بارداری 2

ویار (هوسانه؛ آرزوانه؛ تهوّع و استفراغ بارداری)

تعریف

در لغت نامه دهخدا در مورد معنای ویار آمده است: «میل و هوس زنان آبستن.(از ابن البیطار) ویار گاهی به صورت تهوع و استفراغ و گاه به شکل بدآمدن از بعض چیزها و زمانی به صورت اشتها داشتن و هوس چیزی را کردن و آن را بسیار دوست داشتن ظاهر می شود.(فرهنگ لغات عامیانه جمال زاده) آرزوانه را گویند؛ و این زنان آبستن را افتد که چیزهای بد آرزو کنند چون گِل و نمک و انگِشت و برنج خام و جز آن. هوسی که در نخستین ماه های آبستنی و زمان بارداری پدید آید.»

بنابراین بحث در مورد ویار، شامل سه بخش است: تهوّع استفراغ دوران بارداری، هوسانه های طبیعی این دوران و تمایلات تغذیه ای غیر طبیعی زن باردار.

الف- تهوّع استفراغ دوران بارداری

یک مشکل بسیار نگران کننده برای بسیاری از زنان باردار؛ تهوّع و استفراغ دوران بارداری است. این مشکل که به ویژه در سه ماهه اوّل بارداری و در هنگام صبح شایع تر است؛ علاوه بر اذیت و آزار روحی مادر باردار، از آنجا که در صورت شدید بودن می تواند با تغذیه صحیح وی تداخل داشته و نهایتاً روی جنین اثرات منفی بگذارد؛ باید جدّی گرفته شود. البته درمان این مشکل چندان پیچیده نیست و توجّه به نکات ذیل راهگشا خواهد بود:

- مادر در این دوره باید مطلقاً از مصرف غذاهایی که مخالف طبع و مزاج او هستند خودداری کند.

- ضمن رعایت مزاج بیمار، بهتر است که غذاهای گرمی سهم بیشتری از رژیم غذایی مادر را تشکیل دهند.

- از مصرف هرگونه غذایی که باعث نفخ یا سنگینی معده، ترش کردن و مانند آنها می شود خودداری کنید.

- مصرف غذاهای آبکی و ترید به حدّاقل برسد.

- بهتر است مادر باردار از گرسنگی اجتناب کند.

- غذاهای پرچرب و سرخ کردنی و انواع غذاهای آماده از رژیم غذایی بیمار حذف شوند. مصرف ادویه در غذاها نیز به حدّاقل برسد.

- در این دوران بهتر است مادر در معرض هیچ بویی به ویژه بوی غذاها قرار نگیرد. هوای خانه نیز باید تازه و برخوردار از تهویه کافی باشد.

- تنش های روحی باعث تشدید مشکل هستند؛ لذا مادر باید هرگونه استرس را از خود دور کند.

- یبوست، اثری افزایشی بر تهوّع و استفراغ مادر دارد و باید سریعاً درمان شود.

- مصرف مایعات(آب، دوغ، نوشابه، چای و …) از نیم ساعت قبل از غذا تا دو ساعت و نیم بعد از آن باید ترک شود.

- بهتر است برخاستن از رختخواب به آهستگی انجام شود. گذاشتن یک قطعه نان خشک در دهان، قبل از بلند شدن از رختخواب هم اقدام مؤثّری محسوب می شود.

- پیاده روی ملایم و سبک در کاهش تهوّع استفراغ بارداری مؤثّر است.

درمان دارویی:

۱- آب عسل: یکی از بهترین داروها برای رفع تهوّع استفراغ دوران بارداری مصرف آب عسل است. مقدار دلخواهی عسل را در آب حل کنید(حدّاقل یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب). سپس مقداری آب لیموترش تازه(و نه آبلیمو) به آن اضافه کنید و پس از خنک شدن آن در یخچال( و نه خنک کردن آن با یخ) این نوشیدنی بسیار گوارا و لذیذ را به آرامی و جرعه جرعه میل نمایید.(روزی دو سه لیوان) در صورت شدّت تهوّع، به اندازه نوک قاشق چایخوری زنجبیل کوبیده به هر لیوان آب عسل اضافه کنید.

۲- نسخه ها

در اوایل دوران کاری خود، فکر می کردم که برای درمان این مسأله باید بیشتر روی کبد به عنوان مرکز بیماری تمرکز کرد ولذا از داروهایی مانند عرق کاسنی و شاهتره استفاده می کردم که چندان مفید نبود. پس از مدتی به این نتیجه رسیدم که برای حل مشکل باید متوجّه معده شد. از آن پس به استفاده از نسخه هایی مانند نسخه های ذیل روی آوردم که حاصل آن بسیار رضایت بخش بود. به دنبال این تغییر روش درمانی، تقریباً هیچ گاه بیماری که استفراغ های آبستنی وی درمان نشده باشد؛ نداشته ام.

۱- ۲- نسخه برای مادرانی که تحمّل خوردن گرمی را دارند:

(عرق زنیان، یک قسمت) + (عرق نعناع یا پونه یا آویشن یا بابونه، یک قسمت) + (عرق گشنیز، یک قسمت)

البته عرق گشنیز جزء ضروری نسخه نیست و در مادران سرد مزاج تر قابل حذف است.

۲-۲- نسخه برای مادرانی که تحمّل خوردن گرمی را ندارند:

می توان نسخه بالا را تجویز کرد جز آن که علاوه بر عرق گشنیز، کمی عرق کاسنی یا همیشه بهار هم به دارو اضافه می کنیم؛ امّا باز هم بهتر است در حدّ تحمّل زن باردار، غلبه با عرق های گرم باشد.

روش مصرف: عرقیات فوق را با هم مخلوط کرده از مخلوط آنها، روزی ۳ بار و هر بار نصف استکان تا درمان کامل بیماری مصرف شود.

۳-۲- جوشانده ها: به جهت وضعیت این گونه بیماران بهتر است از مصرف داروهای جوشانده خودداری شود؛ چرا که بو یا طعم جوشانده، خود می تواند باعث تهوّع و استفراغ او شود؛ حتّی عرقیات را نیز بهتر است به صورت خنک – و با افزودن کمی عسل و آب لیموترش تازه – مصرف کرد. البته طبیعتاً در مورد مادرانی که مشکلی برای مصرف جوشانده ندارند این محدودیت وجود ندارد و می توان از داروهای ذیل بهره گرفت:

- داروهای گرم: زنجبیل، زنیان، تخم کرفس، تخم شوید، انیسون، بابونه، بادرنجبویه، نعناع، پونه، آویشن و …

- داروهای خنک: تخم گشنیز، گل همیشه بهار و …

روش مصرف: بسته به وضعیت مزاجی بیمار سه چهار مورد از داروهای فوق را روزی یک یا دو بار، با هم جوشانده یا دم کرده میل کنید.

۳- سایر راهکارها

- گرم کردن موضعی معده با آجرداغ یا وسایل مشابه هم در کاهش میزان تهوّع و استفراغ مؤثّر است.

- بادکش گذاری معده به شرط آن که فقط در ماه های اوّل بارداری که هنوز رحم کوچک است انجام شود هم از راه های کمکی مناسب برای درمان تهوّع استفراغ بارداری است.

ب- هوسانه های طبیعی زن باردار

این هوسانه های طبیعی در دو سوی متقابل هستند؛ زن در دوران بارداری به طور طبیعی نسبت به بعضی خوراکی ها گرایش دارد و از بعضی دیگر رویگردان می شود. این ویارهای طبیعی در بارداری باید مورد توجّه قرار گیرند؛ چرا که نشان دهنده نیازهای واقعی زن باردار هستند. در واقع هر غذایی که زن باردار نسبت به آن ویار دارد و با خوردن آن دچار مشکلاتی از جمله تهوّع و استفراغ می شود؛ نباید مصرف شود؛ چرا که این غذاها یا فاسد و مسموم(به معنای عامّ آن) هستند و یا مخالف طبع و مزاج مادر و جنین می باشند. عکس این مسأله نیز صادق است ولذا همسر زن باردار باید تمام تلاش خود را در تأمین غذاهایی که او تمایل به خوردن آنها دارد به کار گیرد؛ به طور معمول، زن هایی که جنین پسر دارند و یا خودشان گرم مزاج هستند؛ از گرمی ها(مثل شیرینی ها) بدشان می آید و تمایل به خوردن ترشی دارند و به عکس، بانوانی که جنین دختر دارند و یا خودشان سرد مزاج هستند؛ تمایل به خوردن شیرینی دارند و از ترشی ها فاصله می گیرند.

تجربه ای جالب در مورد اهمیت ویار بارداری

یکی از بانوان مکرّمه از اقوام نزدیک ما – که خدایش رحمت کند – نقل می کردند که در بارداری نخست خود؛ هوس خوردن کباب داشته اند؛ امّا با توجّه به تنگناهای معیشتی آن روزگار از ابراز آن به همسر خویش خودداری می کرده اند. در این دوره کم کم در بازوی ایشان نقطه متورّم و دردناکی پیدا می شود که علیرغم مراجعات مکرّر، طبیبان از یافتن علّت و درمان آن عاجز می مانند. در یکی از همین روزها، یکی از زنان همسایه که از ویار ایشان مطّلع بوده اند، لقمه ای کباب تهیه کرده از پشت سر به ایشان نزدیک شده و ناگهانی آن را داخل دهان او گذاشته و از او می خواهند که آن را بخورد. این همسایه خوب اظهار می دارد که این تورّم دردناک بازو به خاطر جواب ندادن مناسب به ویار است و جالب این که بلافاصله پس از مصرف این لقمه کباب، بیماری روند بهبودی را به سرعت طی می کند.

شاید برای تجربیاتی مانند تجربه فوق نتوان دلیل علمی قاطعی ارائه کرد؛ امّا من به صحّت آنها اعتقاد دارم به ویژه که در بعضی بیماران خود نیز موارد مشابه آنها را به عینه مشاهده کرده ام. برای مثال یکی از بیمارانم دچار مشکلات عدیده جسمی – و به ویژه گوارشی -، بی اشتهایی، بی حالی و خستگی در ابتدای بارداری بود که علیرغم انجام درمان های معمول به نتیجه خاصّی نرسیده بودیم. همزمان، نامبرده هوس مصرف زرشک پلو با مرغ داشت که به علّت مخالفت بنده با مصرف مرغ، از آن خودداری می کرد. سرانجام وقتی دیدم که تمام فکر و ذکر او شده است «خوردن زرشک پلو با مرغ» به او اجازه دادم که یک وعده از آن مصرف کند. جالب اینجا بود که تقریباً بلافاصله پس از همان یک وعده، بسیاری از مشکلات ایشان رو به بهبود گذاشت؛ بنابراین باز هم به مردان محترم تأکید می کنم که در بر آوردن هوسانه های طبیعی همسر باردار خود بسیار کوشا باشید. در صورتی که به علّت عدم تمکّن مالی در این راه مشکلاتی هم وجود دارد سعی کنید با کم کردن خرج های غیرضروری نسبت به این کار اقدام کنید. به کسانی مثل خودم هم که اطّلاعات پزشکی دارند توصیه می کنم که دقّت کنند که هوسانه های طبیعی یک زن باردار، نیازهای واقعی جسمی زن باردار را اغلب دقیق تر از تشخیص امثال ما تعیین می کنند؛ بنابراین از این که سواد معده یک زن باردار به سواد من و شما غلبه کند! ناراحت نشوید.

ج- هوسانه های غیر طبیعی

تمایل به خوردن خاک، برنج خشک، یخ، نمک، نشاسته و مانند آنها در بعضی زنان باردار دیده می شود که معمولاً ناشی از کمبودهای غذایی و در رأس آنها کم خونی فقر آهن است که باید با مشورت پزشک معالج نسبت به درمان آنها اقدام کرد. ساده ترین راه درمان این مشکل، استفاده از سبد غذایی متنوّع به ویژه میوه ها و سبزیجات است. استفاده از مکمّل های غذایی مناسب و ساده ای مانند جوانه گندم، عسل، خرما و مانند آن، به راحتی ویار را درمان خواهد کرد. در این میان مصرف جوانه گندم، آب عسل و مکمّل های طبیعی کلسیم مورد تأکید است و پاسخ درمانی به آنها تقریبا همیشگی است.

تذکّر مهم مردانه: گاهی شدّت ویار زن به قدری است که حتّی به بوی بدن همسر خود نیز حسّاس می شود. این مسأله گاهی باعث می شود که مرد فکر کند که به او توهین شده است یا این که زن او را دوست ندارد؛ در حالی که این چنین نیست. بهترین کار در این مواقع، صبر و بردباری مرد تا رفع مشکل است. استحمام مرتّب و استفاده از خوشبوکننده های طبیعی که مورد پسند زن نیز باشد، از اقدامات کمکی دیگر محسوب می شوند.

فشار خون بارداری

فشار خون بارداری از معضلات خطرناک این دوران محسوب می شود. برای پیشگیری و درمان این مشکل به این نکات توجه کنید:

۱- حجامت بین ماههای ۴ تا ۷ بارداری، یکی از بهترین راههای پیشگیری از این مسأله است. در صورت ضرورت و با توجه به وضعیت جسمانی و مزاجی بیمار، تکرار این حجامت نیز منع چندانی ندارد.

۲- یک ترکیب ملایم و مناسب برای کنترل فشار خون در این دوران، ترکیب مساوی عرق کاسنی و شاهتره است. در تعداد کمی از افراد سرد مزاج که با خوردن عرق فوق، دچار مشکل می شوند می توانید کمی عرق بابونه هم اضافه کنید. مادرانی که به این درمان پاسخ ندهند بسیار کم هستند و لذا در صورت بروز این مشکل، با خیالی آسوده، روزانه دو سه استکان از داروی فوق را تا رفع مشکل مصرف کنید. رفع یبوست، کمی محدودیت مصرف نمک و چربی و آرامش روحی هم درمان را کامل خواهند نمود.

۳- دقّت کنید که در این دوران از مصرف داروهایی که می توانند باعث افت شدید و سریع فشار خون شوند؛ خودداری شود.(مثل سیاهدانه، چای ترش و …)

کهیر

درمان اکثر کهیرها چندان سخت نیست. برای رسیدن به نتیجه مطلوب، این مراحل را دنبال کنید:

۱- در صورتی که فرد دچار یبوست است حتماً یبوست وی را برطرف کنید. در مورد این بیماران، استفاده از خاکشی جوشانده ارجح است. در غیر این صورت، استفاده از فلوس، بهتر از سایر ملین هاست.

۲- در صورتیکه بیمار دچار یبوست نیز نباشد، مصرف خاکشی جوشانده کمک مؤثّری در درمان کهیر است.

۳- حجامت، بهترین راه درمان کهیر است. اغلب کهیرها به حجامت عام پاسخ می دهند. معمولا یک یا دو بار حجامت به فواصل ۱۰ روز تا دو هفته ای کفایت می کند. توصیه ما این است که حتّی اگر حجامت عام باعث درمان کهیر نشد؛ به سراغ حجامت ساقین(که از بهترین حجامت ها برای رفع خارش بدن است) نروید؛ چرا که ممکن است باعث بروز مشکلاتی برای جنین شود.

۴- در کنار انجام حجامت از داروهایی که کبد را فعّال می کنند استفاده نمایید. ساده ترین دارو، ترکیب عرق کاسنی و شاهتره به نسبت مساوی و با میزان مصرف ۳ استکان کوچک در روز است. در صورت نیاز می توان کمی عرق همیشه بهار نیز به ترکیب فوق افزود. در عین حال استفاده از سایر داروهای صفرابر نیز بلامانع است، اگر چه به تجربه دیده ام که همان ترکیب ساده فوق در اکثر موارد کارساز است.

۵- درمان های موضعی: بسیاری از داروهایی که طبع خنکی دارند را می توان به عنوان درمان کمکی و موضعی در معالجه کهیر به کار برد. یک مثال ساده و فراگیر آن، شستشوی بدن با سدر در موقع استحمام است. در این زمینه ترکیبات گوناگون و مؤثّر بسیاری وجود دارد امّا ترکیب ارزان قیمت و در عین حال مؤثّری که خود، آزموده ام و در بسیاری از بیماران با رضایت خاطر همراه بوده است؛ این است که مقداری شاهتره خشک و جوش شیرین را به نسبت مساوی با کمی ماست شیرین مخلوط کرده، در حمّام روی بدن مالیده بعد از حدّاقل ده دقیقه شسته شود. علاوه بر این نوع درمانها، دود دادن برخی داروها نیز کمک زیادی به رفع خارش و تورّم ناشی از کهیر می کند که در دسترسترین آن، خاکشی است که باید مثل اسفند دود داده شود. البتّه فراموش نکنید که این درمان های موضعی، در معالجه کهیر، تنها نقش کمکی دارند و جای درمانهای اصلی را نمی گیرند.

تذکّر: بعضی موارد کهیرهای بارداری می توانند به درمان مقاوم باشند که این مسأله معمولا ناشی از گرمتر بودن مزاج جنین نسبت به مادر است و با زایمان مرتفع خواهد شد.

ترک خوردن پوست

یکی از نگرانی های زنان باردار، ایجاد ترکهای پوستی روی شکم است. برای پیشگیری از این مشکل، در چند ماه آخر بارداری، نواحی پایین شکم، لگن و بالای ران را هر روز با روغن های مناسب مثل روغن زیتون یا روغن بادام شیرین یا روغن نارگیل(و در ماه آخر با روغن کنجد)، ماساژ دهید. این ماساژ، علاوه بر پیشگیری از ترک پوست، با نرم کردن تدریجی مفاصل لگن، زایمان را نیز تسهیل می کند. این مسأله باید جدّی گرفته شود چرا که در صورت ترک خوردن پوست، دیگر درمان چندان مؤثّری برای آن وجود ندارد. البتّه در صورت بروز این مشکل هم نباید چندان نگران بود چرا که در طول چند ماه پس از زایمان، این خطوط به تدریج کمرنگ شده تا حدّ زیادی همرنگ پوست اطراف می شوند؛ این نکته را گفتم تا خود را چندان درگیر درمانهای گران قیمت و معمولا کم تأثیر این مشکل نکنید.

مراقبت های دهان و دندان

دندان درد در دوران بارداری برای بسیاری از مادران یک کابوس است که با توجّه به محدودیت های عملی و گاهی هم وسواس های شخصی مادران یا دندان پزشکان در استفاده از داروهای مسکّن خوراکی یا تزریقی می تواند مشکلات زیادی برای زن باردار به وجود بیاورد. لذا توصیه اکید می کنیم که هر گونه مشکل دندان پزشکی خود را قبل از دوران بارداری درمان کنید و در این دوره هم نکات بهداشتی مربوطه را به دقّت اجرا کنید.

یبوست

یبوست، امّ الامراضی است که در دوران بارداری تبعات منفی مضاعفی را به دنبال دارد؛ برای مثال یبوست به راحتی می تواند منجر به لکّه بینی یا خونریزی مادر و حتّی سقط جنین شود؛ در حالی که اغلب دیده ام که حتّی متخصّصین محترم زنان و زایمان نیز به هنگام بروز چنین مشکلاتی از آن غافلند؛ وحال آن که بسیاری از مواقع تنها با درمان یبوست، مشکل زن باردار مرتفع خواهد شد. برای درمان یبوست در زنان باردار باید حتّی المقدور از دستورات ساده غذایی مثل افزایش مصرف میوه و سبزیجات، پیاده روی سبک و مانند آنها بهره گرفت و تنها در صورت ضرورت از ملیّن های ملایم استفاده کرد. برخی از این راه ها عبارتند از:

- خوردن روزانه ۲-۱ عدد هویج آب پز.

- مصرف خیسانده آلو، انجیر خشک یا برگه ها(البتّه در صورت تحمّل گوارشی).

- روزانه یک قاشق مربّاخوری خاکشی را در یک استکان آب ۵-۴ قل آرام جوشانده شیرین نموده میل کنند.

- مصرف خیسانده سبوس گندم.

- مصرف ترنجبین.

- مصرف روزانه چند قاشق روغن بادام شیرین یا روغن زیتون.

اگر با دستورات فوق و اقدامات مشابه، یبوست زن باردار درمان نشد می توان از ملیّن های ملایمی مثل گل سرخ یا فلوس بهره گرفت؛ امّا مصرف ملیّن های قوی مثل سنا یا روغن کرچک در این دوران ممنوع است.

دخانیات و الکل

ممنوعیت استعمال سیگار و سایر دخانیات و نیز موادّ مخدّر، روانگردان و … در دوران بارداری نیاز به تذکّر ندارد و معمولاً هم – حدّاقل در کشور ما – این مسایل برای زنان باردار چندان مطرح نیست؛ امّا آنچه که مهم است این است که متأسّفانه بسیاری از زنان باردار به علّت الطاف! همسر یا سایر اعضای خانواده در معرض دود سیگار قرار می گیرند که این مسأله می تواند تأثیر نامطلوبی روی جنین بگذارد. لذا توصیه می شود حدّاقل در این دوران، از استعمال هرگونه دخانیات در فضای منزل خودداری شود.

مصرف الکل همیشه بد است؛ در دوران بارداری بدتر. هیچ مادری نباید این خیانت مضاعف به خود و فرزندش را مرتکب شود.

پیشگیری از زردی نوزاد

بعضی از بانوان به دلیل نگرانی از ایجاد زردی در نوزادشان، در ماههای آخر بارداری مبادرت به مصرف بی رویه خنکی می کنند که این امر باعث بروز مشکلات در مادران می شود. این کار به هیچ وجه مورد توصیه ما نیست. راه منطقی آن است که در یکی دو ماه آخر بارداری، مادر، هفته ای یک بار، زبان خود را در آینه کنترل کند؛ اگر زبان زردرنگ بود می تواند نشان دهنده افزایش صفرا و احتمال ایجاد زردی در نوزاد باشد. در این حال بهتر است یک خنکی ملایم مثل عرق کاسنی را چند روز مصرف کنند تا مشکل حل شود. توصیه عمومی تر برای رفع نگرانی همه مادران این است که از یک هفته به زایمان هر روز یکی دو استکان عرق کاسنی مصرف کنند؛ امّا فراموش نکنند که درمان زردی نوزادان، کاری ساده است و نباید باعث نگرانی آنها شود.

حجامت

توصیه مطلق ما به تمام زنان باردار آن است که در صورتی که منع خاصّی در مورد حجامت ندارند(که البته این مسأله را باید با مشورت با پزشک مجرّب در زمینه طبّ سنّتی معلوم کنند)؛ حتماً بین ماه ۴ تا ۷ حاملگی نسبت به انجام حجامت اقدام کنند. این کار علاوه بر بهبود گردش خون جفت، باعث کاهش خطر ابتلا به فشار خون یا مسمومیت حاملگی، دیابت بارداری و مانند آنها خواهد شد.

تأمین کلسیم

یکی از نگرانی هایی که عمدتاً از سوی پزشکان یا برنامه های پزشکی صدا و سیما به زنان باردار تلقین می شود نگرانی از بابت کمبود کلسیم در دوران بارداری است. این مادران عمدتاً به مصرف لبنیات روی می آورند که با توجّه به کیفیت لبنیات پاستوریزه، به هیچ وجه مورد تأیید ما نیست و البته معمولاً اثر پیشگیرانه مناسبی هم ندارد. مصرف مکمّل های کلسیم نیز به مانند هر مکمّل دیگری – از جمله مکمّل های آهن و اسیدفولیک – مورد تأیید ما نیست.

تأمین کلسیم مورد نیاز مادر و جنین، کار چندان سختی نیست و به شیوه های ذیل قابل وصول است:

۱- بهره مندی از آفتاب: اگر خانه آفتاب گیری ندارید؛ سعی کنید هر چند روز یک بار هم که شده چند دقیقه ای آفتاب بگیرید؛ البته اکیداً توصیه می کنم که تابش آفتاب باید به پشت بدن باشد و نه جلوی آن.

۲- فعّالیت بدنی مناسب در طول دوران بارداری مانع از کاهش میزان کلسیم استخوان خواهد شد.

۳- از مصرف خوراکی هایی که باعث کاهش جذب کلسیم یا افزایش میزان برداشت آن از استخوان می شوند خودداری کنید. سر دسته این خوراکی ها چای است.

۴- از بین لبنیات، بهتر است به مصرف کشک و کره محلّی و روغن زرد اکتفا شود. مصرف هفته ای یک بار کشک محلّی مرغوب (به صورت کله جوش، همراه کمی پونه و روغن زیتون– به جای نعناع داغ – و چند عدد خرما یا مغز گردو به عنوان دسر)، کلسیم کافی را برای زن باردار تأمین خواهد کرد.

۵- مصرف روزانه ۱۰ عدد مغز بادام خام و ۵ عدد خرما هم می تواند کلسیم مورد نیاز زن باردار را تأمین کند.

۶- پوست تخم مرغ های مصرفی خود را دور نریزید.آنها را شسته؛ خشک و آسیاب نموده در طول دوران بارداری و شیردهی، روزی نصف قاشق چایخوری از این پودر را با کمی عسل روی زبان خود ریخته قورت دهید. این ترکیب ساده و ارزان یکی از بهترین مکمّل های طبیعی کلسیم است.

مسافرت

در حاملگی های طبیعی که احتمال سقط یا زایمان زودرس وجود نداشته باشد، مسافرت مانعی ندارد؛ امّا باید توجّه داشت که:

- برنامه ریزی سفر به نحوی باشد که زن باردار خسته نشود. در هر حال باید از مسافرت های طولانی به ویژه در سه ماهه اوّل و سوّم حاملگی اجتناب شود.

- در مسافرت هایی مثل مسافرت با ماشین که به مدّت طولانی پاها به حالت آویزان قرار می گیرند بهتر است که حدّاکثر هر دو ساعت، یک ربع توقّف داشت تا زن باردار کمی قدم بزند؛ چرا که در بارداری احتمال ایجاد لخته های سیاهرگی زیاد می شود که آویزان بودن پاها این احتمال را افزایش می دهد.

ورزش

نیاز زن باردار به فعّالیت بدنی، اغلب با انجام کارهای روزمرّه – از جمله فعّالیت های مربوط به خانه داری – تأمین می شود؛ امّا اگر به هر دلیل این فعّالیت کم است و زن نیاز به فعّالیت بیشتری دارد به این نکات توجّه کند:

۱- انجام هر ورزشی که زن باردار را خسته کند – از جمله همه ورزش های حرفه ای – ممنوع است.

۲- انجام هرگونه ورزش که با خطر برخورد ضربه و آسیب به شکم همراه باشد – از جمله ورزش های رزمی – ممنوع است.

۳- شیرجه زدن در آب، رفتن به مکان هایی با ارتفاع زیاد و اکسیژن کم(مثل کوه پیمایی)، شنا در آب بسیار گرم یا بسیار سرد، اسکی روی آب، پریدن از ارتفاع و هر حرکت شدیدی برای زن باردار ممنوع است.

۴- انجام ورزش باید به صورت منظّم باشد و شدّت آن خیلی کم و زیاد نشود.

۵- در صورت بروز علائم کمبود اکسیژن مانند خستگی مفرط، سرگیجه و تنگی نفس، ورزش باید قطع شود.

۶- پس از سه ماهه اوّل حاملگی باید از انجام ورزش هایی که مستلزم دراز کشیدن طولانی هستند، اجتناب شود.

۷- مصرف مایعات کافی، محیط خنک و پوشیدن لباس های مناسب جهت جلوگیری از افزایش دمای بدن ضروری است.

۸- حتما و حتما قبل از شروع ورزش در دوران بارداری در مورد مسائلی که منع انجام ورزش در این دوران محسوب می شوند، با پزشک خود مشورت نمایید. برخی از این مسائل عبارتند از: کمی رشد جنین، خونریزی واژینال، خطر زایمان زودرس، مشکلات دهانه رحم، پارگی کیسه آب، فشار خون بالا، بیماری های مزمنی که با ورزش تشدید می شوند و ….

افزایش وزن

متوسّط افزایش وزن زنان باردار ۱۲-۱۰ کیلوگرم است که برای خانم های لاغر کمی بیشتر(تا ۱۸ کیلوگرم) و برای خانم های چاق کمی کمتر(تا ۱۱ کیلوگرم) در نظر گرفته می شود. در ایران افزایش وزن بیش از ۱۲ کیلوگرم – و حتّی تا ۳۰ کیلوگرم – امری معمولی است در حالی که به نظر می رسد اگر زن باردار دستورات ساده ای مثل جویدن غذا، استفاده بیشتر از غذاهای گیاهی و پرهیز از خوردن قبل از گرسنگی و دست کشیدن از غذا قبل از سیری را رعایت کند؛ عملاً با چنین مشکلاتی مواجه نخواهد شد.

ترش کردن

ترش کردن در بارداری به همان دلایلی ایجاد می شود که در غیر زمان بارداری ایجاد می شود؛ جز آن که به دلیل فشار مستقیم رحم روی معده، افزایش فشار داخل شکمی و شل شدن عضلات صاف دستگاه گوارش در زمان بارداری – و به ویژه در اواخر آن – احتمال ترش کردن افزایش پیدا می کند. درمان ترش کردن در این دوران نیز عملاً فرقی با سایر زمان ها ندارد؛ جز این که ترجیح داده می شود مشکل، حتّی المقدور با رعایت دستورات بهداشتی بر طرف شود و نه مصرف دارو.

نکته: توصیه می شود که زنان باردار شکم خود را با پارچه ای نرم – و ترجیحاً پشمی – بپوشانند. البته باز هم تأکید می کنیم که «بپوشانند» و نه این که ببندند؛ به عبارت دیگر این پارچه هیچ گونه فشاری را نباید به شکم و رحم وارد بیاورد.

تنش های روحی

هر گونه ناراحتی و استرس زن در طول دوران بارداری بر جنین وی تأثیر می گذارد. اگر می خواهید فرزندی خوش اخلاق داشته باشید، از فکر و خیال و غم و غصّه بی دلیل پرهیز کنید. در صورت ضرورت از آرام بخش های ساده ای مثل ترکیب مساوی عرق بیدمشک و بهارنارنج؛ عرق بادرنجبویه؛ گلاب(مصرف خوراکی) و مانند آنها(البته با مشورت پزشک معالج خود) بهره بگیرید. یادتان باشد که حتّی یک ساعت استرس هم عینا در زندگی آینده فرزندتان منعکس خواهد شد بنابراین در این دوران، بی خیال دنیا و مافیها باشید!

وظایف مردانه!

مردی که همسر وی باردار است باید:

۱- به ویارهای وی توجّه کند و در حدّ امکان در تأمین خواسته های او در این زمینه بکوشد.(به جز ویارهای غیر طبیعی مثل تمایل به خاک خوردن که باید از طریق مراجعه به پزشک درمان شود.)

۲- به هیچ وجه، حتّی برای زمانی کوتاه، کدورتی از همسر خود در دل نگه ندارد؛ چرا که این امر(حتّی اگر به وی ابراز نشود) بلافاصله در قلب زن تأثیر منفی می گذارد و این مسأله می تواند در جنین نیز عوارض ناخوشایندی به بار آورد.

۳- نیازهای عاطفی زن باردار بسیار بیش از زمان های دیگر است و مرد باید به آنها توجّه کافی کند. کمی انصراف ظاهری زن از مرد در این دوران و تمرکز او روی مسائل بارداری ، به معنای کم شدن علاقه او به همسرش نیست و نباید باعث دلخوری مرد شود. یک نکته مهم در این دوران، نگرانی زن از آینده رابطه عاطفی خود با مرد با حضور یک رقیب جدّی به نام فرزند است که مرد باید اطمینان کافی در این زمینه را به همسرش بدهد. البتّه بسیاری از مردها نیز چنین نگرانی دارند که وظیفه متقابلی را بر دوش زن می گذارد.

انتخاب پزشک معالج

توصیه ما این است که پزشکی که در طول بارداری به وی مراجعه می کنید، دارای این خصوصیات باشد:

* هم جنس باشد.

* همان پزشکی باشد که زایمان شما را انجام خواهد داد. این امر موجب اطمینان خاطر زن باردار به ویژه به هنگام زایمان خواهد شد.

* از پزشکانی که سونوگرافی را به صورت یک عادت در تمام ویزیت ها انجام می دهند نباشد. بر خلاف تصورات قبلی، زیان های سونوگرافی برای جنین به تدریج در مطالعات علمی جدید آشکار می شود. مطلوب آن است که در طول بارداری هیچ وقت سونوگرافی انجام نشود. اگر هم ضرورتی پیش آمد به حدّاقل دفعات بسنده شود. هرگز پزشک خود را برای انجام سونوگرافی های غیر ضروری – و از جمله برای تعیین جنسیت جنین – تحت فشار نگذارید.

* پزشک باید در دسترس بیمار باشد. به این معنا که هم فاصله مکانی محل زندگی بیمار و مطب پزشک زیاد نباشد و هم این که از شمار متخصّصانی نباشد که به جهت تعداد زیاد بیماران، نمی توانند به موقع و با دقّت شما را ویزیت کنند.

* پزشکی را انتخاب کنید که اعتقاد راسخ به انجام زایمان طبیعی داشته باشد. خودتان نیز به هیچ وجه برای انجام سزارین، او را تحت فشار نگذارید.

انتخاب بیمارستان

بهتر است بیمارستانی که تصمیم به زایمان در آن را دارید از قبل مشخّص کنید. این کار باعث آرامش خاطر شما می شود. به جای تکیه بر ظواهر و تبلیغات، از تجربه سایر زنان استفاده کنید. سعی کنید بیمارستانی را انتخاب کنید که:

* حتّی المقدور پرسنل بخش زایمان آن همگی زن باشند. در مورد خوش اخلاق بودن پرسنل بیمارستان هم با وسواس تحقیق کنید. مشکلات روحی طبیعی زن پس از زایمان، نباید با برخوردهای نامناسب پرسنل بیمارستان مضاعف شوند.

* به محل زندگی شما نزدیک باشد.(در مدّت حدّاکثر ۱ ساعت قابل دسترسی باشد.)

* زیاد شلوغ نباشد.

* فراموش نکنید که بیمارستانهای گرانتر لزوماً بیمارستانهای بهتری نیستند. بیمارستان را بر اساس نوع بیمه و میزان بودجه خود انتخاب کنید و استرس هزینه های سنگین زایمان را به استرس های دیگر این دوران اضافه نکنید. حتّی بسیاری از بیمارستان های خیریه، گاه خدماتی کامل تر از بیمارستان های خصوصی گران قیمت ارائه می کنند.

* ترجیحا بیمارستانی باشد که پزشک معالج شما در آن کار می کند یا آن که حدّاقل از بیمارستان هایی باشد که این اجازه را می دهند که پزشک معالج شما بتواند به هنگام زایمان بر بالین شما حاضر شود.

تغذیه

تغذیه در دوران بارداری نیاز به وسواس زیادی ندارد. رژیم سالم غذایی روزمرّه، اغلب برای تأمین نیازهای بارداری کفایت می کنند. علاوه بر آن توجّه به نکات ذیل می تواند مفید باشد:

۱- مادران باردار بهتر است حتّی المقدور از مصرف غذاهای تند یا تلخ خودداری کنند.

۲- از مصرف هر غذایی که هضم آن برایشان سنگین است پرهیز کنند؛ پرخوری نکنند و غذا را کاملاً بجوند.

۳- بعضی خوراکی ها یا داروهای گیاهی می توانند خطراتی را، هر چند اندک، برای جنین به همراه داشته باشند لذا توصیه می کنیم که مادران باردار و به ویژه بانوانی که سابقه یا خطر سقط جنین، خونریزی دوران بارداری و مشکلات مشابه دارند؛ مصرف آنها را به حدّ اقل کاهش دهند و به ویژه در مورد داروهای گیاهی تنها با مشورت پزشک مجرّب اقدام کنند:

خوراکی ها: باقلا، فلفل، تره، جعفری، پیاز، سیر، زعفران، کنجد و روغن کنجد، نخود، میوه های ترش و …

داروها: سیاهدانه، دارفلفل، ابهل، رازیانه، گل گاوزبان، صبر زرد(آلوئه ورا)، سنا، روغن کرچک، بومادران و …

۴- کنجد و روغن آن خطر سقط جنین را افزایش می دهند؛ به همین دلیل همان قدر که مصرف آن در ماه های نخست بارداری می تواند نامطلوب باشد، مصرف آن در ماه آخر بارداری و به ویژه یک هفته به زایمان می تواند به انجام زایمانی طبیعی و آسان کمک کند.

۵- از مصرف مرغ پرورشی در دوران بارداری پرهیز کنید؛ چرا که تعادل هورمونی مادر را به هم می زند و این امر می تواند بر جنین نیز اثر نامطلوبی داشته باشد.

۶- نوشیدنی های کافئین دار مثل چای، قهوه و نوشابه های کولا می توانند باعث تولّد نوزاد با وزن کم و عوارض عصبی شوند. لذا از مصرف آنها پرهیز کنید.

۷- شکلات ها علاوه بر این که مقدار کمی کافئین دارند حاوی تئوبرومید نیز می باشند که شبیه کافئین است؛ لذا از مصرف شکلات هم پرهیز کنید.

۸- بر خلاف آن چه که بسیاری از مادران تصوّر می کنند؛ هیچ ضرورتی ندارد که در دوران بارداری مصرف گوشت و سایر فرآورده های حیوانی(لبنیات، تخم مرغ و …) افزایش پیدا کند؛ بلکه به عکس اگر در این دوران، در ترکیب رژیم غذایی، غلبه با غذاهای گیاهی باشد؛ مادر و جنین از فواید آن بهره های زیادی خواهند برد.

۹- توصیه به مصرف غذاهای گیاهی به معنی آن نیست که رژیم غذایی مادر از تنوّع کافی برخوردار نباشد؛ بلکه باید ضمن مصرف انواع غذاها، نیازهای غالب و اصلی از راه غذاهای گیاهی تأمین شود.

۱۰- بیشتر شدن سهم غذاهای خام در رژیم غذایی مادر باردار و به ویژه مصرف حدّاقلی غذاهای سرخ کرده نیز مطلوب است.

۱۱- آب عسل: توصیه اکید می کنیم که از هنگامی که تصمیم به بارداری می گیرید تا زمان بارداری و پس از آن تا پایان دوران شیردهی روزی ۳-۲ لیوان آب عسل مصرف کنید. به این ترتیب که عسل را با غلظت دلخواه (۱/۵-۱ قاشق غذاخوری به ازای هر لیوان) در آب حل کرده کمی آب لیموترش تازه به آن اضافه کرده پس از خنک شدن به صورت جرعه جرعه میل کنید. این ترکیب فوق العاده، در جلوگیری از یبوست، پیشگیری و درمان انواع کم خونی و ضعف، پیشگیری از زردی نوزاد، پیشگیری و درمان تهوّع و استفراغ دوران بارداری و ویارهای غیرطبیعی مادر، افزایش هوش و زیبایی نوزاد و … بسیار مؤثّر است. لذا هرگز از مصرف آن غافل نشوید.

۱۲- جوانه گندم: دقیقا مثل آب عسل توصیه می کنیم که از هنگامی که تصمیم به بارداری می گیرید تا زمان بارداری و پس از آن تا پایان دوران شیردهی، جوانه گندم مصرف کنید. مصرف روزانه یک قاشق مربّاخوری پودر جوانه گندم، علاوه بر پیشگیری از کم خونی و یا درمان کم خونی موجود، در کاهش ضعف، درمان ویارهای غیر طبیعی، کاهش و درمان مشکلات هورمونی پس از بارداری و برقراری جریان شیر مناسب در دوران شیردهی بسیار مؤثّر است. این مقدار جوانه گندم را می توانید به تنهایی، یا همراه با کمی شیر، ماست، سالاد، آبمیوه و مانند آن مصرف کنید. در صورت استفاده از جوانه گندم تازه، این مقدار را به ۵-۴ قاشق غذاخوری افزایش دهید.

۱۳- چند نکته برگرفته از روایات:

* مصرف کندر در دوران بارداری، عقل کودک را افزون می کند؛ اگر پسر باشد؛ بیداردل و آگاه و دلیر خواهد شد و اگر دختر باشد؛ زیباروی و دارای باسنی بزرگ می شود و بهره او نزد همسرش زیاد خواهد شد. توصیه ما این است که در چند ماه اوّل بارداری، روزی یک نخود کندر را زیر دندانهای جلوی خود قرار داده آهسته بجوید تا شیره آن کاملاً کشیده شود. بعد از ۴ تا ۵ دقیقه، باقیمانده کندر که مانند آدامس شده است را دور بیاندازید. این بهترین روش مصرف کندر است. اما ریختن آن داخل کپسول، مصرف آن به همراه عسل یا بلعیدن دانه های کندر اگر چه از اثر آن کمی می کاهند؛ اما روشهایی قابل قبول هستند.

* مصرف «به» در دوران بارداری، بوی کودک را خوش و اخلاقش را نیکو می کند. البته عدّه ای اعتقاد دارند که واژه «سفرجل» که در روایات آمده است به معنای گلابی است. اگرچه نظر نخست قوی تر است، امّا شما می توانید احتیاط کنید و هر دوی آنها را نوش جان کنید.

* مصرف خربزه در این دوران(به ویژه اگر با پنیر مصرف شود)، فرزند را خوش روی و خوش خوی می کند.

* مصرف سویق در دوران بارداری فرزندی قوی را در پی خواهد شد. ساده ترین شکل سویق، آرد گندم بو داده است. البتّه موضوع سویق، بحثی تخصّصی را می طلبد.

* مصرف خرما در بارداری، فرزندی بردبار، پاک و زیبا را به ثمر می نشاند. به ویژه در روایات بر مصرف خرما در دوران زایمان تأکید ویژه ای شده است بنابراین در ماه آخر بارداری از مصرف خرما دریغ نکنید. به تجربه هم ثابت شده است که این امر به تسهیل زایمان کمک بسیاری می کند. اگر چه به طور معمول به شما اجازه داده نخواهد شد که در اتاق زایمان چیزی بخورید؛ اما سعی کنید پنهان از دید پرسنل اتاق زایمان، خرما را در اتاق زایمان نیز مصرف کنید!

نزدیکی

تنها محدودیت مطلق برای نزدیکی در دوران بارداری، ماه آخر است اگرچه محدود کردن این رابطه در تمام دوران بارداری هم، مورد تأکید برخی اطبّای بزرگ قدیم هست. نکته مهم در این مورد، توجّه به نیازهای جسمی و به ویژه روحی زن برای برقراری رابطه زناشویی است که اغلب مورد غفلت واقع می شود؛ حتّی بسیاری از مردان با این تفکّر که باید فداکاری کنند و در این دوران از این نیاز خود چشم پوشی کنند؛ از رابطه زناشویی با همسر باردار خود فاصله می گیرند غافل از این که اکثر بانوان همچنان در طول دوران بارداری، نیاز جسمی و به ویژه نیاز عاطفی به این رابطه دارند و حتّی نیاز عاطفی این دوران می تواند بیش از نیاز عاطفی قبل از بارداری باشد. بنابراین تا پیش از ماه آخر بارداری– جز در موارد خاصّی که پزشک تعیین می کند – محدودیتی برای نزدیکی وجود ندارد. البتّه با بزرگ شدن تدریجی شکم زن، نزدیکی باید با آرامش و احتیاط بیشتری صورت گیرد و در صورت ضرورت، زن و مرد جای خود را به هنگام نزدیکی عوض کنند.

استحمام

توقّف در حمّام باعث نرم شدن عضلات و رباط ها می شود. بنابراین اگر مادر در اوایل دوران بارداری زیاد حمّام برود، احتمال سقط جنین افزایش پیدا می کند و بهتر است در این ماه ها؛ حمّام رفتن در حدّ نیاز و کوتاه و مختصر باشد. به عکس در ماه پایانی بارداری اگر تعداد و مدّت استحمام مادر بیشتر باشد؛ زایمان با سهولت بیشتری انجام خواهد شد. البته توقّف طولانی در حمّام بسیار گرم هم چندان توصیه نمی شود.

بارداری 2

فشار خون بارداری

کهیر

مطالب مشابه :

خارش در دوران بارداری

بارداری 2

درمان مشکلات شایع دوران بارداری(2)

تدابیر دوران بارداری(3)

دلایل ورم پاها در بارداری

فشار خون در دوران بارداری چیست؟

تاثیر ویتامین دی در دوران بارداری