تاریخچه فعالیت موسسه گیتاشناسی

موسسه گیتاشناسی در سال 1351 فعالیت خود را تحت مدیریت و هدایت شادروان حاج عبادالله بختیاری آغاز و همزمان با بازیهای آسیایی 1974 تهران نخستین نقشه خود از شهر تهران را منتشر نمود.در چند سال آغازین  فعالیت این موسسه توانست علاوه بر چندین نوع نقشه از تهران و ایران . نقشه های آموزشی قاره ها و جهان نما را منتشر نماید و در سال 1357 نخستین دوره اطلس کامل گیتاشناسی را به انتشار رساند. جایگاهی که اطلس مزبور در میان دوستداران جغرافیا و محافل علمی و آموزشی باز کرد سرآغازی برای فعالیت های بیشتر و تدوین و انتشار کتابهای علمی و نقشه های جغرافیایی و غنی سازی جامعه فرهنگی بود.

از سال 1357 به بعد فعالیت موسسه سرعت بیشتری پیدا کرد و جهت دستیابی به اطلاعات جامع در زمینه شناخت جغرافیای طبیعی. سیاسی. اقتصادی و تاریخی سرزمین ایران و همچنین دیگر کشورها و مجامع بین المللی جمع آوری اطلاعات و تدوین مطالب کتاب جامعی تحت عنوان " گیتاشناسی کشورها" اغاز شد  که در سال 1362 به چاپ رسید و به نقطه عطفی در تاریخ فعالیت های فرهنگی موسسه گیتاشناسی تبدیل گردید.

موسسه گیتاشناسی برای اولین بار در سال 1359 اقدام به تهیه و چاپ کره های جغرافیایی فارسی با مشارکت اسکان گلوب دانمارک نمود.در نتیجه این همکاری یک سری کره چراغ دار و بدون چراغ به صورت طبیعی-سیاسی با کیفیت بسیار عالی در اندازه های مختلف(قطر 30.25.و 16 سانتیمتر) با انواع پایه ها به بازار عرضه شد.این نوع کره ها طوری تهیه گردید که هنگام خاموش بودن عوارض طبیعی را نمایان ساخته و پس از روشن شدن چراغ داخل کره کلیه کشورهای جهان با رنگ های مجزا از هم قابل تفکیک شده و به صورت کره سیاسی قابل استفاده می گردد.

در سال 1362 سرانجام تلاشهای چندین ساله این موسسه به ثمر رسید.و نقشه کامل"تهران بزرگ" در شکل و محتوایی کاملا" منحصر به فرد به مقیاس 1:10000 و به ابعاد 3*2/5 متر منتشر گردید. این نقشه راهنمای جامعی برای دسترسی اسان و سریع به مراکز اقتصادی . اجتماعی و فرهنگی پایتخت میباشد.بدنبال ان نخستین "اطلس کامل شهر تهران" نیز در سال 1364 تهیه شد که با استقبال زیادی روبرو گردید.

همکاری در انتشار مجله"رشد اموزش جغرافیا" نیز از جمله گامهای مهم و ارزنده ای است که این موسسه جهت وظیفه به ان اقدام نموده و راهنمایی ها و پشتیبا نی های وزارت آموزش و پرورش موسسه را در تلاش هر چه بیشتر برای نیل به اهداف علمی و اموزشی یاری نموده است.

در بین سالهای 1364 تا 1370 موسسه گیتاشناسی با کارهای جدیدتر فعالیت خود را ادامه داد و موفق گردید بیش از 30 نوع اثر جغرافیایی را به چاپ رساند که در بین انها می توان از کتاب فرهنگ بزرگ گیتاشناسی. اطلس جیبی و خطوط  اتوبوسرانی شهر تهران . جغرافیای جمعیت ایران . فرهنگ کوههای ایران.ساختار ستارگان و کهکشانها. کتاب تهران امروز به زبان انگلیسی. کارتوگرافی و  اطلس معاصر گیتاشناسی نام برد. در طی همین سالها این موسسه با تهیه نقشه های متعدد و همکاری با مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی گامی ارزنده تر در اشاعه علم جغرافیا برداشت.

یکی از عناوین انتشار یافته توسط گیتاشناسی در سال 1371 نقشه برجسته جهان به زبان فارسی بود که با همکاری کمپانی کارتوگرافی بوداپست مجارستان به انجام رسیده است.این نقشه با دقت و ظرافت خاصی تهیه شده و اولین نقشه فارسی از جهان است که به صورت برجسته عرضه میگردد.

در سال 1372 اولین نقشه سیاسی جهان به دو زبان فارسی و انگلیسی در قطع 2*1/4 متر منتشر شده که علاوه بر نقشه اصلی که به مقیاس 1:25000000 تهیه گردیده چهار نقشه موضوعی و دو نقشه جنبی از قطبین نیز در حواشی ان به چاپ رسیده است.نقشه فوق بر اساس تقسیمات سیاسی جهان تهیه گردیده و همچنین عوارض طبیعی بسیاری مانند رشته کوهها. جلگه ها. قله ها و ژرفناهای اقیانوس ها نیز در ان درج گردیده است.

ضمنا"در سال 1373نقشه کاملا" جدیدی از شهر تهران و نواحی اطراف ان به صورت یک مجموعه به چاپ رسید.مجموعه گیتاشناسی تهران و اطراف حاوی یک نقشه 1:50000 به ابعاد 140*100 سانتیمتر 4 قطعه تصویر 25*35 سانتیمتر رنگی از چهره امروزی تهران و یک دفترچه راهنما است. این نقشه اخرین تغییرات معابر. خیابانها  . بزرگراهها را تا سال 1380 منعکس نمده  همچنین خطوط متروی تهران دران مشخص شده است.بعلاوه کتابهای و نقشه های متنوع دیگری در طول سال 72 و 73 به چاپ رسید و در دسترس علاقمندان قرار گرفت که می توان کتاب ایران امروز به زبان انگلیسی . آسیا. زمین . اکتشافات جغرافیایی 1 و 2 و نیز کره جغرافیایی کار مشترک ایران و تایوان را نام برد.

موسسه گیتاشناسی به انگیزه شکوفایی جهانگردی و صنعت توریسم که از عمده ترین منابع درامد کشورهای جهان امروزی است و شناساندن هر چه بیشتر زوایا و گوشه و کنار این مرز و بوم در نوروز 1374 کتابی را تحت عنوان" چهره ایران" به چاپ رسانده است. کتاب فوق حاوی صدها تصویر رنگی از اماکن و مناظر ایران و مطالب متنوعی در جهت ارائه اطلاعات لازم برای سفر به مناطق سیاحتی و زیارتی کشورمان می باشد. در همین سال کتاب جامع و نسبتا" کاملی در مورد کشورهای مستقل مشترک المنافع و جمهوریهای بالتیک نیز به چاپ رسیده است.این کتاب شامل گزارش کاملی از تاریخچه و روند شکل گیری امپراطوری روسیه و اتحاد جماهیر شوروی و سپس فرو پاشی ان می باشد.در بخشهای مستقلی که به هر یک از جمهوریها اختصاص داده شده نیز تاریخ. جغرافیا. سیاست و اقتصاد این کشورها به  تفصیل مورد بحث قرار گرفته و در اول هر فصل نیز عکس ها و نقشه های متنوعی به صورت رنگی به چاپ رسیده است.

سال 1375 مصادف بود با اولین تلاش این موسسه جهت مکانیزه کردن  امور کارتوگرافی و استفاده وسیعتر از کامپیوتر در تهیه نقشه ها عملی گشت در سال یاد شده نقشه برجسته نمای ایران با همکاری مشترک آلن کارتوگرافی از اورگون امریکا تهیه شد و حاصل این محصول مشترک در چندین نقشه منتشره به کار گرفته شد.نقشه بزرگ و کامل "تهران امروز"به مقیاس 1:12000 نیز پس از چندین سال کار متوالی در 15 شیت به ابعاد 270*300سانتیمتر به مرحله چاپ رسید.

نتیجه فعالیت های فرهنگی موسسه گیتاشناسی در سال 1376 چندین اثر مهم جغرافیایی از جمله فرهنگ رودخانه های ایران. اولین اطلس توریستی و سیاحتی شهر اصفهان و همچنین نقشه های ناهمواریهای ایران(برجسته نما) در مقیاس 1:2000000 می باشد.ضمنا" در سال 1377 برای دومین بار اطلس تهران با کیفیت عالی در 364 صفحه و با مقیاس 12000 و نخستین  هوشمند تهران بزرگ با قابلیت ها و ویژگی های منحصر بفرد منتشر گردید.در همین سال سری نقشه های منطقه ای شهر تهران در قالب 20 منطقه شهرداری تهران به صورت جداگانه در اندازه 70*100 سانتیمتر برای اولین بار منتشر شد.علاوه بر ان دو نقشه از شهر کرج با نقشه برداری جدید تحت عناوین کرج بزرگ و کرج مرکزی در مقیاس 1:15000 و 1:10000 به زبان فارسی و انگلیسی منتشر شد.

همچنین نقشه های جدیدی از شبکه راه اهن و راههای اکو(به سفارش راه اهن جمهوری اسلامی ایران) شهر و شهرستانهای رزن.کبودراهنگ. ملایر و همدان به انضمام راهنمای شهر یزد به چاپ رسید.

در نیمه اول سال 1379 دو برنامه مهم موسسه گیتاشناسی به مرحله اجرا رسید.نخستین مورد ان انتشار سومین جلد از مجموعه گیتاشناسی ایران بود که با عنوان "دایره المعارف جغرافیایی ایران" در 1490 صفحه با بیش از بیست هزار مدخل جغرافیایی از ایران به ویژه اسامی شهرها و روستاها.رودهای مهم و مانند ان منتشر شد. همچنین نقشه دیواری بزرگی از ایران با اطلاعات کاملا" جدید در مورد راهها و تقسیمات کشوری (تا حد مراکز دهستان)و بیش از 16 هزار مکان جغرافیایی اعم از شهر. روستا. رود. کوه . دریاچه و غیره در اندازه 200*175 سانتیمتر و  مقیاس 1:1000000 به چاپ رسید.این نقشه در سال 1380 جایزه اول"انجمن بین المللی تجارت نقشه " در بین تمام نقشه های رسیده از اروپا. خاورمیانه. و افریقا را به عنوان بهترین نقشه دیواری به خود اختصاص داد.

در آستانه نوروز سال 1380 "اطلس راههای ایران 1380 " در قطع 24*15 سانتیمتر با ویژگیهای منحصر بفرد و اطلاعات جامع هتل های ایران منتشر شد. این اطلس که در مقیاس 1:1000000 تهیه شده حاوی عکس های متعددی از نقاط دیدنی استانهای کشور است و به علاوه  فهرست و نمایه کلیه نقاط به کار رفته در نقشه نیز در انتهای ان درج شده است. اطلس فوق در حال حاضر کاملترین راهنمای ایران بشمار میرود و قطع ان نیز متناسب با استفاده در اتومبیل در نظر گرفته شده است.اتو اطلس ایران نیز در اوایل سال 1380 به چاپ رسیده که در قطع جیبی 12*16 سانتیمتر و به مقیاس 1:2000000 تهیه شده است.

سایت اطلاع رسانی گیتاشناسی در سال 1379 برای نخستین بار و به زبان انگلیسی در شبکه جهانی اینترنت قرار گرفت.در سال بعد متون و مطالب جدیدی به زبان فارسی به ان افزوده شد تا فارسی زبانان نیز بهره بهتری از ان ببرند.راه اندازی این سایت تلاشی است در راه ارائه اطلاع رسانی جامع از اطلاعات جغرافیایی درباره ایران و جهان و امیدواریم که به تدریج بتوانیم با غنی سازی اطلاعات ان و ارائه خدمات فراگیر بخش کوچکی از کاستیهای موجود در این زمینه را برطرف کنیم.

در سال 1380 چندین نقشه و اطلس جدید نیز به انتشار رسیده اند که عبارتند از:نقشه استان کهگیلویه و بویراحمد و شهرهای ان .نقشه شهر مشهد 80. نقشه شهر ارومیه و استان اذربایجان غربی نقشه شهر تبریز و استان اذربایجان شرقی و نقشه جدید ایران 80 و نقشه ایران 2001 به زبان انگلیسی. نقشه شهر و شهرستان میانه.اطلس گنگ گیتاشناسی. نقشه عمومی اروپا و نقشه سیاسی اروپا.

در ابتدای سال 1381 انتشار چندین نقشه و اطلس جدید از جمله نقشه تهران 81. نقشه تبریز 81. نقشه مشهد 81. اطلس گردشگری و زیارتی مشهد مقدس. نقشه توریستی ایران 2002(انگلیسی) را شاهد بوده ایم.همچنین در اواخر سال 1381 اولین نقشه بزرگ دیواری شهر تبریز. اطلس شمیران. نقشه شهر کابل و نقشه عمومی و تقسیمات سیاسی جدید کشور جمهوری اسلامی ایران به متن انگلیسی منتشر شد.

باز بینی و تدوین نهایی کتاب گیتاشناسی نوین کشورها که مراحل ترجمه و گرداوری ان از سال 1378 اغاز شده بود .در سال 1380 در دستور کار قرار گرفته و طی تلاش بسیار این اثر ارزنده در شش بخش تدوین یافته و در پی سه سال کار مداوم حاصل ان در 600 صفحه به مناسبت شانزدهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در اردیبهشت ماه 1382 منتشر گردید.

در نیمه اول سال 1382 نقشه های جدیدی از جمله نقشه کامل ایران امروز به متن فارسی در اندازه 100*140 سانتیمتر نقشه جهان سیاسی به متن انگلیسی در اندازه 100*140 سانتیمتر . نقشه ایران 82. نقشه تهران 82 و نقشه خاورمیانه با جدیدترین اطلاعات در اندازه 100*140 فارسی و انگلیسی به چاپ رسید.

در مرداد ماه سال 1382 اطلس جامع گیتاشناسی که مرجعی نسبتا" کامل در مورد جغرافیای ایران و جهان می باشد و در حقیقت جایگزین تکامل یافته " اطلس کامل گیتاشناسی" ایت که به نوبه خود بیش از 25 سال در رده های مختلف تحصیلی همراه دانش اموزان و دانش پژوهان بوده به چاپ رسید.این اطلس در طی سالیان بعد و تا زمان حاضر به طور سالانه تجدید چاپ و درابتدای هر سال تحصیلی منتشر می شود.

در سال 1383 نخستین اطلس گیتاشناسی استانهای ایران در قطع رحلی منتشر شد و در همین سال ویرایش سوم نقشه بزرگ تهران  و با عنوان "نقشه کلانشهر تهران" . نقشه سیاسی استان تهران . نقشه عمومی البرز مرکزی و نخستین چاپ کتاب "راهنمای ماهانه اسمان شب" به چاپ رسید.

در سال 1384 علاوه بر دو کتاب نجومی . طراحی و ساخت تلسکوپ های اپتیکی و رادیویی " زمین در فضا" و چندین نقشه جدید. ویرایش جدیدی از اطلس بزرگ  و جامع تهران با عنوان "اطلس کامل تهران 85" در بیش از 270 صفحه رنگی و 160 صفحه سیاه و سفید منتشر شد.

چاپ سری کامل نقشه های طبیعی قاره ها. جهان و ایران در سال 1385 به انجام رسید و در همین سال بازبینی و ویرایش جدید کتاب " نجوم به زبان ساده "که از اقبال بسیاری در نزد دوستداران علم نجوم برخوردار بود اغاز شد و در اردیبهشت سال 1386 همزمان با نمایشگاه بین المللی کتاب با کیفیتی کاملا" متفاوت از ویرایش اول ان به انتشار رسید. همچنین در این سال غرفه و انتشارات گیتاشناسی در نمایشگاه کتاب بعنوان بهترین ناشر سال 86 برگزیده شد.

از ابتدای سال 1386 تا نوروز 88 فعالیت گسترده گیتاشناسی در زمینه نشریات چاپ اول رتبه بالاتری را کسب نموده و به 65 اثر رسیده است.

از میان این آثارپاره ای از نشریات بصورت سالیانه بازنگری و با اخرین تغییرات منتشر می شود. مانند اطلس راههای ایران 88 . اطلس جامع گیتاشناسی 88-87 . راهیاب جیبی تهران 88- اتو اطلس ایران 88. برخی از نشریات چاپ اول در این ایام عبارتند از: نقشه استان اصفهان بزرگ . نقشه جنوب شرقی آسیا. نقشه توریستی و گردشگری دبی و شارجه. نقشه دیواری کلانشهر شیراز.

همچنین سه عنوان کتاب "شناخت منظومه شمسی " "100 نکته درباره فضا" و "جغرافیای سیاسی" حاصل این تلاش بوده است.

نقشه برجسته و پلاستیکی ایران به مقیاس 1:2000000 نیز در سال 1387 برای اولین بار در موسسه گیتاشناسی به چاپ رسیده است.

حاصل تلاش گیتاشناسی در طی 37 سال فعالیت چاپ و انتشار بیش از 1000 نوع نقشه . اطلس. کتاب جغرافیایی و نجومی به علاوه صدها نوع بروشور . پوستر و کارت پستال بوده است.موسسه گیتاشناسی این افتخار را نیز کسب کرده  که در بسیاری موارد نخستین گام را در اشاعه جغرافیای کاربردی برداشته و پیشگام توسعه یا زمینه ساز پیشرفتهای بعدی این بخش از علوم جغرافیایی بوده است.