آلاچیق ترکمنی (آق اوی)
اجزای آلاچیق ترکمنی (اوی)
اجزای اصلی تشکیل دهنده آغاچ اوی (آلاچیق) عبارتند از:
1-
تاریم : قسمت پایین اوی(دیواره) را تشکیل می دهد، تعداد 4 عدد تاریم در
ساختمان آلاچیق وجود دارد. هر تاریم از 44 قطعه چوب(20عدد کامل و24 عدد برش
خورده) تشکیل می شود. قطعات چوب به وسیله پوست شتر (ناحیه گردن) با سوراخ
کردن آنها بصورت ضربدری (آکاردئونی) بر روی همدیگر گره زده میشوند ؛ چوب ها
به گرد این محور قابل چرخش بوده و تمامی قطعات نیز براحتی باز و بسته می
شوند و با باز شدن آنها اشکالی به صورت لوزی بوجود می آید. تاریم ها را
بوسیله طنابی به همدیگر می بندند و از اتصال آنها فضایی استوانه ای به قطر
5/5 متر و محیط 16 متر، شکل می گیرد. در قسمتی از تاریم ها که به درمتصل می
شوند قطعه ای که به در وصل می شود از دیگر چوبها ارتفاعی مختصر بلند تر
دارد ، بلندی ارتفاع ان نیز به خاطر آن است تا بتواند تکیه گاهی محکم برای
در باشد. ارتفاع تاریم ها در حالت جمع شده 2.20 سانتیمتر و در حالت باز شده
(حالت بر پا کردن) حدود 1.70 سانتیمتر می باشد.
2 – اوق: چوبهایی به
شکل کمانی در حدود 60 عدد که نوک آنها تراش خورده و انتهای آنها پهن تر است
. دارای سوراخ هایی می باشند که طناب های نسبتا نازک پشمی به آنها متصل می
باشند .
قسمت نوک اوق ها درون سوراخ هایی که دور توینوک وجود
دارد قرار می گیرند و قسمت دیگر آن به قسمت بالایی تاریمها که نقطه اتصال
دو قطعه میباشد و شکل 7 را تشکیل می دهد به وسیله طنابهای انتهایی اوق ها
گره زده می شوند. 4 عدد از اوق ها بالای قسمت سوراخ های تاق در ورودی
آلاچیق قرار می گیرد . اوق ها به همراه توینیک ، فضای گنبدی اوی را شکل می
دهند.
3 – توینوک : قسمت بالایی و دایره ای شکل آلاچیق میباشد که حالت
پنجره و یا هواکش را نیزدارد. این قسمت از تعداد زیادی چوب قوس دار ساخته
می شود و از قسمت بیرونی شکلی برآمده را تشکیل می دهد. در محیط توینیک
سوراخ هایی تعبیه شده است که اوق ها درون آنها جای می گیرند.
4 – ایشیک
: عبارت است از دو قطعه چوب بلند به ارتفاع در که قسمت بیرونی آن دارای
شیاری می باشد که قسمت انتهایی تاریم ها در درون آن شیارها قرار می گیرد و
به وسیله طناب به در بسته می شود ،دو قطعه چوب نسبتا پهن نیز در قسمت
بالایی (تاق) و یکی دیگر نیز در کف قرار می گیرد در طرفین این چوبها سوراخی
وجود دارد که بر آمدگیهای قسمت بالایی و پایینی در ، درون آن قرار می
گیرد. جنس در از تخته های پهن می باشد که معمولاً از چوب درخت توت یا نراد
بوده است.
5 – قامیش : عبارت از 2 تکه نوار پهن به ارتفاع حدود
1.70 سانتیمتر است که با برش دادن نی بصورت قدی و بافتن آن به شکل حصیر
تهیه می شود. قامیش به دور تاریم ها کشیده می شود . قامیش تگه سومی نیز
دارد که طولی در حد فاصله باقیمانده میان دو قامیش دیگر دارد ،از این قامیش
در مواقعی که هوا سرد است استفاده می شود و در مواقعی که هوا گرم است با
برداشتن آن ، هوا درون آلاچیق جریان می یابد.
6 – کچه : پوشش نمدی آلاچیق را گویند که به 3 قسمت تقسیم می شود :
الف- نمدهایی که روی تاریم ها را می پوشانند و 4 عدد هستند . این نمدها مستطیل شکل می باشند و " دورلوق " نام دارند.
ب
- " اوزوک " تکه های ذوزنقه شکل نمد تعداد آن دو 2 عدد است و بر روی اوق
ها که شکلی گنبدی شکل به خود گرفته اند ، انداخته می شوند .
ج - آخرین
قطعه از این پوشش که به شکل دایره است " سرپیک " می گویند ، سرپیک در قسمت
تاج آلاچیق که توینوک در آن قرار دارد سوار می شود ، عرض سرپیک در حدود 20
الی 30 سانتیمتر از توینوک بیشتر میباشد و دور آن تعدادی طناب نصب می شود
تا به تاریم ها بسته شوند تا وزش باد نتواند آن را از جا بکند . طراحی و
ساخت نمدها به عهده زنان قوم ترکمن می باشد.
7 – دورلوق یاقا : نواری
پهن به عرض 30 سانتیمتر و طول 16 متر . در دو طرف آن طنابهایی وجود دارد که
به وسیله آنها دورلوق یاقا را در قسمت بالایی تاریم ها محکم می بندند
(دورلوق یاقا به عمود ایستادن و نظم تاریم ها کمک می کند .)
8 – بیل یوپ
: بیل یوپ نیز نواریست به طول 16 متر اما با پهنایی بیشتر از دورلوق یاقا ،
بیل یوپ وظیفه کمربند این خانه ی چوبی را بعهده دارد تا بتواند وزن قسمت
های دیگر را که بر روی تاریم ها سوار می شوند و فشار آنها مستقیما به تاریم
ها وارد می شود را تحمل نموده و در برابر بادهای شدید نیز مقاومت نماید.
9
– دوزی : دو قطعه نوار باریک و جاجیم بافت است که بوسیله آنها فاصله تک تک
اوق ها را با چرخاندن دور آنها تنظیم کرده و محکم می بندند ت
مانع متلاشی شدنشان در موقعی که نمد" اوزوک" را سوار کردند شود.
10
– تارپ یاپار : قطعه ایست تشکیل شده از نمد و حصیر ، نمد را بر روی حصیر
می دوزند که استحکام پیدا کند و بتواند مانع ورود بادهای سرد زمستانی به
داخل آلاچیق شود .
11 – اورقان : طنابیست کلفت از جنس پشم که در مواقعی
که بادهای بسیار شدید می وزد از آن استفاده می کنند ،طناب را از بالای سقف
آلاچیق عبور داده و توسط دو عدد پایه چوبی به زمین وصل می شود.
12 –
قازیق : میخهای چوبی کوچک هستند که از آنها نیز در مواقع وزش بادهای شدید
استفاده میشود ،آنها را در کنار تاریم ها به زمین می کوبند و بوسیله طناب
هایی آنها را به تاریم ها می بندند .
نحوه بر پا کردن اوی :
در
زندگی کوچ نشینی دامداران قوم ترکمن کارها در بین زنان و مردان به تناسب
تواناییشان تقسیم می شود .مردان به محض رسیدن به منطقه مناسب برای اسکان و
چرای دام هایشان وظیفه نگهداری از گوسفندان را به عهده می گیرند و زنان نیز
کار آماده و بر پا کردن آلاچیق را به عهده می گیرند.کار بر پا کردن آلاچیق
نیاز به داشتن زور و قدرت بدنی ندارد ،بر پا کردن آلاچیق کاریست گروهی.
لازم است افرادی که اوی را برپا میکنند با هم هماهنگی و همکاری ساده ای
داشته باشند. برای بر پا کردن اوی اولین نکته ای که باید دقت شود زمینی است
که اوی در آن بر پا می شود، ارتفاع زمین را در قسمتهایی که سطح آن صاف است
با درست کردن کاه گل به ضخامت حدود 10 سانتیمتر از سطح معمولی زمین مرتفع
تر می کنند تا در مواقع بارش باران ارتفاع مناسبی را داشته باشد و آب باران
درون آلاچیق نفوذ نکند . این کار از لانه سازی و ورود حشراتی همچون مورچه و
ورود موش به درون آلاچیق جلوگیری می کرد . در مناطق تپه ای نیز موارد
مشابهی همچون در نظر گرفتن مسیر آبراهها یی که از بالای تپه ها جاری می شود
باید مد نظر قرار می گرفت .
نکته دیگری که قبل از بر پا کردن آلاچیق
باید به آن دقت شود جهت دقیق بر پا کردن آلاچیق است. درِ آلاچیق باید درست
به سمت جنوب باشد تا از نور آفتاب هم برای گرما و هم برای فهمیدن زمان
استفاده نموده و از بادهای شمالی ، شرقی و غربی در امان بماند.
ابتدا
باید چهار چوب در را بر پا کرد. اول قسمت کف چها رچوب را روی زمین قرار می
دهند و بعد دو قطعه ستونی در را درون سوراخ های درون تخته کفی قرار می دهند
به شکلی که قسمت شیار دار ستون ها به سمت بیرون باشد . سپس چوب قسمت تاق
در را سر جایش نصب میکنند. دو عددتاریم باید از دو جهت چهارچوب در به سمت
مخالف و دایره مانند به ستون در بسته شوند، باید دقت داشت که انتهای تاریم
ها در سمت در ، داخل شیارهای ستون چهارچوب قرار گیرد ( در تاریم های سمت
در، یکی از چوب ها از دیگر چوب ها بلندتر می باشند، این چوب ها در بیرون
چهارچوب قرار می گیرند ) دو عدد تاریم باقیمانده را نیز به دنبال تاریم های
قبلی به هم متصل می نمایند و با طناب به همدیگر می بندند . از اتصال این 4
عدد تاریم استوانه ای به قطر 6 متر تشکیل می شود . برای تنظیم و مرتب کردن
کردن تاریمها از نوار پشمی جاجیم بافت به طول حدود 16 متر و عرض 20
سانتیمتر استفاده میشود به نام " دورلوق یاقا " . دورلوق یاقا را در قسمت
بالایی تاریم ها به صورت کمر بند مانند دور تا دور آنها می بندند و با
طنابهایی که در انتهای دورلوق یاقا قرار دارد به چهار چوب در محکم بسته می
شود . پس از آن بیل یوپی در فاصله ای پایین تر از دورلوق یاقا و مشابه آن
به دور تاریم ها و با طناب هایی که در دو سمت آن قرار دارد به چهار چوب در
بسته می شود. درهای آلاچیق در همین مرحله به خاطر اینکه تنظیم آن راحت تر
است در جای خود قرار می گیرند . توینوک، قطعه ای که با نصب آن آلاچیق شکل
گنبدی شکل به خود می گیرد . برای نصب توینوک، سه یا چهار نفر در فاصله های
مشخصی ، هر کدام با در دست گرفتن یک اوق که وارد سوراخ های توینیک شده اند
با هماهنگی و به آرامی توینوک را وسط اوی بالا می برند، در این هنگام یک
نفر دیگر با در دست داشتن چوبی به ارتفاع حدود 5/2 متر از قسمت داخل کمک
میکند تا نفرات بیرونی به راحتی بتوانند اوق ها را به قسمت بالایی تاریم ها
که شکل 7 دارند با طنابهای انتهایی اوق ها ببندند . پس از بستن این اوق ها
،کار بستن دیگر اوق ها آسان تر می شود ، بقیه را به ترتیب در درون سوراخ
های توینوک قرار داده و به تاریم می بندند .( 4 قطعه از اوقها در سوراخ های
بالای تاق در قرار میگیرند ).استحکام اوق ها با دو نوار باریک به اسم "
دوزی " به طول حدود 10 متر که یک دور، دور آنها پیچیده می شوند، کامل می
گردد. انتهای " دوزی" از دو سمت به تاریم ها گره زده می شود. بستن این
نوارها کمک می کند تا در زمانیکه نمدهای بالای اوق ها (اوزوک) بر بالای
آنها قرار گرفتند ، هم فاصله میان اوق ها حفظ شود و هم توانایی نگهداری وزن
این نمدها را داشته باشند .
پس از آن که کار آماده سازی اسکلت به اتمام
رسید نوبت به بستن نمدها می رسد ،اولین قسمتی که قبل از همه، نمد بر روی
آن قرار می گیرد تاریم می باشد . چهار قطعه نمد مستطیل شکل به نام "دورلوق"
که طولی به اندازه تاریم دارند و ارتفاع آنها حدود نیم متر بلند تر از
تاریم است. ارتفاع بستن این نمدها در فصل های مختلف سال فرق می کند ، اگر
هوا گرم باشد این نمدها را طوری می بندند که از زیر نمدها هوا به راحتی در
درون اوی جریان داشته باشد و در مواقعی که هوا سرد باشد فاصله نمدها را با
زمین به حد اقل می رسانند. دورلوق ها را توسط طناب هایی که به قسمت طرفین
بالایی آن متصل اند به اوق ها می بندند. دو قطعه نمد که قسمت مخروطی شکل
اوی را پوشش می دهند " اوزوک" نام دارند ، به خاطر اینکه اوزوک بیشتر در
برابر جریانهای جوی همچون باران و یا آفتاب قرار می گیرد ضخامت آن نسبتا
بیشتر از دیگر نمدها می باشد به همین خاطر از وزنی سنگین تر بر خوردار است و
نصب آن بر روی اوق ها با دقت بیشتری صورت می گیرد. در وهلۀ اول اوزوک ها
را از قسمت طولی به سه قسمت تقسیم نموده و بر روی هم تا می کنند، سپس آن را
دوباره به دو قسمت بر روی هم تا کرده و پس از آن نمد را از قسمت مخالف دو
بار تا می کنند . پس از این مرحله با کمک دو یا سه نفر نمد را در بالای اوق
ها به آرامی قرار می دهند و سپس با کمک چوبی تای آن را باز می کنند. باید
دقت داشت در موقع تا کردن نمدها طنابهایی که در اطراف آن وجود دارد مرتب
قرار گیرند تا در موقع باز کردن نمدها در بالای اوقها دچار مشکل نشوند. با
باز کردن لایه ها سه عدد طناب در قسمت لایه بالایی دیده می شود که یک نفر
با در دست داشتن آنها در جهت مخالف لایه با سرعت به حرکت در آمده و نمد را
به دنبال خود می کشد نفر دیگری هم در آن زمان توسط چوبی با بلند کردن و
حرکت دادن به او کمک می کند تا نمد مرتب بر روی اوق ها قرار گیرد نمدها را
توسط همان طناب ها در قسمت مقابل به تاریم ها می بندند ، قطعه دیگر نیز به
همان شکل در قسمت دیگر نصب می شود.
آخرین قسمتی که در بالای توینوک قرار
می گیرد سرپیک می باشد ،سرپیک شکلی دایره مانند دارد و قطر آن از قطر
توینوک حدود 40 سانتیمتر بیشتر است،سرپیک را در بالای اوق ها قرار داده و
توسط طناب های اطراف آن که طول آنها به زمین می رسد، به بالای توینوک هدایت
می کنند . سرپیک در ساختمان اوی حکم هواکش و نور گیر را دارد . سرپیک را
از سمت جنوبی اوی به مقدار نیاز به کمک طناب باز و بسته می کنند. . بقیه
طنابهای سرپیک را در اطراف اوی به تاریمها می بندند ، در مواقعی که باد
شدید می وزد این طناب ها را به قازیق ها ی اطراف اوی که به زمین کوبیده شده
اند ، می بندند تا اوی بتواند در مقابل این بادها ایستادگی نماید.
به
دلیل اینکه کار پخت و پز در داخل اوی انجام می شود و درون اوی آتش افروخته
می شود دود آتش و چربی که توسط بخار غذا ایجاد می شود لا به لای درزهای پشم
را چرب کرده و عایقی مناسب را برای جلو گیری از نفوذ آب به داخل اوی ایجاد
می نماید.
جمع کردن آلاچیق
کار جمع کردن آلاچیق از بر پا کردن
آن بسیار راحت تر است .برای این کار کلیه کارهای انجام شده را به ترتیب از
آخر به اول باید شروع کرد و یک به یک قطعات را از همدیگر جدا می کنند . در
گذشته نمدهای آلاچیق را بر پشت یک شتر سوار می کردند و دیگر وسایل چوبی را
نیز بر پشت شتر دیگر می گذاشتند.برای اینکه کارشان در موقع بر پا کردن
آلاچیق در منطقه دیگر راحت تر شود وسایل را به دو قسمت جداگانه تقسیم می
کردند مثلا دو عدد تاریم سمت چپ را در قسمت چپ شتر و دو عدد سمت راست را
نیز در سمت راست شتر قرار می دادند.اوقها را هم به دو قسمت سی تایی تقسیم
می کردند (نصف در سمت چپ و نصف در سمت راست)برای اینکه اوق ها از همدیگر
باز نشوند و پراکنده نشوند نیز وسیله ای درست کردن به نام "اوق اوجی" یا "
اوق باشی "،وسیله ای که نوک اوق ها را داخل آن قرار می دادند تا مانع خرابی
نوک آنها شود. توینوک را هم در قسمت بالایی(کوهان) شتر قرار می دادند .
لوازم داخل اوی
لوازم
داخل اوی نیز همچون خود اوی بسیار ساده بوده است. ترکمن های کوچ نشین
همواره در انتخاب وسایل زندگی خود ، سهولت حمل و نقل آنها را در نظر داشته
اند . با ورود به آلاچیق می توان به سادگی زندگی داخل آن پی برد . تمامی
وسایل زندگی و مواد غذایی را می توان دید که هر کدام به ترتیب خاصی در جایی
مخصوص قرار گرفته اند . زیر اندازها نمدی هستند و یا فرش های بافته شده به
دست زنان توانا و هنرمند ترکمن می باشند . به نمد یا فرشی که که در اطراف
محل بر افروختن آتش قرار می گیرد " اجوق باشی " گفته می شود. اجوق باشی در
قسمت میانی قرار می گیرد و شکل مستطیل دارد و در قسمت نزدیک در ورودی قرار
می گیرد شکل آن طوری است که قسمتی از آن بصورت برش خورده برای محل آتش
افروختن درست شده است مشخص است. تعدادی نمد و قالیچه ی جمع شده(و لوله شده)
را در کناری از آن می توان دید ، از آنها در مواقعی که مهمان وارد اوی می
شود و به احترام وی زیر پایش پهن می کنند .
گاهی قطعه چوبی به طول یک
متر را روی دو شاخ های تاریمها می گذارند و از آن به عنوان جا لبا سی
استفاده می کنند و لباسهای خود را روی آن می اندازند که آن را " سیریق " می
نامند. . از دو طناب بلند که با فاصله از هم به دو سمت اوی و به اوق ها
بسته شده اند ، برای آویختن گوشت ها و نمک سود کردن آنها استفاده می کنند .
قوروما ،چِلِک ، چوال ، ایگ سلیک ، اوق لو ی ،داراق ، بدره ، تاباق
،الک ، دوب ترب ، چمچه ، ال بقچه ، کچ هالات ، قیرقلیق ، چمچه توربو ،
تاغان ، قارا قازان ، کپ گیر ، پانار ، چاناق ، چی نک ، چلک مارداق، تاقیر
چک ، کنوک ، ارتماق ، وسایلی هستند که اکثرا در داخل و یا همراه اوی وجود
دارد .
سالانچاق گهواره نیز در صورتی که نوزادی در خانه باشد بصورت
بسیار ساده با بستن دو عدد طناب از دو طرف او ی به اوقها و گذاشتن گلیمی در
وسط آن آماده می کنند . برای اینکه بین این دو طناب فاصله ای ایجاد شود،
در قسمت بالا و پایین تشک دو عددچوب قرار می دهند.
آق اوی ، قارا اوی
آق اوی به آلاچیقی که نمد آن از پشم سفید است گفته می شود و قارا اوی نیز به خانه ای که رنگ نمدهای آن سیاه باشد گفته می شود.
آق
اوی ها اکثرا در بین قوم متعلق به خانواده هایی بوده که از نظر مادی وضعیت
بهتری داشتند به همین خاطر از پشم گوسفندانی که رنگ پشم آنها سفید بوده
استفاده می کردند و از مرغوبیت بیشتری نیز برخوردار می باشند . قارا اوی ها
نیز متعلق به افراد معمولی قوم بوده است .
نوع دیگری از اوی نیز در
بین ترکمنها استفاده می شد به اسم " گت تیکمه" این اوی را در زمانی که دام
هایشان را برای چرا مجبور بودند هر روز به مکان های مختلف ببرند استفاده می
کردند . به خاطر اینکه کار بر پا کردن آن راحت بوده و در ساختمان آن از
تاریم استفاده نمی شود کار حمل و نقل و بر پا کردن آن نیز راحت است و از آن
به عنوان آلاچیق سیار استفاده می شود .
در بین افراد فقیر و بی بضاعت
نیز استفاده از گوت تیکمه رواج داشته است . و در بعضی مواقع از آن به عنوان
آغل بره ها نیز استفاده می شده است .
آداب و رسوم در مورد اوی
در
بین ترکمن ها رسم است که پس از برپا کردن اسکلت اوی به قسمت بالایی آن
یعنی توینوک دو رشته طناب وصل می کنند که تا روی زمین ادامه دارد و "توینوک
یوپ" نامیده می شود . در قسمت بالای طناب دستمالی می بندند و در میان آن
قدری پول می گذارند، جوانان با پرش سعی می کنند دستمال پول را که اصطلاحا
"بایلیق" نام دارد بدست آورند . وقتی که اوی برپا گردید صاحب خانه با
قربانی کردن گوسفندی و پخت غذای مخصوص به نام "چکدیرمه" ضیافت می دهد .
چنانچه شخصی در اوی فوت کند ، باز ماندگانش پس از سه روز محل اوی را تغییر
می دهند . در گذشته نه چندان دور ، رسم بر آن بوده که باز ماندگانش از آن
منطقه کوچ می کردند.
کارکرد رصد خانه ای اوی ترکمن
ساختمان آلاچیق ترکمن به قدری دقیق و حساب شده طراحی شده است که نشان از اوج دقت و ارزش زمان در زندگی این قوم می باشد.
تعداد
قطعات به کار رفته در این ساختمان ،جهت و سمت بر پا کردن آلاچیق،داشتن
حالت نیم کره ای ساختمان که شکل رصد خانه را دارد دلیلی بر این ادعا می
باشد. (ساختمان رصد خانه های امروزی نیز بشکل نیم کره طراحی می شود)
چهار
تکه بودن تاریم ها نشان چهار فصل بودن سال است. تعداد 60 عدد بودن اوق ها و
تنظیم آنها به مقدار 6 درجه نیز روزهای سال را نشان می دهد.
در زمان بر
پا کردن آلاچیق سمت آن دقیقا به سمت جنوب باید باشد. جهت به وسیله در،
مشخص می شود یعنی جهت در حتما باید به سمت جنوب باشد.
به شکلی که در
نمودار1 دیده می شود در فصل بهار خورشید درست از قسمتی که دو عدد تاریم به
هم وصل می شود طلوع می کند و درست در قسمت مقابل و در همان زاویه غروب می
کند . به تدریج که به تابستان نزدیکتر می شویم طلوع و غروب خورشید به سمت
شمال ادامه می یابد.
درمدت سه ماه خورشید بیشترین مسافت ممکن
را طی می کندو به شمالی ترین نقطه که می تواند طلوع و غروب کند می
رسد.فاصله ای که در این مدت طی کرده است به پنج عدد از شبکه های یک تاریم
می رسد ،یعنی در هر هجده روز یک شبکه را طی میکند و در این فاصله بین اولین
طلوع فروردین تا اولین طلوع تیر ماه طلوع و غروب خورشید سی درجه تغییر
مسیر می دهد . از اول تیر ماه طلوع و غروب خورشید دو باره به سمت جنوب
تغییر مسیر می دهد. اول تیر ماه طولانی ترین روز سال و کوتاهترین شب سال را
شاهد خواهیم بود. (نمودار2)
در اول مهر ماه طلوع و غروب خورشید به
میانی ترین نقطه آلاچیق می رسدو این بار به سمت جنوب ادامه مسیر می دهد و
این بار نیز پس از نود روز به نهایی ترین قسمت جنوبی که خورشید طلوع و غروب
می کند می رسد . این بار خورشید سی درجه به سمت جنوب تغییر مسیر داده است
.از آخرین روز بهار تا آخرین روز پاییز خورشید شصت درجه مسیر خود را تغییر
می دهد . شب یلدا نیز آخرین و طولانی ترین شب سال درست آخرین شب فصل پاییز
است.پس از آن به مرور طول روزها بیشتر و شب ها کوتاه تر می شوند.(نمودار3)
این معلومات بسیار ارزشمند را قوم ترکمن با دقت در تغییر فصول سال ،جهات طلوع و غروب خورشید ، کوتاه و طولانی شدن شب و روز توانسته اند کسب نمایند و با در نظر گرفتن این تغییرات و شرایط زندگی خودشان که همان کوچ نشینی و دامداری بوده است توانسته اند خانه ای بسیار دقیق و حساب شده را طراحی و بسازند تا بتوانند در اسرع وقت خانه را بر پا کنند و هر وقت هم خواستند همان خانه را جمع کرده و توسط دو شتر به هر کجا که کوچ کردند ببرند و دوباره در همان خانه سکونت گزینند و هم بتوانند به سادگی با دقت در مسیر طلوع و غروب و تابش نور خورشید از موقعیت زمانی خود آگاه باشند .
نتیجه گیری
در این جستار با معرفی اوی ترکمن و اجزای تشکیل دهنده آن به همراه وسایل مورد استفاده درون اوی به این امر اشاره شد که ترکمن های کوچ نشین در طی سال ها زندگی در صحرا و شرایط مختلف آب و هوایی در ساخت منزلگاه خویش به طرحی دست یافته اند که می توان اذعان کرد یکی از کامل ترین نوع منازل سیار بوده است .
این منزلگاه هم از لحاظ حمل و نقل و هم از لحاظ برپایی و برچیدن از نمونه هایی می باشد که سهولت و سرعت کار را در نظر گرفته اند. اوی دایره شکل ترکمن با سقفی گنبدی را می توان نمادی از کیهان و گنبد آسمان دانست . اوی ترکمنی دایره شکل است و هنگام نشستن اعضا در این دایره جای بالا و پایین وجود ندارد و همه در یک مرتبه جای می گیرند. در دوره ای طولانی ترکمن ها آموختند تا از اوی خویش برای رصد مکان ستارگان و تعیین جهت و ساعت روز استفاده کنند. اوی مکان تولد و رشد و وفات یک ترکمن بوده است . اکثر صنایع دستی موجود ترکمن ها نیز به نوعی با اوی در ارتباط بوده است از جمله قالیبافی و نمدمالی.
معنی برخی اصطلاحات ترکمنی :
ایگ سلیک = توبره وسایل تهیه نان
اق اوی = وسیله پهن کردن چانه خمیر
داراق = وسییله شانه کردن پشم
بدره = سطل آب
تاباق = بشقاب
دوب ترپ =توبره وسایل خیاطی
چمچه = قاشق چوبی
ال بقچه = کیسه وسایل آرایش زنانه
کچ هالات = کیسه وسایل پشم چینی
چمچه ترپ = توبره وسایل آشپزی
قیرقیلیق = وسیله پشم چینی
تاقان = سه پایه اجاق
قارا قازان = دیگ چدنی پخت غذا
چاناق= طاس
چی نک = قوری چینی
چلک مارداق =ظرف برداشتن آب
یایق = وسیله کره گیری
ارتماق = جوال قالیچ ای کهدختر از خانه پدر به خانه بخت می برد
تاقیرچک = مشک وسیله نگهداری آب ، دوغ ،کره و
مطالب مشابه :
آلاچیق و نحوه برپایی آن
است با درست کردن کاه گل توسط چوبی با بلند کردن و حرکت کردن آلاچیق از بر
آلاچیق ترکمن
است با درست کردن کاه گل توسط چوبی با بلند کردن و حرکت کردن آلاچیق از بر
نحوه برپایی آلاچیق ترکمن
است با درست کردن کاه گل توسط چوبی با بلند کردن و حرکت کردن آلاچیق از بر
آلاچیق ترکمنی (آق اوی)
صاف است با درست کردن کاه گل به کردن آلاچیق از بر پا کردن چوبی به طول یک
آلاچیق
۳- آلاچیق چوبی باید بسیار حساب شده از مصالح استفاده کرد مرحله اول کف سازی و درست کردن صفحه
معماری آلاچیق (خانه های ترکمن)
صاف است با درست کردن کاه گل به زمان توسط چوبی با بلند کردن و حرکت کردن آلاچیق
طرز تهیه شاخه نبات
درست کردن شاخه نبات خیلی آسان از این مواد ۱۲ عدد شاخه تبات چوبی میتوان درست آلاچیق هنر
آلاچیق مسکن سنتی ترکمن ها + ترکمن
های ضربدری درست کردن آلاچیق از برپا کردن کردن اسکلت چوبی «اُوی» طنابی
آق اوی ترکمن (آلاچیق )
است با درست کردن کاه توسط چوبی با بلند کردن و حرکت بر پا کردن آلاچیق در
آلاچیق ترکمنی
و در حین بر پا کردن آلاچیق مراسم چوبی که از چوبهایی به شکل کمان درست می شود و درب آن
برچسب :
درست کردن آلاچیق چوبی