روزشمار حركت امام رضا علیه‌السلام از مدینه تا مرو

توجه: امروز به روایتی سالروز ورود امام رضا علیه السلام به مرو است. این نوشتار به این مناسبت میمون تقدیم می شود.

در جغرافیای خط سیر امام رضا علیه‌السلام از مكه و مدینه و پایان سفر ایشان به طوس و سرخس و سرانجام مرو، اختلافی نیست، اما در حد فاصل بین این دو خط سیر، چند دیدگاه وجود دارد.

با جمع‏بندی روایات، به سه خط سیر عمده می‏توان دست یافت:

الف ـ مدینه، بصره، اهواز، فارس، یزد، نیشابور، طوس، سرخس و مرو.

ب ـ مدینه، نجف، بغداد، قم، ری، سمنان، آهوان، نیشابور، سرخس و مرو.

ج ـ مدینه، مكه، بصره، اهواز، دزفول، اصفهان، یزد، طبس، نیشابور، طوس، سرخس و مرو.

بنا بر خط سیر نخست كه مؤید آن روایات قوی و وجود قدمگاهها در طول خط سیر است، جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا علیه‌السلام از مدینه تا مرو را می‏توان در چند مرحله آورد و برای هر مرحله با توجه به قراین موجود در روایات و اشارات صریح مورخان نیز مسافت‏های ذكر شده جغرافی‏دانان همراه با تطبیق گاهشماری تاریخی را تصور كرد.

هجرت امام رضا علیه‌السلام از مدینه به مرو در سال 200ق/195ش بود. امام حج تمتع آن سال را به جای آورد و در هنگام طواف حج، امام جواد علیه‌السلام (220 ـ 195ق) با وی بود. امام جواد در آن هنگام شش ساله بود.

امام رضا علیه‌السلام در نیمه محرم (سال 201ق/195ش) قبر رسول خداصلی‌الله‌علیه‌و‌آله را زیارت كرد و با آن حضرت وداع گفت.4 فاصله مدینه تا بصره 18 منزل (حدود 432 كیلومتر) است. بنابراین ورود امام رضا علیه‌السلام به بصره باید در روز شنبه 8 صفر 201ق/19 شهریور 195ش رخ داده باشد.

به قرینه درخواست نیشكر و بیماری امام و نیز تطبیق گاه‌شمار هجری قمری با هجری شمسی، ورود امام رضا علیه‌السلام به اهواز در اواخر تابستان رخ داد. از جهت دیگر، فاصله بصره تا سوق‏الاهواز نه منزل (حدود 216 كیلومتر) یا 36 فرسخ است؛ راه بصره تا اهواز (همان گونه كه امروز نیز چنین است) آبی می‏باشد كه باید به وسیله كشتی طی كرد. با توجه به موارد یاد شده، ورود امام رضا علیه‌السلام به اهواز در روز یكشنبه 16 صفر سال 201ق/27 شهریور 195ش خواهد بود.

امام رضا علیه‌السلام در نیمه محرم (سال 201ق/195ش) قبر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله را زیارت كرد و با آن حضرت وداع گفت.

امام رضا علیه‌السلام از طریق پل اربك (اربق) شهر اهواز خارج شد و به طرف رامهرمز رفت تا از آنجا به فارس برود، اما به اینكه از ارجان (بهبهان) عبور كرده باشند اشاره‏ای نشده است.

فاصله اهواز تا فارس (شیراز) یازده منزل و به مسافت 57 فرسخ است. فاصله فارس (شیراز) تا یزد نه منزل (حدود 216 كیلومتر) یا 54 فرسخ، و بنا به قولی دیگر 87 فرسنگ می‏باشد.

كاروان امام چند روز را در یزد توقف كرد و سپس راهش را به سوی نیشابور ادامه داد. حضرت رضا علیه‌السلام به قرینه درخواست انگور در غیر فصل آن و نیز تطبیق گاه‌شمار هجری قمری با هجری شمسی در اوایل زمستان سال 201ق/195ش به نیشابور وارد شد و مدتی در آنجا ماند.

فاصله یزد تا نیشابور شانزده منزل و فاصله نیشابور تا طوس ده فرسخ (حدود 60 كیلومتر) و فاصله طوس تا سرخس چهار منزل (حدود 100 كیلومتر) و در نتیجه فاصله نیشابور تا سرخس، شش منزل (حدود 144 كیلومتر) است.

امام رضا علیه‌السلام در سرخس زندانی بود و مدتی در آنجا ماند. فاصله سرخس تا مرو شش منزل (حدود 144 كیلومتر) است. مأمون عباسی در روز دوشنبه هفتم رمضان سال 201ق/14 فروردین 196ش امام رضا علیه‌السلام را در مرو ولیعهد خود اعلام كرد. امام به دستور مأمون نماز عید فطر را در روز پنج‏شنبه اول شوال 201ق/7 اردیبهشت 196ش در مرو خواند.

جدول زمانی حرکت حضرت رضا علیه‌السلام از مدینه تا مرو 201 ـ 200ق/196 ـ 195ش

ـ حج تمتع، سه‏شنبه اول تا چهارشنبه 10 ذیحجه/14 تا 23 تیر

ـ حركت از مدینه، پنج‏شنبه 15 محرم/27 مرداد

ـ ورود به بصره، دوشنبه 3 صفر/14 شهریور

ـ حركت از بصره، شنبه 8 صفر/19 شهریور

ـ ورود به اهواز، یكشنبه 16 صفر/27 شهریور

ـ حركت از اهواز، دوشنبه 16 ربیع‏الاول/25 مهر

ـ ورود به فارس (شیراز)، سه‏شنبه 26 ربیع‏الاول/5 آبان

ـ حركت از فارس (شیراز)، سه‏شنبه 1 ربیع‏الاخر/10 آبان

ـ ورود به یزد، چهارشنبه 15 ربیع‏الاخر/25 آبان

ـ حركت از یزد، یكشنبه 20 ربیع‏الاخر/29 آبان

ـ ورود به نیشابور، سه‏شنبه 7 جمادی‏الاولی/15 آذر

ـ حركت از نیشابور، جمعه 1 جمادی‏الاخر/9 دی

ـ ورود به طوس، یكشنبه 3 جمادی‏الاخر/11 دی

ـ ورود به سرخس، جمعه 8 جمادی‏الاخر/16 دی

ـ حركت از سرخس، شنبه 23 جمادی‏الاخره/1 بهمن

ـ ورود به مرو، جمعه 29 جمادی‏الاخر/7 بهمن

ـ اعلام ولایتعهدی، دوشنبه 7 رمضان/14 فروردین

روزشمار حركت امام رضا علیه‌السلام از مدینه تا مرو

مطالب مشابه :

مشهد به شيراز 1350 كيلومتر

قطار شیراز - اصفهان

روزشمار حرکت امام رضا علیه‌السلام از مدینه تا مرو

معرفي روستاهاي نمونه گردشگري استان يزد

اردوی یزد

روزشمار حركت امام رضا علیه‌السلام از مدینه تا مرو

سفرنامه یزد دیروز از دید غربیان

روزشمار حركت امام رضا علیه‌السلام از مدینه تا مرو