سفته بازی چیست و چه کنیم که گرفتارش نشویم ؟

سفته بازی از کلمه دلالی گرفته شده که در لاتین کلمه Agiotage به کاربرده میشود در بازار بورس ایران میتوان سفته بازی را به بورس بازی نام برد.

سفته بازی : خرید و فروش سندهای تجارتی و ورقهای بهادار بقصد استفاده زیاد. بکار بردن وسایلی که دارندگان سندها را فریب دهد که ارزانتر از قیمت حقیقی بفروشند. سفته بازی, قبول ریسک به امید کسب سود است, ریسکی که به معنای پذیرش بالاتر از متوسط زیان است. سفته بازی که توسط حرفه ای های بازارانجام میشود, در بلند مدت سودآور است چون آنها به روش های مختلف و از جمله با خرید”اختیار معاملات” و “قراردادهای آتی” و بسیاری روش های دیگر , زیان احتمالی خود را پوشش میدهند./تفاوت” سرمایه گذاری” و “سفته بازی” به ریسک برمیگردد. سفته باز ریسک بالاتر از ریسک متوسط “سرمایه گذاری” را می پذیرد./ سفته بازی/. خریدیک دارائی قابل فروش, با این امید که سود سریعی از افزایش در قیمت آن دارایی حاصل شود و انتظار میرود که این سود درظرف چند روز یا چند هفته و حتی گاهی چند ماه اتفاق افتد./ کسانیکه به عمل سفته بازی میپردازند پرهیز دارند از این که فعالیت آنان سفته بازی نامیده شود زیرا مفهوم این کلمه را نمیپسندند ممنوعیت بخشی از عملیات سفته بازی سفته بازی از نظر اصطلاحی به خطر انداختن کالا یا سرمایه در مواجهه با عدم اطمینان است که معمولاً تصمیم گیری در شرایط حدس و گمان صورت می گیرد. در این اصطلاح سفته بازی نوعی فعالیت اقتصادی است که با هدف دست‌یابی به سود از طریق پیش بینی تغییرات قیمت انجام می شود. انگیزه اصلی سفته بازان کسب سود به هر طریق ممکن است(صالح آبادی،۱۳۸۲،ص ۵۴). هر تصمیم در شرایط ریسکی سفته بازی محض نمی شود. بر اساس درجه و نوع ریسک و اعمالی که برای کسب سود انجام می شود می توان می توان میان سفته بازی اعتراض آمیز و غیر اعتراض آمیز تمیز قائل شد. منظور از سفته بازی اعتراض آمیز، نوعی از سفته بازی است که با شریعت اسلامی سازگار نیست و سفته بازی غیر اعتراض آمیز نوعی از سفته بازی است که با شریعت اسلامی مطابقت دارد. سفته بازی اعتراض آمیز جنبه های زیر را شامل می شود: - دست‌کاری قیمت و سوق دادن قیمت به سوی قیمت ناعادلانه - جهل در معاملات - غرر در معاملات - تبانی در معاملات - اشاعه کذب و ارائه اطلاعات غلط و گمراه کننده - انجام معاملات صوری و دست‌کاری ناعادلانه بازار - معاملات مبتنی بر اطلاعات داخلی، در صورتی که موجب غبن طرف مقابل شود. حباب های سفته بازی و ارزش سهام مدافعین تحلیل بنیادی بر این باورند که قیمت های سهام انتظارات آتی را که توسط سرمایه گذاران منطقی به روز شده اند منعکس می کنند. بنابراین قیمت یک سهم برابر است با ارزش خالص فعلی همه سودهای نقدی مورد انتظار در آینده. این همان ارزشی است که به آن ارزش بنیادی گفته می شود. به عبارت دیگر قیمت سهم بیانگر تولید عایدات جاری است به اضافه انتظارات رشد. صفت بنیادی به پارامترهایی اشاره دارد که بر قیمت سهم تاثیر می گذارند: نرخ های بهره، انتظارات رشد، ریسک سرمایه گذاری و… گروه دیگری از نظریه ها بر رفتارهای روان شناسانه یا جامع شناسانه ای مانند «ارواح حیوانی» کینس (Keynes) مبتنی هستند. براساس این نظریه ها شکل گیری قیمت سهام از هیچ قانون ارزیابی منطقی تبعیت نمی کند بلکه به جریانات شاد، بدبینی و… که در یک زمان خاص جامعه مالی یا به طور کلی اجتماع را در برمی گیرد بستگی دارد. همین پدیده های روانشناسانه هستند که به چارتیست ها امید می بخشند: اگر حالت ها خیلی زیاد تغییر نکنند و سرمایه گذاران سهام را با احتساب رشد قبلی قیمت سهام ارزیابی کنند، می توان انتظار داشت که قیمت های سهام متوالی با هم همخوانی داشته یا در چرخه های مشابه تکرار شوند. نظریه حباب سفته بازی می تواند از تحلیل بنیادی نشات گرفته و در میان دو نظریه فوق الذکر که به دنبال رفتار و رشد قیمت سهام هستند، جایگاه میانی را به خود اختصاص می دهد. استاد MIT اولیور بلانچارد تعریف جبری حباب سفته بازی را ارایه کرد. این تعریف جبری را می توان از همان معادله ای که فرمول مورد استفاده تحلیل گران بنیادی را می سازد، به دست آورد. این تعریف از این واقعیت که معادله دارای چند راه حل است استفاده می کند که یکی از آن ها راه حل اصول گرایانه و دیگری راه حل اصول گرایانه ای است که یک نظریه حباب سفته بازی به آن پیوست شده است. براساس راه حل دوم اگر همزمان حبابی ایجاد شود، حبابی که در هر زمان معینی می تواند، ۱-به رشدش ادامه دهد، ۲-در یک آن پیدا شده و بترکد و ناپدید شود، آن گاه قیمت سهم می تواند از ارزش بنیادی (ارزش خالص فعلی همه سودهای سهام در آینده) آن بیش تر باشد، برای اجتناب از معادلات می توانیم حباب را یک مازاد ارزش (ارزش اضافی) (Overvaluation) در نظر بگیریم: یک سرمایه گذار امروز برای یک سهم مبلغی بیش از ارزش بنیادی آن پرداخت می کند با این امید که فردا آن را با قیمتی بالاتر بفروشد یعنی با این امید که حباب به رشدش ادامه خواهد داد. این روند تا جایی می تواند تداوم داشته باشد که سرمایه گذارانی باشند که به تداوم حضور حباب سفته بازی امید داشته باشند یعنی سرمایه گذارانی که امیدوارند خریداران مطمئن دیگری باشند که بتوانند حباب (سهم) را با قیمتی بالاتر از آنچه خود پرداخته اند به ایشان بفروشند. در زمان های سرخوشی (euphoria period) یعنی زمانی که به نظر می رسد تنها جریان غالب بازار سیر صعودی باشد، حباب ها رشد می کنند. به هر حال بالاخره روزی می رسد که سرمایه گذاری نباشد و حباب ترکیده و ناپدید می شود و سهام به ارزش بنیادی شان برمی گردد. این نظریه از آن لحاظ جالب است که امکان ترکیب نظریه بنیادی با رفتارهای نامنظم (از نظر تحلیل گران بنیادی) را در جریان رشد قیمت های سهم فراهم می آورد. بسیاری از تحلیل گران برای توجیه افت شدید قیمت ها در بازار بورس نیویورک و بورس سایر کشورهای دنیا در ۱۹ اکتبر ۱۹۸۷ از این نظریه استفاده کردند. براساس این توجیه ترکیدن حبابی که طی ماه های گذشته رشد کرده بود به یکباره موجب سقوط بازار بورس شد. بررسی اخیری که شیللر استاد ییل (Yale) انجام داد شواهد بیش تری در تایید این نظریه ارایه کرد. شیللر در تحقیق خود با یک هزار سرمایه گذار خصوصی و سازمانی مصاحبه کرد. سرمایه گذارانی که قبل از دوشنبه سیاه ۱۹۹ اکتبر) اقدام به فروش کرده بودند می گفتند که پیش از آن سهام مازاد ارزش داشته است. در هر حال شگفت آورترین نکته این بود که بیش از ۹۰ درصد از سرمایه گذاران سازمانی که نفروخته بودند می گفتند که آن ها نیز باور داشتند که بازار اضافه ارزیابی شده بود اما امیدوار بودند تا قبل از سقوط حتمی اقدام به فروش کنند. به عبارت دیگر به نظر می رسید که بیش از ۹۰ درصد سرمایه گذاران سازمانی می دانستند که حباب سفته بازی شکل گرفته و سهام به قیمتی بیش از ارزش بنیادیشان به فروش می رسند اما مطمئن بودند که قبل از ترکیدن حباب می توانند سهام خود را بفروشند. در میان سرمایه گذاران خصوصی که قبل از ۱۹ اکتبر نفروخته بودند بیش از ۶۰ درصد می گفتند که آن ها نیز می دانستند که سهام مازاد ارزش داشته است. این ترکیدن حباب پدیده جدیدی در تاریخ نیست و می توان رخدادهای اخیری را در کشورهای اسپانیا ۱۹۷۴ و در ایالات متحده: شرکت های الکترونیک و تکنولوژی برتر در ۱۹۶۲، شرکت های گود کانسپت (Good Concept) در ۱۹۷۰ و شرکت های لوازم خانگی در طول دهه ۱۹۷۰ ملاحظه کرد. در حباب شرکت های الکترونیک قیمت سهام بسیاری از شرکت ها در ۱۹۶۲ کم تر از ۲۰ درصد قیمت آن ها در ۱۹۶۱ رسید قیمت سهام شرکت IBM از ۶۰۰ دلار در ۱۹۶۱ به ۳۰۰ دلار در ۱۹۶۲ رسید و قیمت سهام شرکت لوازم تگزاس از ۲۰۰ دلار به ۵۰ دلار رسید. از این ها مهم تر حبابی بود که در ۱۹۷۰ حول شرکت های گودکانسپت تشکیل شد: تعدادی از این شرکت ها ۹۹ درصد ارزش خود را در طول دوره ای یک ساله از دست دادند. شرکت های لوازم خانگی نیز با افت های شدید در قیمت سهام شان در طی دهه ۷۰ دچار شدند: PER شرکت مک دونالد از ۸۳ به ۹، سونی از ۹۲ به ۱۷ و پولاروید از ۹۰ به ۱۶ دلار رسیدند. حباب های سفته بازی می توانند درخارج از بورس نیز تشکیل شوند. یک مثالی که اغلب در این خصوص به آن اشاره می شود شقایق های هلند در قرن ۱۷ است. نوع خاصی از شقایق به نحو فزاینده ای طرفدار پیدا کرده و قیمت آن مدام بالامی رفت. در پایان قیمت شقایق ها به وضعیت عادی بازگشت و بسیاری افراد ورشکست شدند. در بازار املاک نیز حباب های زیادی به وجود آمد. داستان همیشه همان داستان قبلی بود; قیمت ها به طور موقت به شدت بالارفت سپس به وضعیت نرمال برمی گردد. در این روند بسیاری سرمایه گذاران به افزایش قیمت ها اعتماد کرده و سرمایه های هنگفتی از دست می دهند. مشکل این نظریه همانند بسیاری نظریات اقتصادی دیگر این است که این نظریه بعد از حوادث برای آن ها توجیهی ساده دارد ولی این توجیه در پیش بینی وضعیت آینده سهام چندان مفید نیستند. به همین دلیل باید بدانیم چگونه حباب ها را شناسایی کرده و دوره آتی آن ها را پیش بینی کنیم. این بدان معنی است که بتوانیم قیمت سهام را به دو بخش (ارزش بنیادی و حباب) تقسیم کنیم و تعداد سرمایه گذارانی را که به رشد حباب اطمینان دارند (که بسیاری از چارتیست ها نیز از این دست افراد هستند) بدانیم. آنچه این نظریه به ما یادآوری می کند این است که حباب در هر زمانی می تواند از بین برود. تاریخ نشان می دهد که تاکنون همه حباب ها سرانجام از بین رفته اند. دستورالعمل برای اجتناب از گرفتار شدن در دام حباب های سفته بازی پرهیز از ورود به آنهاست: یعنی هیچگاه چیزی را که گران به نظر می رسد نخریم حتی اگر برخی کارشناسان (که با ترفندهای خاص و استفاده از حماقت یا بی احتیاطی سرمایه گذاران) خرید آن ها را به ما توصیه کنند. مقابله با پدیده ای تحت عنوان « سفته بازی» همه واقفیم که مکانیزم بازارهای سرمایه و فلسفه وجودی آنها عرضه و تقاضاست و سازمان کارگزاران بورس طهران نیزیک نهاد نظارتی بر بازار است که روند حقیقی بودن عرضه و تقاضا و گزارش دهی و وضعیتحسابرسی و افزایش سرمایه و کلا انعکاس و شفاف سازی وضعیت عمومی شرکتها را تحت نظردارد و بازار را از تغییرات احتمالی مطلع می سازد . اما نقشی که اخیرا بورسطهران به عهده گرفت یک نقش حمایتی – صیانتی بود که بنا به تشخیص ناظران بازار مقررگردید که نماد برخی سهام به منظور مقابله با سفته بازی و گزارش ویژه متوقف گردد . این مهم در نوع خود نقطه عطفی در زمینه اقدامات نهاد نظارت بورس به شمار میرفت . توجه نماییم که این نوع توقف نماد متفاوت از قضایای سهامی چون گازلوله بود چرا که در نمونه های قبلی با نوعی دستکاری در زمینه تغییرات سود شرکت و بهاصطلاح باد کردن گزارشات سهم مواجه بودیم که می بایست برای همه بازار به ویژه قشرعام بازار شفاف می شد اما در نمونه های اخیر روند عرضه و تقاضا و رشد قیمتی سهامتوجیه بسته شدن نمادها بود . این عمل باعث شد که برخی لابی های حقیقی و حقوقیکوچک که تحت عنوان سفته بازان از آن ها یاد می شد نیز شمشیر ها را غلاف کنند و درکنار بزرگان حقوقی دست از تحرک در بازار بکشند و به نظاره بازار بنشینند . عنایت بفرمایید که اینکه سفته بازی عملی ناپسند است یک بحث است و اینکهبورس جلوی آن را بگیرد بحث دیگری است . شخصا معتقدم که وظیفه بورس در شدید ترینحالت خود می توانست مطلع کردن بازار از آخرین وضعیت مالی شرکتها و گزارشات واصله آنها ( بدون توقف نماد ) و ارایه گزارش خاص بود و در نهایت اعتماد به خرد بازار وواگذار نمودن تصمیم گیری بر عهده خود فعالان بازار …چرا که ذات بازارهمینست و این اتفاق غریبی حتی در سطح بازارهای مالی معتبر جهان نیست . به عنوانمثال می توان به دستکاری چند ساله قیمتها در روند معاملاتی انرون در شاخص داو جونزاشاره نمود که بورس نیویورک صرفا به ارایه گزارشات متناوب از وضعیت شرکت اکتفا نمودو عاقبت سرمایه گذاران خود متوجه اشتباه خود شدند و در نهایت بازیگران اصلی ناکامماندند . و یا بیمه آلیانس در شاخص داکس و … معاملات سلف و سفته بازی معاملا ت سلف” معاملاتی هستند که کالاهای مشخصی را به قیمت معینی دریک تاریخ از پیشتعیین شده در آینده خریده و یا خواهند فروخت . اینها بطور سنتی به اقلامی چون، جو،دام و حیوانات اهلی، مس و طلا اطلاق می شود ولی در سالهای اخیرارزهای خارجی یا دیگردارائی ها نیز به این لیست اضافه شده است. آنها در چندین بنگاه معاملاتی در ایالاتمتحده، که مهم ترین آنهااداره بازرگانی شیکاگو، بورس تجارتی شیکاگو و چندین بنگاهدر شهر نیویورک، خرید و فروش می شوند. شیکاگو مرکز تاریخی صنایع کشاورزی آمریکامحسوب می شود. در کل ، فعالیت های این گونه معاملات از ۲۶۱ میلیون معامله در ۱۹۹۱به ۴۱۷ میلیون در ۱۹۹۷ رسید. معامله کنندگان این اقلام به دو دسته اصلیتقسیم می شوند: تامین کنندگان دادوستد و سفته بازان . گروه اول ، شرکت های دادوستدی، زارعین و اشخاصی هستند که وارد اینگونه معاملات می شوند تا دسترسی به کالاییپیدا کرده و یا توانایی فروش آن در یک قیمت تضمین شده بیابند. آنها از معاملات فوقجهت حفاظت خود علیه نوسانات غیر منتظره در قیمت این کالا استفاده می کنند . هزاراننفر که مایل به قبول ریسک هستند بعنوان سفته بازان مشغول بکارند. آنها به امید کسبمنافع بزرگ از سر حدات کوچک ( معاملات سلف، همچون بسیاری از سهام، بطور سر حدی ردوبدل می شود، نوعأ تا حد ۱۰ تا ۲۰ در صد ارزش واقعی جنس مورد نظر) جذب این کا ر میشوند. سفته بازی برای اشخاصی که از ریسک کردن بیزار هستند، نیست. عوامل پیشبینی نشده ای چون آب و هوا بر عرضه و تقاضاتاثیر می گذارد و قیمت اجناس را به شدتبالا وپائین می برد و باعث منافع و یا ضررهای بزرگ می شود. با اینکه دلالان حرفه ایکه دراین بازار خبره هستند قادر به منفعت یابی در این دادو ستد هستند، تخمین زده میشود که تا ۹۰ در صد خرده دلالان این بازار متغییر و بی ثبات، پول از دست میدهند. معاملات اجناس، شکلی از ” فرآمدی” – - اسباب پیچیده ای برای سفته بازیمالی که به اموال نهفته و واقعی مربوط می شود، است. فرآمدی ها در دهه ۱۹۹۰ جهت دربرگرفتن طیف عظیمی از دارایی ها همچون وام مسکن و نرخ های بهره، تکثیر عجیبی یافت. این داد وستد در حال رشد پس از آنکه برخی از بانکها ، شرکتهای اوراق بهادار و برخیاز ثروتمندان خسارتهای هنگفتی را در حساب های پر نفوذ و از لحاظ مالی در مانده کهاین فرآمدی ها را خریده و دربرخی موارد با ثبت آنها در خارج از آمریکا از زیرذرهبین نظارت کنندگان دولت اجتناب می کردند، توجه ناظرین دولت و اعضای کنگره را به خودجلب کرد

سفته بازی چیست و چه کنیم که گرفتارش نشویم ؟

سفته بازی چیست و چه کنیم که گرفتارش نشویم ؟

مطالب مشابه :

افت 70 درصدی متوسط ارزش هر سهم در بورس

نسخه‎ای برای بهبودی لثه تحلیل‎رفته

سفته بازی چیست و چه کنیم که گرفتارش نشویم ؟

tsetmcبورس تهران صعود با سهام رند

تحلیل بنیادی وسپه

مجموعه سئولات درس بورس واواراق بهادار

ابزارهای مالی وواسطه های مالی