مناطق بکر وزیبا مشهد

غار دره آل: این غار در 45 کیلومتری شمال شرق مشهد در مسیر راه کلات نادری واقع شده است. غار دره آل مکانی است دیدنی با دیوارهای مرتفع که چشمه‌ای در مجاورت آن قرار دارد.

غار مغان: این غار در 75 کیلومتری شهر مشهد و در جنوب روستای مغان، در دامنه کوه‌های بینالود قرار گرفته است. این غار دارای دو دهانه است و ارتفاع آن از سطح دریا 2910 متر می‌باشد. درون غار آثار استالاگمیت و استالاکتیت و چندین حلقه چاه وجود دارد که عمق یکی از چاه‌ها 25 متر می‌باشد. در این غار پرتگاهی به عرض 35 سانتی‌متر و برکه آبی وجود دارد. این غار در سال 1324 خورشیدی، توسط کوهنوردان شهرستان مشهد کشف شد.

غار هندل آباد: این غار در بخش تبادکان و در فاصله 45 کیلومتری مشهد قرار گرفته است. غار هندل‌آباد در محدوده روستایی به همین نام واقع شده است. درون غار چشمه آبی وجود دارد که آب آن از نظر مردم محلی دارای تقدس می‌باشد.

غار سنو: غار سنو که در نزدیکی روستای سنو در شهرستان گناباد واقع شده است از انواع غارهای آبی است به طوری که حتی در خشکسالی‌های متوالی میزان آب موجود در غار تغییری نمی‌کند. غار سنو تا حدودی شبیه به غار علیصدر همدان می‌باشد.

غار کارده: این غار در 50 کیلومتری شمال مشهد در فاصله 3 کیلومتری روستای کارده قرار گرفته است.

غار پرده رستم: این غار در نزدیکی روستای جهاب در شهرستان چناران قرار گرفته است.

غار آتشگاه: این غار در 20 کیلومتری شمال غرب شهرستان کاشمر قرار گرفته است.

غار قزلق: این غار در 7 کیلومتری چاپشلو از توابع شهرستان درگز واقع شده است.

غار طبیعی گنبده: این غار در 15 کیلومتری بشرویه و در روستای نیگون قرار دارد.

غار ماپری: به رغم وجود تَل‌های باستانی متعدد و شواهد برجای مانده که حکایت از پیشینه‌ای مشخص و ردّ پای انسان ماقبل تاریخ در منطقه تربت حیدریه دارد، از دیگر نمونه‌های بااهمیت این آثار، غاری است موسوم به «ماپری» در 19 کیلومتری شمال غربی تربت حیدریه و در نزدیکی روستایی به نام «صنوبر» که به استناد بررسی‌های باستان‌شناسی از نخستین زیستگاه‌های این منطقه مربوط به پیش از تاریخ بوده است.

غار بزنگان: یکی از آثار و جاذبه‌های طبیعی شهرستان سرخس غار بزنگان واقع در 6 کیلومتری جنوب غربی روستایی با همین نام است که با توجه به شواهد، پیشینه آن به دوره پیش از میلاد می‌رسد و از لحاظ تاریخی در زمره آثار تاریخی ایران قرار دارد که با شماره 659 به ثبت رسیده است. روستای بزنگان در 128 کیلومتری شرق مشهد در یک منطقه دشتی قرار دارد و رشته کوه زیبای آن در بین کوهنوردان کشور شهرت زیادی دارد.

غار مزدوران: غار «مزدوران» یا «مزداوند» در 95 كیلومتری مشهد، در ارتفاعات چاهک و شورلق واقع شده و دهانه آن در میان تخته سنگی رو به مشرق قرار دارد. عرض ورودی آن 2 متر و ارتفاع آن 5/2 متر است که پس از آن تالاری 100 متری با عرض 50 متر و ارتفاع 20 متر قرار دارد. این غار یكی از قدیمی‌ترین غارهای استان لقب گرفته و با طول یک كیلومتر، یکی از بی‌نظیرترین غارهای افقی ایران است. سرتاسر این غار با ستون‌ها و تشكیلات آهكی جالب پوشیده شده است. این غار در سال 1335 توسط دو غارنورد به نام‌های زنده‌یاد منوچهر مهران و زنده‌یاد خورشیدی كشف شد و در آن زمان یكی از بزرگ‌ترین غارهای کشف شده در ایران به شمار می‌رفت. در این غار، یک تالار بسیار بزرگ وجود دارد كه محل زندگی خفاش‌های نسبتاً كمیاب «نعل اسبی» است. این روزها به دلیل برق‌کشی محوطه غار و روشن بودن همیشگی آن، خفاش‌ها مجبور به ترک سالن و پناه بردن به گوشه‌های دنج و تاریک و دور از دسترس غار شده‌اند. این غار به دلیل نزدیكی به جاده، كوهنوردان، غارنوردان و حتی گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند. قدمت این غار تا هزاره‌ دوم پیش از میلاد تخمین زده شده است. داخل غار خشک است و برای تهیه آب باید از چشمه بزرگی كه در نزدیكی غار وجود دارد، استفاده كرد. در نزدیكی غار مزدوران، چشمه‌های آب گرم معدنی نیز وجود دارد.

غار گنج كوه: غار آهکی- کارستی گنج کوه در رشته کوه آلاداغ و در نزديکی شهر شوقان از توابع شهرستان جاجرم واقع گرديده است. با توجه به اين که دهانه غار در يک ديواره گسلی قرار دارد، نحوه پيدايش آن را می‌توان تکتونيکی– انحلالی عنوان نمود. زیبایی بی‌نظیر استالاگتیت و استالاکمیت‌های اين غار کوچک بسیار تعجب‌برانگیز است.این غار از دو دالان تشکيل شده است که در فصول سرد سال در برخی از فرورفتگی‌های آن آب جمع می‌شود. حداکثر ارتفاع غار 10 متر و حداکثر طول دالان‌ها 200 متر می‌باشد. بنا به گفته افراد محل، به غير از اين غار دو دهانه غار ديگر در ارتفاعات بالاتر وجود دارد که به علت طولانی‌تر بودن دالان‌ها و نبود تجهيزات غارنوردی، کسی به داخل آن راه پيدا نکرده است.

غار صالح آباد : این غار در رشته کوه های صالح آباد بایگ در 180 کیلومتری جنوب مشهد واقع شده است . این غار بسیار زیبا کیلومترها طول دارد و تا کنون کسی نتوانسته طول غار را تعیین کند

دشت‌های استان خراسان رضوی

ویرایش

در ميان رشته كوه‌های این استان، دره‌ها و دشت‌های وسيعی وجود دارند كه گاه عرض آن‌ها به حدود 200 كيلومتر می‌رسد. بیشتر دشت‌ها و سرزمین‌های هموار این استان، بر اثر فرسایش شکل گرفته‌اند. در برخی نواحی، وجود دره یا جلگه سبب گسسته شدن امتداد رشته كوه‌های این استان می‌شود. آنچه در اين منطقه حائز اهميت است، وجود دشت‌های حاصلخيز و آبادی چون قوچان، چناران و مشهد است كه در پهنه دشت سرسبزی بين دو رشته ارتفاعات موازی كپه داغ و هزار مسجد در شمال و آلاداغ و بينالود در جنوب به وجود آمده‌اند.

دشت مشهد با طول تقریبی 140 و عرض 20 کیلومتر یکی از وسیع‌ترین دشت‌های خراسان رضوی است. این پهنه وسیع که بین ارتفاعات هزار مسجد و بینالود محصور شده، بر اثر حرکات چند گسل موازی و عمدتاً با امتداد شمال غربی- جنوب شرقی شکل گرفته است. نهشته‌های رسوبی پایکوهی آن باعث شکل‌گیری مخروط افکنه‌های حاصلخیزی مانند «فریزی» و «طرق» شده است که در کشاورزی استان نقش مهمی دارند.

رودخانه‌های استان خراسان رضوی

ویرایش

منابع آب در استان خراسان رضوی به دو بخش آب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی تقسیم می‌گردد. منابع آب سطحی خراسان رضوی، به صورت چشمه‌سارها، رودخانه‌های آب شیرین دائمی و رودخانه‌های فصلی و منابع آب‌های زیرزمینی شامل تعداد زیادی قنات و چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق می‌شود.

استان خراسان رضوی از تنوع اقلیمی برخوردار است، اما به طور کلی جزو مناطق نیمه خشک کشور به شمار می‌رود و رودهای پرآب نظیر آنچه در شمال و غرب کشور دیده می‌شود، وجود ندارد و به دلیل کمبود ریزش‌های جوی، اغلب رودها فصلی هستند. رودهای دائمی در استان خراسان رضوی از کوه‌های شمالی و شمال غربی سرچشمه می‌گیرند. رودخانه‌های استان خراسان رضوی، در کنار چشمه‌سارها، قنات‌ها و چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق، بخش بزرگی از آب مصرفی بخش کشاورزی، بخش صنعت و مصارف شهری را تأمین می‌کنند.

رودخانه‌های استان خراسان رضوی به شرح زیر می‌باشد:

در شهرستان تربت جام دو رودخانه به نام‌های هریرود و جام وجود دارند. رودخانه هریرود در شرق تربت جام در جریان است که قسمتی از مرز ایران و افغانستان را به خود اختصاص می‌دهد. رودخانه جام از مجموعه ارتفاعات جنوب فریمان سرچشمه گرفته و پس از مشروب کردن دشت‌ها و زمین‌های کشاورزان، در نزدیکی دوآب، به هریرود می‌پیوندد.

رودخانه‌های شهرستان تربت حیدریه عبارتند از رود سالار، رودشور، شصت‌دره و رود ازغند. رود دائمی این شهرستان، رودخانه شصت‌دره می‌باشد که از کوه شصت دره سرچشمه می‌گیرد و در شمال کال‌شور، به گناباد می‌ریزد.

رودخانه‌های شهرستان چناران عبارتند از کشف رود، جمعاب، رادکان و گامکان.

رودخانه کشف رود یکی از مهم‌ترین رودهای استان است که از کوه‌های هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد و در شمال شرقی استان و دشت مشهد جاری است. این رود در ناحیه مرزی پل خاتون به هریرود می‌پیوندد و سرانجام با نام تجن، به ریگزارهای قره‌قوم در کشور ترکمنستان می‌ریزد.

رودخانه‌های شهرستان خواف عبارتند از کال سلامی، کال دره، کال فدک، خواجه یار و رودشور. مهم‌ترین رودخانه منطقه، رود کال خواجه یار است که از کوه سنگی سرچشمه گرفته و به کال روکوهه می‌ریزد.

رودخانه‌های شهرستان درگز عبارتند از رودخانه درونگر که از دامنه‌های شمالی هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از شمال درگز و آبیاری اراضی منطقه، به خاک کشور ترکمنستان وارد می‌شود. این رود از نوع رودخانه‌های فصلی استان می‌باشد. رودخانه زنگانلو یا شمسی خان نیز از رشته ارتفاعات هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد. رودخانه‌های کوچک دیگری نیز در منطقه وجود دارد از قبیل چهل‌میر و چرلق که میزان آب آن‌ها به اندازه آب رودخانه‌های درونگر و زنگانلو نیست.

رودخانه‌های شهرستان سبزوار عبارتند از رودخانه کال شور، رودخانه صفی‌آباد و رودخانه داورزن.

رود کال شور از کوه جغتای و دامنه‌های جنوبی بینالود سرچشمه گرفته و پس از عبور از جنوب سبزوار به دشت کویر می‌ریزد.

مهم‌ترین رودخانه شهرستان سرخس عبارت است از رودخانه هریرود که در تربت جام نیز جریان دارد و در سرخس به رود تجن معروف می‌باشد. این رودخانه از افغانستان سرچشمه گرفته و وارد مرز شرقی ایران می‌شود و مرز شرقی شهرستان سرخس را نیز تشکیل می‌دهد. سدّ دوستی (در مرز ایران و ترکمنستان) نیز در همین رودخانه در محل پل خاتون احداث شده است.

رودخانه تجن قبل از اسلام به نام رود «شهد» معروف بوده است. در خصوص این رودخانه در شاهنامه فردوسی چنین آمده است: «در موقع لشکرکشی ایرانیان از راه سرخس برای جنگ با تورانیان، سپاهیان ایران چند روزی برای رفع خستگی در سرخس توقف نمودند و افسران سپاه اوقات خود را به شکار ‌گذراندند. بعد از سرخس به جنگ با تورانیان پرداختند».

رودخانه‌های شهرستان فریمان عبارتند از:

رودخانه فریمان: این رودخانه از مجموعه ارتفاعات سمبا سرچشمه می‌گیرد.

رودخانه قلندرآباد: این رودخانه از کوه‌های جنوبی فریمان سرچشمه می‌گیرد و سیلاب آن به رودخانه سنگان جام یا جاجرود می‌ریزد.

رودخانه سنگ بست: این رودخانه از کوه‌های شمال غربی شهرستان فریمان و از ارتفاعات قطارالنگ و یال پلنگ و کمرزرد سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از دشت سنگ بست به رودخانه کشف رود می‌ریزد. نام دیگر این رودخانه، کال شور سنگ بست می‌باشد.

رودخانه کلاته منار: این رودخانه از ارتفاعات شرق حوضه آبخیز رودخانه کشف رود، ارتفاعات دال و رزمگاه سرچشمه گرفته و پس از عبور به رودخانه کشف رود می‌ریزد.

رودخانه براشک: این رودخانه از مجموعه ارتفاعات دوککی و کره سفید در شرقی‌ترین محدوده شهرستان فریمان سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور به رودخانه کشف‌ رود می‌ریزد.

مهم‌ترین رودخانه شهرستان قوچان عبارت است از رودخانه اترک که از شرق به غرب در جریان می‌باشد و زمین‌های زیادی را مشروب می‌سازد. شهرستان قوچان در قسمت شمالی استان خراسان رضوی، در حوضه آبریز دریای مازندران (اترک) واقع می‌باشد. رود اترک از کوه‌های هزار مسجد و آلاداغ و بینالود سرچشمه می‌گیرد. شاخه اصلی آن از ناحیه روستای عمارت قوچان به همراه رودخانه شیرین چای و سومبار که به آن می‌ریزد، می‌باشد و قسمتی از مرز ایران و جمهوری ترکمنستان را تشکیل می‌دهد و به دریای خزر می‌ریزد.

رودخانه‌های شهرستان کاشمر عبارتند از رود شش طراز که مهم‌ترین رودخانه منطقه می‌باشد و در ارتفاعات شمال کاشمر شکل گرفته و بعد از عبور از مناطق کوهستانی به حوضه آبریز کویر نمک فرو می‌رود. رودهای فصلی منطقه شامل کال سنگ نسو، کال دره کور، کال دره گرگ و کال شور می‌باشند.

تنها رودخانه اصلی و دائمی شهرستان گناباد، کال شور است که در حقیقت زه‌آب گناباد، خواف و تربت حیدریه می‌باشد. این رود دارای جهت شرقی- غربی است و طول آن 150 کیلومتر و عرض آن 4 تا 5 متر می‌باشد. این رودخانه در نهایت به کویر نمک در شمال بجستان می‌ریزد. آب این رودخانه قابل شرب و زراعت نیست و فقط از آن برای تهیه نمک استفاده می‌کنند.

چشمه‌های استان خراسان رضوی

چشمه آب جوی کریز:این چشمه طبیعی از ارتفاعات بینالود جاری است و در شهر دررود می باشد و در تمام طول سال آب دارد

چشمه سبز: منطقه چشمه سبز در فاصله 60 کیلومتری جنوب غربی مشهد و در دامنه کوه‌های بینالود واقع شده است.

چشمه گراب: این چشمه که از اماکن سیاحتی استان نیز محسوب می‌شود، در فاصله 50 کیلومتری جاده مشهد- نیشابور واقع شده است.

چشمه گیلاس یا گلسب: نام قدیمی این منطقه «گلسب» بوده و در فاصله 50 کیلومتری شمال غربی مشهد و حدود 21 کیلومتری غرب آرامگاه فردوسی واقع شده است.

چشمه شاهان گرماب: روستای شاهان گرماب و چشمه آب گرم آن در 63 کیلومتری شرق فریمان بر فراز تپه‌ای قرار دارد.

چشمه حضرت: در کنار بنای قدمگاه در شهرستان نیشابور، مکانی مشهور به چشمه حضرت است که به استناد روایات، آب این چشمه با دستان حضرت رضا (ع) از زمین جوشیده و اثرش تا به امروز باقی مانده است.

آب گرم شهر کهنه: چشمه‌سارهای موسوم به «آبگرم شهر کهنه» در 18 کیلومتری بخش غربی قوچان و به فاصله 6 کیلومتری از بنای آرامگاه امامزاده سلطان ابراهیم قرار دارد.

آبگرم معدنی کاریز: این پدیده طبیعی در حاشیه جاده آسفالته کریز به ریوش، در فاصله 15 کیلومتری شهر ریوش و به فاصله 3 کیلومتری روستای کریز واقع گردیده که دارای آبگرم معدنی با خاصیت‌های درمانی است.

آبشارهای استان خراسان رضوی

آبشار اخلمد: روستای اخلمد در 12 کیلومتری چناران و 2 کیلومتری روستای قدیمی اخلمد واقع شده است. این روستا در ناحیه‌ای کوهستانی قرار گرفته و دره‌ای زیبا و دیدنی دارد. به دلیل آن که جنس کوه‌های اخلمد از آهک می‌باشند، حفره‌های ژرف مدوری در زیر این آبشار به وجود آمده است. این دره دارای دیواره‌های صخره‌ با ارتفاع حدود 300-200 متر می‌باشد که یکی از بزرگ‌ترین مناطق برای ورزش مفرح سنگ‌نوردی در ایران می‌باشد. از دیواره‌های معروف آن می‌توان به دیوار سفید، الله اکبر، عقاب و ... نام برد. این دره دارای چندین آبشار می‌باشد که 4 آبشار آن دائمی و چندین آبشار فصلی می‌باشند. آبشار اخلمد حدود 40 متر ارتفاع دارد. برای رسیدن به اخلمد باید از جاده آسیایی، 17 کیلومتر به سمت شهرستان قوچان پیمود و پس از آن نیز با پیمودن 5/2 کیلومتر جاده آسفالته، دسترسی به اخلمد که از میان باغ‌ها و رودخانه می‌گذرد، به آبشار معروف آن رسید. گیلاس و سیب درختی این منطقه شهرت زیادی دارد. در ورودیِ دره اخلمد، بندی است که در زمان بایسنقر میرزای تیموری فرزند شاهرخ و حاکم توس در نیمه اول سده نهم ساخته شده است.

آبشار قره سو: آبشار قره‌سو در جنوب غربی شهرستان کلات نادری و در فاصله 5 کیلومتری آن و در یک کیلومتری جاده لایین از سمت کلات واقع شده است. طبیعت زیبا و آب و هوای ییلاقی، وجود آبشارهای بلند با دره‌های تنگ، موقعیت قره‌سو را ممتاز می‌کند. وجود هشت آبشار و چشمه‌های خنک، از عواملی هستند که مسافران را به خود جلب می‌کند. ارتفاع متوسط این منطقه از سطح دریا حدود 1190 متر می‌باشد. آبشارهای این منطقه به مصرف باغات و آب شرب اهالی در پایین دست می‌رسد. آنچه که این مکان و آبشارهای آن را زیباتر نموده است، دره‌های تنگ و پیچ در پیچ با دیواره‌هایی 90 درجه و سر به فلک کشیده می‌باشند. برای بالا رفتن از آبشار، نردبان‌های فلزی تعبیه شده است. هنگام بالا رفتن از آبشار، با توجه به فصل و میزان آب، گاهی نردبان درون آبشار قرار می‌گیرد (فصل بهار)، اما در مواقعی که آب کمتر می‌شود (فصل تابستان)، فقط سبب خیس شدن افراد می‌شود.

برای دسترسی به آبشار دو مسیر وجود دارد. یکی از شهر مشهد از طریق میدان امام حسین (ع) به سمت شهر کلات نادری که 145 کیلومتر است و 5 کیلومتر بعد از شهر کلات در حاشیه سمت چپ جاده، روستای قره‌سو واقع است. راه دوم دسترسی از طریق قوچان و درگز به کلات نادری به این صورت که از شهر قوچان مسیر 110 کیلومتری به شهر درگز و از آنجا مسیر 80 کیلومتری به سمت کلات طی شود ولی این مسیر بسیار پر پیچ و خم و دارای گردنه و سربالایی و سرازیری است. از این مسیر 5 کیلومتر مانده به شهر کلات، روستای قره‌سو قرار دارد. گمرک مرزی لطف‌آباد در 25 کیلومتری درگز و بر سر راه کلات نادری واقع شده است و دارای یک بازارچه کوچک مرزی است که خرید از آن خالی از لطف نیست. همچنین در مسیر درگز به کلات، 5 کیلومتر پس از روستای مرزی لطف‌آباد، امامزاده محمد بن جعفر صادق (ع) قرار دارد که دارای عمارتی باشکوه در نقطه صفر مرزی با کشور ترکمنستان است.

قره‌سو روستایی است که تمام المان‌های زیبای روستایی را در خود دارد. درون حیاط هر خانه‌ای، تنوری وجود دارد که زنان روستایی در آن نان‌هایی شیرین و گرد می‌پزند. می‌گویند در زمان نادر شاه، زنانی در اینجا نان می‌پختند و به صورت زنجیره انسانی دست به دست نان‌های داغ را تا عمارت خورشید حمل می‌کردند تا به دست شاهنشاه برسانند.

قره‌سو واژه‌ای ترکی است که به معنای آب سیاه می‌باشد. چون بستر و کف رودخانه را سنگ‌های سیاه پوشانده، وقتی آب روی آن‌ها حرکت می‌کند، مسیر رودخانه، سیاه دیده می‌شود. به خاطر آب شیرین و گوارای قره‌سو، نادر شاه با استفاده از توان مهندسین خود، آب این روستا را از طریق لوله‌کشی به مسافت 5 کیلومتر، جهت استفاده مردم کلات تا عمارت خورشید هدایت کرده بود.

آبشار رودمعجن: این آبشار چشم‌نواز در 48 کیلومتری غرب تربت حیدریه در بخش بایگ قرار دارد. ناحیه رودمعجن منطقه‌ای کوهستانی است و آبشار آن زیباترین مکان این منطقه به شمار می‌رود.

آبشار سراب: آبشار سراب در 12 کیلومتری جنوب شهرستان قوچان در دامنه ارتفاعات کوه سنگر و محمد بیک، واقع شده است که در نزد اهالی به «شارشار» معروف است.

آبشار اورتكند: آبشار اورتکند از جاذبه‌های گردشگری شهرستان کلات به شمار می‌رود. این آبشار نسبتاٌ مرتفع از میان کوه‌های سرسبز منطقه اورتکند به پایین سرازیر شده و چشم‌اندازی بدیع و شگرف در این ناحیه به وجود می‌آورد. منطقه اورتکند به دلیل داشتن ارتفاعات و ناهمواری‌های طبیعی همواره مورد علاقه کوهنوردان و ورزشکاران نیز بوده است. این مکان در 50 کیلومتری جاده مشهد به کلات واقع شده است.

آبشار آبگرم: آبشار آبگرم در کیلومتر 60 جاده مشهد به کلات در روستای آبگرم واقع شده است و دلیل آن وجود تعداد زیادی چشمه‌های آبگرم در این روستا می‌باشد. روستای آبگرم در حدود 70 کیلومتری شمال شرق مشهد قرار دارد و فاصله روستا تا آبشار حدود 6 کیلومتر است. ارتفاع این آبشار حدود 30 متر می‌باشد و ابتدای فصل بهار مناسب‌ترین زمان برای بازدید از این مکان زیبا می‌باشد.

دریاچه‌های استان خراسان رضوی

ویرایش

دریاچه بزنگان: دریاچه بزنگان یا کل بی‌بی، تنها دریاچه طبیعی در استان خراسان رضوی است که در 130 کیلومتری مشهد و 80 کیلومتری شهرستان سرخس و در جنوب رشته کوه‌های هزار مسجد قرار دارد. وسعت این دریاچه حدود 80 هکتار است و عمیق‌ترین نقطه آن 12 متر می‌باشد. آب دریاچه از بارندگی‌های سالانه و چشمه‌های کوچک منطقه بزنگان تأمین می‌شود. این دریاچه در فصول مختلف سال، محل تجمع پرندگان مهاجر و محل پرورش ماهی قزل‌آلا می‌باشد. ماهی بومی این دریاچه، از نوع شیرماهی است که در دیگر رودخانه‌های استان زیست می‌نمایند. دریاچه بزنگان دارای ویژگی‌های خاص و از اهمیت علمی و تحقیقاتی بالایی برخوردار است که همه ساله در فصل‌های پاییز و زمستان و اوایل بهار، زیستگاه بسیار مناسبی جهت زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی می‌باشد. ارتفاع این دریاچه از سطح دریا 850 متر است و به لحاظ آب و هوایی، در ناحیه‌ای معتدل با بارش کم قرار گرفته است بنابراین از اوایل خرداد تا شهریور، آب و هوا خشک و خیلی گرم است. طعم آب کمی تلخ و شورمزه است. این دریاچه به عنوان یکی از منابع آب سطحی شهرستان سرخس می‌باشد که گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند.

به منظور بهره‌گیری بهینه از منابع آبی استان، سدهایی ساخته شده است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از سد کارده و سد طرق در شهرستان مشهد و سد شهید یعقوبی در شهرستان تربت حیدریه و سد دوستی در مرز ایران و ترکمنستان.

سد کارده: این سد در فاصله 40 کیلومتری شمال مشهد و از کیلومتر 16 جاده کلات به سمت چپ منشعب می‌گردد. سد از نوع بتنی دو قوسی متقارن مخزن و متشکل از 15 بلوک 10 متری با ارتفاع 67 متر از پی و حجم 32 هزار مترمکعب بتن‌ریزی می‌باشد. حجم آب آن معادل 36 میلیون مترمکعب می‌باشد. رودخانه کارده با آب دائمی و مناظر زیبای کوهستانی و مجموعه تفریحی دنیای آبی در ساحل سد، یکی از بهترین تفریحگاه‌های خوش آب و هوای مشهد می‌باشد .

سد طرق: این سد در 14 کیلومتری جنوب شرقی مشهد بر روی رودخانه طرق و در نزدیکی بند قدیم طرق قرار دارد. سد طرق از نوع بتنی با دو قوس متقارن متشکل از 22 بلوک به عرض 14 متر است. ارتفاع سد از پی 81 متر و طول تاج آن 222 متر است. بنای اولیه این بند متعلق به دوره تیموری است.

سد دوستی: این سد در مرز ایران و ترکمنستان بر روی رودخانه مرزی هریرود در 75 کیلومتری شهرستان سرخس در شمال شرق خراسان رضوی احداث شده است. این سد از نوع خاکی با هسته رسی به ارتفاع 78 متر، طول تاج 655 و عرض تاج 15 متر می‌باشد. مخزن این سد دارای گنجایش 1250 میلیون مترمکعب می‌باشد. این سد با همکاری مشترک ایران و ترکمنستان ساخته شده و عملیات اجرایی ساخت آن در سال 1379 آغاز و در فروردین سال 1384 به بهره‌برداری رسید. نام سد بر اساس مفهوم دوستی و مودت، به نام «دوستی» انتخاب شده است.

وسعت زیاد استان خراسان رضوی و عواملی مانند وجود رشته كوه‌های مرتفع و نزدیکی به مناطق كويری در غرب و جنوب غربی، دوری از دريا و وزش بادهای مختلف، موجب گوناگونی آب و هوا در مناطق مختلف این استان گرديده است.

بر اساس مطالعات انجام گرفته، اين سرزمين به سه منطقه آب و هوايی در شمال، مركز و جنوب تقسيم می‌شود.

شمال استان به طور كلی دارای شرايط آب و هوايی معتدل و سرد كوهستانی است. اين منطقه حاصلخيزترين و متراكم‌ترين بخش استان از نظر جمعيت، فعاليت‌های اقتصادی و امكانات زيربنايی است و شامل شهرستان‌های قوچان، مشهد، درگز، چناران و سرخس می‌باشد. بيشتر جمعيت و امكانات اقتصادی و زيربنايی اين منطقه، در اطراف مشهد و در محور مشهد- قوچان قرار دارد.

منطقه مركزی استان شامل شهرستان‌های سبزوار، نيشابور، تربت حيدريه، كاشمر، تربت جام، تايباد و خواف است. اين منطقه دارای آب و هوای نيمه صحرايی ملايم بوده و فعاليت اصلی اقتصادی آن كشاورزی است كه در دشت‌های وسيع دامنه‌های جنوبی بينالود تا كوير نمک و مناطق كويری مرز افغانستان انجام می‌شود. اين دشت‌ها از نظر آب و هوايی جزو مناطق خشک و نيمه خشک محسوب می‌شوند و ميزان بارندگی در آن‌ها بين 200 تا 250 ميلی‌متر در سال است.

جنوب استان دارای آب و هوای خشک و نيمه صحرايی است. اين منطقه از شهرستان‌های گناباد و بجستان تشكيل شده است.

به طور کلی تنوع آب و هوايی استان عبارت است از:

* آب و هوای سرد كوهستانی و نيمه صحرايی سرد در شمال و شمال غرب

* آب و هوای معتدل كوهستانی در مناطقی از شمال و شمال غرب و مركز

* آب و هوای نيمه صحرايی ملايم در شمال شرق، مركز و مناطقی از غرب و نيز مناطق كوهستانی جنوب

* آب و هوای گرم صحرايی فراگير مناطق مركزی به طرف جنوب و جنوب غرب

بررسی وضعيت بارندگی استان نشانگر اين است كه در بيش از 90% استان توزيع مكانی و زمانی بارش‌ها و پراكندگی آن‌ها يكنواخت و مشابه نيست. ميزان ريزش‌های جوی به صورت باران و برف در 15% مساحت استان (نواحی شمال و شمال غربی) آن نسبتاً زياد است. ميانگين بارندگی سالانه اين ناحيه بین 300 تا400 ميلی‌متر تغيير می‌كند ولی در مناطق جنوبی، شرقی و مركزی، ميزان بارندگی کاهش چشمگیری می‌یابد و به حدود 150 ميلی‌متر می‌رسد.

اقلیم متنوع در استان خراسان رضوی، زمینه‌ساز شکل‌گیری پدیده‌های طبیعی گوناگون در این استان گردیده و جلوه‌های دلپذیر و پرغنایی را در این سرزمین پدید آورده است.

در خراسان رضوی از دره‌های سرسبز با هوای خنک، پوشش گیاهی پایدار، چشمه‌سارهای پرآب، در پناه قله‌های پر برف و یخچال‌های طبیعی دیرینه سال گرفته، تا دشت‌های حاصلخیز و کویرهای خشک و نمکزارهای وسیع را می‌توان مشاهده کرد. این گوناگونی در اقلیم و ساخت‌های طبیعی، سبب شده است که در این استان انواع گیاهان از درختان نیمه گرمسیری همچون انار و انجیر و پسته گرفته تا گیاهان سردسیری همچون ریواس پرورش یابد و محصولات مختلف همچون زعفران و محصولات جالیزی ممتاز، در مزارع وسیع و در حجم زیاد، قابل کشت باشد. استان خراسان رضوی جزئی از ناحیه رویشی ایرانی- تورانی است و آنچه امروزه از پوشش گیاهی خراسان رضوی در 100 منبع مختلف ثبت شده، نشان می‌دهد که این سرزمین در گستره خود، 2482 گونه گیاهی از 585 جنس و 115 خانواده را جای داده است. بیشترین تعداد گونه‌ها مربوط به خانواده آفتابگردان با 303 گونه است و پس از آن گندمیان با 180 و تیره نعناع با 122 گونه بیشترین تعداد گونه‌ها را در استان دارند. این استان سرزمین گون، کما، دِرمَنه، کتیرا و رویشگاه هزار گونه گیاهی ارزشمند است. از مهم‌ترین گیاهان این سرزمین می‌توان گون، کلاه میرحسن، چوبک، اشنیان، اسپرس و همچنین ارس، بنه، گز، زرشک و رز ایرانی را نام برد. برخی گیاهان با ارزش غذایی و دارویی مثل آنخ، آویشن، زیره و باریجه به دلیل چرای بیش از حد و تخریب مراتع در حال انقراض و نابودی می‌باشند.

بر اساس گزارشات، غنی‌ترین پوشش گیاهی در شهرستان‌های قوچان و درگز بوده و شهرستان‌های خواف، گناباد و مه‌ولات دارای ضعیف‌ترین پوشش گیاهی می‌باشند.

در ارتفاعات این سرزمین گیاهانی مثل کلاه میرحسن، چوبک، اسپرس خاردار، سریش، بروموس، آگروپیرون و زلف پیرزن بیشتر از سایر گیاهان به چشم می‌آید. دشت‌های جنوب استان نیز رویشگاه انواع شورها، آتریپلکس، کوشیا، اشنیان، چرخه، عجوه، آفتاب پرست، گل حسرت، انواع لاله و اسکنبیل است.

جوامع جنگلی استان خراسان رضوی جزو مناطق رويشی (ايرانی– تورانی) هستند و به صورت نقاط پراكنده و كم وسعت در مناطق مختلف استان قرار دارند. قسمت اعظم جوامع جنگلی خراسان رضوی به دليل بهره‌برداری بی‌رويه در طول سال‌های گذشته، تُنُک شده و به صورت مخروبه درآمده‌اند. مهم‌ترين جوامع جنگلی استان عبارتند از:

* اُرس؛ در ارتفاعات هزار مسجد و بينالود يافت می‌شود.

* پسته؛ به صورت نقاط كم وسعت از شمال تا شمال شرق استان پراكنده شده است.

* بنه و بادامشک؛ عمدتاً در ارتفاعات مركزی و جنوبی استان يافت می‌شوند.

* جنگل‌های بيابانی؛ شامل گونه‌هايی از تاغ و گز و قيچ كه در نواحی بيابانی غرب و جنوب استان ديده می‌شوند.

علاوه بر جوامع ذكر شده، در مناطقی از استان مانند طرقبه در مشهد، درختچه ارغوان و پده در سرخس به صورت پراكنده ديده می‌شود.

مراتع بخش اعظم پوشش گياهی استان خراسان رضوی را تشكيل می‌دهند و فراورده‌های فرعی زيادي از آن‌ها برداشت می‌شود. مراتع استان خراسان رضوی به گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند.

1- مراتع خوب واقع در نواحی سرخس، هزار مسجد و بينالود

2- مراتع متوسط واقع در ساير نقاط شمالی استان

3- مراتع فقير واقع در شرق، جنوب و جنوب غرب استان

4- مراتع خيلی فقير واقع در جنوب و غرب استان (كه اغلب قابل بهره‌برداری نيستند)

از مراتع استان علاوه بر علوفه‌های مرتعی، گياهان دارويی، خوراكی و صنعتی زيادی به دست می‌آيد.

د.

مناطق بکر وزیبا مشهد

دشت‌های استان خراسان رضوی

رودخانه‌های استان خراسان رضوی

چشمه‌های استان خراسان رضوی

آبشارهای استان خراسان رضوی

دریاچه‌های استان خراسان رضوی

مطالب مشابه :

مناطق شهرداری مشهد

نیروی انسانی مناطق شهرداری مشهد

منطقه نمونه گردشگری سپاد

افتتاح سه تقاطع تا پایان سال ، پارک های موضوعی ، مسیر شارستان

تیم کشتی نونهالان شهرداری منطقه 11 قهرمان نونهالان مشهد شد

بازدید دو ساعته جناب مهندس پژمان شهردار مشهد از روند اجرایی پروژه فرهنگ سرای امام رضا (ع)

مصاحبه جناب مهندس صحابی شهردارمنطقه11مشهد باروزنامه همشهری

بازدید از مناطق دیدنی مشهد در روزطبیعت (13فروردین)

مناطق بکر وزیبا مشهد

مناطق شهرداری مشهد