روش های تدریس علوم
روش تدریس مبتنی بر خلّاقیّت :
آشنایی ومهارت معلم در طراحی آموزشی ؛ می تواند موجبات پیشرفت دانش آموز و خلّاقیّت اورا فراهم آورد.
تورنس بیست اصل را برای توسعه تفکّر خلّاق از طریق تجارب مدرسه بر می شمارد که به پاره ای از مهم ترین آن ها
اشاره می گردد.
- ارزش و بها دادن به تفکر خلاق و حساس کردن بچّه ها به محرک های محیطی
- افزایش تحمل عقاید تازه و پرهیز از یک الگوی تحمیلی به آن ها
- توجه به حس کنجکاوی و دست کاری اشیاء
- کسب شناخت در رشته های گونا گون را تقویت نمودن.
- ایجاد موقعیت هایی برای فعالیت و فرصت هایی برای آرامش
مراحل اجرای روش تدریس مبتنی بر خلّاقیّت :
1- ارائه مسئله : مثال , چرا زمین تغییر می کند؟ چه عواملی باعث تغییر در زمین می شوند؟
2- راه حل یابی : فرا گیران راه حل های خود را بیان نمایند.معلم راهنمایی وکمک می نماید. فراگیران راه حل های
متفاوتی پیشنهاد دهند.
3- گزینش و کاربست: با تلاش معلم فراگیران از میان انواع راه حل ها بهترین راه حل ها را گزینش نمایند.
تایید وبازخورد مناسب حین تدریس توجه بقیّه فراگیران را بیشتر می نماید.
4- ارزشیابی : در این مرحله از مجموعه مراحل قبل ارزشیابی می شود ؛واصلاح فرایند کار را هم داریم و در صورتی
فراگیران مواردی را اشاره نکرده اند با پخش کلیپ یا نشان دادن تصویر و .... به آن ها اشاره می گردد.
می توان گفت که در این روش هم ؛ مانند بیش تر روش های تدریس از الگوی بارش مغزی یا فکری استفاده می شود.
استفاده از رسانه آموزشی در این روش می تواند کاربرد داشته باشد.
به دلیل این که فراگیر حق اظها نظر دارد ؛ به توسعه ی پرورش خلاقیت او کمک شده است.
ارزشیابی از مطالب ما را در این که فراگیر چه میزان یادگیری داشته است کمک می کند.
در این روش از فعالیت های گروهی هم می توان بهره گرفت .
روش تدریس ساخت گرایی:
این روش ریشه ی عمیقی در فلسفه ی آموزش وپرورش دارد ؛ و عمده ترین نقشی که معلم در این روش بر عهده
می گیرد آسان سازی فرایند دانش سازی است.
در این روش فراگیران به طور فعال به ایجاد ساختار های دانش خود اقدام می کنند.
ارزشیابی در این روش باید سطح تجزیه وتحلیل و ترکیب و ارزشیابی ( بلوم ) را هدف قرار دهد.
در این روش تأکید بر ساخت دانش پیشرفته می باشد زیرا دانش ساده را با ید با رویکرد عینی بیاموزند.
برای انجام درست این روش لازم است معلم ارائه دهنده الگو باشد و خوب مشاهده نماید و هماهنگ کننده ی ماهر و
روابط عمومی عالی داشته باشد و مستند سازی نماید روی تخته و نظریه های آنان را بسط و گسترش دهد.
کلاس هایی که از طریق راه کارهای ساخت گرا اداره می شوند شبیه کارگاه آموزشی است و فرصت کشف فعال و
کاوشگری و آزمایش در اختیار فراگیر می باشد.
مراحل روش تدریس ساخت گرایی 4 مرحله به شرح ذیل می باشد.
1- کاوش 2- تشریح 3- گسترش 4 – ارزشیابی
مرحله کاوش :فراگیر در این مرحله با استفاده از همه ی حواس خود یعنی ؛ گوش دادن ؛ شنیدن ؛ بوئیدن ؛ لمس کردن
و بینایی به منظور ساخت دانش تلاش می کند.
در صورتی که کاوشگری از طریق همیاری و با استفاده ار تکنیک بارش فکری باشد سودمندتر خواهد بود.
مرحله تشریح : در این مرحله معلم با دانش آ موزان به تعامل می پردازد تا دیدگاه های عرضه شده را دریابند.
مثلا" مواد تشکیل دهنده زمین چیست؟
چگونه در یافتید که کره ی زمین از مواد خاصی تشکیل شده است ؟
معلم با طرح سوالاتی ؛ اطلاعات تولید شده را دریافت می دارد ودانش آ موزان را به ارائه هر چه بیش تر دانسته
هایشان ترغیب و تشویق می نماید.
مرحله سوم گسترش : در این مرحله معلم به دانش آموزان کمک می کند تا با استفاده از تصاویر کتاب درسی یا
سایر منابع آموزشی؛ اطلاعات بیش تر یا به عبارتی تکمیلی و دانستنی را به او عرضه نماید. مثلا این که جنس کره ی
زمین از نیکل وآهن و ... است. یا کره ی زمین از لایه های مختلفی تشکیل شده است.
مرحله چهارم ارزشیابی : در این قسمت برای این که از میزان یادگیری فراگیران و تسلط آن ها بر مهارت ها یا
کیفی سازی دانش اطلاع حاصل کنیم باید از سؤالات تفکر بر انگیز استفاده کنیم و دانش آموزان را به خود ارزشیابی
نیز هدایت کنیم . باز خورد درست و به جا هم در این مرحله لازم است.
روش تدریس آزمایشگاهی :
در این روش استفاده از ابزار و مواد آموزشی و مهارت استفاده از آن ؛ مشاده دقیق ؛ آزمایش و درک و استنباط
مفهوم و تجزیه وتحلیل مورد انتظار است.
می توان گفت که ؛ این روش یک روش فرایندی است که در آن فراگیر بایداز عهده ی مهارت های لازم از قبیل ؛
مشاهده ،پیش بینی ،استنباط، الگو سازی ، آزمایش ،مقایسه، اندازه گیری و برقراری ارتباط با گروه ، طبقه بندی یا
مرتب سازی وتعیین و کنترل متغییر ها و تفسیر داده ها بر آید.
این روش سه مرحله به شرح ذیل دارد.
آماده سازی : مرحله ی پیش از کار در آزمایشگاه ؛ مثلا" معلم بخش مواد را بحث و گفتگو کرده وبرای تکمیل و تثبیت
یادگیری نیاز به آزمایش می باشد.
مرحله دوم زنگ کار : دانش اموزان را به گروه های چند نفره تقسیم نموده وتوضیحات لازم را برای شروع کار
می دهیم و معلم به مشاهده وکنترل گروه ها می پردازد.
آن ها به صورت فردی یا گروهی به کاوش در باره ی راه حل های مسئله داده شده می پردازند واز سوی معلم تشویق
وتأیید می گردند.
معلم انچه دانش آموزان باید انجام دهند را با عنوان کردن نوع مهارت فرایندی به دانش اموزان عرضه می کند.
مثلا" لیوان ها را خوب مشاهده کنید . کدام لیوان آب کم تر و کدام آب بیش تری دارد.( مشاهده )
با مداد به لبه های لیوان ها بزنید صدای هر کدام چگونه است؟
فکر می کنید اگر به بدنه ی لیوان جایی که از آب خالی است بزنید . صدا در هر کدام چگونه است. ( فرضیه سازی )
با دوستان خود گفت وگو کنید لیوان ها را مقایسه کنید صدا ها را مقایسه کنید . (برقراری ارتباط و مقایسه واستنباط )
حالا با نی های مختلف یا لوله های مختلف آزمایش کنید و مانند آزمایش قبلی نتایج خود را بیان کنید.
مرحله ی سوم جمع بندی : در این مرحله فراگیران نتایج حاصل از جستجو و کاوش وآزمایش های خود را به بحث
می نشینند و معلم کمک می کند تا آن ها به یک نتیجه برسند.
در این مرحله معلم دست به سنجش و میزان دانش ومهارت فراگیران هم می پردازد.
نا گفته نماند که نقش سؤ ال های اساسی و هدفدار در یادگیری مفاهیم بسیار مؤثر است.
روانشناسان معتقدند آن چه كودك را به فراگیری بیشتر و بهتر تشویق می كند، اشتیاق او برای حضور در كلاس درس و اطمینان از آزادی عمل در حین فراگیری است، به این معنی كه دانش آموز حضور فعال در كلاس را نوعی آزادی تلقی كرده و این آزادی او را برای حضور در كلاس مشتاق می كند.
پژوهشگران مركز مطالعات آموزشی یونیسف با مطالعه برروی شیوه های مختلف آموزشی دریافتند بهترین شیوه های آموزشی كه می تواند به نحو مؤثری ارتباط بین آموزگار، دانش آموز و مباحث درسی را تداوم بخشد عبارت است از:
آموزش گروهی، آموزش مستقیم، آموزش مستقل یا غیروابسته و آموزش تركیبی یا مختلط.
انتخاب هریك از این شیوه ها بسته به استقبال دانش آموزان و توانایی اجرای صحیح برنامه آموزشی توسط آموزگاران داشته و بهترین ملاك برای تشخیص شكست یا پیروزی طرح، راندمان كاری و فراگیری دانش آموزان است.
آموزش گروهی :با
گروه بندی فراگیران به گروه های كوچك، برقراری ارتباط بین افراد یك گروه و ارتباط
آنها با آموزگار بهتر و دقیق بوده و امكان فراگیری دقیق آموزه ها میسر می شود.
تشریك مساعی و كنترل دقیق عملكرد هر دانش آموز توسط اعضای هر گروه، تسریع فعالیت
ها را به دنبال داشته و از سردرگمی و كلافگی دانش آموزان و آموزگار به طرز چشمگیری
می كاهد.
در این روش فراگیران با توانایی های
متفاوت آموزشی در یك گروه قرار می گیرند به این ترتیب که مشاركت، فعالیت و دستیابی
به هدف با تبادل اطلاعات و سرپرستی یك نفر در هر گروه انجام می گیرد.
به جهت تفاوت در استعدادها و توانایی های دانش آموزان در هر گروه، هر شخص می تواند از استعداد و توانایی خود در جهت پیشبرد اهداف گروه استفاده كند. به طور مثال فردی كه از جهت نوشتن یا خواندن سرامد افراد گروه است می تواند در این زمینه، گروه را به موفقیت رسانده و فعالیت گروه را هدفمند سازد.
فراگیران با توانایی های مشابه می توانند در یك گروه جای بگیرند؛ به این ترتیب هر گروه با تمركز بر فعالیتی كه آموزگار به عهده آنها گذاشته، توانایی های خود را نشان داده و می توانند با تبادل نظر با سایر گروه ها به نتیجه مطلوب دست یابند..
ب:آموزش مستقیم :آموزش مستقیم نیز یكی دیگر از شیوه های آموزشی مفید و كارا است.
در این شیوه آموزگار به عملكرد دانش آموزان در گروه های بزرگ تر نظارت دارد.
برای اجرای بهتر این شیوه آموزشی به این نكات توجه كنید:
آموزگار با ارائه مطلبی جدید در كلاس به صورت كلی، ذهن دانش آموز را به سوی موضوع جدید سوق داده و بحث را به صورت گروهی در كلاس مطرح و دنبال می كند. به دنبال طرح مسأله دانش آموزان نظرات خود را بیان می كنند و بحث آغاز می شود؛ می توان برای نتیجه گیری بهتر دانش آموزان را گروه بندی كرد تا پس از شروع بحث با تمركز بیشتر موضوع دنبال شود.
طرح معما نیز روش مناسبی برای شروع بحث است. بحث و تبادل نظر درباره
موضوع ها، شیوه ای برای ارزیابی آموزه های قبلی و غنای اطلاعاتی دانش آموزان است.
- آموزش مستقیم شیوه ای برای حضور فعال دانش آموزان و جلوگیری از خود
محوری آموزگار است.
پژوهشگران معتقدند شیوه آموزشی خنثی یا خود محوری آموزگار در كلاس، ناكارآمدترین
شیوه آموزشی است؛ چرا كه ذهن دانش آموز به هیچ وجه فعال نشده و فرصتی برای شكوفایی
ذهن و تصحیح اشتباهات احتمالی جای گرفته در ذهن ندارد. دانش آموز زمانی به خوبی
مطالب درسی را فرا می گیرد كه در فعالیت گروهی و یا بحث و گفت وگو شركت كرده و ذهن
خود را فعال كند.
ج: آموزش مستقل یا غیروابسته
آموزش مستقل به معنای فراگیری مطالب جدید از كتاب های غیردرسی، نوشتن مطالب جدید و یادداشت برداری از آموزه ها و عكس برداری و یا نقاشی كردن از مفاهیم آموخته شده است. دانش آموز ممكن است با تمركز بر یكی از دروسی كه به آنها علاقه بیشتری دارد، شیوه هایی چون: تمرین های فوق برنامه، پژوهش، جمع آوری اطلاعات، تهیه گزارش و... را خود به خود انتخاب كرده و با راهنمایی آموزگار، اطلاعات خود را در باره موضوع مورد علاقه اش تكمیل كند.
در این نوع آموزش معلم زمانی را برای ، فرصت مطالعه آزاد فراهم می كند تا دانش آموز در این فرصت مشخص، علایق خود را با طراحی ماكت(مدل) ، نقاشی، فعالیت های پژوهشی، بازدیدهای علمی و... دنبال كرده و تكمیل كند و در پایان هر ماه دانش آموز شرح كاملی از فعالیت ها، پیشرفت ها، مشكلات و... خود را به صورت كتبی به آموزگار ارائه می كند تا آموزگار به نقاط ضعف و قوت دانش آموز دست یافته و دانش آموز را برای دستیابی به هدف یاری كند.
برای دستیابی به نتایج بهتر در شیوه آموزش مستقل به این نكات توجه
كنید:
ـ محیطی را برای آموزش فراهم كنید كه به برانگیخته شدن حس كنجكاوی دانش آموزان كمك
كند.
ـ با جمع آوری منابع اطلاعاتی و یا تجهیزات كمك آموزشی در دسترس ترین مكان
ممكن چون كلاس درس، كتابخانه مدرسه، آزمایشگاه و..دانش آموزان را به پژوهش تشویق
كنید.
ـ در دسترس بودن منابع اطلاعاتی چون انواع دایره المعارف ها، بازی ها و سرگرمی های علمی، كتب كمك آموزشی و...
راهی برای تحریك ذهن كنجكاو كودك به سوی تحقیق و پژوهش است. ـ
. راهی برای برقراری ارتباط بین آموزه های قبلی و جدید دانش آموزان فراهم
كنید
فعالیت ها و پژوهش های فوق برنامه را همسو با مباحث درسی انتخاب كنید.
ـ كلیه مهارت هایی كه فراگیران را برای آموزش مستقل و انفرادی آماده و
آزموده می كند. زمینه ساز حضور آنها در جمع و فعالیت های گروهی است.
د ـ آموزش تركیبی یا مختلط :
نوع آموزش استشیوه آموزشی تركیبی، شیوه ای شامل مجموع شیوه های آموزشی پیشین با
تمركز با نیاز فراگیران به این معنی كه گاه نیاز است تا برای آموزش بهتر دو
یا سه شیوه آموزشی اتخاذ شود تا آموزش به بهترین شیوه صورت گیرد.
برای آن كه از این شیوه به نحو احسن استفاده كنید، ابتدا به این پرسش ها در ذهن
خود پاسخ دهید؛
ـ كدام یك از شیوه های آموزشی برای شروع، ادامه و خاتمه كلاس درس كارآمد
است؟
ـ سطح فراگیری دانش آموزان در چه سطحی بوده و برای آموزش به كدام شیوه نیاز
دارند؟
ـاستفاده از چه نوع وسایل و تجهیزات كمك آموزشی برای آموزش مفاهیم درسی مورد
نیاز بوده و پاسخگوی نیاز دانش آموزان است؟
ـ فراگیران با چه شیوه ای درگیر نكات درسی شده و به فراگیری مباحث درسی
علاقه مند می شوند؟
ـ چه شیوه ای می تواند شیرینی و لذت ابتدای بحث را تداوم بخشیده و ذهن
فراگیران را به كنكاش وادارد؟
پس از پاسخ به این پرسش ها، طرح آموزشی یا طرح های آموزشی را در ذهن خود انتخاب كرده و به مرحله اجرا گذارید.
پژوهشگران معتقدند انتخاب شیوه صحیح و مطابق با نیازهای ذهنی- آموزشی دانش آموزان مهم ترین نكته در آموزش صحیح و علاقه مند كردن دانش آموزان به فراگیری و تداوم فراگیری آموزه ها است.
مطالب مشابه :
حسین عرب سکان آموزش وپرورش سرایان را به دست گرفت
آیسک - حسین عرب سکان آموزش وپرورش سرایان را به دست گرفت - خبری .تحلیلی.اجتماعی
اموزش و پرورش در افق سال 1404
آموزش ابتدایی در دیار سرایان - اموزش و پرورش در افق سال 1404 اموزش وپرورش در افق سال 1404 .
طرح پرورش خلاقیت در مدارس با رویکرد الگوی مصرف
آموزش ابتدایی در دیار سرایان - طرح پرورش خلاقیت در مدارس با رویکرد الگوی مصرف - مطالب علمی و
روش های تدریس علوم
آموزش ابتدایی در دیار سرایان - روش های تدریس علوم - مطالب علمی و آموزشی و پرورشی ، مخصوصا
برچسب :
آموزش وپرورش سرایان