تیزاب سلطانی و سنگ محک

تیزآب سلطانی (به انگلیسی: Aqua regia) محلولی بسیار خورنده و دودکنندهٔ زرد یا قرمزرنگ است. این محلول از تازه‌مخلوط اسید نیتریک غلیظ و اسید هیدروکلریدریک غلیظ که معمولاً به نسبت حجمی یک به سه می‌باشند، به دست می‌آید.

این ترکیب می‌تواند فلزات نادری چون طلا و پلاتین را در خود حل کند، هرچند تانتالیوم،ایریدیوم، اسمیوم، تیتانیوم و فلزات کم‌شمار دیگری توان ایستادگی در برابر آن را دارند.

البته باید توجه داشته باشید که تصویر روبرو مربوط به سولفوکرومیک می‌باشد که قابلیت پاک کنندگی آن کمی کمتر از تیزاب سلطانی می‌باشد ولی به دلیل اینکه تهیهٔ این ماده ارزان تر از تهیهٔ تیزاب می‌باشد و نیز خطرات آن از تیزاب سلطانی کمتر است در بیشتر آزمایشگاهها از این ماده برای پاک کردن رسوبات استفاده می شود

سولفوکرومیک از حل کردن دی کرومات پتاسیم در اسید سولفوریک به دست می آید.

لغتنامهٔ دهخدا در سرواژهٔ «تیزآب سلطانی» آن را چنین تعریف کرده‌است:

مخلوطی از تیزآب (اسید ازتیک) و اسید کلریدریک (جوهر نمک) که می‌تواند همه فلزات حتی طلا را در خود حل کند.

همچنین در سرواژهٔ «تیزآب» چنین آمده‌است:

به اصطلاح کیمیا جوهر شوره و اسید نیتریک. (ناظم الاطباء). مایعی است بی رنگ و تندبو. استنشاق بخار آن خطرناک است.غالب فلزات را حل می‌کند. اگر آن را با اسید کلریدریک مخلوط کنند تیزآب سلطانی بدست آید. تندآب. جوهر شوره. اسید ازتیک اسید نیتریک. (فرهنگ فارسی معین).

رای شناختن عیار طلا از محک زدن استفاده میکنند.

برای محک زدن باید از طلای مورده نظر را چندین بار بر روی سنگ محک بکشیم و سپس با قطره چکان چند قطره از تیزاب سلطانی را روی خطوط طلا بچکانیم هر قدر عیار طلا بالا باشد تیزاب کمتر آن را از بین میبرد و قرمز میکند.

سنگ محک چیست؟

سنگی است سیلیسی از جنس سنگهای آذرین معمولا سیاه رنگ است . سخت و متراکم که انواع اسید ها و تیزاب های سلطانی هیچ گونه اثری بر روی آن ندارد.مخلوطی از اسید کلریدریک یا اسید هیدرو کلریک و اسید نیتریک به نسبت مساوی را تیزای سلطانی گویند که برای محک زدن طلاهای ۱۸ عیار به بالا مورده استفاده قرار میگیرد.

تیزاب سلطانی و سنگ محک

مطالب مشابه :

یلاتین چیست؟

تیزاب سلطانی و سنگ محک

کشمش

پلاتین

برداشت انگور و روش های تهیه کشمش

سوالات کانکوری کیمیای صنف دهم

طلا چیست؟