بررسی و نقد فن شعر
ماهیت شعر به گونه اي که همه اهداف را در بر داشته باشد، همان القاي فرهنگی
یا بخش مهمی از فرهنگ است که فراگیر می نماید.
چگونگی پژوهش مراجعه به آراي گوناگون و تئوري هاي قدیم و جدید است که از
طریق شناخت، مقایسه و ترجیح مهمترین تئوري بیان می گردد
مقدمه
بررسی شعر و متون ادبی از روزگار باستان تا دوران معاصر مراحل گوناگونی پیموده
است. مراتب تولید و تحقیق ادبی ممکن است بر پایه پیشرفت یا ایستایی فرهنگ و
تمدن، به تندي یا به کندي راه پیموده باشد، اما هیچ گاه از حرکت باز نایستاده است. البته
نظریه پردازان آزاد هستند که هرگونه تلقی از شعر و ادب را ارائه دهند، اما آنچه مهم به
نظر میرسد نظریه هاي غالب و فراگیر است که بخشی از زمان را به خود اختصاص
می دهد و تلقی و تئوري و یا مکتب جدیدي را در تولید و تحقیق ادبی پدید می آورد.
امروزه براي شناخت آثار ادبی و هنري، شاید بهترین راه استعانت از روش هاي
نشانه شناختی باشد. اصطلاحات و نشانهها کار شناخت را بسیار آسان می کند . ما
به سختی می توانیم تمامی آثار تولیدي و تحقیقی ادبیات مثلاً سه هزارساله را مطالعه
کنیم، اما با استخراج نشانه ها و کشف اصول و ضوابط، شناخت به گونه اي آسان میسر
می شود. نشانه هاي مهم در معرف ت ادبی راه را براي هرگونه تحقیق باز می نماید .
همان گونه که منطق هاي گوناگون در هر زمان به طور نسبی راه درست اندیشیدن را
نشان میدهند، نشانه شناسی ادبی هم راه درست شناختن را براي ما فراهم می آورد. پس
از شناخت نشانه ها موضوع دلالت مطرح می شود. شاید بتوانیم دلالت نشانه ها را چیزي
شبیه بحث حجت در منطق به نظر آوریم ؛ از طریق دلالت نشانه ها به موضوعات
می پردازیم. با شناخت موضوعات فرآیند تفسیر و تأویل مطرح می شود. پیوسته نشانه ها
به موضوعات میرسند و موضوعات خود نشانه هاي جدیدي پیشکش می نمایند و از
نشانه هاي جدید به تفسیر و تأویل میپردازیم و تفسیرها و تأویلها خود نشانههایی دیگر
را در برابر ما میگشایند و به این ترتیب با بی نهایت نشانه، موضوع و تفسیر و تأویل
مواجه خواهیم بود. در این مقاله با توجه به ضیق مجال تنها بخش مختصري از
نشانه هاي ادبی مطرح میشود. سیر منطقی مطالب براي خواننده محترم عبارتست از
تلقی ها و تئوري هاي گوناگون که به ترتیب از گذشته ایام تاکنون مطرح شده است . در
آراي ارسطو به عنوان قدیمی ترین نظریه، نظر فیلسوفان ی را که شعر را مخالف آرا ي
فلسفی و حقیقت یابی معرفی می کردند. تئوري خلاقیت مطرح می شود. توصیف و تجویز
در بیان آزادي شاعران و یا اسکلت هاي تجویزي ارسطو و دیگران مطرح شده است. تلقی
از فن شعر به عنوان روایت نیز نظریه تازه اي است. بوطیقاي قدیم و جدید بیشتر مربوط
به نظریه ارسطو و نظریه هاي پس از او به ویژه دوران معاصر است . ساختارگرایی ، عنوان
قرن گذشته در شناخت اجزا و ارتباط آنها با یکدیگر و پیوند با کل اثر است، ادبیت متن
از طریق مکتب پراگ پیشنهاد شد که بیشتر تکیه بر آفرینش زیبایی است و سرانجام به
طور منطقی به استقلال ادبی و سپس پساساختارگرایی پرداخته شده است . آخرین
نظریه معاصر تلقی فرهنگی از شعر است ک ه با توجه به متن شعر فارسی، الهامات
شاعرانه که طبعاً بخشی از فرهنگ به شمار می آید، مطرح شده است . روش تحقیق ،
کتابخانه اي است و با توجه به سیر منطقی تلقی از شعر، مقایسه صورت می پذیرد و به
جدیدترین نظریه می رسد. پیشینه تحقیق از دوران ارسطو آورده شده است و سپس به
ترتیب تئوري هاي پس از آن نقل و مقایسه شده است.
ادبیات، تئوري و نشانه شناسی قدیم
براي شناخت و مهار آثار ادبی در طی قرون متمادي، هیچ روشی جز پیوند متن ادبی و
نشانه نمیتوان به کار برد. یکی از مهمترین و از نخستین کتاب هایی که در شناخت آثار
ادبی مدد می رساند، فن شعر ارسطو ( 384 322 ق.م) است که در دو بخش
نظریه پردازي و مسئله شناسی ادبی در صدها سال نقش اساسی داشته است. نشانه های ی
که در فن شعر 1 براي بررسی آثار ادبی به کار رفته است، مربوط به نمونهها و انواع فرعی
و فردي نیست؛ بلکه آن نشانهها به نوعی به تقسیمبندي عام و کلی ادبی می پردازد و در
نهایت به نمونه هاي موجود و واقعی دست مییابد. تقسیم بندي ارسطویی در فن شعر ،
هم اصول را در برمیگیرد و هم نمونهها و مصداقهاي ادبی را شناسایی می کند . روش
فن شعر ارسطو یکی از کوششهاي نخستین است که میان اصول و آثار ادبی و تفسیر و
توضیح آنها تمایز قایل میشود. نشانه هایی که ارسطو در تقسیمبندي شعر به کار برده
است عبارتند از: حماسه 2، تراژدي 3 و کمدي 4، اینکه از شعر غنایی به عنوان نوعی خاص
ذکر نمی کند، ظاهراً از آن روست که آن نوع شعر را به سبب ملازمت با موس یقی، نوع
.(183 : مستقلی از انواع شعر تلقی نکرده است (زرین کوب، 1357
شعر و فلسفه
امروزه شعر در فلسفه به عنوان موضوعی فرعی یا در حاشیه معرفی می شود با این وصف ،
تعریف آن در خود فلسفه دشوار به نظر می رسد. در یونان باستان شعر و شاعري جریان
نیرومندي بود که با حماسه هاي مقدس و حک مت سنّتی مربوط می شد . سقراط و
افلاطون شعر را از فلسفه متمایز کردند و فلسفه را برتر از آن دانستن د و بر این باور
بودند که فلسفه براي راهنمایی بهتر و لذت بخش تر از شعر و شاعري است . به همان
شکل که فیلسوفان به موجب نسبیتگرایی و فریب مردم به سوفسطائیان 1 حمله ور
می شدند، شاعران را نیز با صفت هایی همچون دروغ پردازي و ضد خردمندي سرزنش
می کردند و اعتقاد داشتند که شعر انسان را از درك حقیقت دور می کند و صرفاً تقلید از
نمونه هاي واقعی جهان است. افلاطون اصرار داشت که شاعران از ایده ها و تخیلات خود
.(37 : دست بردارند و از طریق عقل و فلسفه نظارت شوند (آدامز، 1992
تئوري خلاقیت
دفاع ارسطو ( 322 384 ق.م) از شعر و شاعري نه فقط دربارة تقلید 2 بود ، بلکه مسئله
خلاقیت 3 را پیش کشید که ارزش آن به طور ساده به نمایش واقعیت از طبیعت مربوط
نمی شد. انواع شعر و تقلید، منشأ شعر، کمدي، تراژدي، حماسه، انداز ة کردار، وحدت
کردار، تاریخ و فلسفه، کردار ساده و مرکّب، دگرگونی و بازشناخت، اجزا ي تراژدي،
اوصاف افسانه، مضمون، ترس و شفقت، سیرت اشخاص داستان، اقسام بازشناخت،
کیفیت تألیف تراژدي، عقده گشایی، اندیشه و گفتار، اجزا ي گفتار، انواع اسم، اوصاف
گفتار شاعرانه و نوع وصف... همه و همه از عواملی هستند که به عنوان نشانه هاي
شناخت شعر در فن شعر ارسطو منظور شده است (همان).
اصولی که در فن شعر براي تقسیم بندي و شناخت آثار ادبی به کار رفته است، بیشتر
جنبه عقلانی دارد و حماسه، تراژدي و کمدي را در برمیگیرد. تقسیم بندي ارسطویی را
میتوانیم نوعی طبقه بندي علمی در نظر آوریم که هر نوعِ ادبیِ مطرح شده را از طریق
بیان مختصات تعریف کرده است. آنچنانکه از دیگر انواع جدا میشود. به عبارت دیگر ،
انواع ادبی به شکلی منطقی و تحلیلی فکري توصیف شده است . نمون ۀ ارسطویی به
شناخت انواع ادبی و به توصیف ارتباط اجزاي اثر با یکدیگر و همچنین پیوند اجزاي با
کل اثر مربوط میشود. براي شناخت تراژدي در فن شعر شش عنوان یا شش نشانه بیان
شده است که به ترتیب عبارتست از: طرح 1، شخصیت 2، اندیشه 3، سبک 4، موسیقی 5 و
. زاویه دید 6
این نشانههاي ششگانه با یکدیگر پیوند مییابد و همچنین هریک با کل این نشانهها
ارتباط دارد. این شش نشانه به ترتیب اهمیت در کنار هم قرار گرفتهاند. به دیگر عبارت،
از نخستین نشانه تا ششمین سیر نزولی اهمیت ملاحظه میشود.
طرح 7 بر سراسر متن حکومت میکند. شخصیت 8 از موقعیتی فروتر از طرح برخوردار
برخوردار بوده و به همین ترتیب زاویه دید 9 پایینترین رتبه را به خود اختصاص داده
است.
مدل یا نمونۀ ارسطویی در تحلیل متون ادبی از غایت گرایی 10 نیز برخوردار است .
یعنی اینکه تمامی اثر پس از درك مخاطب باید به کثارزیس 11 یا تزکیه منجر شود .
تحلیل نشانهاي ارسطو با توجه به عنوانهاي یادشده، نه تنها ما را در شناخت کلی ت و
مصداقهاي انواع ادبی مدد میرساند، بلکه مسائل 12 و پیچیدگیها و گره هاي اثر را نیز
به بحث می کشاند.
مسئله تقلید 13 به شرح رابطه میان اثر ادبی و واقعیت می پردازد و بحث هاي مربوط
به ادبیات و هنر و واقعیت را به طور کلی دشوار می سازد . این گفتگو بر آن است تا
ماهیت تقلید، هنر و واقعیت را تعریف کند. مسئلۀ دیگر تعیین رابطه میان ادبیات، تاریخ
و میزان حقیقتی است که از یکی به دیگري انتقال یافته است و همین بحث است که
امروزه جستارهایی را در باب تخیل و داستان آفرینی پیش می کشد
ادامـــه دارد ...
مطالب مشابه :
معرفی کتاب بوطیقای ارسطو برای فیلمنامه نویسان
معرفی کتاب بوطیقای ارسطو برای یا همان فن شعر ارسطو، هنوز هم » دانلود کتاب از
فلسفه اسلامی
در جمهوری افلاطون و هم در فن شعر ارسطو مطرح اند، بر حسب دانلود کتاب مشخصات
زندگینامه ارسطو
زندگینامه ارسطو ۞ دانلــود کتــاب (فن شعر) (فن خطابه) (کتاب اخلاق)
تاریخچه نقد ادبی در یونان و روم باستان
سایت جامع دانلود کتاب ایستگاه شعر و فن ترجمه عربی دانلود مقالات علمی پژوهشی
بررسی و نقد فن شعر
یکی از مهمترین و از نخستین کتاب هایی شناخت شعر در فن شعر ارسطو دانلود نمونه
نقد و بررسی کتاب حکمت هنر اسلامی
بررسی تطبیقی فن شعر ارسطو و دکتر رهنورد یعنی کتاب حکمت هنر دانلود قالب هاي
ارسطو و ابن سينا
چگونگى پذيرش آراى ارسطو طبیعیات فن سماع دانلود کتاب: شعر تکنولوژی
دانلود کتاب
هستي شناسي تطبيقي ارسطو دانلود چند کتاب در باب لینوکس مجله کتاب شعر.
کارنامه ی فلسفه ی یونان به زبان پارسی
ی خود را برضد فیلسوفان در کتاب تهافت 8.ارسطو و فن شعر،ترجمهی عبد دانلود کتاب
برچسب :
دانلود کتاب فن شعر ارسطو