حرکات موزون در ایلام پیش از تاریخ (8 تا 10 هزار سال قبل در تپه های موسیان و دهلران)

گردآوری محصول و تهیه و به دست آوردن مواد غذایی همواره برای همه اجتماعات از متمدن و غیر متمدن از روزگاران بسیار پیش دارای اهمیت فراوانی بوده و هست، انسان‌های نخستین بنا به مقتضیات اقلیمی كه در آن بسر می‌برده‌اند، اعم از شكارچی و كشاورز، هنگامی‌كه شكار كلان و فربهی به چنگ می‌آوردند و یا از مزرعه خود محصول فراوانی بر میداشتند، آنچنان وجد و سرور به افراد قبیله و خانواده‌ها روی می‌آورد كه همگی بی‌اختیار به جست و خیز برخاسته، دست به دست یكدیگر داده دایره‌وار به دور آنچه به دست آورده بودند به پایكوبی می‌پرداختند، و در همین جست و خیزها و پایكوبیهای همگانی بود كه از یكنواختی حركات آنان ضرب و وزن (ریتم) به وجود آمده، سپس دوباره خود برای اتحاد حركات و موزونی آن به كار رفت.

ضرب و وزن را ابتدا با چپه زدن(كف زدن) و نواختن دستها به بدن و رانها و كوبیدن دو چوب به یكدیگر و بالاخره با زدن كنده‌های توخالی و طبل حفظ كرده، توالی و توازن حركات را برقرار می‌ساختند.

بدینسان با ایجاد ریتم، رقص شامل حركات موزونی گردید كه در آن قسمت‌های مختلف بدن، هم‌آهنگ با یكدیگر، به جنبش و حركت درآمده تمایلات و هیجانات مخصوصی را تعبیر و حالات روحی معینی را بیان می‌كردند، از این رو رقص در میان ملل قدیم و جدید، معانی و صورت‌های مختلفی از : شهوانی، جنگی، مذهبی و تفریحی و ... به خود گرفته، كم و بیش در میان تمام اقوام جهان مراحل مزبور را طی كرده است.

در میان مردمان ابتدایی، دامنه حركاتی كه در رقص به كار گرفته می‌شد، بسیار وسیع بوده، به طوریكه تمام قسمت‌های بدن از : سر و سینه و پشت و سرین و پاها و بازوها و دستها و انگشتان و عضلات صورت و چشم و ابرو و مو، همه به بازی گرفته می‌شد و با وارد ساختن هر یك از آنان در رقص، منظور و معانی مخصوصی را اراده می‌كردند.

رقص و اجرای حركات موزون در میان اجتماعات بدوی و نیمه متمدن محرك اعمال و حركات دسته‌جمعی و بالنتیجه مولد هم‌آهنگی و وحدت عمل در میان افراد قبایل می‌گردید و چون همین وحدت معنوی را موجد می‌شد از این رو بسیار مطلوب بود و بخش مهمی از اوقات و فعالیت‌های آنها را فرا می‌گرفت،‌ چنانكه اغلب امورشان از عبادت خدایان و پرستش مقدسات قبیله و جشنها و تفریحات اجتماعی، توام با رقص بود. آنچه كه امروزه به نظر ما بازی و تفریح به شمار می‌رود برای انسان ابتدایی یك امر جدی بوده، آنها هنگامیكه به رقص برمیخاستند تنها قصدشان خوشگذرانی نبوده بلكه می‌خواستند به طبیعت و خدایان چیزهای مفیدی بیاموزند یا تلقین كنند و به وسیله رقص طبیعت را به خواب مغناطیسی درآورده و به زمین دستور دهند تا حاصل خوبی به بار آورد.

نتیجه آن كه چون رقص در واقع معنای وسیع تفریح و موجد سرور و لذت است پس در هر جا انسانی بوده، لذت و سروری وجود داشته، رقص نیز موجود بوده است و ما در ریشه و اساس تمدن هر قوم و ملیتی، حتی وحشی‌ترین و ابتدایی‌ترین آنها، رقص را با انواع مختلف كشف می‌كنیم و می‌توان گفت هیچ هنری نیست كه بهتر و بیشتر از رقص خصایص قومی و اخلاقی مردم ابتدایی را جلوه‌گر می‌سازد.

با توجه به مطالب فوق بالطبع اقوامی كه از هزاران سال پیش در سرزمین ایران‌نشیمن گرفته، مراحل مختلف تمدن و فرهنگ را پشت سر نهاده‌اند، هیچگاه از این هنر غریزی كه به قول برخی از دانشمندان منشأ و اساس تمام هنرهاست عاری نبوده‌اند و خوشبختانه در آثاری كه از آن روزگاران برای ما بازمانده، جسته و گریخته نمونه‌هایی از انواع رقصهای دسته‌جمعی و انفرادی پیدا می‌شود كه از نظر مطالعه تاریخچه رقص در ایران بسیار گرانبهاست.

نمونه‌های پنجم و ششم سفالینه‌هایی است از تپه موسیان مربوط به فاصله سالهای 3600-3300 پیش از میلاد كه اینك هر دو در موزه لوور محفوظ است (ش ۱).

شکل 1- سفالینه هایی از تپه موسیان

روی قطعه (a) كه گویا قسمتی از ظرفی است كه در دورادور آن این نقش تكرار می‌شده، گروهی در حال رقص «دسته‌بند» نموده شده‌اند كه در پیشاپیش آنان كوكب‌هایی رسم گردیده كه از لحاظ دال برهای داخل دایره، بسیار شبیه به نقش وسط ظرف سفالین قبلی است و در اینجا نیز احتمال می‌توان داد كه منظور از آن نمایش خورشید یا خرمن محصولات بوده است.

در این تصویر نیز رقصندگان، عریان و بدون تن‌پوش نشان داده شده‌اند و از طرز حركات دست و بازوان معلوم می‌شود كه اجراكنندگان، بر خلاف حالات قبلی برای تشكیل حلقه رقص با خم كردن بازوان خود از آرنج، دستها یا انگشتان كوچك یكدیگر را در بالا، محاذی شانه‌های خود، میگرفته‌اند. این نوع رقص هنوز در میان ارمنی‌ها و آشوریهای ایرانی و كردها معمول است(ش ۲).

شکل ۲

در قطعه (b) كه آن نیز از همان محل و همان زمان است گروه رقصندگان بازوان و دستهای خود را به مانند حالت نیایش مردمان پیش از تاریخ، به بالای سر خود برده‌اند و چنانكه در تصویر شماره 13 نشان داده شده، می‌توان گمان برد كه طرز قرار گرفتن كف دستها به یكی از دو صورت منقوش در این تصویر بوده است. نظیر تصاویر این قطعه است، حالت رقص سه نفری كه در روی قطعه سفال دیگری از تپه خزینه موسیان نقاشی شده‌اند و مربوط به اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد و در موزه لوور است (ش ۳).

شکل ۳- سفالینه از تپه خزینه موسیان

تفاوتی كه این تصویر با تصویر قبلی دارد در این است كه در تصویر قبلی پایین‌تنه رقص‌كنندگان، توسط نقاش استیلیزه شده به حالت تزئینی درآمده است، در صورتی كه در این قطعه به حالت طبیعی نمایانده شده است.

رقص های موزون محلی در منطقه یادآور بلندی تاریخ پر فراز و نشیب عیلامیان است

حرکات موزون در ایلام پیش از تاریخ (8 تا 10 هزار سال قبل در تپه های موسیان و دهلران)

مطالب مشابه :

تصاویری از جام جهانی تکواندو

پیام تبریک کمیته های آزمون وداوران

بررسی زلزله های اخیر ( فروردین 91) در شهرستان دهلران

استان ایلام کمترین رشد جمیعتی کشور در سال 90 را کسب کرد.

آموزش نرم افزار spss

سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS

پیشینه ی تاریخی ده هزار ساله ی سرزمین دهلران

شهیدنادعلی چالی نژادبابل

حرکات موزون در ایلام پیش از تاریخ (8 تا 10 هزار سال قبل در تپه های موسیان و دهلران)