آموزش ریاضی در کودکان پیش دبستانی

تعریفآموزشریاضیدرکودکانپیشدبستانی

منظور از آموزش ریاضی در پیش دبستانی ،زمینه سازی تشکیل مفهوم عدد ومقدار ،برای مراحل بعدی تعلیم وتربیت یعنی دبستان می باشد .

ریاضی فکر کردن است ،ریاضی بعنوان ابزاری که انسان در زندگی روزمره از آن استفاده می کند.ریاضی بیان روابط است وهمچنین ریاضی بعنوان دانش ناب بشری است .

ضرورت واهميت آموزشي مفاهيم رياضي درپيش از دبستان:

دوران پيش از دبستان داراي حساسيت زيادي مي باشد زيرا يادگيري سريع تر وآسان تر انجام مي گيرد بطور كلي آموزش رياضي داراي دو اثر شامل است : 1- فردي (كه باعث رشد ذهني – نظم فكري – دقت وتمركز – تجزيه وتحليل واستدلال مي شود) 2- اجتماعي( كه باعث رشد علمي و اجتماعی و صنعتي مي شود.)

نظر يه ادوارد دبونو: تفكر خلاق نوعي مبادله ي اطلاعات است كه بااستفاده از روش هاي مختلف اين مبادله اطلاعات صورت مي گيرد . رياضي نيز دراين مبادله اطلاعات نقش دارد.

انواع دانش وجايگاه رياضي در آن :

از نظر پياژ ه انواع دانش شامل 1- دانش حسي – حركتي است كه آموزش درآن صورت نمي گيرد واز ابتداي تولد باكودك همراه است 2- دانش فيزيكي كه مستقيم از راه حواس كسب مي شود وبنابراين بايستي محيط كاملاً غني باشد.دانش فيزيكي شامل خصوصيات اشياء مانند رنگ، شكل اندازه و.... دانش فيزيكي پيش نياز آموزش رياضي است.

3- دانش اجتماعي شامل آداب ورسوم آشنايي با محيط اجتماعي مناسبات وسنت هاي اجتماعي آشنايي با جنبه هاي رشد اجتماعي كودكان مي باشد 4- دانش منطقي – رياضي آموزش مفاهيم رياضي در حيطه اين دانش صورت مي گيرد.

آموزش مفاهيم رياضي از راه شفاهي حاصل نمي شود بنابراين بايستي محيط وفضاي مناسب را با استفاده از حواس - وسايل و ......... براي كودكان فراهم نمود و اورا تشويق به كشف وتجربه كرد باتوجه به انواع دانش رياضي شامل دانش فيزيكي ودانش منطقي – رياضي مي باشد. چگونگي شكل گيري مفاهيم رياضي در كودكان براساس نظريات پياژه :

شكل گيري مفاهيم رياضي در كودكان (پيش از دبستان ) در دو دوره زير انجام مي شود.:

1- دوره حسي – حركتي ( از تولد تا دوسالگي) ، شناخت دراين دوره از طريق بازتابها وحواس صورت مي گيرد تفكر درسال اول زندگي حسي - حركتي است وپيش عملياتي مي باشد.

2- دوره پيش عملياتي (دوتا هفت سالگي ) كه خود شامل دو دوره الف) : دوره تفكر پيش مفهومي از دوتا چهارسالگي ب) تفكر شهودي ( (مكاشفه اي )از 4 تا هفت سالگي

آموزش رياضي در دوره پيش مفهومي به صورت بازي و....... است ودرپايان اين مرحله آموزش رياضي به صورت هدف مند آغاز مي شود.

روش آموزش مفاهيم رياضي :

1- مكاشفه اي (يعني شناخت يك پديده از طريق حواس بدون نياز به استدلال)

2- روش فعال كودك به دست ورزي وتجربه مي پردازد ( دركودك بدون فعاليت وعمل تفكر ي صورت نمي گيرد) عمل ابزار تفكر است

3- بازي : آموزشهاي پيش دبستاني ، بازي محورند . به عبارت ديگر ، روش آموزشي، مبتني بر انجام بازيهاي مختلف و فعاليتهاي آزاد است . تمايل ذاتي کودکان براي به نمايش گذاشتن جنبه هاي دروني خود و شناخت دنياي اطراف ، بازي نام دارد . بازي ، وسيله اي براي درک درون کودک است . تئوريهاي مختلفي از سوي روانشناسان ، در مورد اهميت بازي کودک ارائه شده است. يکي از اين نظريات ، متعلق به روانکاوي به نام فرويد است . روانکاوان معتقدند که بازي ، وسيله اي براي کاهش اضطراب کودکان ، حل تعارضات آنها و کاهش آسيبهاي عاطفي آنها مي باشد . روانشناسان شناختي معتقدند که کودک از طريق بازي ، به خلق دنياي خود مي پردازد ، گاهي نقش بزرگترها را ايفا مي کند و از اين طريق ، رشد شناختي وي تقويت مي گردد . روانشناسان رشدي، بازي را با جنبه هاي مختلف رشد ، از قبيل تقويت عضلات بدن ارتباط مي دهند . از نظر روانشناسان اجتماعي ، بازي موجب هماهنگي رفتار کودک با ديگران مي شود و کودک از طريق بازيهاي گروهي ، سازگاري با ديگران را مي آموزد.

در دوره پيش دبستاني ، از طريق بازي ، مي توان شيوه زندگي و همزيستي با ديگران را به کودک آموزش داد بازي روش جذاب براي آموزش رياضي است. درآموزش مفاهيم رياضي ابتدا از فعاليتهايي كه به صورت ملموس – عيني وبااستفاده از اشياء وانجام تجربه مفاهيم مورد نظر را درك كند سپس از شكل – نقاشي – كاردستي براي تثبيت مفاهيم استفاده شود.

در پیش دبستان کودکان را با مفاهیم ریا ضی زیر آشنا می کنند که به قرار زیر است

1 .آموزش مفاهیم قیاسی ( کوچک-بزرگ،دور –نزدیک ،زیر-رو ،بالا –پایین و... )

2 .شناخت رابطه ها (شباهت یابی ،تفاوت یابی ،دسته بندی ،ارتباط یابی نظم وترتیب ، و... )

3 .آشنایی با کمیت های عددی (1 تا 10 )، کمتر وبیشتر ،تقارن و ... )

4 .آشنایی با شکل های هندسی (نقطه ،خط ،سه گوش ،چهار گوش و ...)

5 .عدد نویسی (1 تا 10 )

مفهوم : دور و نزديک ویا کوچک یا بزرگ وامثال این مفاهیم ها را مربی با استفاده از تصاویر همراه با شعر وقصه های کودکانه آموزش می دهد . مثال (با هم بخوانیم ) ماهی من کوچک است تن اش پر از پولک است ، بزبزکم بزرگ است ،دشمن هر چه گرگ است ،یا مثال دیگر که مربی وکودک با هم می خوانند :بره کوچک من،مع و مع ومع می خونه ،روزها به صحرا می ره ،شب تو آغل می مونه

روش کارمربی :برای رنگ آمیزی بخش های تصویری کتاب ،مداد رنگی را در اختیار کودکان قرار می دهد واز آنها می خواهد موقع رنگ زدن : 1 –رنگ آمیزی پر رنگ باشد 2 –رنگ از خط بیرون نزند 3 –قسمت رنگ شده لکه سفید بی مورد نداشته باشد.

مفهوم : رابطه ها ،مثال ،بچه ها دو به دو روبروی هم می ایستند ،یکی آینه می شود یکی بچه ،بچه روبه آینه می ایستد .هر کاری که بچه می کند ،آینه هم باید سریع همان کار را بکند ،مثلاً بچه موهایش را شانه می کند ،می خندد،گوش خود را می کشد وشکلک در می آورد وآینه همان کار را انجام می دهد ،اگر آینه بخندد یا حرکت اضافی انجام دهد ،بازی را باخته وباید جایش را با دیگری عوض کند .باهم بخوانیم (مربی وکودک ) وقتی روبروی یه آینه می شینم ،گربه کوچولویی در آینه می بینم ،من که میو می کنم ،میو میو می خونه ،گربه توی آینه ،خیلی به من می مونه . روش کارمربی 1 –وسایل مختلفی مثل سکه ،دکمه ،مداد،خودکار وغیره را روی میز می گذارد واز بچه ها میخواهد وسایلی را که از نظر شکل بیشتر به یکدیگر شبیه هستند ،کنار هم قرار دهند 2 –یک میوه یا حیوان رانام می برد واز بچه ها می خواهد میوه یا حیوان دیگری را که شبیه آن است ،نام ببرند 3 واژه هایی مانند «باغ»«انار» و«خیابان» برای کودکان بکار می برد واز آنها می خواهد کلمات شبیه آن را بسازند ،مثل :«زاغ»،«چنار»،«بیابان» .

مفهوم :تناظریک به یک، به منظور ايجاد توانايي مقايسه و اندازه گيري ، روشي بنام " تناظر يک به يک " وجود دارد . در اين روش ، مربي اشکال مختلف را با يکديگر مطابقت مي دهد ايجاد قوه تناظر ، به پرورش مفهوم عدد و آموزش رياضي در کودکان پيش دبستاني کمک مي کند

مفهوم : ايجاد توانايي نظم و ترتيب در کودکان : به بچه ها ياد مي دهيم که اشياء داراي ابعاد مختلفي هستند. براي مثال ، بچه ها بايد آنها را از بزرگ به کوچک يا بالعکس دسته بندي نمايد . نظم و ترتيب دادن به اشياء ، زمينه ساز تشکيل مفهوم عدد و آموزش رياضي در دوره دبستان به شمار مي رود. پازل ها به توانايي ساختاري کودک کمک مي کنند. هر چيزي که در ذهن کودک با مسائل ارتباط برقرار کند و توانايي ساختاري و ساختماني کودک را افزايش دهد ، به نحوي با منطبق و رياضي او مرتبط است مثال: اولين و آخرين تصویر را به دلخواه رنگ کنيد

مفهوم :طبقه بندی که در هر قسمت از شکل هایی که به هم مربوط هستند را رنگ آمیزی کنید ايجاد توانايي طبقه بندي در کودکان پيش دبستاني : يکسري از اشياء در اختيار کودک قرار داده مي شود و کودک بايد بر اساس يک يا چند بُعد ، آنها را دسته بندي و رديف کند شناخت گرايان معتقدند : کودکان دوره پيش دبستاني ، مي توانند بدون هيچ قاعده اي طبقه بندي کنند . براي مثال ، کودک اسباب بازي خود را در يک گوشه قرار مي دهد .
در دوره پيش دبستاني ، مربيان و والدين بايد توانايي ايجاد طبقه بندي قاعده دار را در کودک به وجود آورند .

دانش منطق رياضي ( ايجاد توانايي شمردن و انجام عمليات ) . يکي از زمينه هاي تشکيل مفهوم عدد در دوره پيش دبستاني ، شمردن است. منظور از دانش منطق رياضي ، ترکيب منطق با رياضيات است تا کودک بتواند از خود خلاقيت هنري نشان دهد . در آموزشهاي پيش دبستاني و مقاطع بالاتر ، ابعاد آموزش و رشد از هم جدا نيستند و مي توان چند هدف را در يک فعاليت گنجاند . براي مثال ، در بازيهاي کودکان که با يکديگر توپ را دست به دست مي کنند ، مي توان چند هدف را در يک فعاليت گنجاند و مفهوم عدد و شمردن را به آنها ياد داد.
منظور از انجام عمليات ، کارهايي است که روي مفهوم عدد انجام مي دهد. براي مثال ، با نشان دادن يک يا چند سيب ، مي توان توانايي شمردن، قدرت تميز مفهوم و تشخيص واحد از کثير را در کودک ايجاد کرد . اين امر، زمينه ساز تشکيل مفهوم عدد در مرحله بعد است مثال: به تعداد تصاویر در هر قسمت نقطه گذاری کنید

منابع :

- سیف ،علی اکبر 1387 روان شناسی یاد گیری و آموزش ،تهران ،دوران

- پا به پای هم :آموزش مفاهیم ریاضی / کاری از گروه آموزشی انتشارات خانه ادبیات :طراحی علی ذوالفقاری تهران .خانه ادبیات ،1378

- کیهانی ،فریبا ،کتاب کار کودک :آموزش مقدمات ریاضی ،تهیه شده در موسسه پژوهشی کودکان دنیا ،کارگاه کودک 1378

آموزش ریاضی در کودکان پیش دبستانی

مطالب مشابه :

نمونه های بازی های دبستانی

روشها و فنون ياددهي ، يادگيري در پیش دبستانی و دیگر دوره ها