بازيافت پلاستيك ها

در ساخت انواع ظروف و كيسه هاى پلاستيكى از انواع مواد پليمرى استفاده مى شود. با توجه به قابليت بازيابى اكثر پليمرها، مى توان مواد پلاستيكى را پس از مصرف و دور انداختن مجدداً طى فرايند بازيافت مورد استفاده قرار داد. مسئله مهم و اساسى در اين ميان استفاده از مواد بازيافت شده در مصارف غذايى است. در واقع صحبت از آن دسته از مواد بازيافت شده اى است كه براى بسته بندى و نگهدارى مواد غذايى غيرمجاز هستند. مهندس شهرستانى مسئول بخش بسته بندى اداره كل آزمايشگاه هاى كنترل غذا و داروى وزارت بهداشت مى گويد: «در ساخت ظروف پلاستيكى مختلف، مواد پليمرى متفاوتى به كار برده مى شود به عنوان مثال:

جدول کدهای معرف پلاستیکها : (این کدها را می توانید در زیر بطری ها و ظروف پلاستیکی پیدا کنید که معرف جنس پلاستیک به کار رفته در تولید این ظروف است و بازیافت کنندگان بر اساس این کدها فرایند بازیافت را طراحی می کنند)

۱- ‍‍PETE Polyethlene Terephthalate بطری های نوشابه و آب معدني و روغنهای مایع

۲- HDPE High Density Play ethylene بطری های شیر ، ظرفهای زباله ، بطری های مواد پاک کننده

۳- V Vinyl (Sometimes seen as PVC.for polyviny)Chloride بعضی بطری های روغن خوراکی ، ظروف بسته بندی گوشت

۴- LDPE Low Density Polythylene ظرفهای تولیدی ، ظروف غذا و ظروف نان

۵- PP Polypropylene ظروف ماست ، بطری شامپو ، نی نوشابه ، ظروف مارگارین ، پوشک بچه

۶- PS Polystyrene لیوان یک بار مصرف ، شانه های کوچک تخم مرغ

۷- OTHER هر نوع دیگر از پلاستیک

• نحوه ساخت كيسه هاى پلاستيكى
گرانول هاى پلى اتيلن را به شكل فيلم هاى نازك درآورده و پس از برش فيلم ها در ابعاد دلخواه به كيسه تبديل مى كنند. و در صورت توليد كيسه هاى رنگى هنگام تبديل گرانول پلى اتيلن به فيلم از رنگدانه پلاستيك يا مستربچ (به مقدار يك تا پنج درصد) استفاده مى كنند.
• نحوه ساخت ظروف يك بار مصرف
ابتدا مواد پليمر (PE، PP ،PS) را به صورت فيلم هايى با ضخامت مورد نظر تبديل كرده و سپس با استفاده از قالب هايى خاص به اشكال مختلف تبديل مى شوند.
• بازيافت مواد
در فرايند بازيافت مواد پلاستيكى نوع پليمرى كه بايد بازيافت شود مدنظر قرار مى گيرد.بدين ترتيب كه هر نوع پليمر جدا از انواع ديگر بازيافت مى شوند، در غير اين صورت فرايند بازيافت با اشكال روبه رو خواهد شد. به عنوان مثال: پلى اتيلن ها با هم، پلى پروپيلن ها با هم و پلى آميدها با هم بازيافت مى شوند، چرا كه هنگام فرايند بازيافت مواد پلاستيكى را خرد سپس ذوب كرده و مجدداً مورد استفاده قرار مى دهند بنابراين اگر تركيبى از مواد پلاستيكى مختلف نظير ظروف يك بار مصرف با انواع مختلف خرد و سپس ذوب شوند، با توجه به متفاوت بودن نقطه ذوب تركيب ناهمگونى ايجاد مى شود. مسئله بعدى نداشتن رنگ در مواد پلاستيكى است كه اهميت بسزايى در فرايند بازيافت دارد. به دليل اينكه پليمرهاى رنگى داراى رنگ يكنواختى نيستند پس از بازيافت رنگ تيره پيدا مى كنند در نتيجه كارخانه هاى سازنده براى به دست آوردن يك رنگ ثابت از دوده استفاده كرده سپس مواد پليمرى مذاب را به صورت فيلم درآورده و به كيسه پلاستيكى تبديل مى كنند، كه ما از آنها به صورت كيسه هاى زباله مشكى استفاده مى كنيم.گاهى به دليل كاربرد ناصحيح دوده تماس دست با اين كيسه ها باعث جذب ذرات دوده از راه دست مى شود. بنابراين در حال حاضر كارخانه هاى صنايع غذايى مجاز نيستند مواد بازيافتى را براى نگهدارى و بسته بندى مواد غذايى به كار ببرند. دليل اصلى آن نيز عدم رعايت اصول بازيافت مواد پلاستيكى در ايران است. گفتنى است براى توليد كيسه هاى پلاستيكى شفاف از مواد اوليه بكر استفاده مى شود در حالى كه اكثريت پلاستيك هاى مشكى موجود در بازار از مواد بازيافتى تهيه مى شود.
• مناسب بودن پلاستيك ها در كاربردهاى غذايى
تمامى پليمرها از بكر تا آنهايى كه بازيافتى بوده و همچنين ظروف پلاستيكى حتماً بايد قبل از استفاده در صنعت غذايى تحت آزمون Food grade قرار بگيرند. اين آزمون تحت استانداردهاى اتحاديه اروپا (EEC) و آمريكايى (FDA) انجام مى شود. با انجام آزمون هايى كه در اداره كل آزمايشگاه هاى كنترل غذا و دارو نيز قابل اجرا هستند ميزان مهاجرت مواد سازنده پليمرها به سمت مواد غذايى مشابه سنجيده مى شود. در واقع وزارت بهداشت مقاومت و ميزان مهاجرت مواد سازنده پليمرها را در حلال ها يا محلول هاى مشابه مواد غذايى مى سنجد. به عنوان مثال براى سنجش مقاومت يك ماده پليمرى نسبت به غذاى اسيدى از اسيد استيك ۳ درصد استفاده مى كنند و يا براى سنجش مقاومت نسبت به چربى از شاخص هاى چربى (n هپتان و الكل ۱۵ درصد) استفاده مى كنند و پس از اندازه گيرى ميزان مهاجرت، food grade بودن يا نبودن ظروف پلاستيكى مشخص مى شود. از آنجا كه در هر صورت مهاجرت از ظروف به غذا تا حدى وجود دارد مقدار مجازى براى مهاجرت توسط استانداردهاى بين المللى درنظر گرفته شده است.
• افزودنى ها
پس از انجام عمل پليمريزاسيون براى توليد مواد اوليه پليمرى از مواد افزودنى نظير آنتى اكسيدان، استابيلايزر، پلاستى سايزر و... با مقدار كنترل شده استفاده مى شود. بنابراين مهاجرت آنها به مواد غذايى بايد كنترل شود.
• گرما
انتخاب نوع مواد پلاستيكى از نظر نقطه ذوب و ميزان تحمل گرما مهم است بنابراين در سير توليد، ميزان مقاومت ظروف پلاستيكى در برابر گرما بررسى مى شود.
• بطرى هاى آب و نوشابه
بطرى هاى آب و نوشابه از جنس پت (PET) هستند. در صورتى كه اين ظروف Food grade باشند از نظر بهداشتى مشكل ايجاد نمى كنند. تنها مسئله وجود ماده استالدئيد در اين ظروف است كه باعث تغيير طعم و بوى آب و مواد نوشيدنى مى شود البته ميزان مهاجرت استالدئيد در حدى نيست كه خاصيت بيمارى زايى داشته باشد.
• مشكل دست زدن به كيسه هاى زباله
پلاستيك هاى مشكى كه در حال حاضر در بازار هستند هيچ كدام براى مصارف غذايى مناسب نيستند و مشخص نيست كجا و تحت چه شرايطى توليد شده اند. اين مواد در اثر تماس با مواد غذايى آنها را آلوده كرده و عوارضى را براى انسان به دنبال خواهند داشت. گفتنى است اگر مواد پلاستيكى پس از بازيافت براساس پايه پليمرى خود مشكل نداشته و به آزمون هاى Food grade پاسخ دهند براى نگهدارى و بسته بندى مواد غذايى مناسب خواهند بود.
• نحوه شناسايى
در حال حاضر به دليل استفاده غيرمجاز از پليمرهاى بدون پايه food grade در بسته بندى و نگهدارى مواد غذايى، شناسايى صحيح اين محصولات توسط مردم تا حدودى با مشكل روبه رو شده است. وزارت بهداشت در اين راستا سعى كرده است كارخانه هاى توليدكننده ظروف يك بار مصرف را از كارخانجات توليدكننده قطعات پلاستيكى در مصارف صنعتى تفكيك كند. ضمن اينكه كارخانه هاى توليدكننده ظروف پلاستيكى براى مواد غذايى بايد پروانه ساخت داشته باشند. در كشور ما ظروف يك بار مصرف زيادى در بازار هستند كه علاوه بر food grade نبودن، مواد اوليه مصرفى آنها و خط توليد آنها بهداشتى نيست. قابل ذكر است تمام ظروف يك بار مصرفى كه در ايران به كار مى رود از مواد اوليه بكر تهيه مى شوند ولى بكر بودن مواد اوليه دليلى بر food grade بودن آنها نيست.
منبع: روزنامه شرق

بازيافت پلاستيك ها

مطالب مشابه :

کاردستی با بطری نوشابه

بازيافت بطري هاي PET

بازیافت شیشه

بازيافت پلاستيك ها

بازیافت در مدرسه

مضرات كاربرد پلاستيكها