شمارۀ پنجم || پرونده || {نقدونظر} - بوم‌شناسی قزوین
قزوین شهری ست که بواسطهء موقعیت ممتاز جغرافیایی خود چه پیش از اسلام و در دوران ایران باستان و چه پس از آن در تاریخ میانه و حتی امروز محل تلاقی و برخورد فرهنگ‌های مختلف بوده‌است. دکتر حسینقلی ستوده در معرفی جغرافیای تاریخی قزوین 1 ازعان می‌دارد:
«قزوین از طرف دیگر بعلت واقع شدنبر سر راهارتباط شرق و غرب ایران از همان زمان قدیم ارزش خود را نشان داد زیرا سرداران ساسانی برای لشگرکشی به خراسان از این شهر می‌گذشتند و قزوین بر سر راه سپاهیان عرب بر خراسان بود و سلاطین سلجوقی و خوارزمشاهی و مغولان و تیموریان که میخواستند به آذربایجان و ولایات غربی اردوکشی نمایند ناچار از این شهر می‌گذشتند..» ص98
همانطور که دکتر ستوده نیز ازعان داشته است این ماوقع در سرنوشت این شهر تاریخی و دیرینه تأثیر می‌گذارد. چونان که در ادامه می‌گوید:
« این شهر در کشمکش بین حکام و سرداران داخلی اغلب مورد منازعه بود و غالباً دست بدست می‌گشت. حوادث مزبور البته در سرنوشت قزوین موثر بود و این شهر اغلب دستخوش نهب و غارت و مورد قتل و کشتار واقع می‌شد» همان
چنین شرایطی موجب آن بوده که بواسطهء فراز و نشیب‌های پی در پی مجال توسعه و تعالی از این شهر مهیا نگردد. به‌واقع می‌توان گفت قزوین از بدو تاریخ خود تا دوران صفوی به سبب نشیب و فرازهای نظامی و سیاسی مهلتی برای ترقی و توسعه نداشت و تا مردم این شهر نیت بازسازی دیار خویش را داشتند، غارتگر دیگری می‌آمد و تافته‌ها را بر‌میتافت. اما در دوران صفوی ورق برگشت و شرایط متفاوت برای را برای قزوین رقم زد. دکتر ستوده در شرح وجنات قزوی در عصر صفوی می‌گوید:
«حوادث مزبور البته در سرنوشت قزوین موثر واقع بود و این شهر از ترقی و تعالی باز می‌ماند تا اینکه "شاه طهماسب صفوی" درسال 955 هجری [قمری] قزوین را مرکز حکومت و پایتخت کشور ساخت در نتیجه قزوین روبه آبادی نهاد و شهری با جمعیتی انبوه گردید.» همان
می‌توان به جرأت گفت که بسیاری از آثار تاریخی این شهر که تا هنوز باقیمانده‌اند محصول همین دوران توسعه موقتی بودند. با انتقال پایتخت به مرکز کشور در شروع به چرخیدن برهمان پاشنه قبلی کرد و از آن دوران تا به امروز قزوین به‌واسطه
«موقعیت تجاری و واقع شدنش بر سر راه ارتباط بین تهران و گیلان و آذربایجان و غرب ایران مانع از آن شد که این شهر به کلی از بین برود. قزوین و شهرهایی نظیر آن که در کنار راه‌های تجارتی واقع‌اند گرچه در قدیم از تردد سپاهیان مهاجم و لشگرکشی‌های سلاطین مخالف آسیب فرآوان می‌دیدند ولی هیچگاه ازبین نمی‌رفتند و بحیات خود گرچه بحال ضعف ادامه می‌دادند تا موقعیتی جدید پیش می‌آمد و زندگی نو از سر می‌گرفتند.» همان
لكن با انتقال پايتخت به اصفهان و بعدها به تهران اين روال متوقف شد. كما اينكه امروز آثار باقيماندهء همان دوران است كه در شهر وجود دارد. اما همانطور كه گفته شد بيشترينهء ارزش قزوين از لحاظ سول الجيشي به لحاظ قرابت به تهران و همدان به سان سدي در مقابل ورود نيروهاي دشمن به اين شهرها بودند. در طول تاریخ هرگاه مهاجمان و اقوام بیگانه میخواستند به تصرف نقاط و شهرهای شمالی غربی و یا شرقی کشور ب÷ردازند اجبارا از این شهر گذر میکردند. وقتي امروز به خصيصه‌هاي رفتاري مردم قزوين در حوزه‌هاي اجتماعي و سياسي نظر مي‌افكنيم اين احساس در وجود ما تداعي مي‌شود كه تو گويي بسياري از اين ويژگيها و خصائص يادگارهمان دوران است. في المثل قزوينيان اگرچه بسيار مهمان نواز بوده‌اند اما هيچگاه به راحتي روي خوش به بيگانه نشان نداده‌اند و در مقابل عامل هاي غير بومي، مقاومت از خود نشان داده و بسيار محافظه كارانه رفتار مي‌كنند.
علي ايحال آنچه در اين پرونده مد نظر ماست نه مربوط به جغرافياي تاريخي قزوين بلكه متصل به عصر امروز است (1-در شماره‌هاي آتي پرونده‌اي براي جغرافياي تاريخي قزوين نيز منتشر خواهد شد). چه اينكه از نگاه ما آنچه در عصر معاصر در ايران بوجود آمد روالي كاملاً متفاوت با جدلها و نبردهاي ماتأخر تاريخي داشت. چرا که در جریانات اخیر مطالبات مردم عادي بر مطالبات حكام و ثروت مندان و طبقات خاص اجتماعي ارجحيت يافت.
همانطور كه پيشتر ذكر شد شهر قزوين به لحاظ موقعيت خاص جغرافيايي خود محل اتصال و تلاقي مرزها و جاده‌ها و شهرهاي مختلف به يكديگر بوده و در طول تاريخ بسياري از افراد و اقوام در اين شهر بوده و از اين‌شهر گذر كرده‌اند. اما آنچه از ديد ما جاي سوال دارد بقاي همان حس محافظه كاري و بسته بودن فضاي فرهنگي قزوين در طول تاريخ است. در واقع بايد گفت شهر قزوين واجد نوعي ويژگيهاي بومي‌ست كه هنوز هم در محيط اين شهر و در بين بيان مردمان آن يافت مي‌شود. و آن بسته بودن فضای اجتماعی و فرهنگی این شهر است.
بافت بسته قزوین همیشه برای نخبه‌گان و مفاخری که در این بدنیا آمدند آزار دهنده بوده است. قزوین دارای مفاخر زیادی در حوزه‌های فرهنگ و ادب و هنر است اما نکته جالب و از نگاه ما اسف با آنجاست که هیچیک از این نخبه‌گان (خاصه در دوران معاصر) در این شهر به جایی نرسیده‌اند و برای شکوفائی استعدادهای خود مجبور بودند از این شهر کوچ کنند. و از این تاسف بار تر آنست که تا کنون به جد راجع به این موضوع تامل و درنگی نشده است.
شهر قزوين به لحاظ داشتن امامزاده‌ها و زيارتگاههاي مخلف از يك سو و تاسيس حوزه علميه از سوي ديگر داراي بافتي مذهبي بوده و اكثريت مردمان بومي اين شهر داراي بنيه‌اي مذهبي هستند. بسياري از سنت‌ها و آداب رسوم اين شهر نيز ريشه در اعتقادات مذهبي مردم اين شهر دارد. در بسياري از اين آداب و سنن ما فرآيند اجاد شبكه‌هاي اجتماعي غير رسمي بين مردم شهر را مشاهده مي‌نمائيم كه به توزيع و توديع افكار و عقيده‌هاي مختلف در آن پرداخته مي‌شود. البته این مسئله جنبه های منفی بسیاری نیز برای مردم دربر داشته چراکه در بسیاری از مواقع همین شبکه ها باعث بروز و رواج سریع شایعات و اخبار نادرست می شده است
حریم محدود جغرافیایی قزوین و کوچک بودن حدود شهری آن اگرچه باعث نزدیکی افراد و آشنایی آنها با یکدیگر می‌شود اما در چنین شرایطی حریم خصوصی افراد زیرپا گذاشته می‌شود و اگر شخصی رفتارهایش برای سایر اعضای جامعه توجیه منطقی نداشته باشد انگشت نما خواهد شد.
فرآيند تجدد در شهر قزوين هم مثل بقيه نقاط كشور تاثير نهاد و از عصر مشروطه شهر قزوين در مبارزات مردمي با مردم ديگر شهرها شريك بود. به بيان ديگر اگرچه بسياري ورود تجدد به ايران را مربوط به همان دوران قاجار مي‌دانند ؛و كلامشان تا حدودي قابل قبول است، اما آنچه كه ما در اين پرونده با آن سرو كار داريم نيز متصل به برخي از همين تحولات در يك دو دهه اخير است. تحولاتي كه فرهنگ دروني شهر قزوين را دستخوش تغييرات بسياري نمود.
پانوشت:
1-مطلب نگاشته توسط دکتر ستود در شماره‌های آتی بطور کامل منتشر خواهد شد.
مشاهدۀ تمام مطالب شمارۀ پنجم ؛ منتشره در 15 اردیبهشت ماه 1389
مطالب مشابه :
جدیدترین فرکانس شبکه های استانی در بدر و سایر ماهواره ها
اعلام برنامه شبکه تهران آدرس جدید ماهواره عرب ست (26 درجه): 11555
قرار گرفتن ماهواره جدید ایران در مدار 26 درجه ی شرقی...
اعلام برنامه شبکه تهران آدرس جدید و در صورتی که یک دیش به سمت اینتل ست 902 یا آسیا ست
فرکانس شبکه های ماهواره ای جمهوری اسلامی ایران در ماهواره اینتل ست 902
فرکانس شبکه های ماهواره ای جمهوری اسلامی ایران در ماهواره اینتل ست آدرس کوتاه سایت
شمارۀ چهارم || اندیشه و تاریخ || {نقد و نظر} - هایدگر و عبور از اندیشه مدرن
آدرس جدید آوانگارد واجد ویژگیهائی ست که ضمن تشریح آنها برآنیم تهران, نشر
احکام اخیر دیوان داوری ایران و امریکا
آدرس جدید http ایران و امریکاست که متاسفانه چه به بين الملل پارس تهران به شماره
سرویس خواب نوزاد,زیرانداز بالشدار پرنسس princess
بامارک پرنسس تولید تهران سرویس خواب نوزاد در طرحهای جدید در آدرس مورد نظر شما
شمارۀ پنجم || پرونده || {نقدونظر} - بوم‌شناسی قزوین
آدرس جدید آوانگارد قزوین شهری ست که بواسطهء موقعیت به لحاظ قرابت به تهران و همدان به
برچسب :
آدرس جدید تهران ست