خلاصه درس آموزش وپروش تطبیقی مربوط به کشور ژاپن

به نام او

فصل 12

تاریخ تحول آموزش و پرورش در ژاپن

ملت ژاپن از ملل کهن و قدیمی جهان است دارای فرهنگ وتمدنی است که 2500 سال سا بقه تاریخی دارند . در حدود قرن 6 میلادی ژاپنی ها با اقتباس از فرهنگ چین و تحت تاثیر آیین کنفوسیوس و مذهب بودا مدارسی به منظور تامین نیازمندیهای گروههای مختلف اجتماعی در جامعه سنتی خویش تاسیس کردند تعلیم عقاید کنفوسیوس در مدت چندین قرن قسمت اعظم برنامه مدارس ژاپن را تشکیل می داد . فلسفه آموزش و پرورش متاثر از دیدگاههای اجتماعی و فلسفی کنفوسیوس بود .

فعالیت آموزش و پرورش بر محور 1- تعلیم اخلاق 2- اطاعت از پدر ومادر 3- فرمانبری محض از دولت 4- وظیفه شناسی و نیکوکاری استوار بوده است .

همچنین تربیت افرادی مطیع که در حفظ وحراست وضع موجود بکوشند از جمله هدفهای تعلیم وتربیت محسوب می شد .

جامعه سنتي ژاپن به چهار گروه تقسیم می شد:

1- جنگجویان 2- برزگران 3- صنعتگران 4- کسبه که هر گروه برای کودکان خویش مدارس خاصی داشتند . فرزندان طبقه جنگجویان كه به افراد سامورایی معروف بودند ، در مدارس خود به دانش آموزان فنون نظامی گری و امور دیوانی می آموختند . فرزندان کسبه و بازرگانان در مدارس ویژه خود دروس عملی از قبیل مکاتبات بازرگانی،حساب و دفتر داری وفنون مزرعه داری را فرا می گرفتند . با روی کار آمدن دولت نظامی توکوگاوا (1573-1603 ) نظارت برامور آموزش و پرورش از مرکزیت نسبی برخوردار شد و دولت نظامی آن زمان بر کار تعلیمات کودکان و نوجوانان نظارت بیشتری معمول داشت . در این زمان آموزش و پرور ش تحت تاثیر اریستوکراسی یعنی حکومت اشراف قرار گرفته بود . اریستوکراسهای تحصیلکرده و به ویژه ساموراییها به قدرت رسیده که به صورت حکام مناطق در آمده بودند در جهت سامان بخشیدن به امور کشوری به آموزش وپرورش عامه مردم بویژه طبقات پایین جامعه از خود تمایل بیشتری نشان دادند . اداره آموزش وپرورش در سطح کشور شکل منظم تری به خود گرفت .درسال 1867 امپراتور میجی حکومت فئودالها را در ژاپن بر انداخت وحکومت مرکزی پر اقتداری به وجود آورد . او به امر تعلیم وتربیت ملت ژاپن توجه واقع گرایانه مبذول داشت . امپراتور با صدور اعلامیه ای 5 ماده اي: احترام به افکار عمومی ، توسعه روابط با کشورها ی خارجی و کسب دانش و معارف جدید را از اولویتهای دولت خویش شمرد. در منشور 5 ماده ای میجی چنین آمده است: (( عموم افراد باید از تعلیم وتربیت بهره مند شوند و بنیاد حکومت باید بر توسعه فرهنگ استوار باشد))

برای تحقق این هدف دولت میجی بر دو اصل تا کید ورزید:

1- اعزام جوانان صاحب استعدادهای درخشان به دانشگاههاو موسسات آموزش عالی خارج از کشور به منظور فراگیری علوم وفنون جدید . دانشجویان ژاپنی در پرتو این اصل برا ی فرا گرفتن فن دریانوردی و تجارت دریایی به انگلستان رفتند برای یاد گرفتن فنون نظامی و پزشکی به آلمان رفتند برای آموختن حقوق و اداره امور دولتی به فرانسه و برای آموختن راه ورسم تجارت خارجی به ایا لت متحده آمریکا اعزام شدند. نکته مهم این بود که ژاپنی ها در تحقق این اصل خود تصمیم می گرفتند چه دانشی را در کدام نقطه از جهان بیاموزند و به چه نحو آن را در ژاپن به کار بندند.

2- استخدام کارشناسان برای تربیت متخصصان ژاپنی در داخل کشور :

دولتمردان حکومت میجی تاکید داشتند که برای پیشرفت و ترقی باید لیاقت و شایستگی فرد فرد ملت را ارتقاء بخشید و این جز از طریق اموزش و پرورش میسر نخواهد شد لذا از آن زمان به بعد آموزش وپرورش را عامل مؤثری در نوسازی ژاپن دانستند ودر توسعه آن کوششها و اقدامات مفیدی به عمل آوردند . در سال 1871 با تاسیس یک اداره مرکزی آموزش و پرورش در توکیو پایتخت ژاپن نخستین گام در جهت اداره کردن امور آموزش و پرورش به شیوه متمرکز برداشته شد. در سال 1872 طرح تاسیس مدارس همگا نی به تصویب امپراتور رسید . به موجب این طرح کشورژاپن به 8 حوزه آموزشی تقسیم گردید و هر حوزه شامل 1 دانشگاه 32 مدرسه متوسطه و 210 دبستان می شد. همچنين دوره تعلیمات همگانی 4 سال تعیین و اجباری اعلام شد . درسال 1886 معرفی کلیه کودکان واجب التعلیم به مدارس برای گذراندن تعلیمات 4 ساله الزامی شد . در سال 1890 فرمان ویژه امپراتور در زمینه روشن کردن خط مشی آموزش و پرورش در کشور صادر شد . در این فرمان اصول حاکم برآموزش وپرورش بر مبنای ترکیبی از آراءتربیتی مذهب شینتو و عقاید کنفوسیوس مورد تائید قرار گرفت و مقرر شد آموزش و پرورش بر اساس ارزشها و سنتها ی اصیل جامعه ملی چون وظیفه شناسی ، فرمانبرداری ،کارجویی و انضباط استوار گردد . این فرمان امپراتور دولت را موظف کرد تا درجهت پایبندی به سنتها و فرهنگ ژاپنی از یکسو و تحصیل پیگیرانه دانش و فنون جدید غربی از سوی دیگر زمینه را برای ژاپنی مترقی و پیشرفته فراهم سازد . در سال 1900 تعلیمات 4 ساله همگانی به صورت رایگان در سراسر کشور برقرار شد و در سال 1908 دوره مذکور به 6 سال افزایش یافت . در سال 1930 نظارت و دخالت دستگاه مركزي آموزش و پرورش ژاپن در كار و اداره امور مدارس افزايش يافت و برنامه درسي، روش تدريس، كتب درسي، گزينش و انتخاب معلمان و كادر اداري و تدوين و توزيع كتاب هاي درسي مقاطع مختلف تحصيلي از جمله وظايف وزازت آموزش و پرورش به حساب مي آمد. در سال 1935 شورای اصلاحات آموزش و پرورش تشکیل شد تا وزیر آموزش و پرورش در برقراری نظام آموزشی مطابق با روح سنتهای اصیل ژاپنی یاری دهد. در سال 1941 برنامه(( اصلاح مدارس ملی )) اعلام شد و مدارس ابتدایی و دوره تحصیلی بعد از ا بتدایی به صورت یک دوره تحصیلی 8 ساله در آمد . و همچنین میزان آموزش اجباری به 8 سال افزایش یافت . برنامه درسی مدارس شکل ملی گرایانه افراطی به خود گرفت و 40 درصد عناوین درسی مدارس ملی در چارچوب میهن پرستی محدود می شد . در سال 1941 تا 1944 زیر فشار آشفتگی اجتماعی و دشواری اقتصادی ناشی از جنگ روند توسعه آموزش و پرورش به کندی گرایید و مدارس و دانشگاهها ناچار شدند روز به روز از طول دوره های خود بکاهند و همچنین برخی مدارس شهرهای بزرگ تعطیل شدند. کودکان ونوجوانان به مکانهای امن تر انتقال یافتند . معلمان و صنعتگران جوان به علت نیاز به نیروی انسانی در ارتش روانه جبهه ها شدند. در این دوره آموزشی همه عوامل آموزشی یک هدف مشترک داشتند ، تربیت انسانی ناسیونالیست ، منضبط ، و میهن پرست ودر خدمت تحقق آرمانهای نو مطابق صلاحدید رهبران سیاسی. در نوامبر 1946 قانون اساسی جدیدی برای ژاپن تدوین شد . این قانون بنیادهای اجتماعی نظام دموکراسی را در ژاپن پس از جنگ جهانی دوم پی ریزی کرد . به موجب آن امپراتور قدرت و حاکمیت خود را از دست داد و به عنوان مظهر دولت و وحدت مردم درآمد . حاکمیت و کلیه مسئولیتهای اداره امور کشور به دست ملت سپرده شد و این قانون در سال 1947 به اجرا درآمدملت ژاپن را در حراست و حفظ ایدئالهای عالی صلح و نظم دموکراسی متعهد می گرداند . در سال مذکور قانون بنیادین آموزش وپرورش از قانون اساسی اقتباس شدحقوق مردم و وظایف دولت نسبت به فراهم سازی تسهیلات آموزشی برای کلیه آحاد جامعه مشخص شد .

با قانون بنیادین آموزش و پرورش فصل جدیدی در توسعه آموزش و پرورش گشوده شده است . در این قانون 2 نکته مطرح است 1- تعلیم وتربیت از حقوق مسلم هر فرد ژاپنی است 2- فرمان امپراتور نمی تواند اهداف و ماهیت آموزش وپرورش را معین کند بلکه بر اساس خواست مردم از طریق نمایندگان این کار انجام می شود در سال 1947 قانون آموزش و پرورش مدرسه به تصویب رسید و از مدارس به عنوان موسسات عمومی که دولت ، مقامات محلی آموزش وپرورش و بخش خصوصی می توانند دایر کنند نام برده شده است. در این قانون از معلمان به عنوان افرادی شایسته و گرانمایه جامعه که باید در قبال خدمتی که انجام می دهند از امنیت شغلی و اعتبار معنوی برخوردار شوند نام برده شده است . در سال 1950 آموزش همگاني از 6 سال به 9 سال افزايش يافت و شامل 6 سال ابتدايي و 3 سال دوره اول متوسطه شد. در سال 1961 قانون شرایط استخدام دبیران , تعداد دانش آموزان در هر کلاس و صلاحیت علمی معلمان برای تدریس دروس مختلف در سطح دبیرستانها تصویب شد در سال 1962 قانون اساسی استفاده از کتب درسی به طور رایگان به تصویب رسید . آموزش و پرورش موظف شد تا کتابهای درسی مدارس ابتدایی و دوره اول متوسطه را رایگان در اختیار در اختیار دانش آموزان قرار دهد. در سال 1973 با تصویب« قانون تعلیمات همگانی برای کودکان و نوجوانان معلول » امکانات ویژه آموزشی برای دانش آموزانی که دارای نقایص عضوی و یا نارساییهای ذهنی هستند فراهم شد آموزش و پرورش ملزم شد که کمکهای خود را در زمینه احداث و تجهیز مدارس برای این گونه کودکان و نوجوانان در حد کفایت معمول دارد . در سال 1986 وزارت آموزش و پرورش و علوم وفرهنگ ژاپن ضوابطی را مشخص کرد که بر اساس آن مدارس سراسر کشور موظف شدند از وسایل کمک آموزشی متعدد و مدرن در آموزش و تدریس دروس به منظور بالا بردن کیفیت فراگیری دانش آموزان بهره گیرند .در سال 1989 شورای مرکزی آموزش وپرورش دست اندرکار طراحی برنامه ای شد که نظام آموزش و پرورش را متحول نماید تا پاسخگوی نیازهای جامعه رو به رشد و مترقی ژاپن باشد و بدین سان خواستار تجدید نظر در برنامه های آموزشی مدارس و دانشگاههای کشور شد . در سال 1991 شورای مرکزی آموزش طرح اصلاحات نظام یافته ای را ارائه داد که در آن استاندارد تاسیس دانشگاههای جدید ، توسعه علوم پیشرفته در موسسات آموزش عالی ، ارتقاء فعالیت های پژوهشی در دانشگاهها در ارتباط با نیازمندیهای صنعتی و فن آوری قرن 21 به منظور دستیابی به رشد بالای اقتصادی و صنعتی پیشنهاد شده بود واز سال 1994 پس از فراهم شدن امکانات این طرح به مرحله اجرا در آمد . حاصل کلام آنکه نظام آموزش و پرورش امروز ژاپن پدیده ای است ناشی از سالها تحول و تغییر در زمینه فنی ، اجتماعی , سیاسی و محصول تجربه و آزمایش و سرمایه گذاریهای فراوان است . ملت ژاپن موفقیت های اقتصادی و صنعتی خود رامرهون طراحی و اجرای سیاست آموزشی همراه با ضمانت قانونی و مالی دولتمردان و مسئولان نظام تربیتی با درایت و موفقیت به پیش برده اند می دانند .

فصل 13

ساختار اداری و هدفها و اصول کلی نظام آموزش و پرورش ژاپن

برخی از صاحب نظران معتقدند بهره گیری از اداره آموزش و پرورش به شیوه مرکزی با ساخت فرهنگی مردم ژاپن که به سنت های دیرینه پایبند بوده و به نظام اداری متمرکز خوی گرفته اند همسازی دارد و بهره گیری از این سیاست بویژه در شرایط سخت و دشوار پس از جنگ جهانی دوم به ژاپن این امکان را داده است که برنامه های جامع آموزشی ، اقتصادی و فرهنگی خود را با موفقیت قرین نماید .

مزایای استفاده از آموزش و پرورش متمرکز در ژاپن عبارتند از :

1- امکانات متساوی،استفاده از حق تعلیمات همگانی برای عموم فراهم نموده و تسهیلات آموزشی را برای دانش آموزان مناطق مختلف تامین کرده است .

2- با ارائه برنامه های تحصیلی مشابه و تعیین استانداردهای آموزشی مانع آن شده ه است که عده ای را از حق آموزش و پرورش محروم دارند ویا مشمول نوع خاصی از تعلیمات بنمایند .

3- استفاده ازشیوه متمرکزدر اداره امورآموزش و پرورش در برقراری وحدت نظام و یگانگی بین برنامه ها ودر نتیجه بین افراد مملکت موثر است و از پراکندگی در کارها ی آموزشی جلوگیری بعمل آورده است .

4- هدایت دستگاه تعلیم وتربیت در جهت خاص و معين ، برای تدارک انواع تخصص ها و افراد صاحب مهارت مورد لزوم اقتصاد و صنعت و خدمات در سطح کشور، بهتر و سریع تر صورت داده است .در حال حاضر اداره آموزش و پرورش در ژاپن در سه سطح «ملی »،«ایالتی »و «شهر» متمرکز است و وزارت آموزش و پرورش ، علوم و فرهنگ به عنوان دستگاه مركزي مسئوليت امور آموزش و پرورش كشور را در سطح ملي به عهده دارد. هدفها و اصول کلی نظام آموزش و پرورش در ژاپن قوانین تصویب شده در سال 1942 و1947 هدف تعلیم وتربیت ژاپن را چنین تصریح می کند:«هدف تربيت بایدپرورش کامل شخصیت و کوشش در جهت رشد و سلامت روحی و جسمی افراد جامعه باشد. مردم باید چنان پرورش یابند که بعنوان سازندگان جامعه و کشوری صلح دوست ، به راستی و عدالت ارج نهند، به ارزشهای فردی معتقد باشند ،کارجو و کار طلب بوده، برای کار ارزش قائل شوند ،احساس مسئولیت کنند، سرشار از روح استقلال باشند برای صلح جهانی و رفاه و آسایش بشر و ایجاد روابط و تفاهم جمعی از هیچ کوششی دریغ نداشته باشند».

پنج اصل حاکم بر آموزش و پرورش ژاپن

1- اصل برخورداری از فرصتهای برا برآموزش . همه افراد جامعه از تربیتي متناسب با استعداد و توانمندی خود و به دور از هرگونه تبعيض آموزشي كه بر اساس نژاد ، قوميت ، جنسيت ،مقام اجتماعي ، وضع اجتماعي و تبار خانوادگي است ، بهره مند شوند

2- اصل آموزش و پرورش عمومی و همگانی : پدران و مادران موظفند فرزندان خود را به مدت 9سال به مدارس بسپارند.

3- اصل آموزش و پرورش مختلط .

4- اصل ممنوعیت هر گونه تعلیمات سیاسی،حزبی و مذهبی .

5- اصل تدوین قوانین وموازین مقتضی . پارلمان باید قوانین را تصویب نماید و زمینه اجرای قوانین قبلی و تحقق هدفهای آموزش و پرورش را فراهم سازد .

شانزده صفت اخلاقی و معنوی را که انتظار می رود فرد آرمانی ژاپنی از آن برخوردار باشد ذکر شده است که آنها را تحت چهار عنوان زیر مطرح می کند:

الف – خصوصیات فرد آرمانی ژاپنی به عنوان یک فرد

1- به دمکراسی و مردم سالاری احترام بگذارد. 2- متکی به خود وداری من مستقلی باشد. 3- ابتکار و اراده قوی داشته باشد. 4- حق شناس و حرمت گذار باشد . 5- مسلط بر نفس خویش باشد.

ب- ویژگیهای فرد آرمانی ژاپنی به عنوان یک عضو خانواده

1- تبدیل خانه به جایگاهی سر شار از عشق و شادی 2- تبدیل خانه به مکانی برای آرامش و آسایش اعضای خانواده 3- تبدیل خانه به کانون تعلیم وتربیت 4- مهمان نواز باشد و اهل معاشرت باشد.

ج- ویژگیهای فرد آرمانی ژاپنی به عنوان یک عضو جامعه

1- کارطلب و کارگزاری متعهد باشد. 2- در بهزیستی اجتماعی مددکار باشد. 3- به ارزشهای اجتماعی احترام بگذارد. 4- با نگاهی آینده نگر و نقادانه در بالندگی جامعه اهتمام ورزد.

د- ویژگیهای فرد آرمانی ژاپنی به عنوان یک تبعه زاپن

1- وطنخواه باشد . 2- به میراث فرهنگی و نمادهای ملی احترام بگذارد 3- مروج ویژگیها و هنجارهای عالی وملی و بین المللی باشد.

تدوين خط مشي و سياستهاي ملي آموزش و پرورش

خط مشي و سياستهاي ملي آموزش و پرورش به كمك نهاد‌هاي مختلف صورت مي پذيرد. كه عبارتند از:كميته هاي آموزش و پرورش مجالس مقننه، كميته‌هاي آموزش و پرورش احزاب فعال در عرصه سياست ، ديوان عالي كشور، اتحاديه معلمان ژاپن، و اتحاديه‌هاي صنفي و تجاري شرح وظائف هر یک به اختصار

1- كميته آموزش و پرورش مجالس مقننه:

اين كميته لوايح تقديمي از طرف دولت را بررسي مي كنند و جهت گزارش به نمايندگان ملت آن را آماده مي سازند. علاوه بر قوانين، تعيين بودجه عمومي آموزش و پرورش، هزينه سرانه دانش آموز، ارزيابي كتب درسي، حقوق معلمان و ساير مسائل مربوط به آموزش و پرورش را مي توان ازجمله وظايف اين كميته دانست .

2- كميته‌هاي آموزش و پرورش احزاب فعال در عرصه سياست:

هر حزب فعال سياسي داراي كميته آموزش و پرورش مربوط به خود است. كميته‌هاي مذكور ديدگاههاي ويژه حزب در زمينه آموزش و پرورش را از طريق نمايندگان منتخب خود به كميته آموزش و پرورش پارلمان منعكس مي كنند

3- ديوان عالي كشور:

بررسي قوانين آموزش و پرورش و تطبيق آن با اصول و قانون اساسي كشور را به عهده دارد.

4- اتحاديه معلمان ژاپن:

اين اتحاديه در سال 1997 نزديك به 720 هزار نفر عضو داشت يكي ازنهاد‌هاي پر قدرت و با نقوذ درتعيين سياستهاي آموزشي و شكل گيري قوانين آموزش و پرورش است. آموزشهاي ضمن خدمت، مقررات مربوط به حقوق و مزاياي معلمان، تعيين معيار گزينش دبيران و معلمان شايسته و قانونمند كردن نظام ارزشيابي ازكار معلمان ازجمله كوششهاي صنفي است.كه توسط اين اتحاديه به عمل مي آيد.

5- اتحاديه صنفي و تجاري:

اين اتحاديه همواره خواستار نوعي نظام آموزشي است كه بتواند پاسخگوي نيازمنديهاي رو به رشد جامعه صنعتي ژاپن باشد و ديد گاههاي خود را اغلب از طريق رسانه‌هاي گروهي يا احزاب سياسي بيان و اعلام مي كنند.

منابع مالي و اعتبارات آموزش و پرورش:

مسئوليت تامين اعتبارات مورد نياز اجراي برنامه‌هاي آموزشي به عهده مقامات مركزي، مقامات محلي و شهرداريهاست در هر ايالت با توجه به منابع مالي ، مالياتهاي محلي فعاليتها و خط مشي‌هاي آموزش و پرورش مشخص مي شود. اعتبارات مالي آموزش و پرورش از نظر نحوه تامين منابع مالي به شرح ذيل مي باشد.

1- هزينه‌هاي آموزش و پرورش كه دولت مركزي تامين مي كند: اين هزينه‌ها به دو نوع تقسيم ميشوند.

الف) هزينه موسسات آموزشي كه زيرنظرمقامات مركزي(وزارت آموزش و پرورش)تاسيس و اداره ميشوند.

ب) كمكهايي كه از طرف مقامات مركزي به مقامات محلي ،شهرداريها و موسسات آموزش خصوصي و ساير موسسات وابسته مي شود

2- هزينه‌هاي آموزش و پرورش كه مقامات محلي و شهرداريها تامين مي كنند: اين هزينه‌ها شامل موارد ذيل است.

الف) هزينه تشكيلات و سازمانها و خدمات آموزشي مقامات محلي و كميته‌هاي آموزشي شهرداريها .

ب) حقوق و مزاياي معلمان شاغل در مدارس مربوط به ايالت وشهرداريها، بويژه مدارس مربوط به دوره دوم متوسطه

ج ) هزينه‌هاي مربوط به مدارس ابتدايي و دوره اول متوسطه(بجز حقوق و مزاياي معتمان و كاركنان)

د) هزينه‌هاي مربوط به ساير مدارس مختلف وابسته به شهرداريها و تسهيلات مورد نياز براي آموزش اجتماعي. سهم هزينه‌هاي آموزشي از در آمد ملي و بودجه عمومي در سال 1996 جمع كل هزينه‌هاي عمومي آموزش و پرورش 2/17 درصد از كل بودجه دولت را شامل مي شد. اين رقم نسبت به سال 1995 دو درصد افزايش نشان مي دهد. و هر ساله اين رقم بودجه رو به افزايش است.

ساير منابع مالي و اعتبارات آموزش و پرورش حكومت ‌هاي محلي مخارج رو به افزايش آموزش و پرورش مناطق را از منابع مالي ذيل تامين مي كنند :

1) سرمايه گذاري مردم در تأمين هزينه‌هاي آموزش و پرورش و ايجاد مراكز آموزشي .

2) كمك شهرداريها .

3) سرمايه گذاري بخش خصوصي و صاحبان صنايع و مشاغل .

4- هدايا، موقوفات كمكهاي بلاعوض و وامهاي بدون بهره .

فصل 14

مقاطع و مراحل تحصيلي در ژاپن

مراحل تحصيل در ژاپن شامل دوره قبل از دبستان ، دوره ابتدايي ، دوره آموزش متوسطه(شامل دوره اول متوسطه و دوره دوم متوسطه)و سرانجام مرحله آموزش عالي است . آموزش قبل از دبستان: مؤسسات اصلي كه اين نوع آموزش را در ژاپن به عهده دارند مهدكودك و كودكستان هستند . كودكان زير سه سال در مهدكودك پذيرفته مي شوند و كودكان 3،4و5 ساله در كودكستان تحت آموزش قرار مي گيرند. اغلب مؤسسات آموزش قبل از دبستان را بخش خصوصي داير كرده و با مشاركت و نظارت مقامات محلي آموزش و پرورش اداره مي شوند. وظيفه اصلي مهد كودكها پرستاري، مراقبت از كودكان و پاسخگويي به نيازهاي زيستي، بهداشتي و روانشناختي آنان است . عمده‌ترين وظايف در كودكستانها فراهم كردن محيطي است كه رشد ارتباطات اجتماعي و خود ياري را موجب شود و در سال پاياني اين دوره وظيفه ي عمده ، آماده كردن كودكان براي ورود به دبستان است و برنامه‌ها در سال آخر دوره كودكستان بر اين اصل استوار است كه از كودك دانش آموزي موفق ساخته شود. ازجمله دلايلي كه دولتمردان و برنامه ريزان آموزشي در تاييد آموزش پيش از دبستان ابراز مي كنند كمك به مادراني است كه مجبور به كار كردن در خارج از منزل هستند.

معمولا آموزش و پرورش در كانونهاي قبل از دبستان در ژاپن بر محور آموزشهاي زير استوار است :

1- آموزش بهداشت 2- آموزش اجتماعي 3- آشنايي با طبيعت و محيط پيرامون كودك 4- زبان آموزي 5- نقاشي 6- كارهاي دستي 7- قصه گويي 8- ايجاد عادات مفيد اجتماعي و فردي 9- نظم بخش رفتار كودكان 10- موسيقي و پرورش ذوق هنري و بازي .

مهم‌ترين هدفهاي آموزش و پرورش در اين دوره عبارتند از :

1- پرورش عادات زندگي سالم و شاد كه لازمه ي رشد هماهنگ روح و جسم است . 2- غنا بخشيدن به تجارب زندگي گروهي كودكان و تقويت حس همكاري و مشاركت آنان . 3 – پرورش درك صحيح و تقويت نگرش درست كودكان نسبت به وقايع و رويدادهايي كه در محيط زندگي اجتماعي آنان به وقوع مي پيوندد . 4- هدايت و راهنمايي كودكان در فراگيري درست زبان و پرورش علاقه آنان نسبت به كتابهاي مصور و داستان آموزنده از طريق قصه‌گويي و كتابخواني و فيلم‌هاي آموزشي . 5- تقويت و پرورش حس ابتكار و كنجكاوي كودكان از طريق بازي ، نقاشي ، كارهاي دستي، موسيقي و ساير وسايل. قابل ذكر است بخش عمده اي از آموزشهاي عملي در كودكستانها كسب مهارت اجتماعي است .

از عواملي كه سبب رشد قابل ملاحظه آموزش قبل از دبستان در ژاپن شد مي توان به موارد ذيل اشاره كرد: 1- بهبود وضع اقتصادي و در آمد خانواده‌ها . 2- دگرگوني‌هاي اقتصادي كه در ژاپن رخ داده است و لزوم استفاده هرچه بيشتر از نيروي زنان در امور توليدي و خدمات را ايجاب كرده است . 3- دولتمردان و دستگاه‌هاي مركزي تعليم و تربيت به جهت اهميت اين آموزشها براي كودك و خانواده و جامعه بيشتر از گذشته هزينه اداره مراكز تعليم و تربيت كودكان و خرد سالان را تقبل كرده‌اند. 5- اكثر والدين ژاپني از تحصيلات عالي برخوردارند و به اصول تعليم و تربيت و روانشناسي آگاهي دارند ترجيح مي دهند كودكان خردسال خود را به مراكز آموزشي پيش از دبستان كه از وسايل آموزشي و امكانات تربيتي بيشتر نسبت به خانه برخوردار است، بسپارند. آموزش ابتدايي اين آموزش از 6 سالگي آغاز و در 12 سالگي به پايان مي رسد، مدارس ابتدايي به صورت مختلط اداره ميشوند و معمولا يك يا دو معلم مسؤوليت تدريس كليه دروس اين دوره را بر عهده دارند . با انجام اصلاحات نوين آموزشي سعي بر آن است كه از معلمان بيشتري كه صاحب تخصص در تدريس چند درس هستند در كلاس‌هاي مدرسه ابتدايي استفاده شود .

هدفها و برنامه‌هاي آموزشي دوره ابتدايي

1- پرورش روح همكاري و ايجاد اعتماد به نفس در كودكان در ارتباط با تجار بي كه از زندگي اجتماعي خود، چه در داخل و چه در خارج از مدرسه به دست مي آورند . 2- پرورش درك صحيح از شرايط واقعي و رسوم جاري در جامعه محلي و ملي و همچنين پرورش روح همكاري بين‌‌المللي . 3- آشنا ساختن كودكان با مهارتهايي كه در ارتباط با تهيه غذا، پوشاك ، مسكن و صنايع است و از احتياجات روزمره زندگي است . 4- پرورش درك و قابليت بكارگيري كلمات و عبارات زبان ژاپني كه در زندگي روزانه مورد نياز است. در سال1984 در هدفها برنامه هاي درسي مدارس تجديد نظر شد.

مهمترين اقدامات اين دوره عبارت بودند از: 1 – تاكيد برآموزش اخلاق به منظور درك و قبول مسئوليتهاي اجتماعي وكنترل نفس و خويشتن داري. 2 – بالابردن قابليت هاي اساي دانش آموزان .(خواندن، نوشتن،حساب كردن،استدلال نمودن) 3 – اصلاح محتواي برنامه و گنجاندن مطالب درباره ي محيط زيست در برنامه درسي دوره ابتدايي . 4 – هماهنگ كردن برنامه هاي درسي مدارس ابتدايي با دوره هاي تحصيلي بالاتر(دوره اول ودوم متوسطه) 5- ايجاد عادت تلفظ صحيح كلمات و آهنگ سخن گفتن . 6- تاكيد بر آموزش بر محور كسب تجارب عملي و فعاليت‌هاي خود كودك . 7- تفويض اختيارات بيشتر به اولياي مدرسه در تعيين و تشخيص ساعت مورد لزوم براي تدريس هر يك از دروس. لازم به ذكر است مدارس ابتدايي در ژاپن كلاسهاي خود را به مدت 210 روز در سال تحصيلي داير مي‌كنند علاوه برآن كميته‌هاي محلي آموزش و پرورش 30 روز ديگر را به فعاليتهاي فوق برنامه و مراسم ويژه اختصاص داده‌اند كه در مجموعه كار مدارس ابتدايي در ژاپن 240 روز در سال است. دروس دوره ابتدايي شامل زبان ژاپني، علوم اجتماعي، رياضيات، علوم تجربي، موسيقي، مطالعات محيط زيست، هنر و كاردستي ، خانه داري، تربيت بدني، تربيت اخلاقي و فعاليتهاي ويژه است . مدارس اختصاصي براي كودكان معلول: هدف از تأسيس اينگونه مدارس فراهم آوردن فرصتهاي مناسب و امكانات ويژه براي دانش‌آموزان معلول و داراي نقايص عضوي و نارسايي‌هاي ذهني و جسمي است تا بتوانند از آموزش خاص جهت جبران نارساييهاشان بهره گيرند و به تناسب موقعيت خود براي تحصيلات دوره بعد و زندگي نسبتاً مستقل و مفيد در جامعه آماده شوند. در سال 1979 آموزش معلولين ذهني و جسمي در ژاپن براي افراد 6 تا 15 سال اجباري اعلام شد. دانش‌آموزان معلول شامل عقب ماندگان ذهني، معلولان جسمي، نابينايان، ناشنوايان و دانش‌آموزاني‌ كه نارسايي عاطفي دارند. براي هر گروه از دانش‌آموزان معلول مدارس خاصي وجود دارد يا اينكه در مدارس عادي كلاسهاي اختصاصي براي آنان در نظر گرفته شده‌است.

آموزش متوسطه در ژاپن

دوره آموزش متوسطه به دو دوره «اول متوسطه» و « دوم متوسطه» تقسيم مي‌شود. دوره اول آموزش متوسطه كليه دانش‌آموزان پس از خاتمه تحصيلات 6 ساله ابتدايي، در دوره اول تعليمات متوسط كه مدت آن 3 سال است به تحصيلات خود ادامه مي‌دهند. براي ورود به اين دوره هيچ گونه معياري جهت گزينش دانش‌آموزان اعمال نمي‌شود. و به حكم قانون والدين موظفند فرزندان خوش را پس از پايان دوره ابتدايي به اين مدارس بسپارند. مقامات آموزش و پرورش مركزي و ايالتي نيز ملزم هستند امكانات لازم را براي تحصيلات اين گروه از دانش‌آموزان به طور رايگان مهيا سازند. در اين مدارس استعدادهاي دانش‌آموزان به وسيله برنامه‌هاي متنوعي كه ارائه مي‌شود محك زده مي‌شود گرايش تحصيلي آنها در اين دوره مشخص مي‌شود و براي ادامه تحصيل در مراحل بعد آماده مي‌شوند.

اهداف تعليمات در دوره اول متوسطه چنين است: 1- شناخت و پرورش استعدادهاي متنوع دانش‌آموزان 2- بالا بردن معرفت عمومي،دانش ومهارتهاي عملي دانش‌آموزان كه مورد نياز دنياي كاروتحصيل است. 3- تقويت روحيه كار طلبي و كار جويي براساس قابليت هر يك از دانش‌آموزان .6- توسعه فعاليتهاي اجتماعي دانش‌آموزان در خارج از آموزشگاه به منظور تقويت بينش و قضاوت آنان در جهت اينكه مسير زندگي خود را بر طبق آمال و آرزوهاي خويش انتخاب كنند. و بر طبق آمال و قابليتهاي واقعي گامهاي استواري در جهت تحقق خواسته‌هاي تحصيلي و شغلي‌شان بر دارند. برنامه‌هاي درسي دوره اول متوسطه سياست گذاران و برنامه‌ريزان آموزشي در ژاپن دوره اول متوسطه را بعنوان يكي از پراهميت‌ترين مقاطع تحصيلي به شمار مي‌آورند و همواره در اصلاح و بهبود برنامه‌هاي درسي اين دوره اهتمام ورزيده‌اند. آخرين تجديد نظر در برنامه‌هاي اين مقطع در سال 1989 به عمل آمد. در برنامه درسي اين مقطع تحصيلي مواد درسي زير گنجانده شد : 1- زبان ژاپني 2- دانش علوم اجتماعي(جغرافيا،تاريخ وتعليمات مدني) 3- رياضيات و كاربرد رايانه درآموزش4- علوم 5- موسيقي 6- هنرهاي زيبا 7- بهداشت و تربيت بدني 8- فنون و مهارتهاي شغلي و خانه‌داري براي دختران 9- تربيت ‌اخلاقي 10- فعاليتهاي فوق برنامه 11- دروس اختياري (زبان خارجه، دكوراسيون، تعميرات وسايل الكتريكي و وسايل منزل و غيره) دوره دوم آموزش متوسطه دانش آموزاني كه دوره آموزش عمومي (شش سال ابتدايي و 3 سال دوره اول متوسطه) را به پايان رسانده‌اند مي‌توانند با رعايت مقررات مربوط و شرايط ثبت نام در دوره دوم متوسطه به تحصيلات خويش ادامه دهند.

سه نوع مدرسه وظيفه تعمليات دوره دوم متوسطه را به عهده دارند كه عبارتند از 1- مدارس نيمه وقت روزانه 2- مدارس نيمه وقت كه داراي كلاسهاي شبانه هستند و در برخي از اين دبيرستانها و كلاسهايي در بعد ازظهرها نيز داير است . 3- مدارس يا دبيرستانهاي مكاتبه‌اي كه دانش‌آموزان به صورت مكاتبه‌اي به تحصيلي اشتغال دارند. در سال تحصيلي 1995 نزديك به 4/97 درصد از جمعيت گروه سني 15-17 در دوره دوم متوسطه ثبت نام كرده بودند. رشته‌هاي تحصيلي در اين دوره بسيار متنوع است و شامل رشته‌هاي عمومي، فني، تجارت، هنر، كشاورزي، شيلات، اقتصاد خانه و صنايع محلي است. حضور در اين دوره از تعليمات اجباري نيست چون تعداد داوطلبان به تحصيل در دوره دوم متوسطه زيادتر از ظرفيت موجود است، لذا از داوطلبان امتحان ورودي به عمل مي‌آيد. و شرط ورود به مدارس مذكور موفقيت در امتحان ورودي و بالا بودن سطح نمرات تحصيلي در دوره اول متوسط است. مدت تحصيل در دبيرستانهاي روزانه 3 سال و مدارس شبانه و مكاتبه‌اي بيش از 4 سال به طول مي‌انجامد. ديپلم متوسطه مدارس شبانه و مكاتبه‌اي نسبت به ديپلم متوسطه مدارس روزانه از ارزش و اعتبار مشابهي برخورداري است.

هدفهاي دوره دوم متوسطه

دبيرستانهاي دوره دوم متوسطه بر نظام واحدي مبتني است و دانش‌آموزان براساس علايق و قابليتهاي خويش به انتخاب واحدهاي درسي مختلف مي‌پردازند. معلمان راهنما در اين امر شاگردان را هدايت مي‌كنند. هدف از تحصيل در مرحله دوم متوسطه عبارت است از: 1- آماده كردن دانش‌آموزان دبيرستاني براي ورود به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي جهت ادامه تحصيل 2- آماده كردن دانش‌آموزان براي اشتغال در بازار كار و مراكز توليد و صنعتي برنامه درسي دوره دوم متوسطه برنامه تحصيلي دوره دوم متوسطه ژاپن به دليل پيشرفت‌هاي صنعتي در ابعاد گوناگون طي 3 دهه گذشته 3 بار مورد ارزيابي قرار گرفته است و آخرين اصلاحات در سال 1989 صورت پذيرفت. طبق اين دستورالعمل مشخص شد كه تعداد 80 واحد درسي را دانش‌آموزان در طي 3 سال تحصيلات خويش بايد بگذارنند. اين دروس عبارتنداز1- دروس عمومي 2- دروس اختصاصي3- دروس اختياري. دروس عمومي: شامل مجموعه موضوعات نظري و عملي است كه دانش‌آموزان را براي تحصيلات نظري و عملي در سطح بالاي تحصيلي آماده مي‌كند. دروس اختصاصي: شامل موضوعات درسي مربوط به صنايع و حرفه‌هاي متنوعي است كه دانش‌آموزان را براي دنياي كار و بخش صنايع و مراكز توليدي آماده مي‌سازد. اينك به شرح اسامي دروس در زير مجموعه دروس عمومي ، اختصاصي و اختياري مي پردازيم: 1- دروس عمومي :تعليمات نظري دردوره دوم متوسطه مبتني بر ارايه اين دروس است. دروس عمومي تحت عنوان 9 گروه درسي در برنامه تحصيلي اين دوره گنجانده شده است كه عبارتند از:گروه درسي زبان ژاپني – گروه درسي جغرافيا و تاريخ – گروه درسي آداب شهروندي – گروه درسي رياضيات – گروه درسي علوم – گروه درسي بهداشت و تربيت بدني – گروه درسي هنر – گروه درسي زبان خارجه- گروه درسي اقتصاد منزل. 2- دروس تخصصي :تعداد زيادي از دروس تخصصي در نظام متوسطه جديد ژاپن ارائه مي شود تا مهارتهايي كه دانش آموزان دوره دوم متوسطه در پرتو آن كسب مي كنند پاسخگوي نيازمنديهاي متنوع بازار كار و مراكز صنعتي و توليدي جامعه ژاپن باشد . گروه هاي درسي تخصصي عبارتند از:گروه درسي زبانهاي خارجي – گروه درسي اقتصاد خانه – گروه درسي كشاورزي – گروه درسي صنعت – گروه درسي شيلات و ماهي گيري– گروه درسي بازرگاني - گروه درسي پرستاري – گروه درسي علوم رياضي – گروه درسي تربيت بدني – گروه درسي موسيقي و هنر . درصد اشتغال به تحصيل در گروه سني دبيرستاني (دوره دوم متوسطه) درصد اشتغال به تحصيل در گروه سني 17-15 سال كه قبل از جنگ كمتر از 20 درصد بوده در سال 1996 به 97 درصد افزايش يافته است. اين نسبت براي پسران 7/97 درصد و براي دختران 3/96 درصد تعيين گرديده است .شايان توجه است كه در سال1995 نسبت شاگرد به معلم 8/13 بوده است .

تربيت معلم و دانشنامه معلمي در ژاپن

معلمان مدارس برحسب يك سنت ديرينه، از ميان افراد با صلاحيت از نظر اخلاقي، شخصيت و دانش‌انتخاب مي‌شوند، زيرا مسؤولان بر اين باورند كه شخصيت دانش‌آموزان متأثر از ويژگيهاي رفتاري معلمان است و به همين جهت بايد در انتخاب آنان دقت شود. جامعه ژاپن معلم را مظهر تقوا و فضايل اخلاقي و كمالات انساني دانسته‌اند او را ((سن سي))( يعني فردي قابل احترام كه از نظر دانش و اخلاق از ديگران برتر است) مي‌نامند. امروزه معلمان مدارس ژاپن در كليه سطوح تحصيلي در مراكز تربيت معلم و موسسات آموزش عالي و دانشگاه‌ها تربيت مي‌شوند. حداقل تحصيلات دانشگاهي براي معلمان كودكستانها و دوره ابتدايي 4 سال است. فارغ التحصيلان دوره ليسانس گواهينامه معلمي دريافت مي‌كنند كه اعتبار آن مادام‌العمر است. دارندگان درجه فوق ليسانس و دكتري گواهينامه ويژه معلمي دريافت مي‌دارند معلمان دوره ابتدايي كليه دروس اين دوره را مي‌توانند تدريس كنند و معلمان دوره متوسطه دروس خاصي كه در حيطه تخصص آنان قرار دارد تدريس مي‌نمايند.

گزينش و استخدام معلمان

شرط اول انتصاب معلمان داشتن گواهينامه معلمي است و سپس شركت در امتحان تعيين صلاحيت حرفه‌اي كه هيأت آموزش و پرورش ايالت و شهرداريها به عمل مي‌آورند. پس از توفيق در امتحان مذكور زمينه استخدام آنان در سطح تحصيلي مورد درخواست فراهم مي‌شود.

حقوق و تسهيلات فرهنگي و رفاهي معلمان

حقوق معلمان مدارس دولتي بر اساس دو عامل تحصيلات و سابقه خدمت مشخص مي شود. حقوق كليه داوطلبان شغل معلمي كه داراي تحصيلات يكسان هستند برابر است. هر سال بر اساي قانون افزايش حقوق معلمان مدارس دولتي در حقوق معلمان بايد تجديد نظر شود تا قدرت خريد و سطح رفاه مادي آنان كاهش نيابد. علاوه بر آن هر دوسال يك بار معلمان از ارتقاء رتبه برخوردار مي شوند و به معلمان شايسته ارتقاي اضافي نيز داده مي شود .كليه معلمان علاوه بر حقوق ماهانه كمكهاي غير نقدي(بن) و كمكهايي از جمله كمك به عائله كمك هزينه تطبيق با هزينه زندگي كمك هزينه مسكن كمك اياب و ذهاب و پاداش دريافت مي كنند .پاداش كه هر سال سه بار به معلمان داده مي شود معادل 3/5 برابر حقوق ماهيانه هر معلم است .

شرايط احراز شغل مديريت و معاونت مدارس

در اين كشور داوطلبان شغل مديريت مدارس (مدير معاون) به وسيله آزموني تحت نام «آزمون تعيين صلاحيت حرفه‌اي مديران و معاونان مدارس» كه از سال 1996 در سراسر مناطق ژاپن متداول شده گزينش مي‌شوند قبول شدگان اين آزمون پس از گذراندن يك دوره يكساله در زمينه مديريت آموزشي در مراكز تربيت معلم يا دانشكده‌هاي علوم تربيتي دانشگاههاي ژاپن برگزار مي شود مديريت مدارس را به عهده مي‌گيرند. علاوه بر شرايط ذكر شده داوطلبان شغل مديريت و معاونت مدارس ابتدايي و متوسطه بايد داراي شرايط ذيل باشند. 1- دارا بودن حداقل 50 سال سن براي تصدي پست معاونت مدارس و 54 سال سن براي مديريت مدارس. (ابتدايي و متوسطه) 2- دارا بودن حداقل 20 سال تجربه موفق آموزشي براي مديران و 15 سال براي تصدي شغل معاونت. 3- دارا بودن تأليفات و آثار علمي و تربيتي قابل قبول. 4- دارا بودن تحصيلات دانشگاهي (حداقل 4 سال تحصيلات دوره ليسانس)

انتشارات و كتب درسي دو نوع كتاب درسي

براي دوره هاي تحصيلي در ژاپن منتشر مي شود.اولين نوع را كارشناسان وزارت آموزش و پرورش تاليف مي كنند و كليه مدارس در سطوح ابتدايي و متوسطه موظفند اين نوع كتب را كه حدود 980 عنوان است تدريس كنند. نوع ديگر گتب درسي را شركتها و ناشران خصوصي تاليف و منتشر مي كنند.اين قبيل كتب بايد در ابتدا مورد تاييد وزارت آموزش و پرورش قرار گيرد.

وسايل كمك آموزشي و تجهيزات

تكنولوژي آموزشي به منظور بالا بودن كيفيت تدريس و كمك به فراگيري دانش‌آموزان مدارس موظف شدند از وسايل كمك آموزشي در امر تدريس بهره جويند وسايل كمك آموزشي شامل انواع وسايل سمعي و بصري، نقشه‌ها، وسايل موسيقي، وسايل مربوط به صنايع و كارهاي دستي است. همه مدارس چه دولتي و چه خصوصي موظفند وسايل كمك آموزشي مورد نظر را در اختيار معلمان و دانش‌آموزان قرار دهند.

تغذيه و بهداشت در مدارس

بر طبق قانون تغذيه در مدارس كليه دانش آموزان مدارس ابتدايي طي مدت حضور در مدرسه از تغذيه كه شامل نان ، شير و انواع ساندويچهاست استفاده مي كنند . برنامه تغذيه دانش آموزان در مدارس بويژه مدارس ابتدايي در تحقق سه هدف زير به اجرا درآمده است: 1 – آشنا كردن دانش آموزان با مسائل مربوط به تغذيه و پرورش عادات مناسب غذل خوردن . 2 – برقراري مناسبات اجتماعي ، پرورش عادات معاشرت از طريق تشستن پشت ميز غذا و فراگرفتن شيوه هاي درست غذا خوردن از يكديگر و رعايت اصول و رسوم جاري در جامعه در باب غذا خوردن. 3 – كمك به رشد جسماني دانش آموزان از طريق تغذيه مناسب .

سال تحصيلي سال تحصيلي در ژاپن

در اول آوريل(12 فروردين) شروع مي‌شود و تا 31 مارس سال بعد به طول مي‌انجامد. در اين كشور سال تحصيلي منطبق بر سال مالي است. سال تحصيلي مدارس ابتدايي از سه ترم تشكيل مي‌شود. از اول آوريل تا جولاي (فروردين- تير) از سپتامبرتا دسامبر (شهريور– آذر)و از ژانويه‌ تا مارس(دي- اسفند)

فصل 15

آموزش عالي در ژاپن

اهداف آموزش عالي در ژاپن:

1- تربيت متصديان مشاغلي كه نياز به تحصيلات دانشگاهي دارند مانند مديران، محققان، معلمان، پزشكان، مهندسان و ساير نيروهاي انساني ماهر و متخصص كه مورد نياز جامعه هستند.

2- كمك به پيشرفت علوم و فنون از طريق انجام پژوهشهاي كاربردي و بنيادين.

3- ترويج و تعميم علوم و فنون و اشاعه فرهنگ و ادب و هنر

انواع مؤسسات آموزش عالي

مؤسسات آموزش عالي در اين كشور شامل «كالج‌هاي فوق‌ديپلم»، مدارس عالي فني «دانشكده‌هاي فني» و دانشگاههاست. علاوه بر اين سه گروه مؤسسه «مدارس خاص كارآموزي» و «مؤسسات متفرقه» نيز وجود دارند كه آموزشهاي پيشرفته و تخصصي را ارائه مي‌دهند.

كالج‌هاي فوق ديپلم: اين مؤسسات دانشجويان را در رشته‌هاي ميان تخصصي براي دنياي كار و حرفه آماده مي‌كنند. داشتن گواهينامه پايان دوره متوسطه شرط ضروري براي ورود به اين موسسات است و تحصيل در اين كالج‌ها به صورت تمام وقت، نيمه‌وقت، و مكاتبه‌اي صورت مي‌پذيرد. اين دوره 2 تا 3 سال به طول مي‌انجامد. شعب تحصيلي متداول در اين موسسات شامل صنايع دستي و بومي، علوم انساني، علوم اجتماعي، هنرهاي زيبا، تجارت، فلاحت‌ و كشاورزي، بهداشت و ساير رشته‌ هاي حرفه‌اي و فني است.

مدارس عالي فني يا دانشكده‌هاي فني: اين موسسات دانشجويان خود را براساس «آزمون سنجش پيشرفت تحصيلي» از ميان فارغ‌التحصيلان دوره اول متوسطه گزينش مي‌كنند مدت تحصيل در اين مراكز 5 تا 6 سال است و هدف آنها تربيت تكنيسينها، مهندسان و متخصصان حرفه‌اي است. رشته های تحصیلی ای که در این مراکز تدریس می شود عبارت است از :دریانوردی ،مهندسی شیمی، مهندسی کشتی و زیر دریایی ، مدیریت صنعتی و......

دانشگا‌ه‌ها: معتبرترين مؤسسات آموزش عالي در ژاپن دانشگاه‌ها هستند. دانشجويان در اين مراكز از طريق آموزش و پرورش، مهارتهاي ذهني و عملي جهت ورود به بازار كار و اشتغال را كسب مي‌كنند. دانشگاه‌هاي ژاپن از شأن علمي بيشتري نسبت به ساير مؤسسات آموزش عالي برخوردارند به عنوان عاليترين مراكز پژوهشي و آموزشي شناخته شده‌اند. پس از 4 سال دانشجويان به اخذ درجه ليسانس نايل مي‌آيند و مدت تحصيل براي فوق ليسانس و دكتري به ترتيب 3 تا 5 سال پس از دوره ليسانس است.

دانشگاه‌هاي موجود در ژاپن را مي‌توان از نظر قدمت، هدفها، سازمان و تشكيلات دانشجويي به چند گروه تقسيم كرد:

1- دانشگاه‌هايي كه به مؤسسات عالي جامع‌ ملي معروفند، مانند دانشگاه‌ توكيو،کیوتوو...... 2- مجتمع‌هاي دانشگاهي، كه از چند دانشكده نسبتاً كوچك تشكيل شده‌است و اغلب تحصیلات دوره لیسانس در آنها دایر است .این موسسات بیشتر در مراکز استانها قرار دارندو موسسات ناحیه ای و محلی به شمار می آیند. 3- دانشگاه‌هايي كه در آنها يك رشته از تحصيلات تخصصي در سطح عالي داير است. نمونه بارز این نوع دانشگاهها دانشگاه علوم اجتماعی هیتو تسو باشی ،موسسه تکنولوژی توکیو و...... 4- دانشگاه‌هاي خصوصي، که تعداد زیادی از دانشگاهها را تشکیل می دهندکه اغلب به صورت دانشگاه جامع ،مجتمعهای دانشگاهی و.... می باشند وبزرگترین آنها دانشگاه جامع ناهون نام دارد. 5- دانشگاه‌هاي زنان، كه فقط زنان و دختران مي‌توانند در اين موسسات به تحصيل بپردازند. 6- دانشگاه‌هاي تربيت معلم. 7- دانشگاه آزاد(دانشگاه آموزش از راه دور): اصول اين دانشگاه اين است كه دانشجو مسؤول توسعه و تكميل معلومات و تنظيم كار خود است. دانشگاه برنامه درسي، كتابهاي آموزشي همراه با نوارهاي ويديويي را براي دانشجويان ارسال مي‌كند و زمان حضور در جلسات رفع اشکال اطلاع رسانی می گردد. 8- دانشگاه سازمان ملل؛ كه اين دانشگاه وابسته به سازمان ملل است و سازمان مرکزی آن در توکیو قرار دارد.

مدارس خاص کارآموزی

این موسسات برای بالا بردن سطح مهارت حرفه ای وفنی داوطلبان برنامه های منظمی را ارائه می دهند.دوره تحصیل حداقل یک سال به طول می انجامد و 800 ساعت تدریس نظری و عملی را در بر می گیرد و دوره تحصیلات در این مدارس به سه گروه تقسم می شود: دوره اول ،معادل تحصیلات دوره دوم متوسطه دوره دوم،تحصیلات پیشرفته را ارائه می دهد. دوره سوم شامل تحصیلات عمومی و فراگیر است.

موسسات متفرقه

این موسسات مراکزی هستندکه آموزشهای کوتاه مدت تخصصی و پیشرفته متنوعی را ارائه می دهند وبرای سالمندان و جوانان برنامه های تحصیلی را در سطح متوسطه وعالی مهیا می کنند. مدت تحصیل بر حسب نوع مهارت یک تا سه سال به طول می انجامد.

جايگاه تحقيق در دانشگاه‌ه

ا يكي از ويژگيهاي نظام تعليمات عالي در ژاپن اهميتي است كه اين كشور براي تحقيق قائل شده است پژوهش يكي از وظايف اصلي آموزش عالي شناخته شده‌است اكثر مسؤولان دانشگاهي به ضرورت حفظ وحدت ميان آموزش و تحقيق همچنين درآميختن آموزش عملي با آموزش نظري تأكيد دارند. مقدار زماني را كه استاد بايد صرف كار تحقيقي كند در رديف وظايف وي محسوب كرده‌اند. در حال حاضر هزينه سرانه تحقيقات در ژاپن معادل هزار دلار است. و بودجه تحقيقات 91/2 درصد كل ناخالص ملي را تشكيل مي‌دهد.

تحقیقات در ژاپن سه مرحله را پس از جنگ جهانی دوم طی کرده است:

1- دوره اول از سال 1961 تا1975 به طول انجامید به منظور جذب تکنولوژی خارجی انجام شد.

2- دوره دوم که عصر توسعه تکنولوژی ژاپن نامیده شد از 1975 تا 1985 به طول انجامید تلاش بر این بوده تا با انجام پژوهشهای کاربردی سطح تولید و کیفیت آن را بالا ببرندو موجبات بالندگی اقتصادی را فراهم آورند.

3- دوره سوم که از سال 1985 آغاز شده و تا پایان این قرن ادامه داردخود بر سه اصل و هدف استوار است: 3-1-کوشش در جهت توسعه فنون و علوم و دستیابی به تکنولوژی مدرن به منظور فراهم کردن شرایط زندگی بهتر برای ملت ژاپن و سایر ملل جهان

3-2-کوشش در جهت شناخت مسائل اجتماعی و انسانی ژاپن و سایر جوامع و ارائه راه حلها و چاره جوییها 3-3-تلاش در جهت سالم سازی محیط زیست بشر و تامین انرژی از سایر منابع طبیعی.

آموزش اجتماعي

در ژاپن آموزش اجتماعي به مجموعه فعاليتهاي سازمان يافته آموزشي اطلاق مي‌شود كه شامل تربيت بدني، تفريحات سالم و برخي از فعاليت‌هاي فوق برنامه است كه براي بزرگسالان و جوانان در نظر گرفته شده‌است. از مراكزي كه آموزشهاي اجتماعي را ارائه مي‌دهند مي‌توان : خانه جوانان، 2- مراكز كودكان، 3- مركز آموزش زنان، 4- موزه‌ها، 5- كتابخانه‌ها، 6- خانه شهروندان، 7- تالار عمومي شهر را نام برد.

ورزش و تربیت بدنی در ژاپن

فعالیتهای ورزشی و تربیت بدنی از اهمیت ویژه ای برخوردار است . در این کشور همه نوع ورزش چه باستانی و چه مدرن طرفداران زیادی دارد. تربیت بدنی و فعالیتهای ورزشی از مهمترین اموری است که در برنامه کانونهای آموزشی از کودکستان گرفته تا دانشگاه گنجانیده شده است.در مدارس دولتی و خصوصی اینگونه فعالیتها جایگاه خاصی در نزد مربیان و دست اندر کاران تعلیم وتربیت ژاپن دارد.

فصل 16

نقش آموزش و پرورش در توسعه اجتماعی ؛ اقتصادی و فنی در ژاپن

از آغاز دوره میجی به آموزش و پرورش به عنوان عامل مهم برای نوسازی کشور توجه شد در منشور پنج ماده ای ((میجی )) تاکید بر آن شد ک

خلاصه درس آموزش وپروش تطبیقی مربوط به کشور ژاپن

مطالب مشابه :

گزارش مربوط به دفتر مطالعات و آموزش نیروی انسانی دانشگاه آزاد اسلامی اراک

اطلاعیه انجمن پیشگامان اندیشه در خصوص توقیف نشریه «اندیشه آزاد» ارگان این انجمن

منابع دكتري برنامه ريزي درسي دانشگاه آزاد

خلاصه درس آموزش وپروش تطبیقی مربوط به کشور ژاپن

جدول کارنامه( تراز و درصد)رشته داروسازی دانشگاه آزاد

لیست دروس کارشناسی ناپیوسته عمران

خطرناک‌ ترین افراد برای ازدواج

زندگی نامه شهيد دکتر محمد علی فياض بخش

آرزوی یک دانش‌آموز معلول