ارزشیابی تکوینی :

ارزشیابی تکوینی :

تعريف ارزشيابي تكويني يا مستمر :آنچه عمدتا به منظور كمك به اصلاح موضوع مورد ارزشيابي يعني برنامه يا روش آموزشي ، مورد استفاده قرار مي گيرد ، ارزشيابي تكويني نام دارد.

ارزشيابي تكويني يا مستمر درآموزش متوسطه :درنظام آموزش وپرورش دوره متوسطه ارزشيابي تكويني براي اصلاح موضوع ارزشيابي و به منظور تقويت اعتماد به نفس تحكيم آموخته هاي دانش آموزان ،آگاهي معلمان ازنقاط قوت وضعف درسي ونحوه عملكرد دانش آموزان درفرايندياددهي. يادگيري و پرورش روحيه تحقيق ، تفكر ،تلاش ، ابتكاروفعاليت هاي گروهي -تدارك بازخورد مناسب به صورت مستمرازنحوه مشاركت دانش آموزدرفعاليت هاي ياددهي.يادگيري واتخاذ روشهاي مناسب به منظوربهبود فرايند انجام شود.

هدف ارزشيابي تكويني يا مستمر :

1. فراهم آوردن شواهد معتبري درمورد يادگيري درسي.

2. تعيين نقاط قوت و ضعف دانش آموزان درفرايند ياددهي و يادگيري.

3. تقويت اعتماد به نفس در دانش آموزان.

4. تثبيت اعتماد به نفس فراگيران وايجاد انگيزه براي يادگيري در آنان.

5. پرورش روحيه تحقيق ، تفكر ، تلاش ، ابتكار وخلاقيت دانش آموزان.

6. توجه به جنبه هاي مهم درس و اهداف آموزشي آن.

7. تشويق به استفاده ازراهبردهاي فعال ياددگيري.

8. مشخص كردن نتايج ودادن بازخورد تصحيح كننده به شاگردان.

9. كمك به شاگردان درپي گيري پيشرفت خود و توسعه مهارت هاي ارزيابي از خويشتن.

10-مطلع كردن دانش آموزان از سطح عملكرد مورد نياز.

11-ايجاد انگيزه در فراگيران جهت تداوم يادگيري .

12-نمايان ساختن توانايي هاي بالقوه ي فراگيران ، كه اين خود موجب خودشناسي و تبين تصويري ذهني فراگير از خودش مي شود .

13 -ارزشيابي راه كم كاري و خطاي گذشته را بازكرده و مراحل جديدي را براي آغازگري مجدد فراهم مي سازد.( خود آغازگري(

14-ارزشيابي به عنوان وسيله اي براي شناخت توانايي وزمينه هاي علمي فراگيران و تصميم گيري براي انجام دادن فعاليت هاي بعدي آموزشي است.

15-ارزشيابي به عنوان وسيله اي براي شناساندن هدف هاي آموزشي در فرايند ياددهي – يادگيري است.

16-ارزشيابي به عنوان وسيله اي براي بهبود و اصلاح فعاليت هاي آموزشي است.

براي انجام ارزشيابي تكويني يا مستمر مي توان از شيوههاي اجرايي گوناگون در كلاس درس استفاده نمود. بدون شك اين شيوه ها از هد ف هايدوره تحصيلي ، سطح سني دانش آموزان موضوع ومحتواي دروس ، روشهاي تدريس معلم ، تعداددانش آموزان كلاس و چندين عامل ديگر تا ثير مي پذيرد.

با اين وصف استفا ده از شيوه هاي زيرپيشنهاد مي شود :

1. ثبت رويدادهاي مهم از عملكرددانش آموزدريك مجموعه

2. انجام آزمايش به صورت فردي وگروهي

3. انجام پروژه هاي فردي وگروهي

4. اجراي نمايش

5. مشاهده واستفاده از آن در اندازه گيري

6. يادداشت رويدادهاي مهم عاطفي ،رواني وحركتي

7. اظهار نظرهاي كتبي وشفاهي معلم

8. دادن كارهاي عملي به دانش آموزان (پوشه كار يا مجموعه كارها ) ( Portfolio )

9. انجام آزمون كتبي چند گزينه اي

10-استفاده از سوالهاي شفاهي،تحليلي،تبييني

11- تهيه گزارش وخلاصه نويسي

12- برگزاري كنفرانس

13- مشاركت دانش آموزدر ارزشيابي از خوديا ديگران

14- انجام آزمون هاي كتبي تشريحي

کارشناسی ارزشیابی سمیرم

هنر معلمی حسین ملاحسنی http://honaremoalemi.blogfa.com/post/46

تعریف ارزشیابی تکوینی :
مجمموعه اقدامات و فعالیت هایی است که به صورت مستمر توسط معلم و دانش آموز و سایر ارزیابی کنندگان به منظور بهبود فرآیند یاددهی – یادگیری ، در طول هر نوبت به عمل می آید که شامل انجام تکالیف درسی ، آزمون های عملکردی ، فعالیت های مرتبط با درس خارج از کلاس به صورت فردی یا گروهی ( فعالیت پژوهشی و ... ) ارزشیابی های باز و مشاهدات تدریجی رفتار و خود ارزیابی و نظر اولیای دانش آموز می باشد . (آئین نامه ارزشیابی تحصیلی وتربیتی )

مفهوم سنجش تکوینی و سنجش پرونده ای چیست ؟
(ارزشیابی مستمر- سنجش تکوینی ) ارزشیابی حین تدریس
دراین ارزشیابی اطلاعات به طور مداوم جمع آوری و مورد استفاده قرار می گیرد و نیاز به بازخورد های فردی ، محیطی دارد تا بتواند تصمیم گیری های لازم را در جهت افزایش اثر بخشی برنامه ها یا فعالیتهای آموزشی اتخاذ کند. این نوع ارزشیابی بیشتر به فراهم آوردن اطلاعات برای بهبودی کار تاکید دارد.
در ارزشیابی مستمر( فرايند مدار) ارزشيابي پيشرفت يادگيري به عنوان امري مستمر و پويا در نظر گرفته مي شود كه در تمام مراحل آموزش و يادگيري به كار گرفته مي شود و در واقع نقش تكويني دارد و هدف آن اصلاح و بهبود فرايند ياددهي - يادگيري مي باشد. در شیوه ارزشیابی مستمر و پویا , معلم به عنوان قاضی یا داور ، فعالیت های دانش آموزان را در همه حیطه های یادگیری ( عاطفی , شناختی , روانی حرکتی ) از شروع آموزش تا پایان دوره آموزشی زیر نظر داشته و کلیه اطلاعات لازم را در جهت رسیدن به مهارت , نگرش و دانش مطلوب و مورد انتظار از طریق ابزارهائی مثل چک لیست رفتاری ( مشاهده عملکرد ) پوشه کاری , آزمون های عملکردی , آزمونهای عینی و غیر عینی دانشی , پرسشنامه نگرش سنج و ... جمع آوری می کند. در واقع سنجش مستمر معادل فارسی عبارت ( formative assessment ( است formative را به تکوینی ( سازنده ) ( رشد دهنده ) یا ( شکل دهنده )ترجمه کرده اند . بنابراین به نظر می رسد کلمه ی مستمر ترجمه ی مناسبی نیست . و می بایست به جای آن از سنجش سازنده و پویا یا رشد دهنده استفاده می شد .
شیوه های یادگیری دانش آموز باید کانون توجه فرایند ارزشیابی قرار گیرد : هر زمان که سنجشی انجام می شود دانش آموز باید آن را جزئی از فرایند آموزش تلقی کند و به همان اندازه که می داند((چه)) یاد می گیرد،بدانند (( چگونه)) یاد می گیرد. ارزشیابی تکوینی در مرکز فعالیتهای کلاسی قرار می گیرد: بسیاری از کارهائی که معلم و دانش آموز در کلاس انجام می دهند سنجش تلقی می شود.پرسشهائی که دانش آموز طرح می کند و تکالیفی که انجام می دهد، میزان دانش و مهارت او را نشان می دهد و معلم از طریق تفسیر مشاهدات خود مرحله ی تدریس خود را معیین می کند . این شیوه که در آن معلم و دانش آموز در تعامل ، بازخورد و تصمیم گیری اند ، جزء اصلی برنامه آموزشی است.
ویژگی های ارزشیابی تکوینی
آن چه باعث می شود یک ارزشیابی مستمر رشد دهنده و سازنده شود ، عملکرد و کاربرد نتایج آن است ،نه تعداد دفعاتی که انجام می شود .
1) ارزشیابی مستمر جزئی از فرایند آموزش است.
2) در تمام موضوعات درسی قابل اجرا است .
3) به فعالیتهایی منجر می شود که طراحی مراحل بعد آموزش را امکان پذیر می سازد .
4) به روایی بیش از پایانی اهمیّت معنی می دهد.
5) دانش آموزان را در فرایند یادگیری خود سهیم می سازد و توان خود ارزیابی را در آنان تقویت می کند .
6) معلم را در یک فرایند تجربه اندوزی قرار می دهد و به او کمک می کند تا علایق دانش آموزان را شناسایی کند سطح فعالیتها ، (سادگی ، یا دشواری آن ها ) را به درستی بسنجد .
7) معلم را قادر می سازد تا از طریق ارزشیابی متناوب و یادداشت برداری اصلاحات کافی برای ارزشیابی معتبر دانش آموزان را جمع آوری کند .
8) معلم را قادر می سازد تا به طور منظم دانش آموزان را در فعالیت های گوناگون در نظر بگیرد و عواملی را که مانع پیشرفت آنان است شناسایی کند ، زیرا به طور طبیعی نوع عملکرد دانش آموزان در فعالیتهای گوناگون یکسان نیست.
9) درارزشیابی مستمرتمایل به دانستن مورد سنجش قرار می گیرد نه فقط دانسته ها.
10) نتابج ارزشيابي مستمر(فرايند مدار) ، نه تنها ميزان تحقق هدفهارا در هر مرحله از آموزش و يادگيري نشان مي دهد،بلكه بازخورد آن ،زمينه ي اصلاحات لازم در برنامه ي درسي ، مواد آموزشي ، رسانه ها ، روشهاي تدريس و فرايند ارزشيابي پيشرفت تحصيلي را فراهم مي نمايد.
11) در واقع تفسیر نتایج ارزشیابی تکوینی به این منظور انجام می شود که مشکلات، نارسایی هاو بدفهمی های یادگیری هر یک از دانش آموزان مشخص شود. ونیزروشهای مناسب برای رفع آنها را به معلم ودانش آموز نشان دهد.
اهمیّت ارزشیابی تکوینی در فرایند آموزشی
ارزشیابی تکوینی در فرایند آموزش نقش مهمّی ایفا می کند و در هر مرحله معلم باید آموزش را از جایی شروع کند که دانش آموزان از نظر مهارت ، نگرش ، دانش در آنجا قرار دارد . این نوع ارزشیابی بازخورد مناسبی به معلم می دهد تا بتواند فعّا لیّتها یی طراحی کند که با ثبت دانش ، نگرش و مهارت های شاگردان تناسب داشته باشد .
به علّت اهمیّت این ارزشیابی در توصیف داده ها و رفتارها توجه مدیران و دبیران محترم را به نکات ذیل جلب می نماییم .
- نظارت معلم بر تحقّق انتظارات آموزشی وپرورشی بخش های گوناگون هر مطلب آموزشی.
- هدایت مداوم یادگیری دانش آموزان بر اساس توانایی هایشان به سمت تحقّق انتظارات آموزشی و پرورشی.
- اصلاح بهبود روش های آموزش و پرورش اعمال شده در کلاس درس.
- کشف راهکارهای متناسب بارشد هردانش آموز تا او بتواند از مرز کنونی توانایی هایش فراتر رود.
- پی بردن به جریان های روان شناختی مؤثر در یادگیری دانش آموزان و ارائه ی بازخور لازم و مناسب.
- آگاهی از چگونگی تشکیل ساختارهای ذهنی مربوط به دانش، مهارتها و نگرش اکتسابی و چگونگی فرآیند و نحوه ی استفاده از آن در حل مسائل در شرایط و موقعیّت جدید.
- ارائه بازخورد لازم به دانش آموزان در مورد فعالیّت ها و کوشش های آموزش وپرورش به منظور ایجاد توجه لازم و افزایش و علاقه به فعالیت ها در آنان.
- انطباق روش، برنامه، وسایل و منابع آموزشی با نیازهای دانش آموزان.
- کشف شکاف بین انتظارات آموزشی و پرورشی با دانش، فهم، مهارت و.... دانش آموزان و کمک به آنان برای کاهش این فاصله.
- آگاهی معلم از اینکه در کلاس درس چه موضوعی راآموزش داده است و این که کدام قسمت از آموزش به کار بیشتر نیاز دارد.
در واقع تفسیر نتایج ارزشیابی تکوینی به این منظور انجام می شود که مشکلات، نارسایی هاو بد فهمی- های یادگیری هر یک از دانش آموزان مشخص شود. و نیز روشهای مناسب برای رفع آنها را به معلم و دانش آموز نشان دهد.
به بیانی دیگر، نتایج این نوع ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، فرضیه هایی را در اختیار معلمان به عنوان پژوهشگران آموزشی قرار می دهد تا با توجه به آنها به رفع بدفهمی ها، نارسایی ها، و مشکلات احتمالی یادگیری دانش آموزان، (زمانی که فعالیّت ها و کوشش آموزش و پرورشی در جریان هستند) اقدام کنند.
ارزشیابی مستمر به هیچ وجه نباید به رتبه بندی و دسته بندی دانش آموزان بیا نجامد بر این نکته تاکید می شود که بر خورداری از بر چسب زدن بر کودک بسیار مهم است حاصل امتحان تدریجی باید این پیام را به معلم بدهد که برای پیشرفت این کودک چه کار می توان انجام داد و او فعلا در کجا قرار دارد نه اینکه مثلا این دانش اموز در زیر حدّ متوسط است یا به حدّ معیّنی نرسیده یا کند ذهن است .

شیوه های اجرایی ارزشیابی مستمر
ارزشیابی های تکوینی را می توان به شیوه های گوناگون در کلاس به کار گرفت این شیو ه ها بدون شک از هدف ها ، دوره ، سطح سنی دانش آموزان ، موضوع درس ، تعداد دانش آموزان و چندین عامل دیگر تاثیر می پذیرد . عمده ترین شیوه های ارزشیابی های تکوینی از این قرار است .
1)ثبت رویدادها ی مهم از عملکرد دانش آموزان 2) استفاده از سوالات کوتاه پاسخ3) استفاده از سوالات تشریحی به صورت توصیفی ، تحلیلی ، تبیینی4) پوشه کار یا مجموعه کارها ( Portfolio ) 5) انجام آزمایش 6)پروژه ی گروهی7)نمایش 8)تستهای شفاهی یا پرسشهای شفاهی9) دادن کارهای عملی به دانش آموزان 10)مشارکت دادن دانش آموزان در ارزشیابی از خود یا دیگران11) تهیه گزارش وخلاصه نویسی12) برگزاری کنفرانس

روش های عملی ارزشیابی مستمر
1) تنظیم فهرست ارزشیابی از فعالیّت های گوناگون دانش آموزان در داخل کلاس و نیز فعالیّت های خارج از کلاس آنان است . معلم محدوده ی انتظارات خود را در مورد آنان مستند سازد . میزان پیشرفت دانش آموزان بر اساس این اطلاعات ، ارزشیابی کند و بتواند نقاط ضعف و قوّت دانش آموزان را مستدل و مستند به اطلاع والدین برساند تا آنان در جهت کمک به آموزش فرزندانشان هدایت کند .
2) معلم هر نوع خلاقیت یا عملکرد مناسب و خارج از انتظار را در زمینه ی فعالیت ها در ستون ملاحظات یا یادداشت های جداگانه ی دیگر ثبت کند و برای آن امتیاز اضافی در نظر گیرد در ارزشیابی مستمر هر دانش آموز با خودش مقایسه می شود بنابراین معلم باید وضعیّت فعلی هر دانش آموز با وضعیّت قبلی وی مقایسه کند و میزان پیشرفت او ملاک ارزشیابی قرار دهد .
سنجش پرونده ای( Portfolio assessment )
یکی از روشهائی که به تازگی در ارزشیابی عملکرد فراگیران در موقعیتهای آموزشی رایج شده است، استفاده از پو شه ی کار برای ارائه مجموعه کارهاست. یکی از امتیازهای مهم این روش ارزشیابی که برای معلم و دانش آموز هر دو مهم است این است که دانش آموز با اندیشیدن درباره ی نمونه ی کارهای خود، ارزشیابی از خود را می آموزد و این مهارتی است که برای پیشرفت یادگیری بسیار ضروری است.
پو شه ی کار یک مجموعه هدفدار منظم از کار و فعالیّت فراگیر که نشان دهنده تلاش و کوشش و پیشرفت و رشد دستآوردها و موفقیّت های او می باشد. و فراگیران را به فراگیرانی پویا و فعال تبدیل می کند که در برابر یادگیری و پیشرفت خود مسئول باشند.
پوشه کار مانند یک جورچین (پازل) مجموعه ی قطعاتی از کارهای هدفدار فراگیران است که به او امکان می دهد تا توانایی های خود را از جهات مختلف به نمایش بگذارد. که البته هر پوشه می تواند شامل کار یک فرد یا یک گروه باشد. که به یک یا چند موضوع درسی اختصاص دارد که البته می توان در زمان معین فراگیر آن را به خانه ببرد یا در مدرسه نگهداری شود و در اختیار معلم سال بعد قرار گیرد. در واقع پوشه کار فرصت شناخت و اصلاح اشتباهات را به فراگیران می دهد.
اهداف سنحش پرونده ای
1- فراگیران امکان می یابند تا مراحل رشد و پیشرفت خود را ارزشیابی و ازاین طریق بازخورد دریافت نمایند .
2- احساس مالکیت و عزت نفس فراگیران افزایش می یابد . هدف این است که فراگیرانم در انتخاب موضوع و محتوا و راهبرد تهیه مجموعه کارها مشارکت کنند و در مورد کارهای خود بیاندیشند و فرایند و فرآورده را مورد قضاوت قرار دهند وپیشرفت خود را از طریق تحلیل و نقد مجموعه کارها و با توجه به اهداف کلی و عینی برنامه ها تضمین کنند .
3- ایجاد انگیزه لازم در جهت اهداف آموزشی ،
چه چیزهایی را باید در پوشه نگهداری کرد
1- تکالیف انفرادی مدرسه2- برگه امتحانی3- تکالیف گروهی مدرسه 4- گزارش های علمی5- یادداشت های کلاسی یا خارج کلاسی دانش آموز6- ثبت پرسش ها و اظهارنظرها در رفتارهای قابل توجه7- گزارش مصاحبه ای فراگیر با افراد مختلف8- خلاصه داستان یا فیلم یا بازدید9- نمونه کارهای هنری و...
سعی شود بهترین کار هر دانش آموز در پوشه گذاشته شود. معلم و دانش آموز در انتخاب مواردی که در پوشه گذاشته شود با یکدیگر مشورت کنند.
مراحل اجرای سنجش پرونده ای
1- معرفی وچگونگی استفاده عملکرد ( والدین و دانش آموزان )
2- معلم ودانش آموز درباره محتویات پوشه کار با هم صحبت و گفتگو می کنندو معلم نمونه هایی از پوشه کار ها را به دانش آموزان نشان می دهد .
3- ارزیابی پوشه کار: در ابتدای دوره معلم بصورت کلی درباره ارزیابی پوشه کار به فراگیران توضیح می دهد .دو نوع کلی ارزیابی برای پوشه کار عبارتند از :
الف- ارزیابی که معلم درطی اجرا و تشکیل پوشه کار خواهد داشت .
ب- نحوه ارزیابی دانش آموز از عملکرد خودش و چگونگی انجام آن.
معیارهایی برای ارزشیابی پوشه ای
برای آنکه بتوان یک پوشه کار را ارزیابی کرد باید معیارهایی داشت که می توان به مواردزیر اشاره کرد:
1- دقت در کار 2- نظم کار و نظافت ظاهری3- خلاقیّت و نوآوری4- کنجکاوی و پرسش گری5- پشتکار و صبر و حوصله 6- کاربرد آموخته ها 7- تصحیح اشتباهات8- توانایی استفاده از ابزار 9- توانایی برقراری ارتباط10- توانایی حل مسئله 11- توانایی طرح مسئله12- توانایی کار گروهی و..
از نتایج ارزشیابی پوشه ها چگونه استفاده کنیم
1- به دانش آموز امکان داده می شود پوشه ی خود را با معلم مرور کند و مواردی را که می تواند اصلاح کند بگوید.
2- به دانش آموز امکان داده میشود که محتویات پوشه را با دانش آموز دیگر مرور کند.
3- به دانش آموز امکان داده میشود که محتویات پوشه را با گروه خود مرور کند.
4- به دانش آموز امکان داده میشود که محتویات پوشه را با والدین مرور کند.
5-به معلم این امکان را می دهد که پوشه فراگیران را مرور کند و مواردی که به کمک نیاز دارند تعیین کند.
6- به دانش آموزان امکان می دهد که از کارهای خود نمایشگاهی ترتیب دهند.

خود سنجی ( خود ارزیابی )
الف : خودسنجی
لازمه ی درگیر کردن دانش آموز در فرایند آموزش خودش،این است که او توان خود ارزشیابی را داشته باشد و به خود شناخت برسد یعنی بتواند آنچه را در یک موقعیت فرا گرفته ،در موقعیت دیگر بکار برد. به عبارت دیگر از فرایند تفکر خود آگاه شود تا بتواند آن را کنترل کند. انعکاس و بازخورد آموخته های دانش آموزان به آنان یکی از ابزار مهم است که می تواند بصورتهای مختلف،معلم به دانش آموز،دانش آموز به خودش یا دانش آموزان به یکدیگر اتفاق افتد. در این فرایند به این نکات باید توجه کنیم:
* در تعامل با دانش آموزان هنگامی که فعالیتی را انجام می دهد ، بر کار او و نه بر خود او تمرکز کنید.
* پیشنهادات خود را برای بهبود وضعیت دانش آموز با نمره همراه نکنید. زیرا تاثیر پیشنهاد از بین می رود.
* دانش آموزان را به شرح آنچه داده اند تشویق کنید.

ب)نمون برگ خودسنجی ( خود ارزیابی )
ردیف موارد
1 مهمترین چیزی را که آموخته ام این موارد بود :
2 تجربه مورد علاقه ام این بود :
3 من در پیشرفت داشته ام
4 من در زمینه باید بیشتر تلاش کنم
5 به خودم افتخار می کنم بخاطر
6 روش های یادگیری که آموختم وبیشتر از همه بکار برده ام عبارتند از :
7 وقتی به کارهایم نگاه می کنم احساس می کنم
8 قبل از شروع کار جدید ،دوست دارم آن را یاد بگیرم
9 فکر می کنم مشکلات با برطرف می شود .
موفقیت رسیدن به هدف نیست ، بلکه تلاش برای رسیدن به هدف است . (نیچه )

گروههای آموزشی آنلاین متوسطه استان بوشهر - گروه آموزشی اداره کل آموزش وپرورش استان بوشهر- مدیران راهنماییhttp://bu-edugroup.ir/forum/showthread.php?tid=1311&pid=1676#pid1676

ارزشیابی تکوینی :

مطالب مشابه :

نقدی بر ارزیابی بر عملکرد کارکنان ( ارزشیابی ) تجربه یک معلم

راهنمای تکمیل فرم هاي ارزیابی عملکرد کارکنان سال تحصیلی 92-91

فرم ارزیابی معلم از دانش آموز ( اجتماعی ششم )

ارزشیابی تکوینی :

فرم ارزیابی معلم از دانش آموز ( اجتماعی ششم )

ارتباط معلم و دانش آموز

نمونه برگ ارزیابی والدین از پوشه کار

معیارهای ارزیابی بانکهای اطلاعاتی:

میتودهای عمومی تدریس7

پلان درسی