خدمات اجتماعی مدد کاران در کمیته ی امداد

تاریخچه :

سابقه ی شکل گیری و پی ریزی تشکیلات این نهاد به سال های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و حدوداً سال 1342 بر می گردد که تعدادی از انقلابیون اول نهضت اسلامی که در زمره همراهان و هم رزمان حضرت امام خمینی (ره) قرار داشتند و بعضاً مسئولان فعلی این نهاد می باشند ، از طرف معظم له ماموریت رسیدگی به خانواده زندانیان سیاسی و نیازمندان مبارزه به را به عهده داشتند. اقدامات حمایتی و امدادی این بزرگان خصوصاً در زمان اوج گیری انقلاب اسلامی یعنی ، سال های 56 و 57 که مبارزات امت مسلمان به اوج خود رسید و اعتصاب و تحصن همه جا را فرا گرفت، با حمایت گسترده و فرا گیر از اعتصابیون و خانواده زندانیان سیاسی و نیازمندان جامعه سیر صعودی یافت. با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و آغاز فعالیت مجدد بخش های اداری ، اقتصادی و فرهنگی کشور ،لزوم حمایت از نیازمندان در صدر برنامه های نظام قرار گرفت و دقیقاً 22 روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در تاریخ 14 اسفند ماه 1357 هجری شمسی ( مطابق با 7 ربیع الثانی 1399 ) هجری قمری و 5 مارس 1979 میلادی ) کمیته امداد به عنوان دومین نهاد انقلابی ، با صدور حکم تاریخی حضرت امام خمینی ( ره ) برای مدت نامحدودی به منظور تحقق بخشیدن به اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی ایران و ولایت فقیه ، در حمایت و امداد محرومان و مستضعفان و خود کفا کردن آنان ، تاسیس گردید.

شورای مرکزی که پس از ولایت فقیه عالی ترین رکن این نهاد می باشد ، مسئولیت کلی کارها و امور را عهده دار است. اعضای این شورا عبارتند از آقایان : حاج حبیب الله عسگر اولادی – حاج سید رضا نیری – حاج ابوالفضل حاجی حیدری – حاج حسین انواری و حاج حمید ترقی . این نهاد تحت نظر مستقیم مقام معظم رهبری (ولی فقیه ) قرار دارد و اساسنامه اول آن را در مورخ 20/3/ 1366 به توشیح و تایید حضرت امام خمینی (ره ) و اساسنامه دوم آن در مورخ 29 / 9/ 1380 به تایید مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای ( مدظله العالی ) رسیده است.

ارکان و تشکیلات :

کمیته امداد امام خمینی (ره ) به عنوان نهادی انقلابی و از نوع موسسات غیر انتفاعی و عام المنفعه است و دارای شخصیت مستقل و استقلال مالی و استخدامی است که تحت نظارت عالیه ی مقام معظم رهبری ( ولایت فقیه ) قرار دارد و طبق اساسنامه مربوطه اداره می شود.

مرکز اصلی امداد امام خمینی (ره ) در تهران بوده و در تمامی شهرستان ها و اکثر بخشهای کشور و در برخی نقاط خارج از کشور ( لبنان ،سوریه ، جمهوری آذربایجان ،تاجیکستان، افغانستان و عراق) دارای شعبه می باشد . ارکان امداد امام عبارتند از : شورای مرکزی که نمایندگان ولی فقیه هستند، سرپرست امداد امام ،حسابرسی و بازرسی.

بخش های اصلی کمیته امداد امام خمینی عبارتند از :

1- شورای مرکزی – عالی ترین رکن امداد پس از مقام عظمای ولایت فقیه شورای مرکزی می باشد که اعضای آن توسط مقام معظم رهبری برای مدت 5 سال تعیین می گردند و به عنوان نمایندگان ولی فقیه مسئولیت کلی کارها و امور امداد امام را عهده دار می باشند.

2- سرپرست امداد امام: سرپرستی یکی از اعضای شورای مرکزی و به عنوان بالاترین مقام اجرایی امداد امام و مجری مصوبات شورای مرکزی است. سرپرستی امداد ، با پیشنهاد شورای مرکزی امداد و تایید مقام معظم رهبری منصوب می شود. در غیاب سرپرستی کلیه اختیارات و وظایف او به عهده قائم مقام می باشد. عزل و نصب معاونان و مدیران کل امداد و روسای شاخه ها با حکم سرپرستی صورت می گیرد. در حال حاضر سرپرست امداد امام آقای سید رضا نیری می باشند.

3- اداره کل کمیته امداد استان : برای تمرکز امور استانی و هماهنگی ،نظارت و رسیدگی به امور شاخه ها در مرکز هر استانی اداره کل کمیته امداد امام خمینی استان با مسئولیت اجرایی مدیر کل استان ، ایجاد شده است.

4- شاخه : در کلیه شهرستان ها و برخی شهرها و مراکز دهستان ها ، برای رسیدگی به امور محرومان و ارئه خدمات به انها ، شاخه اصلی کمیته امداد امام، ایجاد گردیده است که مستقیماً به امور مددجویان و ارباب رجوع رسیدگی می نمایند.

اهداف و وظایف :

کمیته امداد امام خمینی (ره) با هدف یاری نمودن محرومان و مستضعفان، امداد درماندگان و آسیب دیدگان و خودکفا کردن محرومان تشکیل یافته است. زاهدی اصل در کتاب مبانی رفاه اجتماعی خود کمیته امداد را نهادی میداند که خدمات حمایتی به سالمندان روستایی و خانوارهای بی سرپرست نیازمند ارائه می دهد .

وظایف امداد امام عبارتست از :

الف- بررسی و شناخت انواع محرومیت های مادی و معنوی نیازمندان و تبیین و تامین نیازهای حمایتی، معیشتی، فرهنگی و ارتقای سطح زندگی آنها در حد امکان و شناسایی افراد وخانواده های لازم الحمایه در شهر و روستا و عشایر.

ب – بررسی و ارایه ی پیشنهاد و خط مشی ها ، سیاستهای اجرایی ، طرح ها، برنامه ها و روشهای مناسب برای رفع محرومیت های نیازمندان در ابعاد مختلف به مراجع ذیربط و انجام اقدامات و پیگیری لازم جهت تحقق آنها.

ج- فراهم آوردن امکانات لازم به منظور خود اتکا نمودن افراد و خانواده های تحت پوشش و سایر نیازمندان از طریق ایجاد اشتغال ،اعطای وام ،آموزش های فنی و حرفه ای و ارایه ی خدمات لازم در حد امکان .

د- ایجاد تسهیلات لازم جهت ارایه ی خدمات بهداشتی و درمانی و اقدام به بیمه های درمانی و اجتماعی اقشار آسیب پذیر در حد امکانات و چارچوب قوانین و مقررات مربوطه .

ه- برداخت مستمری ( کمک های نقدی و غیر نقدی ،اعطای وام قرض الحسنه ضروری ،کمک به تعمیر و تهیه ی مسکن،ازدواج و جهیزه ی نیازمندان.

و- ارایه ی خدمات فرهنگی به افراد و خانواده های نیازمندان و انجام فعالیت های فرهنگی و آموزشی و تامین وسایل آموزشی و کمک آموزشی لازم و تعمیق باورهای دینی .

ز- حمایت موردی از افراد و خانواده های نیازمند در برابر مشکلات ناشی از بروز حوادث و بلایای طبیعی و غیر طبیعی .

ح- ارایه ی خدمات مشاوره و مددکاری و حمایت های لازم حقوقی و قضایی به افراد و خانواده های نیازمند.

ط- حمایت نیازمندان خارج از کشور براساس سیاست های نظام جمهوری اسلامی ایران، در حد امکانات .

ی- تسهیلات لازم به منظور احیای فرهنگ انفاق و ایثار ،نشر سنتهای حسنه ی اسلامی و هدایت امکانات وکمک های مردمی خصوصاً کمکهای اشخاص خیر و نیکوکار و همچنین امکانات و کمکهای بخش های دولتی و غیر دولتی جهت حمایت از افراد و خانواده های نیازمند.

ک- ارتباط با موسسات خیریه ، انجمن هاو تشکلهای عام المنفعه بالقوه و بالفعل آنها و پرهیز از انجام کارها ی موازی و غیر ضروری در جهت انجام حمایت های مادی و معنوی و تقویت و گسترش این گونه هسته های مردمی در حد توان.

ل- انجام هرگونه تکلیف قانونی پس از تشخیص اعتبار لازم .

منابع مالی :

منابع مالی این نهاد برای امور فقرزدایی و کمک به محرومان جامعه عبارتست از :

1- عنایات مقام معظم رهبری(مدظله العالی)

2- اعتبارات وکمکهای دولت محترم جمهوری اسلامی ایران

3- هدایا و کمک های مدرمی ، موسسات ،سازمان ها و نهادهای داخل و خارج از کشور

4- دریافت صدقات ،نذورات و زکوات.

5- درآمد حاصل از فعالیت های اقتصادی امداد امام.

سند چشم انداز 20 ساله کمیته امداد امام خمینی (ره)(درافق 1404 ه.ش):

سند چشم انداز 20 ساله ی امداد به عنوان منشور حرکت جمعی مطلوب بلند مدت امداد در جهت رسیدن به قله ی رفیع نظام ، یعنی ایجاد حیات طیبه ی اسلامی و تامین رفاه مادی در کنار عدالت ،معنویت و اخلاق برای مردم به ویژه محرومین به عنوان سهامداران نظام اسلامی است.

سند چشم انداز 20 ساله ی امداد مبتنی بر اصول قانون اساسی و رهنمودهای حضرت امام (ره) ومقام معظم رهبری، اساسنامه و تجارب مفید امداد ،هماهنگ و در راستای تحقق چشم انداز 20 ساله ی جمهوری اسلامی ایران است که قابلیت عملیاتی شدن در 4 برنامه ی 5 ساله را دارا می باشد.

[ با اتکا به خداوند سبحان کمیته ی امداد حضرت امام خمینی (ره) در چشم انداز به عنوان نهاد انقلاب اسلامی جوشیده از متن مردم و متکی به آن هویت اسلامی و انقلابی ،توسعه یافته و پویا و پایدار و الگو در ارائه خدمات امدادی و حمایتی با تعامل سازنده و موثر در روابط ملی و بین المللی تحت نظارت عالیه مقام معظم رهبری]

* کمیته امداد امام (ره) در افق چشم انداز20 ساله چنین ویژگی هایی خواهد داشت:

-توسعه دهنده ی شبکه ای ارتباطی و حمایتی مردمی و کارآمد برای انجام کارهای عمیق ، ماندگار،زود بازده و اثر بخشی درمیان اقشار آسیب پذیر جامعه با رعایت اصول کفایت،جامعیت و مطلوبیت.

- دارای نقش محوری و بازوی توانمند نظام جمهوری اسلامی در جهت تقویت تکامل و توازن اجتماعی و معین دولت در تحقق برنامه ها و خدمات و حمایت های اجتماعی .

- پیشتاز در احیاء و ترویج سنت های حسنه ی اسلامی و تاثیر گذار بر تقویت همبستگی های اجتماعی و حفظ همگرایی مردم با نظام اسلامی و تامین اصل عدالت و رضایت اجتماعی .

- صیانت از تحکیم نهاد خانواده و احیای عزت و کرامت ورزی ، خانوادگی و ملی و توانمند سازی محرومین و زدودن فقر با تاکید برمناعت طبع و خود اتکایی.

- دارای تعاملی موثر و سازنده با سازمانها و نهادها ،متکی به مشارکت های مردمی ومنابع اختصاصی و بهره گیرنده از منابع عمومی .

- الهام بخش ،فعال و موثر در سطح ملی ،جوامع اسلامی و بین المللی به عنوان تکیه گاه قابل اعتنای محرومان و مستضعفان.

سیاست های کلی برنامه پنجساله چهارم(1388 -1384)

با الهام از تعالیم و احکام نورانی اسلام و زنده و نمایان نگاه داشتن اندیشه دینی و فرهنگی بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران ومقام معظم رهبری و تبلور ان در تمام سیاستگذاری ها برنامه ریزی ها با توجه به اهداف چشم انداز 20 ساله امداد امام (ره) و قانون برنامه پنجساله چهارم کشور به شرح زیر است:

- امور حمایتی محرومین و زدودن فقر:

تامین حداقل نیازهای اساسی و بهبود شاخصهای زندگی خانواده های فاقد درآمد یادارای درآمد ناکافی برای زندگی سالم و توسعه پوشش حمایتی به نیازمندان جامعه ،هماهنگ با سیاست های کلی جمهوری اسلامی ایران.

- حمایت ممکن نیازمندان تحت پوشش در برابر مشکلات ناشی از بروز حوادث و بلایای طبیعی و غیر طبیعی.

- بسیج امکانات و توانائیهای بالقوه و بالفعل در راستای تحقق عدالت اجتماعی و حمایت از حقوق محرومان و رفع محرومیت خانواده های لازم الحمایه بویژه در مناطق روستایی و عشایری .

- رسیدگی به نیازهای فوری و ضروری نیازمندان در جهت کاهش شکاف طبقاتی و تامین رفاه عمومی در حد امکانات ( تغذیه ، پوشاک، بهداشت، درمان و مسکن.)

امور توانمندسازی محرومین:

- سالم سازی فضای فرهنگی و اعتقادی خانواده های تحت پوشش و رفع آسیب های آنها.

- تقویت و هدایت استعدادهای برجسته و بالقوه دانش آموزان و دانشجویان تحت حمایت.

- ترویج روحیه و فرهنگ کار و وجدان کاری بین خانواده های محرومین.

- فراهم آوردن امکانات لازم جهت خود اتکاء نمودن افراد و خانواده های تحت حمایت و نیازمندان تلاش در تامین آموزشهای فنی و حرفه ای و ایجاد فرصت های اشتغال مولد و مفید محرومین تحت حمایت.

- امور مدیریتی و تحقیقاتی:

شناخت انواع محرومیت های مادی و معنوی نیازمندان.

- اصلاح و بهینه سازی نظام مدیریتی امداد جهت افزایش بهره وری و کارآمدی و بهبود نظام خدمت رسانی براساس افق چشم انداز 20 ساله امداد.

- تبیین فلسفه خدمت رسانی و روش های مناسب جهت رفع محرومیت نیازمندان کشور.

- تقویت و توسعه فعالیت های علمی ،تحقیقاتی ،فناوری اطلاعات و ارتباطات به صورت کاربردی.

- تقویت وکارآمد نمودن نظام منسجم بازرسی ونظارت وارزیابی مستمر از فعالیت های امداد.

* امور اعتماد سازی و جلب مشارکت های مردمی:

- ترویج فرهنگ انفاق ،احسان، ایثار،اکرام یتیم و نشر سنت های حسنه اسلامی.

- بسیج همبستگی مردمی و تقویت رضایت مندی عمومی و همگرایی مردم با نظام.

- بهره مندی از همدلی وتوانایی ها ومنابع عظیم مردم در جهت مبارزه با فقر و محرومیت.

- گسترش و عمق بخشیدن به روحیه تعاون و مشارکت های عمومی.

- ارتباط و حمایت ممکن از نهادهای عام المنفعه عمومی و موسسات و خیریه های مردمی.

- حفظ و تقویت عوامل اساسی اعتماد مردم و رهبری.

* امور ارتباطات وخدمات بین المللی :

- حمایت از نیازمندان و محرومان خارج از کشور براساس منویات مقام معظم رهبری و هماهنگ با سیاستهای نظام جمهوری اسلامی.

- تامین ارتباطات با موسسات خیریه و تشکلهای عام المنفعه مردمی و سازمانهای بشر دوستانه بین المللی.

- بهره مندی مطلوب از ظرفیت های بالقوه و بالقعل نیکوکاران بویژه ایرانیان خارج از کشور .

- شناسایی فرصت های مناسب جهت گسترش ارتباطات حمایتی بین المللی امداد.

- الگو سازی جهت تقویت سلامت ورفاه خانواده و چگونگی تامین کرامت زن و جایگاه او در خانواده و اجتماع.

مهارت های مددکاری اجتماعی:

مددکار اجتماعی برای عرضه ی خدمات مناسب و حرفه ای به مهارت های مختلفی از جمله خوب دیدن وخوب شنیدن وخوب صحبت کردن نیاز دارد که علاوه بر یادگیری دانش استفاده از این مهارت ها ،تجربه و تکرار آن برای مددکار ضروری است.

چرا که خدمت اصلی که یک مددکار در کمیته امداد به مدد جو ارائه می دهد این است که با روش های فوق پی به مشکلات و نیازهای مدد جو ببرد.

1- مشاهده :

یکی از مهارت های مورد نیاز مددکاران اجتماعی در جمع آوری اطلاعات با مرحله ی مطالعه ،مهارت مشاهده است. از مشاهده تعاریف زیادی ارائه شده است که به دو تعریف اشاره می شود : "نگاه کردن صحیح و یادداشت کردن پدیده ها آن طور که در طبیعت …و روابط متقابل اتفاق می افتد."

در تعریف دیگر از مشاهده چنین آمده است:

« مشاهده عبارت است از زیر دید قرار دادن پدیده ها ی پیرامون و دریافت عمل و عکس العمل های غیر کلامی که منجر به ادراک و استنباط دقیق نمودهامیگردد. به طورکلی می توان گفت که منظور از مشاهده در مددکاری اجتماعی مشاهده عادی و معمولی نیست که همه ی ما در هر لحظه به صورت غیر عملی انجام می دهیم،بلکه مقصود دیدن هدفدار و حرفه ای به منظور جمع آوری اطلاعات برای شناخت و تشخیص مشکل یا نیاز مددجو است.

نکاتی مهم در مشاهده :

1- مددکار اجتماعی باید سعی کند هدف مشاهده را برای خود مشخص کند و در مقابل این سوال که چرا و چه چیز را مشاهده می کنند پاسخ داشته باشند.یعنی باید اطلاعاتی جمع آوری کندکه در تشخیص مشکل مفید باشد.

2- مشاهده مددکار اجتماعی ،اغلب با مشاهده فردی عادی فرق کند چون مشاهده ی او یک مشاهده ی حرفه ای و علمی است.

3- مددکار اجتماعی باید در کمترین فرصت بعد از مشاهده ، مطالب جمع آوری شده را بررسی ثبت و گزارش کند. هر چه فاصله ی بین زمان مشاهدو ثبت آن بیشتر باشد احتمال فراموش شدن تعضی از اطلاعات افزایش می یابدو…

2- مهارت خوب گوش کردن:

هر کس در زندگی ممکن است گاهی نیاز پیدا کند که با فردی مشکل خود را مطرح و به اصطلاح درد دل کند . در این حالت، معمولاً فردی را انتخاب می کند که در وهله ی اول به سخنان او خوب گوش بسپارد و دقت کند. بی توجهی به سخنان گوینده و مشغول شدن به کار دیگر هنگام صحبت او ، قطع مکرر سخن گوینده و گرفتن فرصت بیان از او بروز دادن رفتار حاکی از بی میلی و بی علاقه گی به شنیدن مشکل ونظایر ان ها فرد را از طرح مشکل رویگردان می کند. این موضوع در مددکاری اجتماعی نیز مصداق دارد و، ضمن اینکه گوش کردن در اینجا کاری هدفدار و مددکار اجتماعی شنونده ای فعال ومتعهد است.

منظور از خوب گوش دادن توانای و هنر شنیدن درددل و سخنان افرادی است که برای دریافت کمک و راهنمایی ویا تخلیه ی روانی به مددکار اجتماعی که فردی حرفه ای است، مراجعه کنند.

انسان ها نیاز دارند که درک شوند و این نیاز حق هر انسانی است. مددکار نیز نمی تواند کمک واقعی خود را به مددجو تقدیم کند مگر آنکه اول خوب به وی گوش دهد تا از مشکل و درددل وی با خبر گردد.

نکات اساسی در خوب گوش کردن:

1- خوب گوش کردن نیاز به تجربه ومهارت دارد.

2- خوب گوش کردن به تنهایی ممکن است تخلیه روانی مددجو را در پی داشته باشد.

به طور کلی باید گفت که پالایش روان ، خود پالایی یا خالی کردن خود از طریق صحبت کردن هنگامی بیشتر موثر است که مربوط به تجربه های دوران اخیر مشخص باشد.و…

3- خوب گوش کردن مددجو را به صحبت بیشتر بر می انگیزد این امر خود زمینه ای می شود تا اطلاعات بیشتری درباره ی مشکل یا نیاز او در اختیار مددکار اجتماعی قرار گیرد.

4- خوب گوش کردن اعتماد مددجو را به مددکار افزایش می دهد.

5- مددکار اجتماعی هنگام گوش کردن به صحبت مددجو نباید ساکت و بی روح وخشک باشد. مشاهده ی این رفتار ممکن است این تصور را به وجود آورد که او تمایلی به شنیدن مسائل مددجو ندارد و این خود ممکن است اعتماد میان انان را خدشه دار کند. و…

3- بازدید از منزل :

یکی از مهمترین وکارامدترین ابزار مددکاران اجتماعی در فرآیند مددکاری "بازدیدازمنزل "است. بازدیداز منزل اگر بر طبق ضوابط و اصول وبه شیوه ی درست انجام پذیرد نتایج مطلوبی در پی دارد و در غیر این صورت ، ممکن است در روند کار تاثیر بد بگذارد.

اهداف بازدیداز منزل :

1- توجه به خانواده ، نقش و جایگاه آن در فرایند مددکاری به منظور کمک گرفتن از آن در مراحلی نظیر جمع آوری اطلاعات، تشخیص مشکل ،تدوین برنامه های کمکی و به طور کلی فراهم کردن زمینه مشارکتشان در فرآیند مشکل گشایی یا افزایش مسئولیت پذیری اعضای خانواده در قبال فرد دچار مشکل برای ترک معتاد با خانواده هماهنگ شود.

2- فراهم کردن زمینه برای برقراری ارتباط با مددجو و خانواده او

3- شناخت نحوه ی ارتباط بین اعضای خانواده

نکات مهمی در بازدید از منزل:

1- ضرورت بازدید از منزل نه تنها برای مددکار که برای مددجو و خانواده نیز باید مشخص شده باشد.

2- بین مشکل مددجو و بازدید از منزل رابطه ای معقول وجود داشته باشد.

3- بازدید از منزل باید براساس هماهنگی با مددجو و خانواده ی او و رضایت آنها باشد.

4-مصاحبه :

یکی از مهمترین و متداول ترین ابزار کار مددکاران اجتماعی «مصاحبه» می باشد . همه ی ما در طول زندگی ممکن است بارها و بارها در جایگاه مصاحبه کننده (سوال کننده ) ،مصاحبه شونده ( سوال شونده ) قرار گرفته و با آن آشنایی اجمالی داشته باشیم، اما آیا واقعاً همه آنها مصاحبه بوده اند.

تعریف مصاحبه :

تاکنون تعاریف متعددی از مصاحبه ارائه شده است. اما آنچه در همه ی این تعریف ها مشترک است این است که مصاحبه رابطه ای کلامی و دو جانبه است.

در مصاحبه یک رابطه ی دو جانبه بین مصاحبه کننده و مصاحبه شونده است.... معنای مصاحبه با مکالمه فرق دارد و مصاحبه تنها یک مکالمه بین دو نفر نیست. مصاحبه دارای هدف است. مصاحبه عبارت است از مکالمه ی هدایت شده ای که به منظور دستیابی به قصد و هدف خاصی، صورت می گیرد.

انواع مصاحبه :

1- منظم – ساخت یافته : در این نوع مصاحبه ،سوالات و پاسخ های چند گزینه ای هر سوال از قبل تنظیم شده است و پاسخگویان د رهمان چارچوب می توانند پاسخ مورد نظر خود را انتخاب کنند.

2- مصاحبه آزاد یا ساخت نیافته : این نوع از مصاحبه انعطاف فراوانی دارد و ایجاد تغییرات در حین انجام دادن آن امکان پذیر است. بنابراین رفتار وگفتار مددجو بیشتر طبیعی است و در اغلب موارد اطلاعات واقعی تری حاصل می شود.

در واقع این نوع از مصاحبه که به مصاحبه اکتشافی نیز معروف است، مصاحبه گر توجهی به پرسشهای خاص از قبل تعیین شده که برای همه پاسخگویان یکسان به کار می رود ندارد.

مراحل اجرای مصاحبه :

مرحله شروع مصاحبه ،این مرحله اهمیت خاصی دارد، زیرا ایجاد رابطه صحیح بین مددکار و مددجو برای طرح مسائل و مشکلات در همین مرحله صورت می گیرد. درمرحله شروع مصاحبه ،چند وظبفه بر عهده مددکار اجتماعی است که اجرای آنها در تشویق مددجو به طرح مسائل واقعی اش و ایجاد ارتباط مناسب بین او و مددکار نقش اساسی دارد.

1- ایجاد احساس آرامش در مددجو : نخستین برخورد مددکار با مددجو در ایجاد این احساس نقش اساسی دارد. پذیرش خوب و احترام گذاشتن به مددجو امنیت روانی را که لازمه کار است، ایجاد می کند.

2- دادن فرصت تطبیق به مددجو: مددکار اجتماعی بامعرفی خود می تواند این فرصت را به مددجو بدهد تا خود را با آنجا تطبیق بدهد .( گریه کردن مددجو و آب آوردن مددکار یا ترک اتاق)

3- توضیح کوتاه در خصوص فرمان کمیته امداد: با این کار ، مددکار می کوشد تا چنانچه برای مددجو ابهامی وجود دارد، آن را برطرف کند. البته ، در جریان مصاحبه این توضیح باید کامل شود.

4- انتخاب موضوع مصاحبه : در جلسات اول بهتر است مددکار اجازه دهدکه مددجو خود رشته کلام را به دست گیرد و از هر کجا که برای او مهمتر است صحبت را شروع کند . در این مرحله ، تشویق مددجو به صحبت کردن بسیار مهم است.

5- تایین مدت مصاحبه : هدف از این کار آن است که مددجو با اطلاع از زمان ،مطالب خود را مطرح کند.مددکار در این مرحله با اعمال مدیریت خود به شیوه ی غیر مستقیم می تواند انتخاب موضوع صحبت را بر عهده مددجو بگذارد . مرحله آغاز مصاحبه ، معمولاً کوتاه و مقدمه ای برای ورود به مرحله ی اصلی جریان مصاحبه است.

سوال کردن در مصاحبه :

یکی از مهارت های مددکار اجتماعی مهارت سوال کردن است که در مصاحبه بسیار مهم و اساسی است. در این زمینه ، گفته شده است : هنر اصلی مصاحبه کردن عبارت است از هنر ظریف سوال کردن.

شولمن نیز در این باره گفته است:

" سوال کردن فرایند تشریح و به عمل آوردن درخواستهایی از مددجو است تا اطلاعات بیشتری را درمورد ماهیت مشکل بدهد."

نکاتی را که مددکار در استفاده از این مهارت باید در نظر گیرد بر می شماریم:

1- از طرح سوالاتی که پاسخ آنها فقط بله و خیر است باید خودداری کرد. چون با این نحوه پرسش مددجو فرصت اظهار نظر و بیان واقعیات مشکل را نخواهد داشت بنابراین ،توصیه می شود سوالات باز یا خیلی کلی باشند. البته ، اگر گاهی مجبور به طرح چنین پرسشهایی شدید باید کوشش کنید تعدادشان کم باشد.

2- در طرح سوالها از لغات مفهوم و ساده استفاده شود تا مددجو در پاسخگویی دچار مشکل نشود و پاسخ متناسب با سوال را بدهد.

3- از طرح سوالهای طولانی چند قسمتی که مددجو نتواند آنها رابه خاطر بسپارد،خودداری شود.

4- مددکار باید با لحن ملایم سوالها را مطرح کند، نه با داد و بیداد و لحن تهدید آمیز. "مصاحبه گری که سوالهای اتهام آمیز ، تهدید کننده و مشکوک مطرح کند بدون شک موجبات ترس ، برانگیختن شک و تردید را در مددجو فراهم می کند نه جلب همکاری وی را."

5- طرح سوالهای گمراه کنند به قصد مچ گیری و به شیوه ی قاضیان و ماموران نیروی انتظامی ،در مددکاری مناسب نیست چون هدف از سوال کردن درک مددجو و شناخت مشکل و در نهایت یاری و راهنمایی اوست.

هدف مصاحبه :

همچون سایر فعالیت های مددکاری ،مصاحبه نیز هدف یا اهدافی دارد که اداره ی آن را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار می دهد.

هدف مصاحبه عبارت است از :" کسب اطلاع از مشکل و موقع آن، و درک کافی از شخصی که گرفتار مشکل است به منظور حل مشکل."

اما نکاتی که در مصاحبه توجه به آنها ضروری است:

هدف مصاحبه باید هم برای مددجو وهم مددکار مشخص باشد. این مسئله موجب می شود تا مددکار براساس هدف مصاحبه حرکت و سوالات خود را طرح کند و در زمانی کوتاه حقایق زیادی به دست آورد و در واقع از زمانی که در اختیار دارد بیشترین بهره را بگیرد.

مشخص بودن هدف برای مددجو نیز این حسن را دارد که با اطمینان خاطر به مددکار مراجعه می کند وتصمیم می گیرد که چه اطلاعاتی را به مددکار ارائه و چه اطلاعاتی را ارائه نکند. ضمن اینکه تردید و ابهام در او ایجاد نیم شود و موجب می شود سوالات مددکار را صرفاً به حساب کمک کردن او بگذارد. در این صورت ،مددجو تلاش خواهد کرد تا واقعیات را طرح کند؛ به عبارت بهتر، اطلاع مددجو از هدف مصاحبه موجب می شود تا « آنچه را هست بگوید نه آنچه را که صلاح است.»

- برخی از اهداف مصاحبه عبارتند از:

الف) شناخت مشکلات واقعی مددجو وعوامل موثر بر آنها

ب) شناخت نیازهای مددجو

ج) شناخت توانائیها و استعدادهای مددجو وخانواده

د) افزایش مهارتهای زندگی ومقابله با مشکلات

ه) پیدا کردن راهنمای حل مشکلات یا رفع نیازها

ز) شناخت وجوه قوت و ضعف مددجو

ح) پی بردن به چگونگی استفاده از توانائی های مددجو و خانواده ومنابع موجود در حل مشکل یا رفع نیاز

سایر نکات اساسی در مصاحبه :

در اینجا ،برخی دیگر از نکاتی راکه مددکار هنگام مصاحبه باید رعایت کند، به صورت کلی بیان می کنیم:

● باید از تحقیر وتمسخر و سرزنش مددجو خودداری کند.

●نباید از دیگر همکاران خود در جریان مصاحبه انتقاد یا بد گویی کند.

●در مدت مصاحبه رعایت اصول مددکاری الزامی است.

● از خیلی بلند یا خیلی آهسته صحبت کردن خودداری کند؛چون در هر صورت ممکن است آرامش مددجو به هم بخورد و اضطرابش بیشتر شود.

●نباید نسبت به موضوعی اعلام تنفر یا علاقه شدید یا تعجب کند.

5-مهارت ارجاع:

مددکاران اجتماعی در بعضی از مراکز به دلایل مختلف که به آنها اشاره خواهد شد ممکن است مجبور شوند مراجعین خود را برای دریافت خدمات به مراکز یا موسسه ارجاع دهند به بیان دیگر ارجاع یکی از روشهایی است که مددکاران اجتماعی برای استفاده از خدمات سایر منابع موجود جامعه برای کمک به مراجعین بر حسب ضرورت به کار می گیرند.

ارجاع دلایل مختلفی دارد که برخی از آنها از این قرار است:

1- در موسسه ، خدمات مورد نیاز مددجو عرضه نمی شود؛ مثلاً برای عرضه خدمت به دانش آموزی که معلولیت جسمی دارد وبه ویلچر یا عصا نیازمند است مددکار مدرسه از طریق سازمان مربوط (بهزیستی ) می تواند این کار را انجام دهد.

2- کیفیت خدمات عرضه شده در موسسه برای حل کامل مشکل یا رفع نیاز مناسب نیست.

3- مددکار اجتماعی به دلیل نوع مشکل مددجو ضرورت استفاده از سایر متخصصان را برای جمع آوری اطلاعات و تشخیص مشکل یا تدوین برنامه ی کمکی احساس می کند.

4- شرایط مرکز به گونه ای باشد که امکان اقامت ونگهداری مددجو در ان مرکز فراهم نباشد.

انواع ارجاع:

ارجاع بر دو نوع است:

1- ارجاع دائم: زمانی است که با توجه به نوع مشکل یا نیاز مددجو ،امکان عرضه خدمات به او در مرکزی فراهم نیست، بنابراین به طور قطعی و دائم به مراکز دیگر فرستاده می شود.

2- ارجاع موقت : زمانی است که مددجو به صورت قطعی از خدمات سایر مراکز استفاده میکند ولی ارتباط او با مرکز قبلی قطع نمی شود و به خدمات آنجا نیاز دارد.

نکات اساسی در ارجاع

ارجاع مهارتی است که برای مددکاران اجتماعی بسیار ضروری است چون مشکلات یا نیازهای مددجویان به واحدهای مددکاری، اغلب به گونه ای است که کمتر مرکزی قادر خواهد بود همه خدمات رایکجا عرضه کند.

در ارجاع توجه به این نکات ضروری است:

1- مددکاری می تواند ارجاع موفق دهد که از مراکز موجود متناسب با گروه هدف و مشکلات یا نیازهایشان در جامعه شناخت کامل داشته باشد.

2- مددکار باید در صورت امکان مددجو را از علت ارجاع وتاریخ آن آگاه کند.

3- از زمان تصمیم برای ارجاع تا زمان ارجاع قطعی، مددجو را از جریان امور باید آگاه کرد(در صورت امکان)

4- اگر قرار است مددجو به یک مرکز جدید ارجاع دائم داده شود دیدن او از مرکز مقصد به همراه مددکار و آشنا شدن بامددکار مرکز جدید ممکن است در ایجاد سازگاری نقش موثری داشته باشد، ضمناً اگر از نظر مددجو مشکلی وجود داشته باشد مددکار از این طریق با مشکل آشنا می شود و پیش از ارجاع فرصت کافی برای رفع مشکل یا فراهم کردن زمینه تغییر مرکز را خواهد داشت.

کمیته ی امداد امام خمینی (ره) که از سال های اول انقلاب شکوهمند اسلامی رسالت حمایت از خانواده های نیازمند را به عهده گرفته به منظور تشخیص نیاز و شناسایی خانواده های نیازمند به این مهم اهتمام ورزید و مددکاران پرسشگر به عنوان محققینی در این عرصه وارد شده اند.

آنچه را که باید در این نهاد مقدس توجه ویژه ای به آن مبذول داشت این است که کلیه خدمات و سرویس های اجتماعی که از سوی کمیته امداد اما خمینی (ره ) ارائه می شود بر تشخیص این مددکاران استوار است و نظر و نوشته ای به مثابه ی سندی است برای ارائه خدمت.

در این راستا شورای برنامه ریزی و تحول اداری کمیته امداد امام خمینی (ره) استان تهران در حد بضاعت و توان خود در راستای تعالی دانش حرفه ای مددکاران پرسشگر به طراحی یک دوره آموزش مقدماتی مددکاری اجتماعی اهتمام ورزیده است. این دوره شامل 2 مرحله آموزش نظری وعملی می باشد.

الف- مشکلات رایج مددجویان:

1- فوت سرپرست خانواده ، درمواردی موجب پیدایش مشکلات گوناگون با توجه به ساختار خانواده می شود.

2- جدایی عناصر خانواده ،با توجه به فرهنگ خانواده، سن فرزندان و تعداد آنها مشکلات متفاوتی را برای خانواده ها به وجود می آورد.

3- مفقود و متارکه ، موجب پیدایش مسایل متفاوتی برای خانواده ها می شود.

4- از کارافتادگی پدر خانواه ،با توجه به موقعیت سایر اعضای خانواده، موجب بروز مسایل گوناگون می شود.

5- بیماری پدر خانواده براساس نوع بیماری ومدت آن و همچنین وضعیت اعضای خانواده می تواند موجب پیدایش مشکلات موردی ویا مسایل پایداری برای خانواده گردد.

6- زندانی بودن پدر خانواده، با توجه به نوع محکومیت ومدت زمان حبس و همچنین موقعیت اعضای خانواده، مشکلات متفاوتی پیش روی اعضای خانواده قرار می گیرد.

7- خانواده بد سرپرست ،خانواده های دارای پدر معتاد ،مجرم و خلافکار ونظایر آن در بسیاری از موارد بیش از خانواده های فاقد پدر و تک والدی ،اثرات رنج آوری بر سایر اعضای خانواده بر جای می گذارد و موجب پیدایش مشکلات گوناگونی می شود.

8- خانواده های سرپرست سرباز، این قبیل از خانواده ها نیز گاهی با مشکلات مواجه اند که مددکاران پرسشگر را در اجرای فعالیت های خود با مسایلی درگیر می کند.

ب-مشکلات عمده ی مددکاران پرسشگر:

1- آگاهی ناکافی مددکاران پرسشگر از امکانات موجود در امداد و همچنین منابع بیرونی .

2- آگاهی ناکافی حرفه ای و تخصصی مددکاران پرسشگر.

3- واگذاری کارهای متفرقه به مددکاران پرسشگر و مشخص نبودن شرح وظایف انها.

4- بی توجهی به سختی کار و اهمیت کار مددکاران پرسشگر از جانب برخی از مسوولان و در نتیجه بروز بی اعتمادی به خویشتن از سوی مددکاران پرسشگر.

5- بی اعتنایی به کیفیت عملکرد و ارزش گذاری به کمیت کارها.

6- حجم زیاد فعالیت های روزانه و احساس عدم امنیت شغلی.

7- نبودن اتاق مصاحبه برای موارد خاص در برخی مناطق.

ج- راهکارهای کاهش مشکلات:

1- برگزاری دوره های کوتاه مدت آموزشی برای مددکاران پرسشگر.

2- مهیا ساختن تمهیداتی برای ادامه تحصیل.

3- فراهم آوردن امکانات تفریحی سالیانه برای کسب انرژی و ارتقای بازدهی کار.

4- برگزاری جلسه های مشترک مددکاران پرسشگر با مدیران اجرایی.

5- انجام واکسیانسیون های ضروری برای مددکاران پرسشگر.

6- تشکیل معاونت مددکاری ،برای برقراری ارتباط ساختار سطوح اولیه کاری در کمیته امداد امام خمینی (ره )

7- استخدام مددکار اجتماعی پرسشگر خانم برای بررسی و مطالعه موارد خاص.

8- صدور کارت شناسایی معتبر برای ارائه به خانواده ها در صورت لزوم.

9- آموزش مددکاران پرسشگر در زمینه های نرم افزاری، برای برقراری ارتباط با سایر ارگان ها و بهره گیری مناسبتر از استعلام های ضروری.

خدمات اجتماعی مدد کاران در کمیته ی امداد

مطالب مشابه :

اگهی استخدام مددجویان نخبه کمیته امدادی

اخذ یک هزار مجوز استخدام در کمیته امداد امام خمینی (ره)

جامعه شناسی سازمان ها ( کمیته امداد حضرت امام (ره))

آخرین اخبار و اطلاعات آزمون استخدامی کمیته امداد امام خمینی (ره) بستک

کار حین تحصیل ویژه دانشجویان پسر

خدمات اجتماعی مدد کاران در کمیته ی امداد

سایت کمیته امداد شهر سراوان

120 آسیب و پدیده اجتماعی در کمین خانواده‌های کمیته امداد

تبریک ایتام به حامیان خود در سالروز میلاد حضرت علی (علیه السلام )