باید ها و نباید ها در مدیریت گازهای طبی

ماهنامه تخصصي مهندسي پزشکي - شماره 89 ، سال 8 ، شهريور/1387

(185 کیلو بایت ) نویسنده: مهندس مینا بروجردی
پست الکترونیکی: Info@ megatebco.com
باید ها و نباید ها در مدیریت گازهای طبی

در حال حاضر در تمامی بیمارستان های سراسر کشور از سیستم سانترال گازهای طبی استفاده می شود. این گازها عبارت از اکسیژن، گازهای بیهوشی، ساکشن مرکزی و هوای فشرده هستند که به صورت مستقیم در تمامی بخش های بیمارستان مورد استفاده قرار می گیرند. به موارد استفاده از این گازها می توان در بخش های ویژه نظیر: ICU, CCU, NICU, PICU, ICU OH و همچنین اتاقهای عمل اشاره کرد ، علاوه بر استفاده مستقیم بخش های بستری از برخی از این گازها مانند اکسیژن، دستگاه هایی مانند ونتیلاتور، ماشین بیهوشی ، ایر دریل و ..... از سایر گازها به صورت سانترال بهره می برند.
اگرچه با توجه به اهمیت استفاده از گازهای طبی در بسیاری از بیمارستان های سراسر کشور دستگاه های مولد گاز طبی به عنوان جایگزین سیستم های سنتی اکسیژن رسانی تعبیه شده اند اما متاسفانه در حال حاضر بیمارستان ها نظارت کاملی بر نحوه عملکرد سیستم سانترال گازهای طبی ندارند. بدین مفهوم که عموما از مدار خارج شدن و عملکرد نادرست دستگاه ها و سیستم های مستقر در این بخش به صورت پیوسته مانیتور نمی شود و عمدتا پس از گذشت زمان طولانی ( در حدود بیست دقیقه ) مدیریت بیمارستان از طریق اعلام موجود در بخش ها متوجه موضوع می شود. از سوی دیگر معمولا انتقال سیستم های اصلی به سیستم پشتیبان ( رزرو ) به صورت دستی انجام می شود. بنابراین بیماران متصل به دستگاه های کمک تنفسی ، بیماران مستقر در اتاق عمل دچار مشکل می شوند. بنابراین به نظر می رسد آشنایی کادر فنی ، مدیریت و پرسنل درمانی بیمارستان با مقوله گازهای طبی می تواند در روند بهبود وضعیت این سیستم ها کارساز باشد. در این مقاله با توجه به استاندارد سیستم مذکور به مقوله مدیریت و تروتکنولوژی مهندسی در ارتباط با گازهای طبی پرداخته شده و نکات مهم آن گوشزد می شود.

مشکلات گزارش شده
سیستم سانترال گازهای طبی بیمارستانی به دلیل ارتباط مستقیم با سلامتی بیمار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مشکلات موجود در این سیستم ها عمدتا به صورت تخریب سیستم گازرسانی به دلیل استفاده از مواد ناسازگار با سیستم، محدودیت جریان گاز به دلیل ایجاد موانع در مسیر گازرسانی، آلودگی فیزیکی گاز به دلیل وجود براده های حاصل از لوله کشی و مواد ناشی از احداث بناهای ساختاری، رطوبت و میکروارگانیسم ها، آلودگی شیمیایی گاز ، وجود نشتی در سیستم گاز رسانی، عدم فیلتراسیون مناسب، آلودگی های صوتی ناشی از عدم استفاده از دمپر صوت، ناکافی بودن فشار کارکرد، اتصال نادرست گاز به بیمار به دلیل عدم توجه به استانداردهای نشانه گذاری، عدم حصول خلوص مناسب گاز، گرفتگی اوتلت خروجی خلا به دلیل عدم کارآیی سیستم خلا و نفوذ مایعات و ترشحات ساکشن به سیستم، خوردگی و شکستگی آداپتور اتصالی به خروجی کنسول (outlet) ، عدم کارایی سیستم آلارمینگ در بخش ها، عدم وجود آلارمینگ مرکزی ، کارکرد غیر موثر سیستم های پشتیبان، عدم وجود کنترل بر روی دستگاه های مولد مرکزی و عدم وجود سیستم آشکارساز انتقال خط اصلی به سیستم پشتیبان گزارش شده است. از آنجا که پرداختن به تمامی موضوعات مطرحه و راه حل بررسی و آزمون آنها به عنوان عامل پیشگیری قبل از وقوع در این مجال نمی گنجد در زیر به برخی از آزمون ها و روش های تست که دارای اولویت بیشتری هستند پرداخته شده است.

استاندارد تفکیک گاز و دوام نشانه گذاری
بر اساس استانداردهای معتبر ملی و بین المللی تفکیک گاز به منظور حصول اطمینان از انتقال گاز صحیح و مشخص به بیمار ضروری بوده و جداسازی آن بر اساس حروف و رنگ بندی انجام می شود. نشانه گذاری ها باید دارای دوام ، رنگ بندی متفاوت بر اساس جدول ( 1 ) و با نشانه مخصوص هر گاز انجام شود. ارتفاع حروف نشانه حداقل باید mm 5/2 باشد.

به منظور بررسی دوام رنگ بندی و نشانه گذاری، بایستی محل آزمون با دست و بدون فشار اضافه به مدت 15 ثانیه با پارچه آغشته به آب مقطر، سپس به مدت 15 ثانیه با پارچه آغشته به الکل متیلیک و در انتها به مدت 15 ثانیه با پارچه آغشته به ایزوپروپانول مالش داده شود. دوام رنگ در انتهای آزمایش به صورت دیداری بررسی می شود. این آزمون در دمای محیط انجام می شود.

تجهیزات مورد نیاز جهت تست و بررسی گازهای طبی
• دستگاه اندازه گیری خلوص اکسیژن، سنسور این دستگاه نباید به گاز نیتروس اکساید حساس باشد.
• دستگاه اندازه گیری فشار با قابلیت کارکرد در محدوده psi 1- تا psi 400 و با قابلیت انتخاب واحد اندازه گیری.
• فلومتر با قابلیت اندازه گیری فلو از صفر تا L/min 250، دقت شود که فلومتر برای گاز مورد استفاده کالیبره شده باشد یا دارای منحنی کالیبراسیون برای تصحیح مقادیر اندازه گیری باشد . در صورت عدم وجود معیارهای فوق، از معادله
Corrected flow = Indicated flow × ( Density design gas / Density test gas )½
جهت تصحیح مقدار اندازه گیری استفاده شود.
• آداپتورهای مخصوص هر گاز به منظور امکان نصب وسایل آزمون به خروجی ها.

اندازه گیری نشتی سیستم گازرسانی
به منظور آزمون بررسی میزان نشتی باید فشار در خروجی دستگاه های مولد، ورودی بخش و خروجی گاز طبی سانترال در بخش مورد نظر به صورت همزمان اندازه گیری و مقایسه شود. برای تست اولیه نشتی می توان تمامی اتصالات دستگاه ها را از کنسول های گاز طبی جدا کرد ، فشار ورودی بخش را با استفاده از شیر ورودی در ماکزیمم قرار داد و میزان فشار را از روی گیج فشار نصب شده در وردوی بخش اندازه گیری کرد با گذشت زمانی معادل بیست و چهار ساعت مجددا فشار را با استفاده از گیج بررسی کرد. میزان افت فشار احتمالی به مفهوم وجود نشتی در سیستم است. نمونه ای از سیستم اندازه گیری فشار خروجی در شکل ( 1 ) نشان داده شده است.

بررسی حداقل قابلیت هدایت گاز
خروجی گازهای طبی در مراکز درمانی باید قابلیت ایجاد حداقل فلو و فشار را بر اساس جدول ( 2 ) دارا باشند.

به منظور اندازه گیری مقادیر جدول فوق می توان از دستگاه ارائه شده در شکل ( 1 ) با جایگزینی فلومتر با گیج فشار اقدام کرد.
کارآیی سیستم هشدار
در حال حاضر کنترل سیستم های مولد در گازهای طبی سانترال محدود به کنترل انسانی است و هیچگونه کنترل خاص بر روی آن اعمال نمی شود. از سوی دیگر کنترل موجود بر سیستم سانترال تنها در ورودی بخش ها و دارای سیستم بسیار ساده و ابتدایی تشکیل شده از یک switch pressure است. این سیستم کنترلی عمدتا مورد توجه قرار نمی گیرد و یا در کارایی آن تردید وجود دارد.
بر اساس استانداردهای ملی و بین المللی سیستم های هشدار و آلارمینگ در سیستم گاز رسانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بر این اساس استفاده از نسل های قدیمی آلارمینگ در بسیاری از کشورها منسوخ شده است. سیستم های پیشرفته آلارمینگ گازهای طبی از مدول ( Module )، یونیت کنترل مرکزی ( Main Control Unit ) و سیســـتم مدیریت گــــازهای طـــبــی ( Medical Gas Management System) تشکیل شده است. مدول قطعه ای از سیستم است که با سنسورهای فشاری متصل به دستگاه در ارتباط بوده و قابلیت کنترل و مانیتورینگ تک تک المان های گازهای طبی ( هوای فشرده، اکسیژن مرکزی، کپسول های رزرو اکسیژن، گازهای بیهوشی، خلا سانترال و .... ) را بر عهده دارد. قابلیت کنترل سیستم در مجموعه بر اساس دیدگاه بیمارستان در محدوده فشار کارکرد قابل تنظیم است و در صورت عملکرد نادرست می توان عملیات تغییر خط مرکزی و اعلان هشدارهای مورد نیاز را بلافاصله یا با زمان تاخیر مورد نظر اعمال کرد.
اگرچه سیستم های آلارمینگ پیشرفته قابلیت مانیتورینگ، کنترل و اعلام هشدارهای اولیه را برای محدوده فشار کاری مورد نظر بیمارستان فراهم می آورد اما به صورت پیش فرض وجود بیش از بیست درصد واریانس در فشار را به عنوان عیب در نظر گرفته و نسبت به اعمال تغییرات مورد نظر به صورت خودکار اقدام خواهد کرد.
یونیت کنترل مرکزی است و به عنوان مغز متفکر سیستم ارتباط بین مدولها و سیستم آلارم را برقرار می کند. بخشی از سیستم است که علاوه بر اعلام وضعیت کارکرد گازهای طبی بیمارستان این امکان را فراهم می آورد تا بنا به نیاز بیمارستان آلارم به بی سیم مسئول کنترل و یا خط تلفن مستقل مرتبط شده و به صورت خودکار وجود خطا در سیستم را گزارش دهد. بخشی از سیستم مدیریت گازهای طبی در مرکز پیجینگ بیمارستان نصب می شود تا علاوه بر انتقال آلارم به خط مورد نظر، امکان وارد عمل شدن کادر فنی بیمارستان را در اسرع وقت ایجاد کند.
هشدارها به صورت طبیعی به وسیله اندیکاتورهای سبز ( عملکرد طبیعی ) و قرمز ( عملکرد نادرست ) تعبیه شده است. با این وجود امکان ایجاد مکانیزم های هشدار خاص ( آلارم و..... ) وجود دارد.
علاوه بر امکانات ارائه شده، قابلیت دیگر سیستم های پیشرفته آلارمینگ ، امکان هشدار هنگام قطع برق هر یک از اجزا گازهای طبی یا از مدار خارج شدن هر یک از آنها می باشد. از سوی دیگر در چنین مواقعی امکان انتقال خط اکسیژن از سیستم سانترال به رزرو به صورت خودکار فراهم می شود. قابلیت های متعدد این سیستم ها به شرح زیر قابل اساره است:
• کنترل یکایک اجزا و المانهای سیستم گازهای طبی شامل مانیتورینگ، کنترل و اعلان خطر.
• امكان انتقال پيام خرابي به 24 شماره تلفن داخلي و خارجي به صورت گويا و قابل تفكيك با نوع اشكال به وجود آمده.
• امكان تعیين خلوص با استفاده از اطلاعات دستگاه اكسيژن ساز يا به صورت مستقل.
• امکان بررسی و اعلام هشدار در خصوص افزایش و کاهش پارامترهای مانیتورینگ.
• امکان تعریف حدود مجاز پارامترهای مورد اندازه گیری.
• امکان تعریف حدود مجاز هشدار و آلارم های مرتبط.
• قابلیت اطمینان کارکرد سیستم با توجه به کالیبره بودن اجزا و قابلیت ردیابی کالیبراتورهای خط تولید.
• قابلیت انتقال آلارم و هشدار به خطوط بی سیم و تلفن اضطراری.
• ایجاد سیستم انتقال خط اکسیژن سانترال به خط رزرو در صورت بروز نقص در سیستم اصلی.
• وجود اعلان هشدار جهت از مدار خارج شدن تجهیزات الکتریکی سیستم مرکزی و یا قطع برق.
• وجود مکانیزم خود تشخیصی (Self Diagnosis ) در سیستم جهت راحتی تعمیرات ( Trouble Shooting ).
• استفاده از آلارم های نوری ( LED ) با طول عمر بالا به منظور ایجاد مکانیزم کارکرد بیست و چهار ساعته.
در جدول ( 3 ) مقایسه بین سیستم های آلارمینگ پیشرفته و آنچه که می توان از آن به عنوان سیستم های هشدار سنتی نام برد ارائه شده است.

اهمیت استفاده از سیستم های آلارمینگ پیشرفته
1 – در حال حاضر کنترل سیستم های مولد در گازهای طبی سانترال محدود به کنترل انسانی است و هیچگونه کنترل خاص بر روی آن اعمال نمی شود.
2 – کنترل موجود بر سیستم سانترال تنها در ورودی بخش ها و دارای سیستم بسیار ساده و ابتدایی تشکیل شده از یک سوئیچ فشار است. این سیستم کنترلی عمدتا مورد توجه قرار نمی گیرد یا در کارایی آن تردید وجود دارد.
3 – انتقال خطوط اصلی به رزرو به صورت دستی انجام می شود یا در مراکزی که با استفاده از شیر برقی این انتقال به صورت خودکار انجام می شود ، انجام این عمل به اطلاع رسانده نمی شود. بنابراین همواره این امکان وجود دارد که با ایجاد مشکل در سیستم سانترال و انتقال به خط رزرو زمانی سیستم سانترال بیمارستان دچار مشکل شود که حتی کپسول های رزرو نیز تحلیه شده باشند.
4 – کنترل گازهای طبی برای بخش های ویژه و اتاق عمل از اهمیت خاصی برخوردار است و با جان بیمار سرو کار دارد.
5 – در هیچ سیستم کنترلی پارامترهای الکتریکی دستگاه کنترل نمی شود. بنابراین خارج شدن سیستم هایی نظیر درایر از مدار نمی تواند مشخص شود. زمانی این عیب مشخص می شود که فیلتر دستگاه های ونتیلاتور و بیهوشی مرطوب می شوند. با مرطوب شدن سیستم لوله کشی انتقال گاز ، فیلتر ماشین بیهوشی ، فیلتر ونتیلاتور، ولوهای ورودی ماشین بیهوشی و ونتیلاتور هزینه تعمیر بسیار زیادی به مراکز درمانی اعمال می شود که در مواقعی غیر قابل جبران خواهد بود.
کالیبراسیون :
تمامی گیج های موجود در سیستم باید از نظر صحت کارکرد مورد بررسی قرار گیرند. بدین منظور عموما از مقایسه نشانگر ها با گیج هایی که دارای دقتی حداقل 10 مرتبه بالاتر از نشانگر مورد آزمون باشند استفاده می شود. ثبت نتایج به منظور پیگیری های آتی انجام می شود. در جدول ( 4 ) نمونه ای از جدول ثبت نتایج آزمون کالیبراسیون آورده شده است.

منابع
1 – سایت شرکت مگاطب : www.megatebco.com
2 – استاندارد ملی ایران به شماره 1-6748 ، واحد های پایانه سیستم های لوله کشی گاز طبی.
3 - استاندارد ملی ایران به شماره 7112 ، پایشگرهای اکسیژن جهت پایش مخلوط گاز تنفسی بیمار.
4 - استاندارد ملی ایران به شماره 8012 ، ارگونومی سیستم اعلام خطر شنیداری و دیداری و سیگنالهای اطلاعاتی، طراحی و آزمون.
5 - استاندارد ملی ایران به شماره 8011 ، ارگونومی سیستم اعلام خطر شنیداری و دیداری و سیگنالهای اطلاعاتی، مقررات ایمنی.
6 - استاندارد ملی ایران به شماره 304 ، گازهای طبی برای مصارف پزشکی، نشانه گذاری.
7 - استاندارد ملی ایران به شماره 3240 ، گاز اکسیژن طبی – ویژگیها وروش های آزمون.
8 - استاندارد ملی ایران به شماره 1-1-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- مقررات عمومی
9 - استاندارد ملی ایران به شماره 2-1-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- روش های آزمون معیار عملکرد.
10 - استاندارد ملی ایران به شماره 4-1-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- کد عملی.
11 - استاندارد ملی ایران به شماره 1-5-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- مقررات عمومی برای سیستم ها.
12 - استاندارد ملی ایران به شماره 1-5-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- مقررات عمومی برای تجهیزات.
13- استاندارد ملی ایران به شماره 4-5-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- سیستم های انتقال هشدار با استفاده از مسیرهای اختصاصی انتقال هشدار.
14 - استاندارد ملی ایران به شماره 6-5-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- مقرراتی برای سیستم های ارتباط صوتی با استفاده از شبکه تلفن.

http://www.medicblog.ir/cat-127.aspx

باید ها و نباید ها در مدیریت گازهای طبی

مطالب مشابه :

دانلود آخرين نسخه نرم افزار جعبه لایتنر پایش

دزیمتر فیبری سوسوزن بهنگام برای پایش نوترون و گاما در شتابدهنده های پرتو درمانی

روشهای غیر تهاجمی در تشخیص کاردیومیوپاتی ایسکمیک و غیر ایسکمیک

12.Radiotherapy / IGRT

باید ها و نباید ها در مدیریت گازهای طبی

مدیریت کنترل بیماری های واگیر

گزارش سمینار پزشکی از راه دور

گرایش بیومتریال - دانشجوی بیومتریال

مصالح نانو