محرم در آبادان

شهرهای آبادان و خرمشهر در نخستین روزماه محرم همانند دیگرشهرهای میهن اسلامی در غم واندوه سید و سالار شهیدان امام حسین (ع) سیاهپوش و غرق ماتم می شود. عاشقان ابا عبدالله(ع) از شب قبل از ماه محرم با به تن کردن رخت عزا و برپایی تکایا و سیاهپوش کردن سر در مساجد و حسینیه ها به استقبال این ماه می روند.
ادارات، شرکتها، نهادها و سازمانهابا برافراشتن بیرق سیاه خود را آماده شرکت در عزای سالار شهیدان (ع) و یاران با وفای آن حضرت می کنند.
در روزهای دهه نخست محرم مردم با حضور در مساجد و هیاتهای عزاداری با برگزاری آیینهای سوگواری و تعزیه خوانی درمصیبت شهادت مظلومانه امام حسین (ع) و ‪ ۷۲‬یار با وفای آن حضرت به سوگ می نشینند.
همچنین جوانان عاشق حضرت امام حسین (ع) در برخی از خیابانهای آبادان با برپایی تکایا و سقاخانه از عابران با شربت، چای و شیر پذیرایی می کنند.
یکی از آیینهایی که در شبهای دهه نخست ماه محرم در شهر آبادان جلوه ای خاص به عزاداری مردم این شهر می دهد نوع نوحه ها و سینه زدن این دیاراست که معروف به نوحه خوانی "بوشهری" و سینه زنی "واحد" است.
دراین ایام برخی حاجتمندان در منازل خود به برپایی مجالس سوگواری سید الشهدا(ع) اقدام می کنند و برخی میزبانان این مراسم با طبخ غذاهای نذری از عزاداران پذیرایی می کنند.
آبادان و خرمشهر در جنوب غربی ایران واقع شدند، این دو شهراز گذشته های دور بدلیل ساختار صنعتی و تجاری میزبان جویندگان کاراز سراسر کشور و حتی کشورهای آسیایی و اروپایی بودند.
حضوراقوام مختلف ازاقصی نقاط کشور را می توان دراین دو شهر نظاره گر بود، درابتدای ورود به آبادان و خرمشهر اولین اقداماتی که توجه را جلب می کند مساجد، حسینیه ها و تکایای هماهنگ با فرهنگ مناطق مختلف کشور است.
دراین شهرها ازتمام اقوام ایرانی وحتی برخی کشورها مسجد و حسینیه وجود دارد که درماه محرم به عشق سرور آزادگان عزاداری می کنند.
عزاداری بوشهری ها، آذری ها، لرها، کردها، اصفهانی ها، بلوچ ها، خراسانی ها، یزدیها، بندری ها و عربها بافرهنگ و زبان مادری خود درعزای امام حسین (ع) اشک ماتم می ریزند.
نذورات آنها برپایه پخت سنتی مناطق خود آنهاست، درآبادان و خرمشهر شور سینه زنی و نوحه خوانی گرم بوشهری را می توان در مسجد بوشهری ها دید.
کردها، بلوچ ها، ترک ها، بختیاری هاو... دراوج ارادت به آقاامام حسین(ع) در دسته های عزاداری به هم می پیوندند و با شکوهترین جلوه های بندگی را در ماتم شهدای کربلا به نمایش می گذارند.
یکی از سنتهای زیبای نواحی جنوب غربی در ماه محرم سبک نوحه خوانی، سینه زنی و نواختن سنج و دمام این مناطق است که از سابقه ای طولانی برخورداراست.
"سنج و دمام و بوق" آهنگی حماسی را خلق می کند و ضمن اینکه عزاداران را به سوی محل برپایی هیاتهای عزادار فرا می خواند، در حرکت دسته های سینه زنی و زنجیر زنی انسجام خاصی ایجاد می کند.
از گذشته دور به دلیل فقدان سامانه اطلاع رسانی وصوتی، بانیان هیاتهای مذهبی با نواختن سنج و دمام مردم محله، شهرها و روستاها را نسبت به آغاز آیینهای عزاداری خبر دار می کردند.
سنج، دمام و بوق هر سه از سازهای تشکیل دهنده این همنوازی است که سابقه آن به بیش از ‪ ۱۰۰‬سال می رسد و آن طور که نقل شده این شیوه از قاره آفریقا بدلیل مسافرت های دریایی به ایران آورده شده و مسلمانان آفریقایی در مراسم عزاداری از سازهای سنج و دمام استفاده می کردند.
از طرف دیگر صدای سنج و دمام تداعی کننده طبل زمان جنگ و حماسه عاشورا است، زیراازاین وسیله علاوه برمیدان جنگ برای آمادگی رزمندگان نیزاستفاده می شد.
ترتیب و تعداد نوازندگان دمام در مناطق مختلف جنوب کشور متفاوت است، در آبادان مجموع نوازندگان دمام و سنج بین پنج، هفت و گاهی ‪ ۹‬نفر متغیر است، به طوریکه یک نفر به عنوان "اشکون" در جلو صف دمام زنان قرار می گیرد و سایر نفرات در طرفین او می ایستند.
دمام زنی با نواختن بوق مخصوص آغاز می شود و پس از لحظاتی که از نواختن سنج و دمام گذشت، مجددا بوق بصدا در می آید و نوازنده بوق تا پایان مراسم باید هوشیار و موزون با ریتم سایر نوازندگان در بوق بدمد.
زمان نواختن سنج و دمام چیزی در حدود ‪ ۲۰‬تا ‪ ۸۰‬دقیقه و در پاره ای موارد مثل تاسوعا، شب عاشورا و بخصوص ظهر عاشورا صف دمام زنان حدود سه ساعت در مسافتهای طولانی با دسته های عزادار در کوچه و خیابانها همراه می شوند.
در آبادان پس ازاتمام آهنگ سنج و دمام سینه زنی و نوحه خوانی آغاز می شود و دراین خطه نوحه ازاقبال بی نظیر عمومی بهره مند است ومراسم سینه زنی همراه با نوحه که خود نوعی ملودرام حزن انگیز است، تحقق می یابد.
این مراسم با ترتیب و برنامه خاصی شروع و اوج آن زمانی است که نوحه خوان اعلام "واحد" می کند.
ابتدا شخصی به عنوان سرخوان با تانی و آهسته نوحه خوانی را آغاز می کند، سینه زنان یکی پس از دیگری به جمع سینه زنی اضافه می شوند و زمانی که دایره سینه زنان به اندازه کافی بزرگ شد، نوحه خوان اصلی شروع به خواندن می کند.
"سید مرتضی داودی" یکی از صاحبنظران در نوحه سرایی و آیینهای عزاداری که در این موارد تحقیقات فراوانی داشته، می گوید: نوحه خوان برای جذب عزاداران در مراسم سینه زنی باید دارای ویژگیهای منحصر بفردی داشته باشد.
به گفته وی قدرت اداره کردن مجلس سینه زنی، ایجاد حزن، قدرت صدا و وجود تحریراز جمله ویژگیهای فیزیکی یک نوحه خوان است.

محرم در آبادان

مطالب مشابه :

محرم در آبادان

تاریخچه فوتبال آبادان

خیانت تعدادی از مسئولان خلاف کارخرمشهر کمتر ازجنایات صدام نیست

تاریخچه پیدایش و بالندگی دانشگاه صنعت نفت در ایران

دولت کويت 1000 کارگر بنگلادشي را اخراج کرد

مصاحبه ترانه ماه با حمیدعسکری

مشاهیر آبادان قسمت چهارم

تیم بوکس شیراز قهرمان مسابقات سه جانبه آبادان شد

تیم صنعت نفت آبادان همچنان می سوزد درگفت وگویی با شهرام مهرپیما مسائل را تجزیه وتحلیل میکنیم

خانم راول مامای مناطق نفت خیز جنوب