تبريز سفر مسافرت مكانهاي د يدني

تبريز را دوست دارم چون هم زادگاهم است و هم اينكه رد پاي بسياري از تبريز در تاريخ هست . دوست دارم هركسي كه به تبريز مي آيد با انبوهي از خاطرات خوش اينجا را ترك كند و هميشه شوق ديدار مجدد داشته باشد . هر وقت خواسته ام در داخل ايران جايي بروم نچه را كه بيشتر جسته و كمتر يافته ام دانستنيهاي به درد بخور بود اين بود كه مرا وا داشته است تا از تبريز بنويسم و مكانهاي ديدني و جالبش را از همه نظر- سياحتي و تجارتي - معرفي كنم . تبريز شهري است كه گستره جغرافيايي آن به دليل وجود كوههاي شمالي و جنوبي و محدوديت در گسترش در اين عرصه بيشتر ر جهت شرقي و غربي گسترده شده است . در تبريز مفهوم شمال شهر و پايين شهر به صورتي كه در تهران متداول است محلي از اعراب ندارد و محله هاي خوب و داون تاون ها در هر چهار سوي شهر قابل مشاهده است (البته در تهران نيز مثلا" در انتهاي تجريش و نياوران محله آبك و امامزاده قاسم هست) اما فراواني آن بيشتر در سمت شمال غربي و شمال جنوبي ( باغميشه و شاهگئولي)است.

كوههاي شمال تبريز معروف به عينآليEynali ، به دليل وجود خاك رس فراوان سرخ فام است و در افسانه هاي محلي اينگونه آمده است كه خاك آدم را از اين كوه برداشته اند و سرشته اند. و روزهاي جمعه و تعطيل ميعادگاه طبيعت دوستان و كوهنوردان است كه معمولا" افرادي كه تفنني به كوه ميايند تا مسجد و كمي حرفه اي ها تا كهليك بولاغي Kəhlik bulaği و عاشقان كوه تا دند كمال ميروند. طبيعت اين كوهها خشن و خاك رسي دارد البته شهرداري تبريز در اين اواخر جاده اي آسفالت در اين كوه درست كرده وتا دم مسجد با تاكسي ون هاي ويژه ميتوان طي طريق كرد و به حساب كوه نورديش گذاشت!! رستوراني هم بالاي اين كوه درست كرده اند كه كيفيت غذاهايش بد نيست و ديد جالبي از شهر تبريز دارد . البته ناگفته نماند كه هميشه خدا در اين منطقه از تبريز باد شديدي در حال وزيدن است كه همين امر سازمان انرژيهاي نو را ترغيب به نصب توربينهاي بادي در اين محل كرد كه منظره جالبي به شهر تبريز بخشيده است . اين اواخر تله كابين تبريز هم راه افتاده و ميتوان با ماشين تا ايستگاه اول تله كابين رفت و در محوطه آن ماشين را پارك نمود و با تله كابين تا رستوران رفت كه تجربه جالبي است . در رستوران عينالي دوشنبه ها و چهار شنبه ها اجراي زنده موسيقي هم هست.

جمعه ها صبح انبوه عظيمي از مردم از همه اقشار و سنين را ميتوان در اين كوه ديد كه در نوع خود پديده جالبي است. مسجدي كه ذكرش رفت در وروديش دو مجمر سنگي دارد و با دقت در ساختمان و معماري آن ميتوان رگه هايي از معابد زرتشتي را در آن ديد.

راه آهن تبريز در منتهي اليه غربي تبريز يعني ابتداي خ راه آهن قرار دارد و به ميدان راه آهن معروف است. قديميترين ايستگاه راه هن كشور با بنايي زيبا و محوطه اي زيباتر روزانه دو قطار از تبريز به سمت تهران حركت ميكند و هفته اي سه قطار به مقاصد استانبول و دمشق و شهر وان تركيه از آين ايستگاه حركت ميكند و قطار هاي محلي به مقاصد سلماس و جلفا و عجب شير و مراغه روزانه در برنامه اين ايستگاه موجود است.

فرودگاه تبريز در سمت جنوب غربي شهر قرار دارد و روزانه پروازهايي به سمت تهران و مشهد و كيش و چاه بهار و عسلويه و پروازهايي به سمت استانبول و دمشق و تايلند و گرجستان انجام ميشود و ميتوان با خطوط هوايي تركيه كه پروازهاي منظمي به تبريز دارند از طريق فرودگاهاي تركيه به اقصي نقاط دنيا سفر كرد .

اتوبوس و ترمينال

ترمينال تبريز نيز در انتهاي منظريه از سمت غربي و اماميه از سمت شرقي قرار دارد و خروجي اتوبوسها به سمت اتوبان جنوبي است. و به مقصد اكثر شهرهاي بزگ كشور سرويس دارد . براي تهران هم در هر لحظه از شبانه روز ميتوان در اين ترمينال وسيله اي يافت. تور هاي هفتگي با اتوبوس نيز به مقصد اكثر شهرهاي كشورهاي همسايه نيز از تبريز برقرار است . هروز چندين اتوبوس به مقاصد باكو و ايروان و استانبول و جديدا" اربيل عراق از تبريز حركت ميكند. و دفتر فروش اين تورها نيز اكثرا" حوالي ميدان ساعت قرار دارد. به كشور هاي ارمنستان و تركيه و گرجستان و جمهوري نخجوان بدون وبزا ميتوان سفر كرد ولي جمهوري آذربايجان ويزايي 35 يورويي دارد و 4 روز كاري مدتي است كه جهت اخذ ويزا بايد صبر كرد.

سفرهاي زميني به تبريز

بر سر سه راهي ترانزيت اروپا قرار دارد و هميشه ميتوان ماشينهايي با پلاك كشور هاي ديگر علي الخصوص كاميون و تريلر را ديد كه در حال گذر از تبريز هستند. فاصله تبريز تا مرز بازگان 285(تركيه ايغدير – ارزنجان و ارزروم - گرجستان) كيلومتر و از جلفا (جمهوري نخجوان)120 و پايانه مرزي رازي يا مرز قوتور Qotur(تركيه – وان) 220 و تا بيله ســوار bile soovar 320(آذربايجان باكو) و تا آستارا (آذربايجان)250 كيلومتر تا سرو Sero (تركيه وان)200 و تا نودوز Nodooz براي ورود به ارمنستان 160 كيلومتر است . از تهران تا تبريز را ميتوان بدون گذر از هيچ شهري از طريق اتوبان تبريز تهران ، مستقيما" به تبريز آمد. ولي ترجيح نگارنده هنگام مسافرت از تبريز تا تهران ، بعد از زنجان استفاده از جاده قديم زنجان به تبريز است كه در حوالي ميانه مناظر بسيار زيبايي دارد و از هنگامي كه اتوبان جديد به بهره برداري رسيده است ، اين جاده خلوتتر شده است. از تبريز تا مرند نيز جاده 4 بانده است و تا آذرشهر نيز اتوبان بوده ولي جاده اهر به تبريز به صورت دو طرفه است.

خيابانها و محله ها و مراكز خريد

طولانيترين خيابان تبريز از ميدان راه آهن در غربيترين نقطه شهر شروع شده و بعد از گذر از مركز شهر(به تريب از غرب به شرق تقاطع خطيب – نصف راه ــ كوره باشي ( چهارراه قطران) ــ قونقا باشي ــ باغ قاباغي (فلكه باغ گلستان)ــ چهارراه شهناز ــ سه راه فردوسي ــ سه راه طالقاني ــ ساعات قاباغي (ميدان ساعت)ــ سه راه خاقاني ــ چهارراه منصور ــ چهارراه آبرسان ــ فلكه دانشگاه ــ تقاطع سربالايي ولي عصر ــ سه راهي جاده شاهگئولي ــ سه راهي ولي عصر ــ سه راهي شهريار(هتل مرمر) ــ ميدان نمايشگاه بين المللي(بسيج) ــ سه راهي اهر و پليس راه (در راهي اتوبان و جاده قديم تهران) ) به سمت جاده قديم تهران ادامه ميابد.

از زمان انقلاب به بعد بعضي اسامي در شهرها عوض شده اند كه تبريز نيز از اين قاعده مستثني نيست. اما چيزي كه در تبريز فرق ميكند اين است كه هنوز هم عموم مردم آن مكانها را به نام قديم خود ميشناسند _ و اين در بعضي مواقع به سردرگمي مسافران در هنگام خواندن تابلوهاي راهنماي شهري مي انجامد _ كه معروفترين هايشان عبارت از اينها است :

ميدان جهاد – نصف راه

چهار راه آزادي – آبرسان Abrasan

چهار راه بهشتي – منصور Mansoor

خ منتظري - مارالان Maralan

خ 22 بهمن – خ راه آهن

شمس تبريزي – دئوچيDƏVƏÇİ (شتربان)

خ فلسطين _ ملل متحد

بلوار 5 مرداد _ بلوار منجم

خ فارابي _ چاي كنار

خ مدني – دارايي

قدس- قره آغاج Qara aghaj

چهارراه شريعتي _ چهار راه شهناز (و خيابانش هم همينطور)

چهارراه فجر _ باغ گلستان

سرگرد محققي _ خيابان امين جمهوري اسلامي _ بازار تبريز

دو كنار گذر دارد كه يكي از شمال تبريز و ديگري از جنوب تبريز ميگذرد كه اتوبان جنوبي براي گذر از شهر تبريز مناسبتر است .مهمترين مراكز خريد تبريز به غير از منطقه بازار كه هميشه خدا همه چيز در آن پيدا ميشود زعفرانيه و رشديه و ولي عصر و نصف راه و شهناز و سه راهي امين هستند.

به دليل مجاورت با كشور تركيه و امكان ورود جنس به صورت قاچاق خيلي از اجناس ترك را حتي كمتر از قيمت خود تركيه ميتوان در اين شهر پيدا كرد . مثلا" اقلام بهداشتي ترك (شامل شوينده ها و بهداشتي ها ) را كمتر از قيمت تركيه ميشود در تبريز پيدا كرد.

اين روزها عمده لباس موجود در بازار ايران چيني است اما با كمي دقت ميتوان لباس ترك را در خيلي از مغازه هاي تبريز پيدا كرد. خ شهناز و كوي شهريار و نصف راه و رشديه و ولي عصر و چهاراه آبرسان منجمله اين مكانهاست. در قديم الايام كه شهر اينچنين گسترش نيافته بود چهارراه شهناز و خيابان شهناز بهترين جاي تبريز بود و هنوز هم ميانسالان و قديميهاي تبريز خاطرات فراواني از شهناز دارند اما اكنون به واسطه گسترش شهرمكانهاي ديگري نيز به اين ليست اضافه شده است. خيابان شهناز مركز پوشاك اعلاي تبريز است . هنوز با وجود هجوم كفشهاي چيني به بازار ايران كفاشيهاي زيادي در اين خيابان كفشهاي اعلايي را كه فقط محصول توليدي خودشان است را ميفروشند كه همپاي كفشهاي ايتاليايي است و قيمتهايي مناسب دارد (در حدود 100 هزار تومان) كه همين كفش را در بازار عثمان بي استانبول تا 800 دلار قيمت زده اند.

پاساژ ارك و پاساژ ضرغامي بورس لباس مردانه (اسپورتي و مجلسي) است. فروشگاههاي كفش هم در ضلع شرقي خيابان شهناز و اطراف چهاراه شهناز و فردوسي وجود دارد. شوراي خليفه گري ارامنه آذربايجان هم در اين خيابان است و چند كليساي قديمي هم در آن موجود است. يكي در ابتداي خ . شهناز از سمت بازار و ديگري داخل محله بارون آواك و آن يكي در ضلع غربي خ. شهناز نرسيده به 17 شهريور.قبرستان ارامنه نيز در انتهاي خ. شهناز پشت كارخانه چرم خسروي است . كه ناقوس كليسايش از دور پيداست. يكي دو قبرستان ديگر متعلق به آسوري هاي تبريز است كه آنها نيز در انتهاي خ شهناز قرار دارند.

محله بارون آواك كه درمنطقه مركزي تبريز قرار گرفته محل سكونت ارامنه تبريز است و از سمت غرب به اهراب و شرق به شهناز و شمال به 17 شهريور و از جنوب به خ. امام (پهلوي سابق) محدود است . مدرسه تومانيان كه از اولين مدارس ايران است نيز در اين محله قرار دارد .خانه كمپاني كه به عنوان خانه هنرمندان تبريز استفاده ميشود نيز در انتهاي غربي اين محل قرار دارد.

خ .فردوسي تبريز كه در ابتداي آن معروفترين و قديميترين كتابقروشي تبريز به نام سعادت قرار دارد جايي شبيه لاله زار تهران است كه بورس لوازم برقي است . پر از پاساژهاي تجاري و مهمانخانه هاي ارزان قيمت كه پاتوق نخجوانيهايي است جهت كسب و كار و امور پزشكي به تبريز ميآيند. نقره و نقره كاري در تبريز قدمتي ديرينه دارد . ميتوان به عنوان يادگاري از تبريز صنايع دستي نقره با خود ببريد . اين مغازه ها در خ. شهناز و سه راهي فردسي و چهارراه شهناز قرار دارند. خ فردوسي در عين حال محل فروش شيرآلات و لوازم بهداشتي ساختماني هم هست.

از معروفترين قناديهاي تبريـــز يعني شيريني ركس مابين شهناز و فردوسي است درست روبروي ارك تبريز.راستي شعبه مركزي آجيلي معروف تبريز (تواضع ) هم كمي پايينتر از ركس به سمت شهناز است. اولين سوناي تبريز هم كه در قديم به نام حمام ارامنه شناخته ميشد هم در اين گوشه از شهر است.

ما كه بچه بوديم باغ گلستان تنها لونا پارك موجود در شهر تبريز بود كه انبوهي از خاطرات در ذهن قديميها از اين مكان ثبت است . اما اكنون بيشتر حالت پاركي قديمي و پير در مركز شهر را دارد كه ضلع جنوبي آن مكان قديمي كتابخانه ملي تبريز كه اكنون به عنوان موزه كارتون تبريز استفاده ميشود ، است جاي جالبي است با ساختماني سنگي با معماري آلماني كه به ديدنش ميارزد.كتابخانه ملي تبريز نيز در خ آزادي {كمربندي) بين خ . رسالت و چهار راه لاله وقع شده است .

تبريز از دير باز به عنوان مهد سينما و تئاتر ايران شناخته ميشده است كه بعد از انقلاب با توجه به فضاي موجود از رونق آن كاسته شده است . در تبريز 8 عدد سينما وجود دارد . سالن باشكوه تماشاخانه تبريز كه بناي بي نظيري بوده است در هيجانات انقلاب توسط عوام الناس آتش زده و تخريب شد!!!!.

ماشينهاي كلاسيك آمريكايي زيادي را ميتوان در تبريز ديد كه عشق ماشينها و علاقمندان به آنها با نگهداري از آنها در وضع مطلوب مراقبت و نگهداري ميكنند .مثل ايمپالا و بليزر و پونتياك وكامارو الدز موبيل انواع كاديلاك ...

اگر هم اهل ماشين بازي هستيد بعد از غروب آفتاب سري به خ. فروغي در كوي ولي عصر بزنيد تا انواع ماشينهاي روز دنيا را از پورشه پانمرا اس و هامر تا دوج ادج و حتي لامبو و گالاردو و آستون مارتين.

كوي ولي عصر و رشديه و جاده شاه گئولي جزو مناطق اعيان نشين تبريز ميباشند و مغازهاي لوكس و نمايشگاههاي بزرگ و فروشگاههاي بزرگ مبل و نمايندگي پوشاك مارك دار خارجي(مثل بنتون) در اين منطقه فراوانند. خ تختي و شهريار و همافر و فروغي و فلكه بازار از جاهاي مشهور ولي عصر هستند. در ابتداي خ شهناز جنوبي مغازه هاي سنگي يا داش ماغازالار DAŞ MAĞAZALAR قرار دارد كه در اثر عدم دقت و توجه در حال خوشي به سر نميبرد كه از مكانهاي قديمي تبريز است و الان ورودي محله بارون آواك است و يكي دو چلوكبابي خوب در اين گذر هست كه انصافا" غذاهاي خوبي دارند.

قهوه خانه معروف مستشار تبريز يك قهوخانه ديگر نيز در انتهاي اين كوچه قرار دارد كه اگر اهل چاي و قليان باشيد جاي جالبي است و اين راهم بگويم كه قليان هاي تبريز حرف ندارد و قهوه خانه هاي تبريز رسم و رسوم خود را دارد مثلا" اين كه هرگز در آتش سر قليان شخص ديگري سيگار خو را روشن نكنيد و استكانتان را سر و ته نگذاريد . هرگاه شلنگ قليان خود را روي ميز بگذاريد يعني تقاضاي تعويض تنباكو را داريد. دو عدد چاي اول را قهوه چي به شما ميدهد و دوم به بعد را خودتان اگر خواستيد سرو ميكنند.

در اكثر شهرهاي آذربايجان فرهنگ صرف اوقات بيكاري در قهوه خانه ها وجود دارد كه البته در حال كمرنگ شدن است .و از قديم الايام هر قهوه خانهاي پاتوق صنف به خصوصي است . مثل كافه برادران در ميدان ساعت كه بورس گچ كارها و نقاشها و سيمانكارهاي ساختماني است. سه راهي امين و مناطق اطراف پاساژهاي بزرگي است كه بورس پوشاك مردانه است كه اغلب قيمت و كيفيت مناسبي دارند كه معروفترين و بزرگترينشان پاساژ امت است.

خيابان تربيت كمي بالاتر از سه راهي فردوسي به سمت شرق بعد از سه راهي طالقاني ونرسيده به ميدان ساعت خيابان تربيت قرار دارد كه دير زماني قسمتي از جاده ابريشم بود و اكنون نيز به عنوان مركز تجاري مهمي در تبريز شناخته شده است. تربيت به نام روزنامه نگار شهير تبريزي محمد علي تربيت نامگذاري شده است .قديم الايام اين مكان از پاتوقهاي فرهنگي تبريز بود و هنوز هم اكثر چاپخانه هاي تبريز در اين خيابان هستند. دقت در ساختمانهاي اين خيابان عمر آن را بيشتر نمايان ميكند. خيابان تربيت دو بخش دارد تربيت شرقي و تربيت غربي يا تربيت كوچك . تربيت اصلي مركز كيف و كفش و لباس لوازم آرايش زنانه است. كفشهاي چرم دست دوز تبريز در اين خيابان به وفور يافت ميشود . لباسهاي مجلسي و اسپورت زنانه تركيه نيز در اين خيابان كم نيستند . پاساژهاي شيك به همراه مغازه هاي بزرگ و فضاي سبز و گلكاري وسط خيابان و بسته بودن اين خيابان به روي ترافيك ماشينها از اين محل جايي براي لذت بردن از خريد ساخته است . در خيابان امام پاركينگ طبقاتي بزرگي به نام تربيت وجود دارد كه جاي خوبي براي پارك خودرو است.سمت بازار هم پاركينگ شمس هست كه به خ.تربيت راه دارد. پاساژ شيخ صفي مشهورترين پاساژ تربيت است كه در طبقه اول آن چند غذا خوري خوب هست كه فقط چلو مرغ ميفروشند و غذاهايشان شديدا" خوش مزه است . مشهورترينشان حاج مجيد است. ابتداي خ تربيت جنب قنادي وطن كه پيراشكي هاي خوشمزه اي دارد يكي از قديميترين حمامهاي تبريز جاي دارد كه با تغيير كاربري به عنوان رستوران و كافي شاپ استفاده ميشود و به حمام نوبر معروف است .غذاهاي خوبي هم دارد .

ذكر

اين نكته خالي از لطف نيست كه حمامهاي تبريز از لحاظ كيفيت و كمييت در طول تاريخ زبانزد خاص و عام بوده و هنوز هم تعدادي از آنها پابرجاست و كار ميكنند. اما به رسم عادت مالوف كه ما قدر داشته هايمان را نميدانيم اين حمامها نيز كم كم تخريب شدند و با تغيير بافت شهرها حمامهاي عمومي نيز به تاريخ ميپيوندند بر عكس تركيه و باكو كه اين حمامها را به عنوان جاذبه توريستي بر پا كرده و استفاده ميكنند، ما با سرعت تمام كمر همت به تخريب اين ذخاير فرهنگي ميپردازيم.يكي ديگر از اين حمامها داخل بازار قديم تبريز هست كه هنوز داير است و مشتريان خاص خودش را دارد. خيابان تربيت غربي بيشتر بورس كارت عروسي و لوازم منزل است. در فصل ميوه (اواخر بهار به بعد) ساكنان روستاهاي اطراف تبريز ميوه هاي نوبرانه باغات تبريز را براي فروش در پياده روهاي اين خيابان بساط ميكنند.

منطقه بازار تبريز كه از چهاراه گجيل شروع شده و تا ميدان دانشسرا ادامه دارد در دو بخش شمالي و جنوبي از هم جدا ميشود. بخش جنوبي اين خيابان عمر چنداني ندارد و مربوط به دوران معاصر است و عمده توليديهاي كفش و لباس تبريز در طبقات فوقاني بناهاي بخش جنوبي جاي دارند و در طبقات همكف و پايين عمدتا" انواع پوشاك به فروش ميرسد. اما حكايت بخش شمالي آن جداست و يكي از قديميترين و زيباترين محلهاي تجاري سر پوشيده دنيا در اين خيابان به نام بازار تبريز قرار دارد. بازار تبريز بازار ازميدان انتهاي شهناز شمالي كه اكنون به ميدان نماز معروف است شروع شده و تا خ. دانشسرا ادامه دارد و از سمت جنوب در جاهايي به چايكنار ختم شده و در جاهايي ديگر تا مناطق جنوبي محله دئوچي ادامه دارد . بازار داراي تقسيمات منظمي است و راسته انواع مشاغل از هم جداست. مهمترين و زيباترين و پر رونقترين بخش بازار سراي مظفريه است كه محلي براي داد و ستد فرش ريز بافت تبريز است. سراهاي متعددي در بازار موجود است و همچنين چندين كارونسراي بزرگ و عظيم مشهورترين سراي اين بازار سراي امير است كه رسته زرگران و طلا فروشان و جواهرسازان است .

و حوالي ساعت 11 صبح روزهاي كاري است كه مزنه طلا در اين بازار روشن ميشود. ورودي بازار امير از سمت خ جمهوري به "امير بازاري" معروف است و تماما" ويترين دارهاي طلا در اين بازار هستند . يك روز وقت براي گشتن در اين بازار كم است. راستي اگر صبح هنگام به تبريز رسيده ايد در قسمتي از اين بازار كه روبروي خيابان فردوسي است و به گرجيلرGÜRCİLER - GORJİLAR معروف است ميتوان از صبحانه هاي معروف تبريز شامل سر شير(قيماق KAYMAK -QEYMAQ) شير برنج و فرنــي(سئــــودلــي آش SÜTLİ AŞ) _ مربـــاي گــل ســـرخ(گئـول مـورابـاســـــي GÜL MURABASİ) _ كره محلي (نئهره كئره سيNEHRƏ KƏRƏSİ-) _ دوغ محلي(ئيران EYRAN) _ شير محلي و انواع عسل به همراه نانهاي مخصوص صبحانه تبريز(ياغلي كئوكه _ YAĞLİ KÜKƏ) را نوش جان كرد . معروفترينشان لبنياتي حاج سلطانعلي در نبش گئورجيلر است.

چلوكبابي هاي بازار به همراه آبگوشت كبابيها نيز داراي كيفيت غذايي خوب و قيمت مناسبي است كه پيشنهاد ميكنم اگر بازار رفتيد ناهار را مهمان يكي از اين غذا خوريها باشيد . آبگوشت در تبريز با جاهاي ديگر ايران فرق دارد و اثري از لوبيا در آن نيست . با سنگك داغ و سبزي خوردن تازه و پياز تند سرو ميشود و اكثرا" در ظروف سفالي طبخ ميشود . يكي دو تايشان مثل حاج فرضعلي در خ بازار جنب بانك تجارت مركز و ديگري روبروي مسجدانگجي (در همان خ بازار) به نام يا علي و ديگري در خ . تربيت تقريبا" روبروي پاساژ شيخ صفي به نام محمدي و تعداد زيادي رستوران سنتي در ابتداي جاده آذر شهر بعد از پالايشگاه تبريز در دو سوي جاده قرار دارند. در اين رستورانها و باغچه هاي سنتي ناهار و شام داير است و انواع غذاهاي ايراني و محلي سرو ميشود اما آبگوشت مخصوص در اين مكانها چيز ديگري است . همگي بلا استتثنا داراي تنور براي پخت سنگك ميباشند. بازار كفاشان (باشماخچي بازار) را يادتان نرود كه بزرگترين بازار كفش ايران است و ميشود كفشهاي خوبي از اين مكان تهيه كرد .بازار پنير فروشها هم جاي جالبي است . دو راسته عمده در بازار تبريز است يكي راسته بازار و ديگري راسته جمعه مسجد كه در امتداد شمال به جنوب و در موازات همند كه شاخه هايي اين دو را به هم ميپيوندد. راسته عطارها (پشت بازار امير) را هم فراموش نكنيد . و ميتوان ادويه هاي اعلايي از اين بازار تهيه كرد . خانمهاي خانه دار و آنها كه آشپزيشان خوب است ميدانند چه ميگويم.!!

. در ورودي بازار هم پاركينگ بزرگي وجود دارد و كار را راحتتر ميكند.اما بهتر است بازار را با پاي پياده يا تاكسي برويد چون گاها" ترافيك سنگيني در اين منطقه وجود دارد..

مجتمع تجاری لاله پارک تبریز در قسمت شمال شرقی شهر جایی است که میتوان اوقات خوشی را در آن سپری کرد ، از لحاظ پارکینگ مشکلی وجود ندارد ، قسمت پایین فروشگاه بسیار بزرگی است با طیف وسیعی از اجناس ، به معنای کامل یک هایپر مارکت است و در طبقات بالا از کافی شاپ و باقلوای بسیار عالی و شهر بازی بچه ها هست تا فروشگاههای معتبر با مارکهای ترک (از السی وایکیکی LCvalkiki تا کوتون KOTON)

مکان این مجتمع در اتوبان پاسداران (کنارگذر شمالی تبریز -عینالی- ) بعد از میدان رشدیه است.

این فروشگاه متعلق به شرکتی ترکیه ای است.

انتهاي غربي بازار به راسته كوچه ختم ميشود كه يكي از بناهايي كه با تاريخ معاصر ايران ارتباط مستقيمي دارد و به عنوان موزه مشروطه شناخته ميشود. بناي زيبايي است كه مربوط به حدود 100 سال پيش است و خانه اي با معماري زيبا است كه اسناد و مدارك و اشيا و مجسمه هايي از آن دوران در اين موزه نگهداري ميشود .

جالبترين مجسمه اين موزه مجسمه هوارد باسكرويل آمريكايي است كه از شهداي نهضت مشروطه است!!!. او معلم تاريخ و حقوق بين الملل مدرسه آمريكايي مموريال تبريز بود. او متولد نورث پلاست ايالت نبراسكا بود. قديميهاي تبريز او را شهيد ميدانند. او در 30فروردين 1298 در محله شام غازان تبريز در نبرد با فوج نجات كشته شد و مردم تبريز در تشييع جنازه او سنگ تمام گذاشتند و بسيار با شكوه تشييعش كردند. و مزارش در گورستان ارامنه تبريز قرار دارد.

اين موزه محل برگزاري جلسات نهضت بوده و متعلق به يكي از افراد با نفوذ تبريز به نام حاج مهدي كوزه كناني بوده است. سال ساخت آن 1247 خورشيدي و معمارش حاج ولي از معماران بنام تبريز ميباشد.و از سال 1375 به عنوان موزه استفاده ميگردد معماري قاجاري و ستونهاي بنا به همراه ارسيها و پنجره هاي رنگي از مشخصه هاي بارز اين بنا است. ديدار از اين موزه را حتما" در برنامه سفر خود قرار دهيد.

تبريز را شهر اولين ها ناميده اند و اين به خاطر آنست كه خيلي از مظاهر تمدن مدرن براي اولين بار در تبريز داير شده است . يكي از اين موارد شهرداري يا بلديه به سبك و سياق امروزي است . در ميدان شهرداري تبريز يا به اصطلاح محلي "ساعات قاباغيSaat qabaği " عمارت سنگي بسيار زيبايي قرار دارد كه كاخ موزه شهرداري تبريز است. ساختمان از بالا به شكل عقابي در حال پرواز است و در بالاترين نقطه آن برج ساعت قرار دارد و برجي چهار وجهي است كه در زمانهاي قديم صداي زنگ آن در تمام شهر شنيده ميشد ولي اكنون تنها شبها ميتوان صداي گوش نواز زنگ ساعتش را شنيد. ساختمان به سبك معماري آلماني و به دست مهندسين آلماني ساخته شده است . در طبقه زير زمين آن موزه اي داير است و تالار مشاهير آذربايجان و موزه تبريز در اين محل داير ميباشد. اين بنا در محل سابق گورستاني به نام گورستان نوبر ساخته شده است. پشت ساختمان شهرداري در اول كوجه مقصوديه و در انتهاي كوچه اي بن بست موزه سنجش تبريز قرار دارد كه مجموعه اي منحصر به فرد از ابزار آلات سنجش در اين مكان گرد آوري شده است. فلكه ساعت در تقاطع خيابانهاي ارتش و امام قرار دارد واين محله نوبر نام دارد. از فلكه ساعت به سمت جنوب در ابتداي خيابان ارتش خانه رشديه است كه محل اولين دبستان تبريز است و اكنون به عنوان محل ساختمان اداره گردشگري تبريز استفاده ميشود. بيش از 600خانه تاريخي در تبريز ثبت شده است.از اولين كارخانه هاي چرم سازي تبريز به نام كارخانه چرم سازي خسروي در انتهاي خيابان شهناز و ابتداي خ اماميه در تبريز است كه ساختمان بسيار زيبايي دارد و مجموعه اي بزرگ است كه اكنون به عنوان دانشكده معماري استفاده ميشود و روي دودكش آن تاريخ 1329 نوشته شده است.

در اين اواخر به خاطر حجم روز افزون ترافيك شهري اصليترين خيابان تبريز كه پيشتر وصفش رفت ، سامانه اتوبوسهاي تند رو يا بي آر تي B.R.T راه اندازي شده و نميتوان از سمت شرق شهر به مركز شهر از اين مسـيــر با وسيله شخصــي تردد كرد .مسير جايگزين چاي كنار (خ فارابي) و يا كمربندي(بلوار آزادي) ميباشد.

تبريز در زمانهايي نه چندان دور در ميان حصار و بارويي محسور بوده است كه 8 عدد دروازه يا در اصطلاح محلي قاپي ارتباط شهر را با بيرون آن ميسر ميساخت و ارگ عليشاه در مركز تبريز قرار داشته و دارد. اسامي اين دروازه ها عبارت است از 1- باغمنئشه قاپيسي 2- استانبول قاپيسي 3- سرخاب قاپيسي 4- خياوان قاپيسي 5- نوبار قاپيسي 6- گجيل قاپيسي 7 – وئر جي باشي 8- ميار ميار از ميان اينها هنوز گجيل قاپيسي و خياوان قاپيسي مشهور تر از همه است .

گجيل به مكاني براي خريد و فروش پرندگان و قسمتي به ميوه و قسمت ديگري به فروش لوازم اوليه فرش اختصاص دارد و درب خيابان هم كه هنوز پابرجاست و كتيبه اي از زمان قديم مبني بر تخريب شهر در زلزله اي مهيب بر سر در آن نصب است . از استانبول قاپيسي و خيليهاي ديگر تنها نامي به جا مانده است . در خ ملل متحد در بازارچه اي به نام رنگلي بازار (رهلي بازار – تركهاي تبريز عادت به خلاصه كردن كلمات دارند مثلا" اكبر را اهبر صدا ميزنند بر اين قاعده اسم اين بازار را رهلي بازار مينامند) كه بين خيانهاي خاقاني و ارتش شمالي قرار دارد ، واقع است. اين بازارچه نيز اختصاصا" محل فروش فرش درشت بافت تبريز است . فرش تبريز در خود شهر تبريز و روستاهاي همجوار اكثرفرشهايي كه بافته ميشوند ريز بافت بوده و جزو فرشهاي اعلا به حساب ميآيند اما در شهرستانهاي استان هاي آذربايجان فرش درشت بافت بافته ميشود كه مركز آن شهرستان هريس و شهرهاي تابعه ميباشد .كه در اين بين فرش هريس از لحاظ كيفيت و تنوع نقشه سرآمد ديگران است و در شهرستانهاي ديگر نقشه آن تقليد ميشود . فرش هريس به سبب مواد رنگي طبيعي به كار رفته در آن مرغوبيت خاصي دارد و مثلي بين تبريزيها رايج است كه هر كسي با گذشت سن و سال بيشتر رو بيايد در مثل ميگويند فلاني مثل فرش هريس است كه هرچه پا ميخورد بيشتر رو ميآيد.

فرش ريز بافت خوي نيز از شهرت خوبي برخوردار است . در زمانهاي نه چندان دور (يكي دو دهه اخير) با مهاجرت اهالي آذربايجان به شهرهاي مختلف و ايجاد كلوني هاي جمعيتي ، ر بعضي از شهرهاي ايران مثل قم نيز فرش اعلاي آذربايجان بافته ميشود . مركز توليد فرشهاي تابلويي در تبريز محله سردري (سردرود در تابلوهاي راهنما) واقع در منطقه جنوب غرب تبريز ميباشد كه در سالهاي اخير رستورانهاي بزرگ و مجللي نيز در اين منطقه افتتاح شده كه مراجعه كنندگان فراواني دارند .خانواده هاي متمكن تبريز اكثر گوشت مصرفي خود را از قصابي هاي سردري تهيه ميكنند.

توريسم درماني - پزشكي

تبريز در منطقه شمال غربي كشور از لحاظ صنعتي و تجاري و پزشكي و توريستي قطب مهمي به شمار ميرود. اهالي جمهوري آذربايجان و جمهوري خود مختار نخجوان به خاطر ارزاني خدمات پزشكي در ايران و اختلاف ارزش پول بيشتر مشتري پزشكان و مراكز پزشكي تبريز ميباشند وجود چندين بيمارستان مجهز بخش خصوصي تبريز را به مقصد گردشگري پزشكي منطقه تبديل كرده است. اكثر پزشكان تبريز در خيابان 17 شهريور تبريز هستند و اين خيابان عملا" به خيابان پزشكان تبريز تبديل شده است. تامين اجتماعي دو بيمارستان در تبريز دارد به نامهاي 29 بهمن و استاد عالي نسب يكي در ابتداي بلوار از سمت دروازه تهران و ديگري در شهرك ارم در شمال غرب تبريز نزديك ميدان آذربايجان 29 بهمن زنان و زايمان و عالي نسب جنرال.

مركز اورژانس تروماي تبريز بيمارستان امام رضا حوالي چهارراه آبرسان و سوانح و سوختگي بيمارستان سينا بين چهارراه مارالان و حافظ در كمربندي(خ ازادي) سوانح ارتوپتي در بيمارستان شهدا در كوي پرواز نزديك جاده فلكه خيام در جاده شاه گئولي دو بيمارستان چشم پزشكي به نامهاي نيكو كاري و علوي اولي در خ . عباسي و دومي در بلوار منجم بيمارستان قلب شهيد مدني جنب بيمارستان امام رضا و بيمارستان كودكان يا فرمانفرمايان در محله ششگلان بيمارستان ذكريا(آموزشي دانشگاه آزاد)در خ بهادري.

بيمارستانهاي خصوصي شهريار و شمس و نورنجات و شفا و آذر و شهريار و بين المللي تبريز جزو بيمارستانهاي مهم تبريز هستند.آسايشگاه معروف جذاميان تبريز به نام بابا باغي در حوالي 15 كيلومتري تبريز و راه آن از ميدن آذربايجان و جنب پايگاه شكاري تبريز(جاده اسپيران) است اين آسايشگاه قدمتي بلند بالا دارد و مرحوم فروغ فرخزاد فيلم كوتاه اين خانه سياه است را در آنجا ساخته است.

به رسم اغلب شهرهاي مشهور و معروف وبزرگ دنيا كه بر حاشيه رودخانه بنا شده اند ، از وسط شهر تبريز نيز رودخانه اي به نام ميدان چايي ميگذرد كه به سبب كاهش نزولات آسماني و سياستهاي غلط مسئولان در امر سد سازي ديگر آبي در آن جريان ندارد و بيشتر در مواقع باراني بيشتر به عنوان مسيل سيلاب به كار ميآيد.در اين اواخر به همت شهرداري و بعد از سالها وضع نابسامان اين رود سر و ساماني گرفت و بستر آن بهسازي شد و شكل آبرومندانه اي به خود گرفت وبيشتر نقاط آن گل و درخت كاري شد و وسايل ورزشي در جاي جاي آن نصب شد و با نور پردازي در بيشتر نقاط آن شبها منظره زيبايي دارد. پلهاي روي اين رودخانه نيز از آثار تاريخي تبريز است و معروفترينش قاري كئورپوسي (پل قاري – قاري در زبان تركي به پير زن كهن سال اطلاق ميشود از اين رو ترجمه اسم خاص اي پل محلي از اعراب ندارد.) نام دارد و در تقاطع خيابانهاي دانشسرا و چاي كنار و ثقه الاسلام قرار دارد . ديگر پل مغروف پل سنگي است كه نرسيده به پل منصور در خ چايكنار واقع است.

سه خيابان در شهر به صورت شرقي غربي امتداد دارند كه براي فرار از ترافيك مركز شهر مسيرهاي جايگزين خوبي هستد يكي از اينها چاي كنار(فارابي) است كه امتداد شرقي آن به بلوار شهريار ميرسد و در هر دو سمت فاقد چراغ راهنمايي و تقاطع است و بيشتر زيرگذر دارد .ديگري كمربندي يا خ آزادي است كه براي سر صبح ها و بعد از ساعت 9 شب پيشنهاد خوبي است. و ديگري خ ملا صدرا يا كمربندي مياني كه از نيمه شهر (انتهاي شهناز تا پل كابلي و خ توانير و عباسي و كنار گذر شمالي) امتداد دارد.

كشور هاي جمهوري آذربايجان و تركيه در شهر تبريز كنسولگري دارند و هر دو در كوي ولي عصر تبريز هستند. در زمان قبل از انقلاب آمريكاييها نيز داراي بيمارستان و كنسولگري در شهر تبريز بودند كه با وقوع انقلاب بيمارستانشان تبديل به دانشكده پرستاري و ساختمان بزرگ و زيباي كنسولگريشان نيز بين ارگانهاي مختلف دست به دست گشت و اكنون به عنوان تالار جشن و عروسي نيروي انتظامي مورد استفاده قرار ميگيرد و هر دو در انتهاي خ شهناز تقاطع آزادي (كمربندي) قرار دارند. جايي را هم در خيابان حافظ نرسيده به باغشمال ديده ام كه ملك بسيار بزرگي است و در تابلويي بر ديوار آن نوشته است "ملك فدراســــيون روسيه " و به گمانم در پيش از انقلاب كنسولگري شوروي بوده است.

مراكز اقامتي

در دوران بعد از انقلاب در ايران به دليل شرايط موجود و محدوديت هاي قانوني وضع شده ، ديگر كمتر توريستي راغب به سفر به ايران است (به گواه آمار هاي رسمي دولتي) و اين مسئله هم فرهنگ پذيرش و خدمت به توريست را در ايران سست و ضعيف كرده و هم علي رغم ادعاهاي بسيار ، زير ساختهاي مربوط به صنعت پر سود توريسم در ايران از بين رفته است و رمق اين صنعت بسته به گردشگران فصلي وطني است . كه اكثر اينها نيز با داير نمودن چادر و اقامت نمودن در آنها سعي در تقليل مخارج سفر خود را دارند. و در جاهايي مثل شمال كشور نيز به نظر راقم نرفتن توريست وطني بسي بهتر از رفتن آنهاست به دليل اينكه ما ايرانيان بدون تعارف بگويم در حفاظت از محيط زيست پيرامون خود عليرغم توصيه هاي ديني فراوان و سفارشات بزگان جزو اهمال كارترين مردمان دنيا هستيم. گواه اين امر نگاهي اجمالي به سواحل و جنگل هاي گيلان و مازندران است . حتما" شما هم اين مسئله را لمس كرده ايد كه اگر بخواهيد در سايه درختي دمي بياساييد جايي بدون زباله نخواهيد يافت. تبريز نيز از اين قاعده كلي مستثني نيست و در اين شهر كمبود سرمايه گذاري _ اعم از بخش خصوصي و بخش دولتي _ به شدت مشهود است. دو هتل پنج ستاره شهريار و ال گئولي كه اولي در پارك ائل گئولي و ديگري در ابتداي جاده ائل گئولي از سمت دروازه تهران قرا دارند و هتل تبريز واقع در فلكه دانشگاه وهتل گسترش در چهار راه آبرسان هتل دريا در خ راه آهن نرسيده به خطيب با چهار ستاره جزو هتلهاي لوكس تبريز هستند. كه براي شهري با جمعيتي بيش از دو ميليون نفر بسيار اندك مينمايد. چه در شهري مانند استانبول به نظر راقم در حتي يك خيابان فرعي بسيار بيشتر از كل هتلهاي تبريز هتل وجود دارد. براي توريستي كه به كشوري ديگر سفر ميكند محل اقامت اصليترين دغدغه است .

ديگر محلهاي اقامتي تبريز شامل هتلهاي 2 و3 ستاره و مهمانذيرها اكثرا" در محدوده مركزي شهر قرار دارند . بين فلكه باغ گلستان تا چهارراه منصور و خيابان فردوسي و خ امين يا سرگرد محققي غربي جايي است كه ييشترين محلهاي اقامتي تبريز در آن واقع هستند.

مقبره شعرا

در خيابان ثقه الاسلام و محله سرخاب قبرستان بزرگي به نام قبرستتان سرخاب قار داشت كه محل دفن شاعران بزرگي بود . اكنون در محل اين قبرستان بناي يادبودي ساخته شده است و محوطه آن تبديل به پارك زيبايي شده است و مدفن شهريار شاعر بزرگ آذربايجان نيز در اين مكان قرار دارد و هر ساله پذيراي مهمانان بسياري از اقصي نقاط دنياست. مزار ثقه الاسلام مبارز بزرگ راه ازادي مشروطه كه به دست روسها در جريانات مشروطه در حياط ارك تبريز به دار آويخته شد، نيز در ورودي بناي اصلي قرار دارد. همام تبريزي خاقاني شيرواني و .... از ديگر ساكنان ابدي اين مجموعه هستند.

شاه گئولي يا ائل گئولي

پارك بسيار بزرگي كه در منطقه جنوب غربي شهر قرار دارد و در تابستانها دراراي اختلاف دمايي بسيار قابل توجه با مركز شهر است. استخر بسيار بزرگ و زيبايي است. كه مكاني براي ورزش صبحگاهي مردم تبريز است.اكثر مسافراني كه به شهر تبريز ميآيند اگر اهل هتل و مهمانپذير رفتن نباشند حتما" گزينه اولشان براي اقامت شاه گئولي است. امكانات رفاهي مناسب – هواي مطبوع – دسترسي آسان – امنيت بالا - و محيط سر سبز و بزرگ دلايلي است كه انتخاب اين پارك براي اقامت را توجيه ميكند. سازمان جهانگردي مجموعه اي اقامتي در اين پارك دارد كه قابل اجاره است و به صورت كمپي از چادرهاي خيمه اي حاضري در اختيار مسافران قرار ميگيرد . دو لونا پارك در اين پارك داير است كه يكي در ورودي غربي و ديگري در حاشيه استخر قرار دارد. رستوران وسط پارك نيز از صبح تا آخر شب ارايه سرويس ميدهد و غذاهايش كيفيت مطلوبي دارد.در حاشيه غربي اين پارك بساط فروشندگان سيب زميني و تخم مرغ بر پاست كه ميتوان هم از فروشندگان سيار و هم در رستورانهاي اين محل سيب زميني و تخم مرغ مخصوص با نعنا و فلفل فراوان و دوغ محلي و نان سنگك تبريز را نوش جان كرد .

پاركهاي ديگري نيز اخيرا" از جانب شهرداري در اقصي نقاط شهر براي پذيرايي از مسافرين احداث شده و نام پارك مسافر را دارد و داراي امكانات نسبتا" مناسبي است . اولين آنها پارك مسافر در بلوار شهريار نرسيده به تقاطع آبرسان ميباشد. پارك عباس ميرزا نيز از ديگر پاركهاي جديد الاحداث است كه در اتوبان جنوبي شهر (شهيد كسايي) مابين مارالان و زعفرانيه قرار دارد و داراي امكانات مناسب و محيط دنج است. و كمي بالاتر از آن نيز پارك جنگلي صائب تبريزي قرار دارد كه آنجا نيز انتخاب مناسبي است و مشرف به شهر تبريز است و منظره جالبي دارد و بر تپه هاي جنوبي كوي مير داماد احداث شده است. باغلار باغي هم در بلوار شهريار لونا پارك بزرگي است كه امكانات خوبي دارد و بهشت بچه هاست.

با كمي گشت و گذار در شهر نيز ميتوان جاي مناسبي براي اقامت يافت .اساسا" مردم تبريز مهماندوست هستند و تبريز براي اقامتهاي مسافرتي شهر امني است.

موزه آذربايجان

از جاهايي است كه ديدار از آن وقتي به تبريز مي آييد واجب است.موزه كمي بالاتر از ميدان ساعت به سمت آبران قرار دارد و كلا" داراي سه طبقه است كه هر كدام به بخشهاي مخلفي اختصاص دارد و براي راقم هميشه بخش مربوط به تاريخ معاصر و اشيايي كه از دوران مشروطه به جاي مانده از جذابيت به خصوصي بر خوردار بوده است. وروديه اي ناچيز دارد و گنجينه اي بسيار غني از تاريخ آذربايجان در اين محل نگهداري ميشود.

جنب موزه پارك خاقاني شيرواني قرار دارد كه جاي دنجي براي رفع خستگي است. مسجد كبود (گئوي مسجيد) كه به فيروزه اسلام معروف است هم جنب پارك خاقاني است.خانه موزه هاي بسياري در تبريز هست كه به فراخور پيشينه آنها اكنون بازسازي شده و با تغيير كاربريي به عناوين ديگري استفاده ميشود . مثل خانه موزه بهرامي در محله مقصوديه كه به عنوان دانشگاه هنر اسلامي مورد استفاده قرار گرفته و يا خانه موزه ثقه الاسلام كه به عنوان دفتر جذب سرمايه گذاري خارجي شهرداري استفاده ميشود. موزه قران و كتابت تبريز هم در بناي صاحب االامر تبريز واقع است . نقل است كه در محلي كه اين بنا در آن واقع شده ميداني به همين نام (صاحب الامر) وجود داشته كه در اثر زلزله اي ويرانگر از بين رفته است. و پادشاهان صفوي ميدان معروف نقش جهان را با الهام از آن بنا نهاده اند.مساجد بسياري در داخل بازار وجود دارد كه هركدام حكايت خو را دارد و در نوع خود بناهايي باشكوه هستند مثل مسجد 63ستون و يا مسجد استاد شاگرد و مسجد جمعه تبريز

در امتداد خ آزادي (كمربندي) به سمت شمال بعد از آبرسان محله اي به نام بيلانكوه قرار دارد كه در داخل اين محل پاركي به نام پارك دو كمال وجود دارد كه دو كمال هنرمند را در خود جاي داده است .يكي كمال خجندي و ديگري كمال الدين بهزاد . كال خجندي شاعري از تاجيكستان (خجند) بود كه هنگام برگشت از سفر حج عاشق تبريز ميشود و همينجا ميماند. نقل قول معروف وي از وي به اين مضمون نقل شده است كه از بهشت خدا تا تبريز نيم فرسخ راه است و اين شعر معروف كه :

تبریز مرا به جای جان خواهد بود پیوسته در او دل نگران خواهد بود

تا در نکشم آب چرنداب و گجیل سرخاب زچشم من روان خواهد بود

(چرنداب و گجيل و سرخاب از محله هاي قديم تبريز هستند)

ارك تبريز در محل تقاطع خيابانهاي فردوسي و امام بناي با شكوهي محصور در حصار بي تدبيريهاست كه زماني عظيمترين بناي ساخته دست بشر در اين منطقه به شمار ميرفته است ونقل است كه از فاصله اي 30 كيلومتري برج و باروي آن نمايان بوده است . درست است كه مادر طبيعت با اين بناي سترگ چندان مهربان نبوده است اما قهر بني آدم نيز چندان كم از قهر طبيعت نداشته و اي شاهكار معمار اكنون با حالي نزار گذشت زمان را به نظاره نشسته است. ديواري بلند و شكسته تنها يادگار به جا

تبريز سفر مسافرت مكانهاي د يدني

مطالب مشابه :

سفرنامه سلیمانیه

بارزاني و دستور محاصره نظاميان آمريكا براي آزادي سريع ديپلمات‌هاي ايران

تبريز سفر مسافرت مكانهاي د يدني

استفاده گسترده عراق از سلاحهاي شيميايي در جنگ هشت ساله

با حضور مقامات ومسئولان دو كشور ايران وعراق صورت گرفت :

اخبار سقز

جامع ترین و کاملترین روز شمار جنگ تحمیلی(در صورت کپی برداری منبع ذکر شود)

شناسنامه شهرستان پیرانشهر

روزشمار جنگ

مهمترین رویدادهای ایران وجهان در طول تاریخ دراین روز