و عالی ترین نمونه از سلسله اقدامات این چنینی لئوناردو در پی مطالعه شهودی اندام ها، مطالعه روی اندام قلب یك گاو نر است. او طبق معمول از اجزای مختلف قلب طراحی می كند و در كنار آن یادداشت هایی می نویسد تا شرحی دهد مبنی بر اینكه چگونه زندگی این موجود بسته به كاركرد بی نقص این اجزا در كنار هم است. او یك مدل شیشه یی از آئورت می سازد تا گردش خون را تشریح كند.

از آن زمان تا سال 1980 طول می كشد تا پزشكان دریابند كه مدل تشریحی لئوناردو در آن زمان، صحیح بوده است. مخاطبین در این قسمت قادر خواهند بود تا تصویر ام. آر. ای یك قلب را با مدل شیشه یی هنرمند از گردش خون در قلب، مقایسه كنند. لئوناردو بسیار به سیستم گردش خونی كه ویلیام هاروی كشف كرده، نزدیك شده بود اما «قلب» پایان مطالعات ارگانیك لئوناردو داوینچی بود...

مارتین كلیتون، كیوریتور نمایشگاه می گوید: این نخستین باری است كه طراحی های آناتومی لئوناردو داوینچی در كنار مدل های كامپیوتری امروزین از آناتومی به نمایش در می آید و این مقایسه و دریافت شباهت تحقیقاتی مربوط به پانصد سال پیش و امروز، بسیار جذاب و شگفت انگیز خواهد بود. این نمایشگاه تا 10 نوامبر امسال در گالری كویین واقع در كاخ هولیرودهاوس، به عنوان بخشی از فستیوال بین المللی ادینبرگ، ادامه دارد.

مكانیك انسانی

مطالب مشابه :

نقاشـی های رنگ روغـن زیبــا

سیاه قلم

تاریخچه نقاشی

ابوالحسن غفاری،نقاش ناصری

»کوبیسم

مكانیك انسانی

اطلاعیه سومین جشنواره نوجوان سالم

سخنان آقای قرائتی

مینو محرز دکتر معالج آیت‌الله تهرانی در گفتگو با مشرق

ويژگي و آثار فناوري نانو در صنعت ساختمان و فولاد و غيره