تعریف سازماندهی و ساختار سازمانی
*سازماندهی و ساختار سازمانهای رسانه ای ( قسمت اول ) :
تعریف سازماندهی و ساختار سازمانی :
سازماندهی،فرایند نظم وترتیب بخشیدن به کار و فعالیت و تقسیم و تکلیف آن به افراد به منظور انجام کار وتحقق هدفهای سازمانی می باشد.1
نتیجه سازماندهی،ایجاد ساختار سازمان است و ساختار سازمان، روابطی منظم و منطقی که لازمه ی عملیات اعضای سازمان است،به وجود می آورد.از طریق فرآیند سازماندهی،افراد به صورت گروهی در ساختار و روابط متشکلی قرار می گیرند تا با توانایی های لازم و کافی ، کار موثری را برای رسیدن به هدفهای معین انجام دهند.
به وسیله سازماندهی،طرق و وسایل منظمی برای تفکیک و هماهنگی منابع انسانی و مادی جهت تحقق هدفهای سازمان فراهم می شود. اعضای هر گروه یا سازمان،به طور انفرادی،از لحاظ هوش،استعداد،توانایی و تجربه حرفه ای و کششهای عاطفی متفاوتند. در نتیجه ی سازماندهی از قابلیت ها و توانایی های افراد به طور مناسب و شایسته استفاده می شود.
از سوی دیگر ، ساختار سازمانی تصریح می کند که وظایف چگونه تخصیص داده شوند،چه شخصی به چه کسی گزارش دهد و سازوکارهای هماهنگی رسمی و همچنین الگوهای تعاملی سازمانی که باید مراعات گردد،کدامند.
سازماندهی فعالیت مستمر و مداومی است که مدیر همواره با آن روبرو است و منحصر به طراحی سازمان در ابتدای آن نمی شود.از این روست که برخی از صاحب نظران سازمان ومدیریت،این وظیفه مدیر را " سازماندهی مجدد " یا فرایند " انتخاب دائم " نام نهادند.2
به زعم آنان،در محیط متغیر و متحول امروز،مدیران باید به طور مستمر ساختار سازمانی خود را با شرایط محیطی تطبیق داده، اصلاحات لازم را در آن به عمل آورند.
پویایی مدیریت ایجاب می کند تا سازماندهی در پی سازگاری سازمان با محیط متغیر و تکنولوژی های جدید،استمرار داشته باشد تا بتواند موثرتر و کارآمد تر عمل نماید.
برای سازماندهی، مبانی مختلفی وجود دارد و انتخاب نوع ساختار،باید با توجه به عوامل مختلفی همچون نوع فعالیت سازمان و خط مشی های کلی آن صورت پذیرد. ساختارهای مختلف سازمانی،هر یک واجد خصوصیاتی بوده، دارای مزایا و محدودیت هایی می باشند . مدیر سازمان باید در انتخاب ساختار مناسب،شرایط و موقعیت های گوناگون را با توجه به این مزایا و محدودیت ها،در نطر داشته باشد و بهترین و مناسب ترین ساختار را برای سازمان متبوعش،برگزیند.
از جمله مهمترین ومعروف ترین انواع ساختار های سازمانی می توان ساختار وظیفه ای، ساختار مبتنی بر تولید یا عملیات، ساختار مبتنی بر منطقه عملیات، ساختار مبتنی بر ارباب رجوع یا مشتری، ساختار ترکیبی،ساختار پیوندی، ساختار ماتریسی، ساختار بر مبنای پروژه و ساختار آزاد را نام برد که توضیح و تشریح آنها از حوصله این بحث خارج می باشد.
* ابعاد(عناصر) ساختار سازمانی:
در خصوص این که چه چیزی ساختار را شکل می دهد، توافق کاملی بین نظریه پردازان وجود ندارد به همین جهت،صاحبنظران دوازده متغّیر را که به طور مستقیم یا غیر مشتقیم در تعیین ساختار سازمانی نقش ایفا می کنند ،ذکر کرده اند که عبارتند از :
1- اجزای اداری : تعداد سرپرستان،مدیران صفی وپرسنل ستادی نسبت به تعداد کل کار کنان سازمان .
2- استقلال(خود گردانی) : میزانی که مدیریت عالی باید تصمیمات ویژه را به بالاترین سطح اختیار ارجاع دهد.
3- تمرکز : قدرت یا شاخصی که مرکز تصمیم گیری را با توجّه به خط مشی های اصلی و ویژه سازمان مشخص می کند .
4- پیچیدگی : به تعداد تخصص ها و فعالیت های حرفه ای و همچنین طول دوره آموزشی حرفه ای کارکنان اشاره دارد.
5- تفویض اختیار : نسبت تعداد تصمیماتی که به وسیله مدیریت عالی گرفنه می شود به تصمیماتی که به وسیله مدیران اجرایی اتخاذ می گردد.
6- تفکیک : تعداد وظایف ویژه ای که در سازمان مشخص شده یا تفاوت در جهت گیری های شناختی و احساسی مدیران در دوایر مختلف سازمان.
7- رسمیت : میزانی که نقش کارکنان با توسل به اسناد و مدارک رسمی تعریف می شود .
8- ترکیب : کیفیت همکاری میان و درون دوایر که برای وحدت بخشیدن به فعالیت ها ضروری است.
9- حرفه گرایی : میزانی که کارکنان ، یک سازمان حرفه ای را به عنوان یک مرجع می پذیرند.
10 – حیطه کنترل : تعداد زیر دستانی که یک مدیر می تواند و باید انها را سرپرستی کند.
11- تخصص گرایی : میزان تخصص های دقیقی که در شرح شغل ها برای وظایف مختلف قید گردیده است.
12 – حیطه عمودی : تعداد سطوح در سلسله مراتب اختیار از مدیریت عالی به زیر دستان در سطوح پایین سازمان .
لازم به ذکر است نظریه پردازان، عموماً روی ابعاد ساختاری مذکور توافق داشته ، ولی در خصوص تعاریف عملیاتی هر کدام و یا رجحان یکی بر دیگری و همچنین میزان تاثیر هر یک بر ساختار سازمان ، توافق چندانی ندارند . اما از جمع نظرات نظریه پردازان ساختار سازمانی می توان سه بعد پیچید گی ، رسمیت و تمرکز را به عنوان " مهمترین ابعاد ساختار سازمانی" بر شمرد .
پیچیدگی ، به میزان تفکیکی که در سازمان وجود دارد ، اشاره می کند که ممکن است به صورت افقی یا عمودی باشد . تفکیک افقی ، به میزا ن تفکیک بین واحد های سازمانی بر اساس موقعیت اعضا و سازمان، ماهیت و وظایف انها ، میزان تحصیلات و اموزش هایی که فرا گرفته اند ، اشاره می نماید و تفکیک عمودی،به عمق یا ارتفاع ساختار سازمان اشاره دارد لذا با افزایش سطوح سلسله مراتب سازمانی تفکیک عمودی سازمان افزایش یافته و پیچیدگی سازمانی بیشتر می شود .
رسمیت ، به میزان یا حدی که مشاغل سازمانی استاندارد شده اند ، اشاره دارد . لذا سازمانی که در آن شرح شغل های مشخص ، قوانین و مقررات مدون و دستور العمل های روشن در خصوص فرآیند کار وجود دارد ، از رسمیت بالایی بر خوردار است . رسمیت ، تغییر پذیری را کاهش می دهد و باعث افزایش کار ایی و هماهنگی در کار می شود ولی ازادی عمل کارکنان را محدود می سازد .
تحقیقات نشان داده اند معمولاً در جاهایی که تفکیک افقی ( پیچیدگی ) زیاد است و کار کنان متخصص وحرفه ای به کار گرفته شده اند ، رسمیت ، تمایل به کاهش دارد و بالعکس سازمان های ماشینی و مکانیکی از رسمیت بالاتری برخور دارند.3
تمرکز، به تراکم قدرت تصمیم گیری در یک نقطه واحد از سازمان، اشاره می کند که معمولاً با پیچیدگی رابطه معکوس دارد یعنی هر چه تعداد افراد متخصص و حرفه ای در سازمانی افزایش یابد، آن سازمان به سمت عدم تمرکز واتخاذ تصمیمات توسط کارشناسان و خبرگان اجرایی، حرکت می کند ولی رابطه بین تمرکز و رسمیت ، مبهم و نا معلوم است . رسمیت زیاد،می تواند با یک ساختار متمرکز و یا با یک ساختار غیر متمرکز مرتبط گردد . ولی به طور کلی می توان گفت اگر سازمان متشکل از کارکنان حرفه ای است و پیچیدگی زیاد است ،شما باید انتظار داشته باشید که رسمیت و تمرکز کمی ، بر سازمان حکمفرما باشد. تحقیقات انجام شده نیز صحت این موضوع را تایید می نماید. 4
ادامه دارد .....
منابع :
1- مدیریت عمومی- دکتر علاقه بند- ص 49.
2- مدیریت عمومی- دکتر الوانی- ص97
3- JERALD HAGE ”AXEIOMA TIC THEORY OF ORGANIZATION ” PP.289-320
4- HENRY MINTZBERG ”THE STRUCTURING OF ORGANIZATIONS” .P.187
مطالب مشابه :
ساختار سازمانی چه خبر؟
کنند، زیرا فرایند تصمیم گیری می شود تا از قید و های مختلف از ساختار سازمانی
رابطه ساختار سازمانی با نیازهای کمی و کیفی منابع انسانی
• سازماندهی عبارت است از فرایند می دهند تا که از ساختار شبکه ای
ساختارهای جدید سازمان و مدیریت فرایند
به عنوان مثال بخشی از ساختار شرکت حمایت کند تا هریک از این مراکز فرایند از
نانوفیلتراسیون
از توریسم ترکیه تا به دست آمده از فرایند اسمز از این ساختار عمومی و
تعریف سازماندهی و ساختار سازمانی
می آورد.از طریق فرآیند از سوی دیگر ، ساختار سازمانی باشد تا بتواند
نانو فیلتر
به دست آمده از فرایند اسمز از این ساختار عمومی و کلی ضخامت بین 40 تا 100 میکرومتر
در مورد کربن فعال
دانسیته بالا باعث میشود کربن از استحکام و ساختار در فرایند بازیافت حرارتی از تا از
برچسب :
از ساختار تا فرایند