دو قرن سکوت

کتاب دو قرن سکوت

- دکتر عبدالحسین زرین کوب

دوقرن سکوت نوشته دکتر عبدالحسین زرین کوب دویست سال از تاریخ ایران پس از حمله اعراب را بیان می کند.

دکتر زرین کوب به سکوت و خفقان همه جانبه حاکم بر ایران از حمله اعراب و سقوط ساسانیان تا برآمدن حکومت طاهریان و نخستین حکومت ایرانی پس از اسلام می پردازد.

در این دو قرن بود که ایرانیان آرام آرام دین و خط و زبان خود را فراموش کردند.

ایران در زیر سلطه تازیان بود و چنان تحت استیلای اعراب قرار داشت که مردم ایران حتی خط و زبان خود را فراموش کردند.

خیزش های بزرگی همچون قیام ابومسلم، مقنع، بابک خرمدین، مازیار و افشین در این روزگار رخ داد.

آیین شیعه در این زمان رشد کرد و زیدیه، نهضت شعوبیه، سیاه جامگان، سپید جامگان و سرخ جامگان شکل گرفت.

دو قرن سکوت ابتدا به صورت پاورقی در هفته نامه سیاسی و خبری مهرگان ارگان جامعه لیسانسیه های دانشسرای عالی و ناشر افکار معلمین ایران به مدیر مسوولی محمد درخشش و دکتر لطف الله مفخم و سردبیری دکتر زرین گوب منتشر شد.

آن گاه برای نخستین بار به سال 1330 از سوی همین ارگان به صورت کتاب کوچکی به چاپ رسید: دوقرن سکوت، سرگذشت حوادث و اوضاع تاریخی ایران از حمله عرب تا ظهور دولت طاهریان.

پس از چاپ نقدهای زیادی را برانگیخت و به سرعت نایاب شد.

تاریخ ایران در دوره اسلامی چیزی نیست که از دید تاریخ نگاران به دور مانده باشد ولی حوادث اجتماعی و فرهنگی در این دو قرن بسیار متفاوت است و در بیان مورخان به صورت مختصر آمده است.

هیچ تاریخ نگاری تا پیش از زرین کوب به تاریخ این دوره نپرداخته بود.

بازار کتاب نیاز به چاپ های دیگر این کتاب داشت ولی دکتر زرین کوب به تجدید چاپ رضایت نداد. می گفتند که بسیاری از زرین کوب خواسته اند تا در کتاب، تغییرات جدی دهد. شاید افکار زرین کوب نیز در سال های بعد تغییر کرد چنان که کارنامه اسلام و بامداد اسلام را نگاشت. زرین کوب جوان با زرین کوب سال های بعد تفاوت هایی پیدا کرده بود.

به هر حال زرین کوب پنج سال وقت گذاشت و به منابع بیشتری مراجعه کرد.

در اردیبهشت سال 1336 متن ویرایش شده و تجدید نظر یافته دو قرن سکوت از سوی انتشارات امیرکبیر منتشر شد. تعداد صفحات این چاپ نیز بسی بیش از چاپ اول بود. زرین کوب در مقدمه ویرایش دوم، برخی از تندروی های چاپ اول کتاب را ناشی از جوانی و تعصب خود در آن هنگام دانست. برخی گفتند زرین کوب از کار نخست خود توبه کرده است. در این ویرایش دوم اعراب و امویان مورد حمله قرار گرفت و نه اسلام.

متن دو قرن سکوت از این چاپ به بعد تغییر زیادی نکرد و چاپ های بعدی همانند هم انتشار یافت. ازجمله چاپ چهارم را انتشارت دنیا به چاپ سپرد.

دو قرن سکوت پس از انقلاب به صورت رسمی از سوی انتشارات جاویدان منتشر شد ولی پس از انتشار جمع آوری شد.

دو قرن سکوت در آلمان غربی از سوی انتشارات نوید به سال 1368 به چاپ رسید.

سرانجام پس از سال ها کتاب دو قرن سکوت به سال 1377 در دوره ریاست جمهوری سیدمحمدخاتمی و یک سال پیش از درگذشت دکتر زرین کوب مجوز چاپ گرفت. این چاپ نهم و ویرایش سوم بود که از سوی انتشارات سخن منتشر شد.

اما بسیاری از این چاپ استقبال نکردند و چاپ افست شده را ترجیح دادند. ولی به هر حال میزان فروش کتاب بالا بود و به سال 1378 به چاپ سیزدهم رسید.

اکنون نیز متن پی دی اف آن در اینترنت دست به دست می شود. البته خاطرنشان کنیم که همه این متن ها چه چاپ های بعد از انقلاب و چه پیش از انقلاب متن ویرایش شده و گسترش یافته است نه متن اصلی و چاپ اول.

دو قرن سکوت همواره مورد توجه قرار داشت. ناصر پورپیرار در سال های اخیر کتاب دوازده قرن سکوت را نگاشت و مدعی شد که ایرانیان واقعی و ساکنان اصلی ایران در واقع دوازده قرن سکوت کرده اند نه دو قرن.

محمود طلوعی کتابی با نام دو قرن نیرنگ درباره سیاست استعماری انگلیس در ایران نگاشت و ترابی کیانفر پاریزی کتاب دو قرن وحشت را درباره جنگ های صلیبی انتشار داد.

استاد شهید مرتضی مطهری در خدمات متقابل ایران و اسلام نوشت:

سال 41 هجری تا 132 یعنی نزدیک یک قرن امویان بر جهان اسلام حکومت راندند. سیاست امویان سیاست نژادی بود زیرا امتیازات قومی و نژادی قبل از اسلام را دوباره زنده کردند.

امویان حساسیت خاصی علیه ایرانیان داشتند و تبعیض زیادی بین آنان و اعراب قائل می شدند علت این حساسیت تمایل نسبی ایرانیان نسبت به شخص علی (ع) بود در حالی که نقطه حساس سیاست اموی جنبه ضد علوی آن است زیرا سیاست علوی بر اجرای جنبه های ضد طبقه ای بود که تحمل آن برای امویان مشکل بود.

از سال 132 که عباسیان روی کار آمدند سیاست عباسیان تا زمان معتصم که عنصر ترک روی کار آمد بر مبنای حمایت ایرانیان و تقویت آنان علیه اعراب بود و صد ساله اول عباسی برای ایرانیان عصر طلایی بوده است. ایرانیان در این زمان هر چند در رفاه بودند ولی از نظر سیاسی جزء قلمرو و خلافت اسلامی بودند و حکومت مستقل تشکیل دادند.

البته حکومتهای مستقل نیز تحت نفوذ خلفای عباسی بودند. مردم ایران برای خلافت به اعتبار نام جانشینی پیامبر (ص) نوعی قداست قائل بودند و حکومت هیچ حاکمی را در ایران مادامی که منشوری از خلیفه نمی آورد شرعی و قانونی نمی دانستند.

این جریان در قرن هفتم در پی برچیده شدن خلافت پایان یافت. پس از آن خلفای عثمانی به علت تشیع مردم ایران و غیر شرعی دانستن نفوذی در ایران نداشتند برخی از آنها و در راس همه آنها سر جان ملکم انگلیسی حدود نیمه قرن اول هجری که ایران فتح شد تا حدود نیمه قرن سوم هجری که حکومتهای مستقل در ایران تشکیل شد را به اعتبار این که در این دو قرن ایران جزء قلمرو خلافت بوده و حکومت مستقل نداشته را دوره سکوت و بردگی ایرانیان نامیده اند.

اگر از این دید بنگریم و توده مردم و تحولات فرهنگی و غیر فرهنگی بی نظیر این دو قرن را نادیده بگیریم و طبقه حاکم را در نظر بگیریم این دو قرن دوره سکوت است اما اگر توده مردم را که در این زمان استعدادشان شکفت و برای اولین بار در تاریخ ایران به صورت پیشوای ادبی و مذهبی علمی دیگر ملل در آمدند در نظر بگریم این دو قرن، قرون خروش و نشاط است.

بعضی گویند در این دو قرن زبان ایرانی به خاموشی گرایید در حالی که شاهکار ادبی سیبوبه و ادب الکاتب ابن قتیبه محصول این دو قرن هستند برخی می گویند این هر چه هست به زبان عربی است ولی قابل توجه این است که کسی ایرانیان را مجبور نکرده بود که در زبان عربی شاهکار خلق کنند.

دکتر زرین کوب علت خاموشی زبان ایرانی را این گونه می گوید که: وقتی بانگ اذان در فضای ایران پیچید زبان پهلوی در برابر آن فروماند و آنچه در این حادثه زبان ایرانیان را به بند آورد پیامی تازه یعنی قرآن بود.

دو قرن سکوت

کتاب دو قرن سکوت

- دکتر عبدالحسین زرین کوب

مطالب مشابه :

دو قرن سکوت

نظریات جامعه شناسی یک ( دوره رنسانس به بعد)

تئاتر قرون وسطا

تاریخ اروپا در قرون جدید

هنر در قرون وسطی 2 ( معماری )

ادامه تاریخ(از قرون وسطا تا پیش شهرسازان فرهنگ گرا)

نرخ لحظه ای طلا، سکه و ارز در بازار تهران،قیمت روز ارز،قیمت روز دلار،قیمت روز پوند،قیمت روز رینگیت

یعنی اروپا در قرون وسطی چه شکلی بود!!!!!!!