آغاز به كار راه آهن بافق- مشهد

ايرنا-روزنامه ايران: بهره برداري از راه آهن مشهد بافق روز سه شنبه با حضور سيد محمد خاتمي رييس جمهوري در مشهد مقدس آغاز شد
در مراسم بهره برداري از اين طرح در ايستگاه راه آهن مشهد، نمايندگاني از كشورهاي حوزه آسياي ميانه حضور دارند.
راه‌آهن بافق - مشهد به طول مستقيم ‪ ۸۰۰‬كيلومتر و ‪ ۲۰۰‬كيلومتر راههاي دسترسي جانبي، با حضور شماري از وزرا و مقامات ارشد كشورهاي آسياي ميانه در ايستگاه راه آهن مشهد به بهره برداري رسيد.
به گزارش خبرنگار سياسي ايرنا ، با بهره‌برداري از اين طرح كه عمليات اجرايي آن در سال ‪ ۸۰‬آغاز شد و دوسال زودتراز موعد مقرر آماده بهره‌برداري شده است ، مسير ريلي بندرعباس - مشهد ‪ ۸۰۰‬كيلومتر كوتاهتر شده است. به گفته " محمد رحمتي " وزير راه و ترابري ، براي اجراي اين طرح كه نقش بسيار مهمي دراقتصاد ملي واتصال جمهوريهاي‌آسياي ميانه به آبهاي آزاد خواهد داشت ، حدود چهار هزار و ‪ ۵۰۰‬ميليارد ريال هزينه شده است.
برقراري ارتباط نزديك كشورهاي آسياي ميانه باخليج فارس و كاهش هزينه‌هاي حمل و نقل در اين مسير ، افزايش بالاي جذب بازار ترانزيت كالا توسط كشورهاي همسايه از طريق اين محور و ارتباط معادن زغال سنگ و سنگ آهن در اين منطقه با شبكه سراسري راه آهن از جمله ويژگيهاي اين طرح است.
اين مسير داراي پنج هزار و ‪ ۶۰۰‬متر تونل ، ‪ ۳۶‬ايستگاه و سه هزار و ‪۸۲۰‬ دهنه پل كوچك است و پيش بيني شده است قطارهاي مسافربري با سرعتي حدود ‪۱۶۰‬ كيلومتر و قطارهاي باري نيز با سرعتي حدود ‪ ۱۲۰‬كيلومتر در اين مسير قادر به حركت باشند.
...پيش از اين ايران توانسته بود با احداث خط آهن سرخس ـ تجن آسياى مركزى را به تهران و سپس بندرعباس وصل كند. اما به اعتقاد متخصصان و كارشناسان كشور اين پروژه بدون احداث خط آهن بافق ـ مشهد عملاً نيمه تمام تعريف مى شد، كه اكنون اتصال آسياى مركزى به جنوب با احداث خط آهن بافق ـ مشهد به تعريف كامل خود مى رسد.
علاوه براين براساس برآوردهاى صورت گرفته با احداث خط آهن مشهد ـ بافق نه تنها راه براى حمل موادمعادن زغال سنگ و سنگ آهن بخش شرقى كشور بازشد، بلكه در هزينه هاى سربار حمل و نقلى كشور ۳۰درصد و در مدت زمان آن ۱۵روز صرفه جويى خواهدشد.

... ترانزيت در اين ميان نقشى جدى تر از ساير عوامل اقتصادى دارد. ايران بر سر شاهراه شرق و غرب قرار گرفته، چهار كريدور بزرگ بين المللى از ايران مى گذرد. صدها ميليون نفر از مردم همسايگان شرقى و شمال ايران عملاً دسترسى به دريا ندارند و ايران همچنين محور اصلى ارسال موادغذايى و سوخت از جنوب به آن كشورها است.
در چنين شرايطى هر چقدر اهميت ترانزيتى ايران افزايش يابد وزن سياسى آن در جهان نيز بيشتر مى شود و ديگر كمتر كشورى حاضر خواهد شد تن به «ريسك بزرگ» بى ثبات كردن ايران بدهد.
جداى از امنيت خارجى، اين پروژه بزرگ مى تواند امنيت بالايى را در مرزهاى شرقى و استانهاى محروم كشور ايجاد كند. بهره بردارى از محور بافق - مشهد كه عملاً درياى عمان و اقيانوس هند را از طريق خطوط آهن به آسياى ميانه متصل مى كند، مى تواند به مانند سدى در برابر ناامنى هاى ناشى از فقر و محروميت در شرق و جنوب عمل كند و استانهاى هرمزگان، كرمان، يزد، سيستان و بلوچستان و جنوب خراسان را از بن بست خارج كرده و از طريق ريل به خطوط آهن كشورهاى مشترك المنافع و روسيه وصل كند.

رشد سريع عملكرد ترانزيتى كشور در ۳سال اخير
عملكرد ترانزيتى كشور در سال۱۳۸۱ با رشد قابل توجه نسبت به سالهاى گذشته به ۴‎/۸ميليون تن رسيد كه ۳‎/۵ميليون تن از اين ميزان كالاى جاده اى و ريلى و ۱‎/۳ميليون تن آن سوآپ بوده است. اما اين رشد متوقف نشد و اكنون به ۱۰ميليون تن (سال ۸۳) رسيده است. مسير بندرعباس - بافق - مشهد قرار است عملكرد ترانزيتى كشور را با رشد قابل توجهى مواجه كند. اين خط آهن عظيم قرار است در سال،۸۴ يك ميليون تن و در سالهاى بعد ۳ تا ۵ميليون بار (در سال) جذب كند و كريدور سرخس - بندرعباس را مبدل به عظيم ترين كريدور ريلى كشور كند. به همين دليل وزارت راه و ترابرى هدف اصلى اين طرح را برقرارى ارتباط نزديكتر بين كشورهاى آسياى ميانه و خليج فارس از مسير سرخس - مشهد - بافق - بندرعباس ذكر كرده است.

800كيلومتر كاهش مسافت
راه اندازى اين خط آهن عظيم سبب خواهد شد مسير ترانزيتى انتقال كالا از درياهاى جنوب ايران به كشورهاى افغانستان، ازبكستان، تركمنستان و قزاقستان ۸۰۰كيلومتر كاهش يابد كه اين رقم تأثير قابل توجهى در كاهش هزينه هاى ترانزيتى خواهد داشت. اين نكته به اندازه اى اهميت دارد كه بسيارى از رسانه هاى غربى از آن به عنوان «كارت برنده ايران» در جذب بار منطقه نام برده اند و بهره بردارى سريع آن را نوعى غافلگيرى براى همه دانسته اند.

توسعه اقتصادى منطقه هاى محروم
ايران در مسيرهاى شمال غرب به شمال شرق خود و همچنين جنوب غرب به شمال خود از خطوط متعدد راه آهن برخوردار است اما در محورهاى شرقى به ويژه جنوب شرق به شمال شرق از كمبود خطوط آهن رنج مى برده است.
اما اين خط آهن سبب مى شود تا ارتباط ريلى مستقيم بين استانهاى هرمزگان، كرمان، يزد و اصفهان فراهم شود و براساس پيش بينى هاى انجام شده سالانه يك تا ۲ميليون نفر مسافر زيارتى و سياحتى راهى خراسان (مشهد) شوند.
از طرف ديگر معادن غنى و بزرگ سنگ آهن چادرملو، ذغال پرواده و سنگ آهن سنگان بتوانند محصولات خود را به كارخانه هاى عظيم فولاد اصفهان، بندرعباس، خوزستان و خراسان برسانند. كارشناسان حجم سالانه جابه جايى بار توسط اين خطوط را در مسيرهاى فوق الذكر حدود ۱۰ميليون تن ارزيابى مى كنند.
البته پروژه مذكور بيشترين فايده را براى استانهاى خراسان جنوبى، رضوى و شمالى دارد. اين استان با ۶‎/۵ميليون نفر جمعيت ۱۹درصد مساحت كشور را به خود اختصاص داده است.

...رشد سريع حمل بار در منطقه
قرار است در فاز اول اجراى اين طرح رشد حمل پنبه از ۳۵۰هزار تن به حدود ۴۵۰هزار تن و حمل مواد سوختى از ۴۵۰هزار تن به ۶۷۰هزار تن برسد. همچنين رشد حمل ساير كالاهاى مورد نياز مردم شمال ايران و كشورهاى شمال شرقى ايران نيز به ميزان ۲۰درصد افزايش خواهد يافت.
همچنين قطارهاى مسير بندرعباس - بافق - مشهد از اين پس حداقل سالانه ۳۵۰۰كانتينر ۲۰فوتى از جنوب به شمال منتقل خواهند كرد، به اين ترتيب توسعه اين خط آهن ادامه پروژه بزرگ توسعه بنادر جنوبى به ويژه بندر شهيد رجايى (بندرعباس) است چرا كه اين پروژه به نوعى توان كشور را در توسعه بار كانتينرى افزايش مى دهد.

افغانستان و برخوردارى از راه آهن
افغانستان اگرچه ۳سال است كه از چنگال جنگ و حكومتهاى قرون وسطايى رها شده اما كمبود منابع مالى و فقدان هرگونه زيربنا سبب شده تا روند بازسازى آن به كندى پيش برود. باور نكردنى است اما افغانستان راه آهن ندارد و شايد مقدر باشد كه ايران اولين خط آهن را براى افغانستان احداث كند.
در حال حاضر خط آهن بافق - مشهد از نزديكى مرز افغانستان مى گذرد اما جزو برنامه هاى اوليه متوليان حمل ونقل كشور احداث خط آهن از تربت حيدريه به سنگان در نزديكى مرز افغانستان و كشيدن خط آهن از سنگان به شهر بزرگ و مهم هرات در قلب افغانستان است. ايجاد ارتباط ريلى بين ايران و افغانستان وابستگى ترانزيتى اين كشور به ما را بيش از گذشته خواهد كرد.
نگاهى به كاهش مسافتها و حجم بار قابل جابه جايى پس از بهره بردارى از مسير جديد
راه اندازى محور بندرعباس - بافق - مشهد، مسير شهرهاى مهم مركزى و جنوبى ايران را به شهر مهم و استراتژيك مشهد بين ۵۷۸ تا ۸۱۲ كيلومتر نزديكتر مى كند وامكان حمل ميليونها تن سنگ آهن و ذغال سنگ را با حداقل هزينه فراهم مى كند. جدول هاى ۱و۲ گوياى اين مطلب است.

افزايش وابستگى پنج كشور آسياى مركزى به ايران
كشورهاى ازبكستان ، تركمنستان ، قزاقستان، قرقيزستان وتاجيكستان وابستگى زيادى به كشورهاى ايران، تركيه و روسيه دارند چرا كه عدم دسترسى آنها به آبهاى آزاد آنها را مجبور مى كندكه از طريق يك كشور بزرگ با جغرافياى متنوع و وسعت گسترده ارتباط پيدا كنند.
بنابراين سه كشور مذكور رقابت تنگاتنگى براى جذب بار اين كشورها دارند اما راه اندازى محور جديد بندرعباس - بافق - مشهد ناگهان اين توازن را به نفع ايران به هم مى زند چرا كه مسير انتقال باركشتيهاى بارى پهلو گرفته در خليج فارس و درياى عمان را به كشورهاى مذكور ۸۰۰ كيلومتر كمتر مى كند.

۹۲ ميليون متر مكعب خاكبردارى و خاكريزى
عمليات احداث خط آهن بافق - مشهد به دليل عبور از مناطق صعب العبور و باير ، نياز به عمليات عظيم عمرانى اعم از خاكبردارى وخاكريزى داشته و مطابق آمارهاى موجود ۴۸ ميليون مترمكعب خاكبردارى و ۴۴ ميليون مترمكعب خاكريزى براى اين طرح انجام شده كه اين ميزان معادل عمليات اجرايى چندين سد بزرگ و يا دهها پروژه بزرگ راه سازى است.
به گفته افشار معاون وزير راه و ترابرى براى آنكه قطارهاى مسافرى با سرعت ۱۶۰ كيلومتر بتوانند بر روى اين ريلها حركت كنند تمهيدات زيادى انديشيده شده بطورى كه از بهترين ريلهاى جهان (اروپاى غربى) به ميزان ۱۲۰ هزار تن و تراورس هاى بتنى پيش ساخته و جوشهاى مدرن استفاده شده است.
اين تمهيدات سبب شده تا سرعت قطار بارى بر روى اين خطوط ۱۲۰كيلومتر باشد.
اين طرح از ۹۵۰۰ متر تونل (اصلى و مصنوعى ) و ۳۸۱۴ دهنه پل برخوردار است و براى ساخت ابنيه آن نيز ۲۱‎/۷ هزار متر مربع بناسازى و ۳۳۰ هزار مترمربع محوطه سازى شده است.

استفاده گسترده از نيروهاى داخلى
به گفته مديران وزارت راه و ترابرى كشور ايران زبده ترين نيروهاى احداث كننده خط آهن در منطقه را داردكه قادرند سالانه ۱۰۰۰ كيلومتر خط جديد احداث كنند.
تاكنون از اين توان بهره بردارى مناسب انجام نشده اما به نظر مى رسد كه توانمندى ايرانيان در احداث ۸۰۰ كيلومتر خط اصلى و ۲۰۰ كيلومتر خط فرعى در ميان بدترين شرايط آب و هوايى و در كوتاه ترين زمان ممكن «سبب ساز» حضور آنها در مناقصه هاى بين المللى احداث خطوط آهن شود. مطابق اطلاعات دريافتى بجز خطوط آهن كه از خارج خريدارى شده كليه خطوط كابلى ، فيبرنورى ، ايستگاههاى ارتباطى و تكنولوژى هاى به كار گرفته شده توسط نيروهاى داخلى ساخته شده و طرح از نظر منابع مالى نيز متكى به منابع داخلى كشور بوده است.
به گفته كارشناسان در حال حاضر كشور توان ساخت ريل راه آهن را دارد اما به دليل آنكه كارخانه هاى بسيار بزرگى در دنيا اين محصول را به قيمتهاى ارزان عرضه مى كنند، توليد آن در داخل به صرفه نيست.

نگاهى به برخى دشواريهاى اجراى طرح
سختى هاى بر سر راه اجراى اين پروژه سبب شد تا در سال ۱۳۷۹ هنگامى كه كلنگ اجراى طرح به زمين خورد گمان همه به اين باشدكه اجراى آن زودتر از ۶ سال بعد نباشد و همه شگفت زده شدند كه در اسفند ۱۳۸۳ مجريان طرح خبر از آمادگى طرح براى بهره بردارى دادند.
به گفته مهندسان مجرى طرح ، بزرگترين مشكل بر سر اجراى پروژه مذكور، عبور از مناطق نمكزار و معضل شنهاى روان بوده است. اختلاف شديد دما بين روز و شب نيز عملاً شرايط كار را به درجه اى از صعوبت مى رساند كه كارگران و مهندسان مجبور به كند كردن كار مى شدند.
بخش اعظم اين پروژه درنقاطى از كشور اجرا شده كه شرايط زندگى سخت و بعضاً ناممكن است. اصولاً كوير و بيابانهاى شرقى كشور به اندازه اى فاقدامكانات است كه هيچ شهر و يا آبادى قابل توجهى درآن ديده نمى شود.
نبود آب نيز معضل بزرگ ديگرى در سر راه اجراى پروژه بود، كمبود آب هم مشكل آب آشاميدنى را تشديد مى كرد و هم اجراى پروژه را با مشكل مواجه مى ساخت.
همچنين به گفته كارشناسان، جنس كوهها و تپه هاى بر سر راه طرح اصلاً مناسب انجام كار نبود به همين دليل تونلها ريزشى بوده و براى جلوگيرى از بروز مشكل، مهندسان مجبور به بكارگيرى شيوه هاى جديد ساخت تونل از جمله سازه هاى پيش ساخته بودند.

سخن آخر
ايران نيازمند توسعه خطوط ريلى خود از حدود ۸هزار كيلومتر فعلى به ۳۰ تا ۵۰ هزار كيلومتر است. چرا كه وسعت ۱‎/۶ ميليون كيلومتر مربعى ، جمعيت ۷۰ ميليون نفرى و موقعيت ويژه ترانزيتى اين را مى طلبد.
راه آهن ضمن برخوردارى ازايمنى بسيار بالا نسبت به جاده و حتى هواپيما وسيله مناسب براى جابجايى ميليونها مسافر و دهها ميليون تن كالا درسال است.
حمل و نقل ريلى استهلاك كم، مصرف سوخت اندك، وسيله اى مفيد براى محيط زيست و قابل فعاليت دركليه شرايط آب وهوايى است.
حلقه مفقوده ايران در حمل و نقل، ريل و لوكوموتيو است. بويژه در بخش بار هيچ وسيله بر روى زمين و هوا قادر نيست ميليونها تن سنگ آهن يا ذغال سنگ را به سادگى از قلب استانهاى كويرى و مركزى به مراكز توليد فولاد برساند و يا آنكه سوخت مورد نياز استانهاى شمالى كشور را در هر شرايط آب و هوايى تأمين كند.
هشت كشور در آسياى مركزى «بطور جدى» به ايران نياز دارند چرا كه دسترسى به دريا نداشته وحتى روسيه نيز نمى تواند به آنها كمك كند چرا كه خود روسيه با مشكل دسترسى به آبهاى گرم روبروست. آبهاى بالتيك يا شرق آسيا و درياى سياه هيچكدام مسيرهاى قابل اتكا نيستند. افغانستان وعراق نيز مشكل مشابه كشورهاى CIS را دارند چرا كه افغانستان كاملاً محصور بين كشورهاى پاكستان ، چين و ازبكستان است و عراق نيز تنها از طريق يك رودخانه به خليج فارس راه دارد.
اكنون به نظر مى رسد كه راه آهن بافق - مشهد (كه ادامه بندرعباس - بافق به طول ۶۳۰ كيلومتر محسوب مى شود) ايران را به موقعيت وجايگاه شايسته خود نزديك كند اگرچه هنوز تانقطه مطلوب ريلى فاصله داريم اما بايدآرزو كنيم كه بهره بردارى زود هنگام بافق - مشهد آغاز يك راه باشد. راهى كه با احداث محور اراك - خسروى ، اصفهان - شيراز ، بم - زاهدان ، قزوين - انزلى ، مراغه - اروميه ، ميانه - اردبيل و نظاميه - ميان دشت ادامه يابد و با آغاز اجراى ۱۵ هزار كيلومتر پروژه مطالعاتى سرعت بگيرد.
راه آهن در ۱۳۰۴ وارد ايران شد و درابتدا تنها ۶۷۴ كيلومتر بود تا اينكه در ۱۳۱۷ راه آهن سراسرى در ايران احداث شد. تاسال ۱۳۵۷ طول خطوط آهن ايران ۴۵۶۵ كيلومتر بود (به عبارتى سالى ۸۰ كيلومتر احداث خط آهن داشته ايم ) از ۱۳۵۷ تا امروز ۴۰۴۰ كيلومتر خط آهن احداث شده يعنى سالانه ۱۵۵ كيلومتر به عبارتى سرعت احداث خطوط آهن بعد از انقلاب دو برابر شده است اما آنچه كه كشور احتياج دارد انقلابى در توسعه خطوط ريلى است كه حداقل آن احداث ۱۰۰۰ كيلومتر در سال و رقم مطلوب آن ۴۰۰۰ كيلومتر در سال است.

آغاز به كار راه آهن بافق- مشهد

مطالب مشابه :

معرفي انواع قطارها و واگنها

آغاز به كار راه آهن بافق- مشهد

خطوط ريلي كرمان نوسازي مي خواهد

راه آهن و فردوس

محلات.نراق.كاشان (راه اول)

معرفی داوطلبان مجلس نهم در حوزه انتخابیه خواف ورشتخوار؛بیوگرافی دکتر محمد رضا پهلوان نژاد

تصادف در محور کاشمر- شادمهر دو کشته برجای گذاشت

حادثه تصادف محور گناباد - تربت حيدريه دو كشته داشت