سِرکِلاژ یا دوختن دهانه رحم

در حالي كه هر روز مد لباس، آرايش مو، كفش و وسايل منزل، رنگ آميزي و يا طراحي ساختمانها تغيير پيدا مي كند، اين روزها بارداري، زايمان، مراقبت از كودكان و نظاير آن نيز دستخوش دگرگوني هايي شده است.
سالها از عمر سزارين در كشورهاي صنعتي و پيشرفته گذشته است، اما هنوز تب آن با وجود عوارض جانبي و هزينه زيادي كه دارد در بين زنان ايراني داغ است، گرچه با جايگزيني روشهاي ديگر اين تب رفته رفته رو به سردي مي گذارد و جز موارد ضروري، پزشكان هم آن را توصيه نمي كنند، با اين حال چشم و همچشمي و يا ترس از تحمل درد زايمان و... خيلي از خانمهاي جوان را به سوي اين روش مي كشاند اما اين روزها ظاهراً عمل «سركلاژ» در طول بارداري، آن هم با هزينه هاي قابل توجه در بين گروهي از خانمها، مد روز شده است!
* ن - د، خانم جوان 26 ساله اي كه بارداري اول را تجربه مي كند و دوقلو حامله است در اين باره مي گويد: ويار شديد باعث شد پزشك معالجم عمل «سركلاژ» براي من انجام دهد. اما 520 هزار تومان برايم آب خورد، چون 250 هزار تومان را پزشك گرفت و 270 هزار تومان هم 2 شب بستري در بيمارستان برايم هزينه داشت.
* و - ص 24 ساله بارداري اول با تشخيص كوتاهي دهانه رحم مجبور به «سركلاژ» شده و خوشحال است كه دكترش 100 هزار تومان بيشتر نگرفته!
* س - ح 22 ساله هم دكترش گفته اگر «سركلاژ» نكني بچه سقط خواهد شد و در نتيجه عمل «سركلاژ» شده كه مبلغ 200 هزار تومان به پزشكش پرداخته و مخارج بيمارستان را هم جداگانه پرداخت كرده است.
پنج خانم ديگر هم كه در همين مقطع زماني از حاملگي تحت عمل جراحي مزبور قرار گرفتند، حرفهاي مشابهي را با گزارشگر ما مطرح كرده اند. همه آنها هم در ماه هاي پنجم و ششم بارداري دست به اين عمل زده اند.
پرسش اينجاست كه آيا اين روش هم مانند خيلي از روشهاي ديگر كه در عرصه پزشكي به يك باره طرفداران فراوان پيدا مي كند «مد» شده، يا عواملي نظير آلودگي محيط زيست، بويژه هوا و استرس در اين موضوع دخيل است؟
شايد هم مسايل ژنتيكي و يا وضعيت و نوع تغذيه دختران جوان اين شرايط را به وجود مي آورد.
دكتر منيره جهانيان و دكتر منيره پورجواد جراح و متخصص زنان، زايمان و نازايي و هر دو از استادان دانشگاه علوم پزشكي، در اين باره به سؤالهاي گزارشگر ما پاسخ داده اند.
* دكتر جهانيان! «سركلاژ» چگونه عملي است و براي چه كساني در زمان بارداري ضرورت دارد؟
** «سركلاژ» (Cerclage) عمل بستن دهانه رحم است كه معمولاً براي خانمهاي باردار با سابقه سقط جنين، در هفته 13 حاملگي انجام مي شود.
البته براي خانمهايي كه در معاينات بارداري و سونوگرافي، تشخيص داده شود دهانه رحمشان كوتاه است، يا رحم دو شاخ دارند و يا دچار آنومالي هاي رحمي هستند نيز اين عمل انجام مي شود. چون «سركلاژ» عمل بستن دهانه رحم است و تا بيمار تهديد به سقط نشود آن هم در سه ماهه دوم، به انجام اين عمل نيازي نمي باشد. مثلاً كساني كه به دنبال زايمان سخت و مشكل، دچار پارگي دهانه رحم شده اند و ترميم نشده ممكن است در حاملگي بعدي به «سركلاژ» نياز داشته باشند و يا دوقلوهايي كه تهديد به سقط مي شوند پس به غير از اين موارد به اين عمل نيازي نيست.
* آيا بيمار با مشاهده علايمي مثل لكه بيني و... بايد اقدام به «سركلاژ» كند؟
** معمولاً اين علايم در سه ماهه اول اتفاق مي افتد كه در اين مدت اين عمل انجام نمي شود، زيرا اگر جنين سقط شود و دهانه رحم هم بسته باشد عوارض ديگري ايجاد مي كند، پس «سركلاژ» براي سقطهايي است كه ممكن است در سه ماهه دوم اتفاق بيفتد و معمولاً اين بيماران دچار نارسايي رحم هستند و آن هم در معاينه و سونوگرافي مشخص مي شود.
* آيا لاغري و ضعيفي بيش از حد مادر، وضعيت جسماني، تغذيه، استرس و عواملي از اين قبيل تأثير دارد؟
** شرايط لاغري و چاقي يا ضعف و فربهي مادر هيچ اثري در اين خصوص ندارد، بلكه در اين بيماران دهانه رحم به صورت مادرزادي ممكن است حالت شلي داشته باشد. به طوري كه نسج عضلاني دهانه رحم و بافت هم بند آن كم مي شود و حالت شلي پيدا مي كند، در نتيجه در چنين شرايطي قدرت نگهداري جنين را ندارد.
* آيا در اين مشكل مسايل ژنتيكي هم مؤثر است؟
** بله احتمال اينكه در خانواده چنين شرايطي وجود داشته باشد، هست چون شلي دهانه رحم مادرزادي است، مگر اينكه همان طور كه اشاره شد از زايمان قبلي پارگي ترميم نشده باقي مانده باشد يا مشكلات ديگري كه به عدم كفايت سرويكس منجر شده باشد.
* استراحت براي كساني كه «سركلاژ» مي شوند چقدر توصيه مي شود؟ چون برخي از پزشكان 9 ماه استراحت مطلق و بعضي يكي دو هفته استراحت مي دهند.
** معمولاً «سركلاژ» براي كساني انجام مي شود كه نمي توانند استراحت مطلق داشته باشند مثل خانم كارمندي كه بايد سر كارش حاضر شود يا كسي كه فعاليت زيادي دارد، معمولاً پس از «سركلاژ» ميزان نياز به استراحت بيمار در هفته هاي اول بيشتر و پس از آن استراحت نسبي است، البته بايد كارهاي سنگين انجام ندهند.
* آيا پيشگيري دارد و آيا حاملگي در سن پايين در جلوگيري از عمل مزبور مؤثر است؟
** پيشگيري ندارد. چون شلي يا كوتاهي دهانه رحم چيزي نيست كه در اثر عاملي خاص به وجود آمده باشد و بيمار از آن عوامل پرهيز كند. سن مادر هم هر چه بالاتر باشد شانس تهديد به سقط در سه ماهه دوم و نياز به «سركلاژ» بيشتر مي شود.
* دكتر پورجواد !واژه «عدم كفايت سرويكس» چيست و چه عوارضي ايجاد مي كند؟
** عدم كفايت يا نارسايي سرويكس «دهانه رحم» كه ديلاتاسيون زودرس سرويكس نيز ناميده مي شود، يك علت مهم شكست حاملگي در سه ماهه دوم است و مشخصات آن عبارتند از: ويلاتاسيون تدريجي و بدون درد سرويكس همراه با برجسته شدن و پارگي پرده ها و متعاقب آن خروج جفت نارس، به طوري كه بقاي آن ممكن نباشد. معمولاً اگر خانمي دچار ناهنجاري سرويكس باشد در سه ماهه دوم احتمال سقط افزايش مي يابد.
* علت عدم كفايت يا نارسايي سرويكس چيست؟
** برخلاف بقيه رحم ساختمان سرويكس يك بافت پيوندي دارد و به جز موارد نقص ساختمان مادرزادي آن و ناهنجاري رحمي و يا تكامل غيرطبيعي ممكن است عللي نظير استفاده از دارويي به نام «دي اتيل استيل بسترول» در دوران حاملگي، عمل جراحي قلبي و وارد آمدن ضربه به سرويكس، قطع آن، مخروط برداري (وقتي دهانه رحم مشكوك به بدخيمي است و هنوز در مراحل اوليه سرطان دهانه رحم باشد به شكل مخروط دهانه رحم را برمي داريم)، كوتر كردن (سوزاندن دهانه رحم وقتي دهانه رحم زخم باشد)، عمل اكسيزيون، DFC (باز كردن دهانه رحم براي انجام كورتاژ و...) در ايجاد عدم كفايت يا نارسايي سرويكس مؤثر باشد.
* بيمار چطور متوجه مشكل خود مي شود و در چه شرايطي ضرورت «سركلاژ» را تشخيص مي دهد؟ آيا راه ديگري وجود ندارد؟
** اين تشخيص به عهده پزشك است و پزشك معالج در معاينات دوره اي بيمار و انجام سونوگرافي به اين تشخيص مي رسد و در نتيجه براي جلوگيري از سقط جنين اقدام به عمل «سركلاژ» مي كند. اگر دهانه رحم كوتاه و شل باشد جنين در رحم نمي ماند و سقط مي شود، پس تنها راه كمك به اين بيماران انجام عمل «سركلاژ» است. در غير اين صورت، 9 ماه استراحت مطلق براي بيمار ناممكن و دشوار است.
* بعد از انجام عمل تا چه مدت بايد دهانه رحم بسته باشد؟
** چنانچه پرده ها پاره شدند يا در هر زماني كه درد زايمان روي دهد براي جلوگيري از عفونت پرده روي كيسه آب و همچنين عفونت خون مادر، نيز پارگي سرويكس و يا پاره شدن رحم بايد، برداشتن «سركلاژ» حتماً مدنظر باشد. از طرف ديگر هنگامي كه بلوغ جنين كامل شد يعني به طور معمول پس از هفته سي و هفتم حاملگي، بخيه ها برداشته مي شود.
اگر بيمار بدقت گزينش شود و پزشك تشخيص دهد «سركلاژ» براي بيمار صد درصد ضروري است اين نوع درمان مي تواند در جلوگيري از تولد نوزاد نارس در 80 تا 90 درصد موفقيت آميز باشد.

دوختن دهانه رحم در چه مواردی انجام می‌شود؟

سِرکِلاژ یا دوختن دهانه رحم یعنی بخیه زدن دهانه رحم در مواردی که دهانه رحم ضعیف است و ممکن است پیش از موعد باز شود. باز شدن زود هنگام دهانه رحم زایمان زودرس و مشکلات متعاقب آن را سبب می‌شود. این عمل به صورت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و در مواردی اگر لازم باشد بی‌هوشی عمومی صورت می‌گیرد.

علل ضعف دهانه رحم

• سابقه سقط در 3 ماهه دوم

• آسیب دهانه رحم در اثر خاتمه بارداری‌

سرکلاژ چه زمانی انجام می‌شود؟

بهترین زمان دوختن دهانه رحم در ماه سوم بارداری یعنی هفته ۱۲-۱۴ است اما گاهی مجبوریم برای برخی خانم‌ها این عمل را دیر‌تر انجام دهیم.

ایا برای این روش جایگزینی هم وجود دارد؟

اگر دهانه رحم در اواخر بارداری دچار تغییر شود یا به طور مشخصی باز شده باشد استراحت و بستری شدن بهترین درمان است.

دوختن دهانه رحم اصلا چه فایده‌ای دارد؟

سرکلاژ از زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس پیشگیری می‌کند. بد نیست بدانید دوختن دهانه رحم در ۸۵-۹۰درصد موارد نتیجه‌ مثبتی دارد البته باید گفت در این روش تشخیص ضرورت انجام آن نقشی کلیدی دارد.

نکاتی که قبل از دوختن دهانه رحم باید به آن‌ها توجه کنید:

• جزئيات سابقه پزشکی‌تان را به متخصص زنان معالج بگویید.

• باید حتما یک سونوگرافی ترانس واژینال دقیق انجام دهید.

• در مورد روش بی‌حسی از پزشک‌تان اطلاعات بگیرید.

بعد از دوختن دهانه رحم

• ممکن است از شما بخواهند چند ساعتی را در بیمارستان تحت نظر بمانید تا خطر انقباضات یا زایمان زودرس کاهش یابد.

• بعد از عمل دچار خونریزی خفیف و حساسیت شوید که ظرف چند ساعت یا چند روز از بین می‌رود.

• ممکن است از این به بعد دچار ترشحات غلیظ شوید.

• ممکن است برای‌تان داروهای جلوگیری کننده از عفونت یا زایمان زودرس تجویز شود.

• طوری برنامه‌ریزی کنید که ۲-۳ روز بعد از عمل در خانه استراحت کنید و به‌هیچ وجه فعالیت‌های سنگین انجام ندهید.

• حداقل يك هفته قبل و بعد از عمل نباید با همسرتان نزدیکی داشته باشید.

بعد از دوخته شدن دهانه رحم به این موارد دقت کنید:

• انقباضات شکمی

• خونریزی واژن

• درد کمر یا زیر شکم

• تب بالای ۳۸ درجه یا لرز

• پاره شدن کیسه آب

• تهوع و استفراغ

• ترشحات بدبو

موارد منع دوختن دهانه رحم:

• خانم باردار خونریزی دارد.

• اگر خانم باردار دچار انقباضات شدید است.

به خاطر داشته باشید گاهی با وجود دوختن دهانه رحم مادر مجبوریم در موارد اضطراری او را سزارین کنیم.

خطرات سرکلاژ:

• عفونت

• آسیب به بافت دهانه رحم

• از دست دادن شدید خون

• زایمان زودرس

• پارگی دهانه رحم در صورت شروع زایمان قبل از زدودن بخیه‌ها

سِرکِلاژ یا دوختن دهانه رحم

مطالب مشابه :

در گفتگو با دو پزشك متخصص و استاد دانشگاه تشريح شد؛

سِرکِلاژ یا دوختن دهانه رحم

علائم هشدار دهنده در بارداری

اطلاعات 15 روز استراحت بعد از انتقال

مامان سنبل

مامان آرامي

رابطه جنسی در دوران بارداری

رابطه جنسي در دوران بارداري