خوراك هاي علوفه اي و كنسانتره دام

علوفه ‏ها

هرگونه خوراک گیاهی و پرحجم که ارزش غذایی داشته باشد و خوش‏خوراک هم باشد، علوفه نام دارد.

▪ یونجه یابیده: این علوفه ارزش غذایی زیادی دارد. یونجه به عنوان یک غذای عالی در تغذیه دام به خصوص برای گاو شیری استفاده می‏شود. پروتئین و کلسیم بالای این علوفه نشانه مرغوب‏بودن آن است. زمان برداشت یونجه وقتی است که یک سوم بوته ‏ها به گل بنشینند. در جیره غذایی گاو شیری، بین دو تا چهار کیلوگرم یونجه در روز کافی و مناسب است.

▪ علف باغ: این علف در تغذیه گاو شیری و پرواری استفاده می‏شود. به دلیل داشتن رشته‏ های بلند، نشخوار دام‏ها را زیاد می‏کند. به علاوه در گاوهای شیری باعث بیشترشدن چربی شیر می‏شود. برای جلوگیری از خارج‏ شدن سریع خوراک‏های آردی از بدن دام‏های پرواری از این علوفه استفاده می‏کنند.

کاه به علت خشک و پُرحجم‏ بودن، ارزش غذایی زیادی برای دام‏ها ندارد. از نظر ارزش غذایی، کاه جو از کاه گندم بهتر است. همچنین کاه گندم از کاه برنج بهتر است. برای دام‏های سنگین بهتر است که کاه به صورت رشته‏ های بلند باشد. مصرف کاه باید کم و به مقدار لازم باشد. هر چه مقدار این علوفه در جیره غذایی دام‏ها بیشتر باشد، جلوی هضم و مصرف بیشتر غذا را می‏گیرد. بهتر است کاه را همیشه بعد از خوراک‏ های دیگر به دام‏ها داد.

اگر کاه و علوفه‏ های مانند آن به صورت غنی شده به دام‏ها داده شوند. ارزش غذایی بیشتر می‏دارند. برای گاوهای خشک می‏توان مقدار بیشتری از این علوفه در جیره غذایی قرار داد.

▪ سیلوها: برای استفاده بیشتر و بهتر از علوفه ‏های خشک و هضم بهتر این علوفه‏ ها، آنها را سیلو می‏کنند.

● خوراک‏های فشرده شده یا کنسانتره دامی

▪ علوفه‏ های آردی و خوراک‏هایی که از رشته ‏های کمی تشکیل شده ‏اند خوراک‏های کنسانتره‏ای می‏گویند. وقتی مقدار مشخصی از ماده‏ هایی مانند جو، سبوس، تفاله چغندر قند، کنجاله تخم پنبه را با تکمیل کننده‏ های معدنی و ویتامینی مخلوط کنند، خوراک کنسانتره تهیه می‏شود.

برای برطرف‏ کردن نیاز غذایی دام‏هایی که تولید بالایی دارند، علاوه بر علوفه باید مقدار مشخصی از کنسانتره دامی هم استفاده کرد. به گاوهای بومی و دورگ روستایی که بیشتر از هشت کیلوگرم شیر تولید می‏کنند، باید مقدار مشخصی کنسانتره دامی داد.

● نکته‏ های مهم در تغذیه مخلوط علوفه و کنسانتره

برای گاوهای شیری روستایی که تولید شیر آنان به هفت تا هشت کیلوگرم می‏رسد، لازم نیست که از کنسانتره استفاده کنید. با علوفه‏ های مرغوب می‏توان نیاز غذایی این دام‏ها را برطرف کرد. ولی برای گاوهایی که در روز بیشتر از هشت کیلوگرم شیر تولید می‏کنند، باید از کنسانتره استفاده کرد.

برای این گاوها در برابر هر یک کیلوگرم شیر تولیدی، نیم کیلوگرم کنسانتره دامی لازم است. برای مثال اگر گاوی چهارده کیلوگرم شیر تولید می‏کند، باید روزانه هفت کیلوگرم کنسانتره به اضافه مقدار لازم علوفه تازه و مرغوب بخورد.

تغییر جیره غذایی دام باید با احتیاط کم ‏کم انجام شود. تا باعث کم‏ شدن تولید نشود. اگر در غذای دام از ضایعات استفاده می‏شود باید با توجه به نوع ماده افزودنی از مقدار کنسانتره کم کرد.

علوفه ‏های سبز، رطوبت زیادی دارند. به همین دلیل دو تا سه برابر علوفه‏ های خشک باید مصرف شوند. اگر بتوان علوفه و کنسانتره را به طور کامل مخلوط کرد، خیلی مناسب است. اگر این کار انجام نشد، سعی کنید فاصله زمانی بین تغذیه با علوفه و کنسانتره خیلی کم باشد.

برای بیشترشدن مقدار تولید شیره می‏توان تا حدودی از کنسانتره دامی استفاده کرد. مصرف زیاد کنسانتره باعث کم ‏شدن چربی شیر می‏شود. در این حالت باید از علوفه ‏های مرغوب با رشته‏ های بلند و کنجاله تخم پنبه استفاده کرد.

● فراهم‏ کردن خوراک لازم برای دام‏های مختلف

همه دامها برای تولید باید انرژی و پروتئین کافی مصرف کنند. مقدار مصرف ماده‏های غذایی دام‏ها با هم فرق می‏کند.

الف) گاوهای شیرده: این گاوها به دلیل تولید شیر، خوراک‏هایی لازم دارند که پروتئین زیادی داشته باشند. مخلوط علوفه ‏هایی مانند یونجه خشک با کنسانتره دامی که انرژی کافی داشته باشند، بسیار مناسب است.

مقدار خوراک برای این دام‏ها به نوع دام حک هبومی است یا دورگ و مقدار شیر تولیدی بستگی دارد. مقدار ماده غذایی خشک برای گاوی که دوازه کیلوگرم در روز شیر می‏دهد و پانصد کیلوگرم وزن دارد، ده کیلوگرم است. دو کیلوگرم از این مقدار باید کنسانتره باشد.

در ابتدای دوره شیرواری چون دام وزن زیادی را از دست داده و اشتهای کمتری دارد، باید از علوفه‏ های مرغوب و کنسانتره خوب استفاده کرد. به علاوه از دادن علوفه ‏هایی مانند کاه و سبوس برنج باید خودداری شود.

ب) گاوهای خشک آبستن

در آخر دوره شیرواری یعنی سه ماه قبل از زایمان کم‏کم باید از مقدار کنسانتره دامی و علوفه‏ های مرغوب کم کرد. به جای آن می‏توان، خوراک‏های کم‏ارزش‏تر را در غذای دام قرار داد. یعنی می‏توان به طور کامل از علوفه استفاده کرد و دیگر به دام‏ها کنسانتره نداد. استفاده زیاد از غذای آردی در گاوهای خشک باعث چاقی آنان می‏شود. در نتیجه، سخت‏زایی و بیشترشدن هزینه‏ ها را به دنبال دارد.

دو هفته قبل از زایمان، کم کم مقدار کنسانتره در غذای دام را اضافه کنید. همچنین از علوفه‏ های مرغوب مانند یونجه باید در خوراک دام استفاده کرد.

ج) گوساله ‏های پرواری

ـ سه ماهه اول دوره پروار: در این دوره، استخوان‏ها و اندام گوساله‏ ها رشد می‏کند. بنابراین گوساله‏ ها به خوراک‏هایی نیاز دارند که پروتئین زیادی داشته باشند. برای این کار، علوفه‏ هایی مانند یونجه و علف باغ مناسب هستند. به علاوه در مخلوط کنسانتره باید از کنجاله تخم پنبه استفاده کرد. همچنین استفاده از کربنات کلسیم یا پودر آهک و خوراک‏های کلسیم‏دار ضروری است.

اضافه‏ وزن روزانه در این دوره، با هزینه کمتر و سرعت بیشتر انجام شود. بنابراین، پروار دام‏های جوان از نظر اقتصادی باصرفه‏تر است.

ـ سه ماهه دوم پروار: در این دوره گوساله‏ ها رشد ابتدایی خود را انجام داده ‏اند. در نتیجه، استخوان‏ها و اندام‏ها رشد کمتری دارند. بنابراین، برای پروار و چاق‏شدن گوساله‏ ها باید از خوراک‏های پرانرژی و علوفه هایی که تا حدودی مرغوب هستند، استفاده کرد.

آرد جو، تفاله چغندر قند، ملاس، علف باغ و مقداری یونجه و کاه برای این دوره مناسب هستند. در این دوره برای اضافه ‏شدن وزن گوساله‏ ها باید هزینه بیشتری کرد. همچنین هفتاد درصد غذای دام باید از کنسانتره دامی که مواد پرانرژی دارد، تشکیل شود.

● استفاده از ضایعات در تغذیه دام

▪ نان خشک

خوراکی است که از آرد گندم به دست می‏آید. این خوراک برای دام‏های شیری و پرواری مناسب است. برای استفاده از این خوراک باید بسیار دقت کرد. زیرا اگر نان خشک کپک زده باشد، باعث مسموم‏شدن دام‏ها می‏شود. به علاوه در درازمدت در گاوهای شیری باعث ناراحتی‏هایی می‏شود.

چون نان‏های خشک به طور صحیح جمع ‏آوری نمی‏شوند، ممکن است لابه‏ لای آنها چیزهایی مانند تیغ، سوزان و پلاستیک وجود داشته باشد. اگر این چیزها خورده شوند، موجب ناراحتی‏های مختلف برای دام می‏شوند.

چیزهایی مانند میخ یا سوزن به طور مسقیم وارد نگاری حیوان می‏شوند، کم کم از دیواره نگاری می‏گذرند و به قلب می‏رسند. در نتیجه باعث مرگ ناگهانی حیوان می‏شوند. ماده ‏های پلاستیکی نیز باعث بسته‏ شدن روده ‏های دام می‏شوند.

▪ سبوس برنج

نوع درجه یک آن دانه‏ های برنج دارد و به شکل آردی است، این نوع از سبوس برای دام‏ها مفید است. اما نوع‏های دیگر که زبره زیادی دارند، برای خوراک دام مفید نیستند. از این ماده در مخلوط کنسانتره برای گاو شیری شش درصد و برای گاو پرواری نه درصد می‏توان در نظر گرفت.

▪ ملاس

این خوراک، خاصیت انرژی زایی و مُلین بودن دارد. می‏توان تا ده‏درصد از آن را در جیره غذایی روزانه در نظر گرفت. شروع تغذیه با این خوراک باید کم‏ کم باشد. ملاس جایگزین خوبی برای غذاتی مانند جو و ذرت است.

استفاده از ضایعات برای کم‏شدن قیمت جیره غذایی و استفاهد بهتر و بیشتر از محصولات فرعی کارخانه‏ ها بسیار مناسب است. ولی مصرف بیشتر از اندازه و ناگهانی این مواد باعث ناراحتی‏های شدید گوارشی برای دام می‏شود. برای مثال، استفاده از چغندر خوراکی، خربزه، هندوانه و صیفی‏جات دیگر باید کم‏کم شروع شود. یعنی از روزی دویست گرم شروع شود در پایان هم کم‏کم قطع شود.

● روش غنی ‏سازی کاه

به دلیل استفاده زیاد کاه در تغذیه دام، غنی‏سازی این علوفه اهمیت زیادی دارد. برای غنی‏ سازی کاه، ابتدا آب و مقدار مشخصی اوره را با هم مخلوط می‏کنند. اگر ملاس هم وجود داشته باشد، مقدار مشخصی از ملاس هم با آن مخلوط می‏کنند. وقتی اوره و ملاس در آب به خوبی حل شد، آن را بر روی توده کاه می‏پاشند و کاه را به هم می‏زنند. سپس آب را در داخل سیلوی سیمانی می‏ریزند و فشرده می‏کنند. با این کار هوای داخل سیلو خارج می‏شود. سپس بااستفاده از پلاستیک روی آن را می‏پوشانند. این کاه به مدت بیست و پنج روز به همین صورت باقی می‏ماند و سپس مصرف می‏شود.

● نکته ‏های مهم در تغذیه دام

۱- برای جلوگری از نفخ دام باید کاه غنی‏شده را همراه با علوفه‏های خشک دیگر استفاده کرد. مقدار کاه غنی‏شده را برای گوسفند از دویست گرم و برای گاو از سیصد گرم در روز شروع می‏کنند. کم‏کم این مقدار را بیشتری می‏کنند.

۲- سبوس به تنهایی، خوراک کنسانتره به حساب نمی‏آید. از دادن مقدار زیاد این خوراک به دام خودداری کنید. زیرا باعث کم‏شدن چربی شیر می‏شود.

۳- آرد گندم برای تغذیه نشخوارکنندگان مناسب نیست. چون پروتئین موجود در گندم باعث نفخ در گاو می‏شود. همچنین حرکت شکمبه را کم می‏کند و باعث ناراحتی‏های گوارشی در دام می‏شود

خوراك هاي علوفه اي و كنسانتره دام

مطالب مشابه :

اين علوفه ها طعم خاک نمي دهند

پرورش بز

پرورش بز

سیلو کردن و توضیحاتی مفید در رابطه با آن

خشک سالی و متضرر شدن 14 ولایت در افغانستان

نکاتی در مورد سیلو کردن علوفه

خوراک‏هاى علوفه‏اى و کنسانتره دام نکته‏ هاى مهم در تغذیه مخلوط علوفه و کنسانتره

مراقبت از گوساله ها از زمان از شیرگیری تا یکسالگی

خوراك هاي علوفه اي و كنسانتره دام