گزارش کارآموزی در عرصه بهداشت محیط- بیمارستان و تصفیه خانه آب و فاضلاب

بعد آن را به مدت یک ساعت در کوره 105- 103 درجه سانتی گراد قرار داده، سپس به مدت 15 دقیقه در دسیکاتور برای خنک کردن می گذاریم و آن را وزن می کنیم.

در ادامه 25 سی سی از نمونه را در کوره و دسیکاتور با شرایط دمایی و زمانی قبل گذاشته و وزن آن را اندازه گیری می کنیم و با استفاده از فرمول زیر مقدار TSS یا کل جامدات معلق را بدست می آوریم. TSS = (w2-w1) × 40000

آزمایش میکروبی

برای آزمایش آب نیاز به محیط کشت داریم که محیط هائی که دارای مواد آلی و معدنی مورد نیاز باکتری جهت رشد باکتری می باشند . هر محیط کشت مخصوص یک باکتری است که در آن رشد می کند . بعضی از محیط های کشت عمومی اند و مخصوص تمام باکتری ها و برخی نیز اختصاصی می باشند که مخصوص یک نوع باکتری یا میکروارگانیسم اند . مثلاً در محیط کشت لاکتوز براث اکثراً کلی فرمها رشد می کنند ولی در محیط کشت EC براث فقط اشرشیاکلای رشد می کند . محیط های کشت دارای تاریخ مصرف بوده و بعد از آن تاریخ مصرف نبایست مصرف شوند .محیط های کشت به دو صورت پودر و گرانول می باشند. محیط های کشت باید در محیطهای خنک ، دور از رطوبت و نور مستقیم آفتاب نگهداری شوند و درب آنها پس از مصرف محکم بسته شوند . از بین محیط های کشت گرانول بهتر از پودر است. چون پودر به دلیل اینکه ریز است می تواند باعث تولید گرد و غبار شده و ممکن است در بعضی افراد ایجاد آلرژی کند ، همچنین محیط کشت گرانول بدلیل درشت بودن ذرات رطوبت کمتری بخود می گیرد و در نتیجه دیرتر خراب می شود .

طرز تهیه : مقدار مشخصی از پودر را که روی آن درج شده در یک لیتر آب حل می کنیم سپس حرارت می دهیم تا بخار از سطح آن متصاعد شود شود و محیط کشت شفاف شود پس از خنک شدن آنرا در داخل لوله های آزمایش که محتوی لوله درهام می باشند می ریزیم . درب لوله ها را بوسیله پنبه مسدود می کنیم سپس اتوکلاو می کنیم . استاندارد اتوکلاو دمای 121'C و فشار15 psi و زمان 15-20 min می باشد . پس از اتوکلاو محیط های کشت را در داخل یخچال تا زمان آزمایش قرار می دهیم .

1- لاکتوز براث: به دو صورت است

آ) لاکتوز براث ضعیف :

13 گرم از محیط کشت را در یک لیتر آب مقطر حل کرده پس از حرارت به لوله های درهام دار اضافه می کنیم سپس اتوکلاو نموده در داخل یخچال قرار می دهیم

ب) لاکتوز براث قوی :

مقدار 26 گرم از محیط کشت را در یک لیتر آب مقطر حل کرده و پس از حرارت به لوله های درهام دار اضافه می کنیم و بعد از اتوکلاو در داخل یخچال می گذاریم .

2- برلیانت گرین : مقدار 40 گرم از محیط کشت را مثل محیط کشت لاکتوز براث تهیه می کنیم .

3- EC براث :

آ) EC براث ضعیف : مقدار 37 گرم از محیط کشت را برداشته و بقیه مراحل مثل لاکتوز براث است ب) EC براث قوی: مقدار 74گرم از محیط کشت را به روش لاکتوز براث تهیه می کنیم.

همواره باید توجه داشته باشیم که بر روی محیط کشت رقت ضعیف نوشته می شود.

مدت نگهداری محیط کشت در داخل یخچال بستگی به طرز تهیه ، شرایط استریل ، محکم بودن

درب لوله ها ، درجه حرارت یخچال می تواند تا دو هفته باشد .

مرا حل آزمایشات آب از نظر میکروبی :

در این آزمایش که بصورت 15 لوله ای صورت گرفت مراحل آن بصورت زیر است:

1- مرحله احتمالی : در این مرحله از محیط کشت لاکتوز براث با دو رقت ضعیف و قوی استفاده می کنیم بدین ترتیب که پنج لوله لاکتوز براث قوی و ده لوله لاکتوز براث ضعیف را به ترتیب در یک جا لوله قرار می دهیم . در پنج لوله اول که لاکتوز براث قوی است به میزان 10cc از نمونه آب را اضافه می کنیم ، در پنج لوله دوم که لاکتوز براث ضعیف است به میزان 1cc و در پنج لوله سوم که آن هم لاکتوز براث ضعیف است به میزان 0.1cc از نمونه آب را اضافه می کنیم . بعد از آن لوله ها را بهم زده در داخل انکوباتور 35.5 – 37 درجه به مدت 24 -48 ساعت قرار می دهیم در این مرحله احتمال وجود باکتری ها بررسی می شوند و با واحد MPN در هر 100 میلی لیتر گزارش می شود .

2- مرحله تاییدی :

در این مرحله از محیط کشت برلیانت گرین و ECبراث استفاده می شود . بدین ترتیب که از نمونه های مثبت مرحله اول ( لوله های گاز دار ) به وسیله آنس یالوپ از محیط کشت لاکتوز براث به این دو محیط انتقال می دهیم . لوله برلیانت را در داخل انکو باتور و ECبراث را در داخل بنماری 44.5 درجه قرار می دهیم . پس از 24 ساعت نتایج را بررسی می کنیم . اگر هر دو لوله منفی بودند یعنی آب مشکلی نداشته و مرحله اول که مثبت شده بود باکتری های دیگری غیر از کلی فرم بوده اند و آب قابل شرب است ولی اگر لوله برلیانت مثبت و لوله EC منفی باشد آب دارای کلی فرم بوده و میزان MPN

گزارش می شود ولی از نظر کلی فرم مدفوعی ( اشرشیاکلی) منفی است و در صورتی که آب کلرینه

شود قابل شرب خواهد بود . اگر هر دو لوله برلیانت و EC مثبت باشند آب علاوه بر کلی فرم دارای

E.Coli نیز می باشد و آب غیر قابل شرب است.

3- مرحله تکمیلی :

در این مرحله از نمونه های مثبت به محیط کشت نوترین آگار انتقال می دهیم ، از کلنی های رشد کرده بر روی نوترین آگار یک لام تهیه می کنیم سپس رنگ آمیزی گرم را روی آن انجام می دهیم و زیر میکروسکوپ باکتری های گرم منفی را مشاهده می کنیم .

آموزش دهنده:

مهندس کرمی

مقدمه :

آب آشامیدنی آب گوارایی است که عوامل فیزیکی، شیمیایی وبیولوژیکی آن درحداستانداردهای مصوب باشد و مصرف آن عارضه سویی در کوتاه مدت و دراز مدت در انسان ایجاد نکند از این لحاظ آلودگی آب عبارتست از تغییر مواد محلول یا معلق یا تغییر درجه حرارت و دیگر خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آب در حدی که آن را برای مصرفی که برای آن مقرر است مضر یا غیر مفید سازد.

شرح کار :

توضیحات ارائه شده در مورد کنترل کیفی آب و نمونه برداری از آن:

اهمیت کنترل کیفی آب:

1- آب ميتواند عامل انتقال بسياري ازبيماريها باشد.

2- %80 بیماریهای جهان ناشی از آبهای آلوده شده است.

3- اهمیت آب در تولید محصولات گیاهی غیر قابل انکار است

هدف از کنترل آب آشامیدنی:

1- كشف به موقع هر گونه تغييردر كيفيت آب آشاميدنی.

2- تشخیص آبهایی که در سیستم آبرسانی از کیفیف استاندارد مورد نظر برخوردار نیستند.

3- تشخیص نقاط یا مناطق آلوده (در صورت وجود) بخصوص در مواقع اپیدمی.

4- تعيين دامنه تاثيرآب هاي آلوده اي كه به منابع آب آشاميدني افزوده مي شود.

5- تعيين ميزان آلودگي در آب.

6- ارزيابي ميزان تاثير اقداماتي كه درجهت بهبود كيفيت انجام مي گيرد .

7 - تدوين guide line يا استاندارد براي آب با مصارف مختلف بهداشتي.

8- تدوین ضوابط و مقررات در زمینه کیفیت و کمیت آب آشامیدنی.

9- اقدامات هشدار دهنده در مواقع ضروری.

10- اقدامات کنترلی برای رفع و یا پیشگیری از آلودگی آب آشامیدنی.

آیین نامه جلوگیری از آلودگی آب مصوب 18/2/1373

ماده دو: اقدام به هر عملی که موجبات آلودگی آب را فراهم نماید ممنوع است.

در ماده چهارده این قانون: تخلیه و پخش فاضلاب یا هر نوع ماده آلوده کننده از

منابع متفرقه به آبهای پذیرنده به میزان بیش از حد استاندارد ممنوع است

شاخص آلودگی بیولوژیکی آب:

در حال حاضر گروه کلی فرم به عنوان شاخص آلودگی میکروبی آب محسوب می شوند و دراین میان E.Coli به عنوان شاخص آلودگی مدفوعی آب می باشد.

وظايف بهداشت محيط در رابطه با كنترل كيفيت آب آشاميدني:

نمونه برداري مستمر از آب آشاميدني شبكه هاي لوله كشي، منابع، مخازن ذخيره آب شهرها و تصفيه خانه هاي آب (براساس جدول ارائه شده).

نمونه برداري ميكروبي از منابع، مخازن و شبكه هاي لوله كشي آب آشاميدني كليه روستاهاي تابعه

شهرستان (حداقل يك نمونه درماه).

حداکثر فواصل زمانی جهت نمونه گیری از آب شبکه برای انجام آزمایشات باکتریولوژی:

*تعدادجمعیت مصرف کننده از شبکه*	*حداقل تعداد نمونه گیری در هرماه*
کمتر از 5000 نفر	یک نمونه
100000-5000 نفر	یک نمونه به ازای هر 5000 نفر جمعیت که توسط شبکه پوشش می شود
بیشتر از 100000 نفر	یک نمونه به ازای هر 10000 نفر،که توسط شبکه پوشش می شود

جمعیت	تعداد موارد سنجش کلر باقیمانده آزاد
تا 10000	1تا2
10000 تا50000	3 تا 5
50000 تا100000	6تا10
100000تا500000	11تا15
بیش از 500000	بازاهر 100000 نفر یک نمونه +15

تعدادموارد سنجش روزانه کلر باقیمانده در شبکه آب آشامیدنی بر حسب جمعیت :

نمونه برداري شيميايي:

- از كليه منابع آب و شبكه هاي لوله كشي آب شهري (سالي يك نمونه).

- در مورد روستاهاي تابعه (سالي يك نمونه و اولويت با روستاهايي است كه در سه سال اخير بدليل كثرت روستاهاي تابعه امكان نمونه برداري نبوده است).

- لازم به يادآوري است كه منابع آبي جديد و يا در مواردي كه ضرورت دارد خارج از برنامه نمونه

برداري گردد، مستثني ميباشد.

- مشخصات كامل نمونه بر روي فرم مخصوص درج شده و بر روي ظرف نمونه برداري الصاق

گردد.

- مقدار نمونه آب بايد كافي باشد.

- در ارسال نمونه ها مدت زمان رعايت گردد و نمونه بايد تا 24 ساعت به آزمايشگاه تحويل داده

شود.

- نمونه هاي اختصاصي نيز بايد داراي مشخصات كامل بوده وقبلا با آزمایشگاه هماهنگ شده باشد.

شاخصهای کیفی:

شاخصهایی که نشان دهنده وضعیت بهداشت آب و فاضلاب یک منطقه می باشد(روستا، شهرستان، استان و کشور)؛ مانند دسترسی به آب آشامیدنی و دسترسی به امکانات دفع بهداشتی فاضلاب.

بهبود این شاخصها نیاز به هماهنگیهای برون بخشی دارد.

ارتباط مستقیم با عملکرد بهداشت محیط ندارد.

در شاخصهای موجود نقاط شهری همچنین مسئله جمع آوری و دفع فاضلاب دیده نشده است.

شاخصهای عملکردی:

• نشان دهنده نحوه عملکرد فعالیتهای انجام شده است.

• در حال حاضراین شاخصها تبیین نشده اند.

• نیاز به این شاخصها وجود دارد تا بوسیله آن فعالیتها ارزیابی شده و نقاط قوت و ضعف مشخص شود.

آب خواص مهمی دارد که در زندگی ما بسیار با ارزشند. از جمله:

- حلال بسیار خوبی است.

- چگالی بالایی دارد و جالب این که وقتی یخ می‌زند یا حرارت می‌بیند، چگالی آن کاهش می‌یابد.

- گرمای تبخیر آب بالاست. یعنی برای تبدیل مقدار کمی آب به بخار، گرمای زیادی لازم است. این

خاصیت برای بدن ما بسیار با اهمیت می‌باشد. گرمای اضافی بدن با تبخیر تنها مقدار کمی از آب بدن از طریق منافذ پوست تعریق کاسته می‌شود.

آب مواد مختلف از جمله شکر و نمک را براحتی در خود حل می‌کند. بسیاری از واکنش های شیمیایی تنها در حضور آب انجام می‌شوند. البته پاره ای مواد با آب مخلوط نمی‌شوند، مثل لیپیدها و دیگر مواد هیدرات کربن‌دار. غشاء سلولی که حاوی لیپیدها و پروتئین است، از این خاصیت آب سود جسته و تعاملات محتویات سلولی با مواد شیمیایی خارج سلول را بدقت تحت کنترل دارد.

آب‌های آشامیدنی را از چشمه ها ، قنات ها و یا چاه ها استخراج می‌کنند. بنابراین ، برای تولید بیشتر آب ، می‌توان چاه‌های بیشتری ساخت. باران و دریا هم از دیگر منابع آبی هستند که البته به عنوان آب آشامیدنی مناسب نیستند. این گونه آب‌ها را باید تصفیه نمود. روش های معروف تصفیه آب ، تقطیر و جوشاندن می‌باشند.

تعریف آلودگی آب :

در سال 1969 برای آلودگی آب تعریفی ارائه داد: آلودگی آب عبارت است از افزایش مقدارهر معرف اعم از شیمیایی ، فیزیکی یا بیولوژیکی که موجب تغییر خواص و نقش اساسی آن در مصارف ویژه‌اش شود.

عوامل آلوده کننده آب :

آب یکی از مهمترین و بنیادی‌ترین عامل حیات موجودات زنده است از این نظر جلوگیری از آلودگی آب نیز به همان نسبت مهم و مورد توجه می‌باشد عوامل آلوده کننده آب بسیار گوناگون‌اند و می‌توانند هم منابع آبهای زیرزمینی و هم آبهای سطحی را آلوده کنند.

شرح کار :

شناسائی وسایل :

1- اتوکلاو : یک وسیله جهت استریل کردن وسایل آزمایش که اساس کار آن بر حسب دما و فشار

است . ( فشار 15 psi و دمای 121درجه به مدت 15 تا 20 دقیقه )

2- فور : برای استریل وسایل شیشه ای و غیر شیشه ای می باشد تفاوت آن با اتوکلاو در نوع گرما

است که در اتوکلاو حرارت مرطوب و در فور حرارت خشک است .

3- انکوباتور یا اتو : در دمای 5/35 .درجه به مدت 24 تا 48 ساعت جهت رشد میکروبها .

4-بنماری : برای کشت باکتریها با این تفاوت که همراه با دمای بالا و بخار است . دمای آن 5/44 درجه می باشد. بخار برای رشد E.coi مناسب است .

5-ترازو : برای وزن کردن محیط کشت.

6-میکروسکوپ: جهت مشاهده باکتری ها .

7-آنس یالوپ : دو نوع است: 1- سر گرد : برای آزمایش میکروبی آب 2- سر توپی برای محیط کشت جامد.

8- آب مقطر گیری : برای تهیه محیط کشت .

9-یخچال : جهت نگهداری محیط کشت

اتوکلاو :

دارای یک فشار سنج ، یک شیر خروجی بخار و یک شیر خروجی بخار در پائین ، همچنین دارای

یک سوپاپ اطمینان که برای کنترل فشار است هر وقت فشار خیلی بالا رفت سوپاپ اتوماتیک از آن

جلوگیری می کند .در داخل اتوکلاو همواره آب است که برای تخلیه این آب از شیر خروجی آب استفاده می شود همچنین در داخل آن ایلیمنت هست که که همواره باید در داخل آب باشد . اتوکلاو دارای یک دکمه روشن و خاموش و یک دکمه گرم شدن که تا زمانی که دما به 121 درجه نرسیده روشن می ماند و بعد از اینکه دما به 121 درجه رسید دکمه سترون روشن می شود و در نهایت بعد از اینکه مدت زمان 20 دقیقه تمام شد دکمه پایان عمل کرده و کار پایان می یابد ..

آزمایش روی آب :

1- آزمایش میکروبی

1- لاکتوز براث: به دو صورت است

آ) لاکتوز براث ضعیف :

ب) لاکتوز براث قوی :

2- برلیانت گرین : مقدار 40 گرم از محیط کشت را مثل محیط کشت لاکتوز براث تهیه می کنیم .

3- EC براث :

همواره باید توجه داشته باشیم که بر روی محیط کشت رقت ضعیف نوشته می شود.

مدت نگهداری محیط کشت در داخل یخچال بستگی به طرز تهیه ، شرایط استریل ، محکم بودن

درب لوله ها ، درجه حرارت یخچال می تواند تا دو هفته باشد .

مرا حل آزمایشات آب از نظر میکروبی :

1- مرحله احتمالی : در این مرحله از محیط کشت لاکتوز براث با دو رقت ضعیف و قوی استفاده می کنیم بدین ترتیب که سه لوله لاکتوز براث قوی و شش لوله لاکتوز براث ضعیف را به ترتیب در یک جا لوله قرار می دهیم . در سه لوله اول که لاکتوز براث قوی است به میزان 10cc از نمونه آب را اضافه می کنیم ، در سه لوله دوم که لاکتوز براث ضعیف است به میزان 1cc و در سه لوله سوم که آن هم لاکتوز براث ضعیف است به میزان 0.1cc از نمونه آب را اضافه می کنیم . بعد از آن لوله ها را بهم

زده در داخل انکوباتور 35.5 – 37 درجه به مدت 24 -48 ساعت قرار می دهیم در این مرحله احتمال

وجود باکتری ها بررسی می شوند و با واحد MPN در هر 100 میلی لیتر گزارش می شود .

2- مرحله تاییدی :

گزارش می شود ولی از نظر کلی فرم مدفوعی ( اشرشیاکلی) منفی است و در صورتی که آب کلرینه

شود قابل شرب خواهد بود . اگر هر دو لوله برلیانت و EC مثبت باشند آب علاوه بر کلی فرم دارای

E.Coli نیز می باشد و آب غیر قابل شرب است.

3- مرحله تکمیلی :

گروه آموزش دهنده:

مهندس بازیار

مهندس صفایی

بيمارستان نهادي است بسيار ضروري كه براي تداوم حيات و حفظ جان انسانها و بازگشت به تندرستي به تدريج در زندگي انسانها پديدار گشته و همراه با تكامل علوم و فنون و مهارتها ، پس از گذشت ساليان دراز به شكل امروزي درآمده است. كه در جوامع مختلف نيز با توجه به وضعيت اقتصادي آن جامعه و انتظارات گيرندگان خدمات ، شاهد تفاوت هاي فراواني در بين بيمارستانها مي باشيم و نكته قابل توجه اينكه در هر بيمارستاني در صورت عدم رعايت موازين بهداشتي ، انواع عفونتهاي نازوكوميال noso comial ( در زبان يوناني noso به معناي » بيماري « وcomeion به معناي

»مراقبت « است ) شيوع پيدا مي كنند . بنا به تحقيقات بعمل آمده در آمريكا ،‌ حدود5% بيماران

بستري شده در بيمارستانها به عفونت بيمارستاني مبتلا مي شوند كه اين امر بطور متوسط مدت زمان

بستري آنها را 7-5 روز افزايش مي دهد كه در نتيجه حدود 750دلار هزينه درمان افزايش مي يابد .

اين در حالي است كه جهت كنترل عفونتهاي بيمارستاني فقط به 5% اين هزينه نياز است . ازاين جا به

صرفه بودن اقدامات كنترل عفونت بيمارستان مشخص مي شود .

بهداشت محيط بيمارستان شامل كليه اقداماتي است كه از انتقال عوامل بيماريزاي محيط خارج به داخل

بيمارستان و بالعكس جلوگيري مي كند . در اين راستا عوامل محيطي همچون آب ، فاضلاب ، ‌زباله ،‌هوا، غذا و ... بايد به نحوي كنترل شوند تا علاوه بر ايجاد محيطي سالم و بهداشتي ،‌ به بهبود بيماران نيز كمك نمايد.

با توجه به تعريف بهداشت محيط و مسئوليت فردي در برابر سلامت افراد جامعه ، ‌رعايت مسائل بهداشتي در محيط كار بيمارستاني از اهميت ويژه اي برخوردار مي گردد.

از اين رو بهداشت محيط بيمارستانها رابطه مستقيمي با ميزان شيوع عفونتهاي بيمارستاني داشته كه

رعايت اين امر به عهده بخش خدمات و نيز پرسنل شاغل مي باشد. با توجه به واگذاري خدمات به بخش خصوصي و پايين بودن سطح آگاهي افراد به كار گمارده شده نسبت به خطرات كاري موجود در راستاي كاهش عفونتهاي بيمارستاني آموزش از جايگاه ويژه اي برخوردار مي گردد.

پس بطور کلی می توان نوشت :

تعریف بیمارستان

بیمارستان نهادی است برای تیمارداری و درمان بیماران که در آن انجام مراقبت و درمان از سوی

پزشکان،جراحان، پرستاران، متخصصان و دیگر افراد انجام می‌گیرد

تعریف بهداشت محیط بیمارستان :

مجموعه فعالیتهایی است که در جهت بهبود وضعیت و سالم سازی محیط ان انجام میگیرد بطوریکه عوامل بیماریزای خارجی نتوانند در این محیط گسترش و شیوع پیدا کنند .

رعایت بهداشت محیط در بیمارستان نه تنها تامین کننده رفاه جسمی و روانی است بلکه کنترل کننده کانون تمرکز عفونت های بیمارستانی خواهد بود .

نقش مدیریت اطلاعات بهداشتی در مدیریت بیمارستان:

منبع تمام فعالیت های مدیریت، اطلاعات است. اطلاعات جریان حیاتی فرآیند برنامه ریزی است. امروزه اطلاعات به عنوان یكی از مهمترین منابع قدرت در جهان مطرح می باشد. مدیران بدون داشتن اطلاعات كامل در مورد یك موضوع قادر به تصمیم گیری موثر نخواهند بود.

فن آوری اطلاعات در سال های اخیر به واسطه رشد و گسترش روز افزون و بكارگیری امكانات رایانه ای و انتقال داده ها و ایجاد شبكه های جهان گستر مانند اینترنت اطلاعات ارزشمند و خدمات متنوع، محیط های تبادل اطلاعات را به شدت دچار تغییر كرده است.

در بخش بهداشت نیز استفاده از سیستم های اطلاعاتی كارآمد برای تحقق اهداف كارآیی ، اثربخشی و كیفیت خدمات و نیز رضامندی مراجعین ضروررتی انكار ناپذیر بشمار می رود.در عصر تكنولوژی اطلاعات و اطلاع رسانی، مدارك پزشكی بعنوان مهم ترین ،غنی ترین و واقعی ترین منابع اطلاع رسانی پزشكی و بهداشتی است زیرا مبتنی بر واقعیات علم پزشكی است. مدیریت اطلاعات بهداشتی عبارت از توسعه ، اجراء،‌ نگهداری،‌و مدیریت سیستم ها به منظور تولید،‌ذخیره، بازیابی و انتشار اطلاعات بهداشتی بیمار بصورت موثر و كارا می باشد. مدیریت اطلاعات بهداشت همچنین تحت عنوان اداره مدارك پزشكی نیز شناخته شده است. مدیریت اطلاعات بهداشتی در تمامی محیط های مراقبت بهداشتی مشابه می باشد. اگرچه یكی از این روشها در مطب پزشك ممكن است دارای پیچیدگی و ابهام كمتری نسبت به بیمارستان ها و مراكز بهداشتی بزرگ می باشد ،‌با وجود این اهداف مشابه و یكسان است:« مدیریت موثر و پویای اطلاعات بهداشتی ارائه شده به بیمار.»اطلاعات اساس تصمیم گیری و برنامه ریزی می باشد و منبع اولیه اطلاعات مراقبت بهداشتی ،‌مدرك بهداشتی بیمار می باشد.

تعریف امور بهداشت و درمان

هر گونه اقدام آمادگی ، پیشگیری ، کاهش آثار، مقابله و بازسازی در زمینه مسائل بهداشتی و درمان اعم از درمان پیش بیمارستانی ، درمان بیمارستانی ، بهداشت محیط، بهداشت خانواده، پیشگیری و مبارزه با بیماری ها و بهداشت مواد خوراکی و اشامیدنی ، ارزیابی و نظارت بر وضعیت تغذیه ، بیمارستانها و تسهیلات بهداشتی درمانی ، بهداشت روان و سایر حوزه های فعالیت و وظایف کار گروه بر اساس آئین نامه داخلی آن .

انتظارات از مسئول بهداشت محیط بیمارستان

1- هماهنگی و اقدام در جهت تشكیل كمیته بهداشت و كنترل عفونت بیمارستان و شركت فعال در آن و پیگیری مصوبه های مربوطه

2- تهیه و تدوین مطالب آموزشی و تشكیل جلسات آموزشی مرتبط با بهداشت محیط و بهداشت عمومی برای كاركنان رده های مختلف

3- نظارت و مداخله در عقد قراردادهای خدماتی بیمارستان و مطالبه كارت معاینه پزشكی ، كارت معاینه كارگری و گواهینامه آموزش بهداشت عمومی پرسنل مشمول قانون

4- بررسی وضعیت آب مورد مصرف بیمارستان ( شبكه عمومی ، شبكه خصوصی ) و تشكیل پرونده

مربوط به آن

5- كنترل بهداشتی آب مصرفی ازنظر كمی و كیفی و انجام آزمایشات دوره ای میكروبی وشیمیایی و

كلرسنجی با استناد به دستورالعمل ها ، استانداردها و شرایط موجود

6- نظارت ، بررسی و كنترل بهداشتی بركلیه مراحل مختلف جمع آوری ، تفكیك ، انتقال ، نگهداری موقت و دفع زباله های بیمارستانی و نیز جلوگیری از فروش و بازیافت زباله بیمارستانی

7- نظارت و كنترل بهداشتی بر نحوه دفع فاضلاب بیمارستان و درصورت وجود معضل ، ارائه پیشنهادهای اجرائی مناسب .

8- نمونه برداری از پساب خروجی سیستم تصفیه فاضلاب برابر دستورالعمل های اعلام شده (درصورت وجود تصفیه خانه ) بمنظور بررسی كیفیت پالایش فاضلاب .

9- كنترل حشرات و جوندگان با اولویت بهسازی محیط ، دفع بهداشتی زباله ودرصورت نیاز ، استفاده

اصولی از روش های شیمیایی و نیز جلوگیری از فعالیت شركتهای سم پاشی غیر مجاز .

10- نظارت و مداخله در تهیه و كاربرد مواد گندزدا وپاك كننده بیمارستان .

11- اقدام لازم در زمینه تهیه البسه و ملزومات موردنیاز درسمپاشی وضدعفونی ( روپوش – كلاه –

دستكش – ماسك – چكمه و . . . ) وتدارك سموم و موادگندزدا و دیگر تجهیزات و وسایل مورد استفاده در سمپاشی وضدعفونی با هماهنگی مسئولین بیمارستان .

12- بررسی وضعیت فنی و بهداشتی سیستم تهویه مطبوع در بیمارستان ( گرمایش ، سرمایش ) و

پیگیری در جهت رفع مشكلات احتمالی موجود .

13- پیگیری و اقدام درزمینه مسائل بهداشتی و حفاظتی بخش پرتوهای یونساز با كمك مسئول فیزیك بهداشت ذیربط .

14- نظارت فنی و بهداشتی مستمر بر نحوه كار آشپزخانه شامل :

( شرایط بهداشت محیطی آشپزخانه ، وضعیت سردخانه ، انبار نگهداری موادغذایی ، سرویسهای بهداشتی ، بهداشت فردی كاركنان ، اطاق استراحت كاركنان ، شستشو و ضدعفونی ظروف ، شستشو و ضدعفونی سبزیجات خام مورد استفاده ، وضعیت بهداشتی موادغذایی آماده طبخ وسایل و ظروف مورد استفاده و . . .

15- نظارت و هماهنگی لازم در زنجیره تهیه ، طبخ و توزیع موادغذایی با همكاری كارشناس تغذیه

بمنظور اطمینان از سلامت توزیع و مصرف غذا

16- نظارت و كنترل دائم برامور مربوط به رختشویخانه و رعایت كلیه نكات ایمنی و بهداشتی ازنظر تفكیك البسه عفونی از غیرعفونی درهنگام شستشو و استفاده از دستگاه های شوینده اتوماتیك ومواد پاك كننده مناسب ونهایتا” ضدعفونی و اطوكشی البسه بخش عفونی و آلوده ( توضیحا” دركاربرد موادضدعفونی كننده بایستی دقت لازم درانتخاب نوع آن و میزان مجاز بعمل آید تا خرابی دستگاهها و البسه را سبب نشود .

17- ارتباط مستمر با معاونت های بهداشت و درمان درهماهنگ كردن فعالیتهای اجرایی و دستورالعملها واقدامات نظارتی دربیمارستان

18- ثبت و ضبط اقدامات و مكاتبات اداری و تشكیل بایگانی درست ومنظم به نحوی كه روند فعالیتها و پیگیری امور بدین طریق كاملا” قابل دسترسی و مشهود باشد . ( مستند سازی )

19- نظارت بر ایمنی و مشاركت فعال در كاهش سوانح و صدمات داخل بیمارستان ازجمله پوشش پنجره ها ، وسایل اطفاء حریق و سیستم های هشداردهنده ، مهار كپسولهای طبی و . . .

20- ارائه راهكارهای بهسازی بعنوان اصولی ترین روش كنترل ناقلین

21- انجام امور محوله در شرایط خاص مانند كنترل همه گیری و نیز مقابله با بحران و بلایا

22- فرهنگ سازی و جلوگیری از استعمال دخانیات در فضاهای بسته و عمومی بیمارستان

23- بطوركلی نظارت و كنترل لازم بهداشتی بركلیه بخش ها – همكاری و هماهنگی با مدیران و مسئولین قسمتهای مختلف درحیطه شغلی و وظائف سازمانی تعیین شده .

گندزدا ها

وجود ميكروب هاي بيماريزا در محيط زندگي ، قدرت و تكثير و انتقال آنها از فرد بيمار به شخص سالم و توانايي آلوده نمودن غذا وساير نيازمنديهاي روزمره آنان ، دانشمندان را برآن داشت تا با اين دشمنان نامرئي انسان مقابله نمايند و درصدد كشف راههاي مبارزه برآيند.

گندزدائي عبارت است از نابود كردن عوامل بيماريزا در محيط هاي بي جان ، مانند اماكن مسكوني ،‌البسه ، ظروف ، آب ،‌سبزي وغيره ،‌ به عبارت ديگر گندزدائي در مورد محيط زندگي بكار ميرود.

ضدعفوني نابود كردن عوامل بيماريزا از بافت هاي زنده است ،‌مانند ضد عفوني پوست يا ضد عفوني زخم ‌غلظت ضدعفوني كننده ها بايستي كمتراز گندزداها باشد تااز آسيب به بافتها جلوگيري شود به همين دليل ضدعفوني كننده ها نسبت به گندزداها سميت كمتري دارند.

انواع گندزداها :

گندرداها به دو دسته تقسيم ميشوند :

الف – فيزيكي

ب – شيميايي

الف – گندزداهاي فيزيكي :

حرارت

برودت

خشك كردن

نورخورشيد

حرارت :حرارت بردو نوع است :

حرارت مرطوب

حرارت خشك

حرارت مرطوب :

به اين صورت كه هرچه حرارت بيشتر باشد زمان از بين رفتن عوامل بيماريزا كوتاهتر است.

حرارت مرطوب شامل موارد زير است :

استفاده از بخار آب

جوشاندن

پاستوريزه كردن

استفاده از بخار آب

اين روش با استفاده از اتوكلاو صورت ميگيرد كه درآن به وسيله بخار آب تحت فشار مواد مختلف استريل ميشوند . اين دستگاه در 121 درجه سانتي گراد در مدت 15 تا 20 دقيقه ميتواند عمل گندزدايي را انجام دهد اين روش براي گندزدايي وسايل بيمارستاني استفاده ميشود.

جوشاندن

عمل جوشاندن كليه ميكروبها را در 100 درجه سانتي گراد درمدت 10 تا15 دقيقه از بين مي برد . از اين روش براي گندزدايي لباس و لوازمي كه با خلط و مدفوع بيمار آلوده شده و دسترسي به گندزداهاي شيميايي نيست استفاده ميشود.

پاستوريزه كردن

براي از بين بردن عوامل بيماريزا در شير و يا مواد غذايي بكار ميرود و دراين روش ماده غذايي را بين

60 تا 70 درجه سانتي گراد حرارت ميدهند و بلافاصله آنرا سرد ميكنند.

حرارت خشك :

تأثير حرارت مرطوب خيلي بشتراز حرارت خشك است و در درجه حرارتهاي مشابه زمان لازم براي

استريل نمودن با حرارت مرطوب كمتر است تا حرارت خشك . ولي درمواردي كه نميتوان از حرارت مرطوب استفاده كرد بايستي از حرارت خشك استفاده نمود.

فور : براي استريل كردن وسايل فلزي و شيشه اي كه تحمل دماي بالا را دارند و با اين وسيله ميتوان 160 درجه سانتي گراد بمدت 2 ساعت ويا درحرارت 170 درجه سانتي گراد و به مدت يكساعت عمل استريل كردن را انجام داد . دراين روش كليه عوامل بيماريزا ار بين ميروند.

شعله :

وسايل آزمايشگاهي فلزي يا دهانه لوله آزمايش را ميتوان با قراردادن بمدت چند ثانيه روي شعله چراغ

الكلي يا گازي استريل نمود

سوزاندن

سوزاندن بهترين وسيله سترون سازي است اين روش معمولا" براي از بين بردن اجسام آلوده از قبيل باند زخم ، پارچه هاي مصرف شده ، البسه بيماران مبتلا به بيماريهاي مسري وخطرناك ،‌ليوان كاغذي مسلولان ، زباله ، لاشه حيوانات آلوده و وسايل بي ارزش ديگر كاربرد مؤثري دارد .

ازموارد ديگر حرارت خشك ميتوان اطو را نام برد. اطو كردن لباسها سبب گندزدايي البسه و از بين رفتن بسياري از ميكروبها ميشود.

برودت

اگر چه سرما خاصيت گندردايي ندارد ولي مانع رشد ميكروبها گرديده وبعنوان ضد فساد عمل مينمايد . سرما رشد ميكروبها و قارچهايي را كه باعث فساد مواد غذايي ميشوند متوقف ميكند. مدت نگهداري مواد غذايي در درجات مختلف سرما متفاوت بوده و بستگي به تأثير درجه سرما بر روي هرنوع غذا دارد.

خشك كردن :

باكتري هاي مختلف در برابر خشك كردن حساسيت متفاوت دارند ،‌ خشك كردن موادي كه حاوي باكتري هستند اغلب منجر به مرگ آنها ميشود. سطوح خشك و تميز مقدار كمي باكتري در بردارد ،‌خشكي براي جلوگيري از توليد باكتريها مؤثر است . خشك كردن يكي ديگر از راههاي قديمي براي نگهداري غذا است و ازاين طريق بيشتر براي ميوه ، سبزي ، شير ، ماهي ... استفاده ميشود.

نورآفتاب و اشعه

نورخورشيد ارزانترين ومناسب ترين گندزدا است ، به طور كلي ميكروب ها درمقابل هوا و آفتاب فوق العاده حساس هستند و آفتاب دادن منازل والبسه و اثاثيه يكي از مهمترين طرق گندزدايي وجلوگيري از امراض مختلف است .

ب- گندزادهاي شيميايي :

براي گندزدايي يا استريل كردن وسايلي كه تحمل حرارت را ندارند بايد ار مواد شيميايي با غلظت هاي مختلف استفاده نمود.

قبل از استفاده از اين مواد وسايل را كاملا" شست و خشك كرد ، وجود آلودگيهاي قابل مشاهده مثل خون خشك شده باعث زنده ماندن باكتريها وساير موجودات ميشود . خيس بودن وسايل باعث رقيق شدن محلول ميگردد.

گندزداها و ضد عفوني كننده هاي شيميايي بايستي داراي خواص زير باشند.

قادر باشد عامل بيماريزا را در كمترين زمان ممكن از بين ببرد .

درتماس با مواد مختلف مانند صابون و پاك كننده ها و چرك و كثافت اثرش را از دست ندهد.

روي پوست بدن اثر سوء نداشته باشد ، حساسيت افراد نسبت به آن كم باشد در نهايت براي انسان و حيوان ضرر نداشته باشد و بدبو نباشد .

بايستي ثابت و پايدار بوده و تحت شرايط عادي خراب نشود(‌درمجاورت هوا و نور فاسد نشود)

درمقدار كم ، قدرت گندزدايي خود رانشان دهد.

قابليت نفوذ خوبي داشته باشد.

قابليت حل شدن درآب را داشته باشد و اگر به صورت امولوسيون است بهمان صورت باقي بماند.

بايستي قيمتش مناسب بوده وخيلي گران نباشد.

مهمترين گندزداهاي شميايي عبارتند از:

كلر ،‌كرئولين ،‌الكل ،‌ساولن ، بتادين ، هالاميد و آهك

گاز كلر

كلر گازي است زرد مايل به سبز كه داراي خاصيت ميكروب كشي قوي است ،‌تنفس اين گاز براي انسان وساير پستانداران بسيار خطرناك است از اين گاز براي گندزدايي آب آشاميدني در تصفيه خانه ها استفاده ميشود . برخي از مواد كلر دار كه براي نظافت و بهداشت استفاده ميشوند مانند پركلرين ، كلروردشو و آب ژاول هنگامي كه با اسيدها حتي اسيد ضعيف مانند سركه و يا برخي مواد ديگرمخلوط ميشوند مقدار زيادي گاز كلر از خود متصاعد ميكنند كه تنفس آن خطرناك بوده و ميتواند باعث مسموميت وآسيبهاي آني و حاد ومزمن و طولاني مدت شود.

گندزدايي با پركلرين

براي گندزدايي آب آشاميدني استفاده ميشود كه در بحث آب شرح داده شده است . براي گندزدايي ظروف مختلف ، حمام ،‌توالت ،‌غسالخانه ،‌كشتارگاه وبخصوص توالت منازل كه درآنها بيمار مبتلا به بيماريهاي واگيردار است از پركلرين استفاده ميشود.

گندزدايي ظروف :‌ ابتدا بايستي ظرفها را بوسيله پاك كننده اي مانند ريكا و تايد و... از چربي ومواد مختلف پاك نمود و آب كشي كرد ، سپس دريك ظرف 10 ليتري يك قاشق چايخوري پركلرين را مخلوط نمود و ظروف را به مدت 5 دقيقه دراين محلول قرارداد وبعد با آب سالم شستشو داد.

كرئولين

جهت گندزدايي مستراحها به ويژه درمنازل آلوده بيمارستانها بايد از كرئولين 5 درصد استفاده نمود براي تهيه محلول 5 درصد كرئولين و كرزول با توجه به اينكه چه درصد خريداري شده باشد از فرمول زير استفاده ميگردد:

K . p = L

K = مقدار كرئولين موجود

P = درصد كرئولين خريداري شده

C = غلظت مورد نياز

L = مقدار محلول مورد نياز

وضعیت زباله در بیمارستان امام سجاد

زباله های بیمارستان به دو قسمت کلی تقسیم شده بود که شامل زباله های عفونی و غیر عفونی بودند . در محل جمع آوری زباله ها محلی برای نگهداری زباله های عفونی و غیرعفونی وجود داشت . در این

بیمارستان از سیستم زباله سوز برای دفع زباله ها استفاده می شد.

طبق آیین نامه بیمارستان ذخیره زباله های عفونی و غیر عفونی باید جداگانه باشد ؛ از جمله مشکلات این بیمارستان عدم تفکیک زباله های عفونی و غیر عفونی از همدیگر بود.

زباله‌هاي بيمارستاني به دليل داشتن انواع تركيبات خطرناك مانند موادشيميايي، دارويي، ميكروبي و عوامل بيماري‌زا از حساسيت ويژه‌اي برخوردارند و دفع غيراصولي و بهداشتي آن علاوه بر معضلات زيست محيطي، مي‌تواند خاصيت جهش سلولي و سرطان‌زايي براي انسان داشته باشد.

آزمایش میکروبی محیط بیمارستان:

روش کار به این صورت است که ابتدا باید محیط کشت ها را آماده کنیم که برای تهیه ی محیط کشت از دستورالعمل ساخت که روی قوطی درج شده است استفاده می کنیم .

برای ساخت محیط کشت های مورد نیاز در این آزمایش به صورت زیر عمل می کنیم :

محیط کشت EMBآگار : ابتدا 36 گرم از پودر EMB آگار را به وسیله ی ترازو وزن کرده ودر یک ارلن می ریزیم ، سپس 1 لیتر آب مقطر به آن اضافه کرده و بر روی شعله ی مستقیم قرار می دهیم تا به جوش آید و شفاف شود و پودر در آب به خوبی حل شود ، با دیدن اولین حبابها در محیط ارلن را از روی شعله برداشته و سپس روی درب ارلن پنبه و چسب اتوکلاو می زنیم ، سپس محیط کشت مورد نظر را باید استریل کرد که برای استریل کردن از اتوکلاو استفاده می کنیم ، بدین صورت که محیط کشت را در اتوکلاو برای مدت 15 دقیقه و دمای 121c و فشار 15pond قرار داده و بعد از گذشت مدت زمان مورد نظر ، محیط کشت را از اتوکلاو بیرون آورده و صبر می کنیم تا دمایش به حدود50c برسد وسپس محیط کشت بدست آمده را به پلیت های مخصوص محیط کشت اضافه کرده و صبر می کنیم تا محیط کاملا سرد شده و حالت ژله ای بگیرد ، سپس محیط ها را به یخچال منتقل می کنیم و قبل از استفاده ی نهایی از محیط های کشت ، چندین محیط به صورت تصادفی برداشته و در انکوباکتر در دمای 37c به مدت 24 ساعت قرار میدهیم تا ببینیم نمونه های ما کاملا استریل بوده و هیچگونه میکروارگانیسمی از منبع در آن وجود ندارد ، سپس می توانیم از سایر محیط کشت ها که در یخچال نگهداری می شوند استفاده کنیم .

محیط کشت بلاد آگار : طرز تهیه ی محیط کشت بلاد آگار نیز بر اساس دستورالعمل ساخت روی قوطی می باشد ، بدین صورت که 40 گرم از پودر بلاد آگار را وزن کرده و همانند محیط کشت EMB آگار می جوشانیم و اتوکلاو می کنیم ، بعد از اتوکلاو صبر می کنیم تا دمای محیط کشت به 55c برسد و سپس به ازای هریک لیتر از محیط کشت 50cc خون به محیط اضافه کرده و سپس محیط کشت آماده شده را به پلیت های مخصوص این کار اضافه کرده و می گذاریم ژله ای شود و تا زمان استفاده محیط ها را در یخچال نگهداری می کنیم .

سواپی که در نمونه برداری استفاده می شود باید حتما استریل شود ، که برای استریل کردن سواپ بدین صورت عمل می کنیم که 4 عدد سواپ را در یک لوله ی آزمایش قرار داده و روی آن پنبه میگذاریم و سپس لوله ها را در اتوکلاو در دمای 121c و فشار 15pond به مدت 15 دقیقه قرار می دهیم تا کاملا استریل شوند و سپس آنها را مورد استفاده قرار می دهیم . بعد از آماده کردن محیط های کشت جهت بررسی میکروارگانیسم های شایع در بخشهای مختلف بیمارستان از وسایل و سطوح مختلف در این بخش ها نمونه می گیریم بدین صورت که با استفاده از سواپ استریل از کف ، اتاق بیمار ، تخت بیمار ، کف راهرو بخش ، استیشن پرستاری ، زخم بیماران ، حمام سوختگی ، کف دست بعضی از پرسنل بخش ICU ، هود خروجی و ورودی ، روشویی ، و بعضی از دستگاه ها که بیماران با آن در تماس اند مثل رسپیتور ICU، وتنتور ICU ، ساکشن ، ماسک بیهوشی ، ستهای اتاق عمل ، قبل و بعد از شستشو نمونه برداری انجام می دهیم.

روش نمونه برداری بدین صورت است که ابتدا سواپ استریل را بر روی وسیله ی مورد نظر می کشیم و سپس نمونه را ابتدا بر روی محیط کشت EMBآگار و سپس بر روی محیط کشت بلاد آگار منتقل می کنیم ، بعد از آن محیط کشت ها را به آزمایشگاه میکروب شناسی انتقال داده و عمل پخش میکروب را به وسیله ی لوپ بر روی محیط کشت ها انجام می دهیم تا میکروب ها به راحتی بتوانند حرکت کرده و رشد کنند .

سپس محیط کشت ها را به مدت 24 ساعت در دمای 37c در انکو باکتر قرار میدهیم و پس از گذشت مدت زمان مورد نظر محیط کشت ها را در آورده و نوع میکروب رشد کرده روی محیط را شناسایی می کنیم ، که اگر بر روی محیط کشت مورد نظر میکروبی یافت نشد ، نشان دهنده ی تمیز بودن سطح یا دستگاه مورد نظر است .

که اگر بخواهیم نوع آنتروباکتریاسه یا باسیل های گرم منفی را مشخص کنیم ، نمونه را بر روی محیط های TSI و اندول و سیمون سیترات و اوره انتقال داده و گونه میکروارگانیسم را مشخص می کنیم .

نظرتون یادتون نره

گزارش کارآموزی در عرصه بهداشت محیط- بیمارستان و تصفیه خانه آب و فاضلاب

مطالب مشابه :

اولويت هاي پژوهشي دانشگاه علوم پزشکی شیراز

مهمترین عناوین اعتبار بخشی بیمارستانها

تولید علم: ایران تا سال 2018 به رتبه چهارم تولید علم جهان دست می یابد.

خبرنامه فرزان: اجرای مرحله نخست از ارزشیابی مجلات علوم پزشکی کشور به پایان رسید.

گزارش کارآموزی در عرصه بهداشت محیط- بیمارستان و تصفیه خانه آب و فاضلاب

شاخص های نهایی کیفیت پرستاری

خواص درمانی چای سبز

موانع نظارت وزارت بهداشت بر سلامت محصولات کشاورزی: نبود بارکد محصولات کشاورزی، شناسنامه زمین، تکنولو

سیستمهای اطلاعات بیمارستان

شناخت و بررسی نقش کوآنزیم Q10 در بدن