روستای ورکانه همدان

روستای ورکانه "آثار دیدنی (جاذبه های گردشگری)"
نویسنده : عبدالناصح

روستای ورکانه همدان که به عنوان نگین گردشگری روستایی این استان شهرت یافته است با سنگ های لاشه که تمام کوچه های آن را احاطه کرده اند زیر نورهای موضعی به رنگ قهوه ای سوخته در می آیند که تصاویر اروپای دوران رنسانس را یادآور می شود.

به گزارش مهر، تداخل نورهایی که از بالا و پایین دیوارها و خانه ها را احاطه کرده اند با رفتن خورشید خود را بیشتر به رخ می کشند و زیبایی که تمام بافت این روستا به دلیل درخشندگی اش به دست آورده برای بسیاری از گردشگران جاذبه ای مدرن در بافت سنتی محسوب می شود.جاذبه هایی که حتی مسئولان سازمانی همدان نیز از آن به عنوان نگین روستاهای همدان نام می برند.

روستای ورکانه یکی از روستاهای دهستان الوند کوه شرقی در شرق شهرستان همدان است که در دامنه کوه قرار دارد و کوه های سرده در سه کیلومتری شمال شرقی، کوه سرخ بلاغ در سه کیلومتری جنوب غربی و کوه قره داغ در چهار کیلومتری شرق این آبادی قرار دارند.

در هر کوچه این روستا که قدم می گذاری، فرش سنگی زیر پا، احساسی زیبا را در وجود انسان ایجاد می کند، تمام کوچه ها جدول کشی شده و مانند شهری زیبا به نظر می رسد و چراغ های روشنایی زیبایی که مناسب سنگفرش هاست کنار پیاده رو تعبیه شده است.

این زیبایی وصف ناشدنی حاکم بر روستای ورکانه همدان در پی امضای تفاهم نامه میراث فرهنگی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ایجاد شد و به دنبال آن زیباسازی روستای ورکانه در چند فاز انجام گرفت و حفظ معماری سنتی آن جلوه ای ویژه به خود گرفت.

این روستا زادگاه پرفسور توفیق موسیوند، سازنده نخستین قلب مصنوعی جهان است که در سال ۱۳۱۵ در این دیار چشم به جهان گشود.

● ورکانه ، یکی از ۶ روستای گردشگری همدان

روستای ورکانه همدان یکی از شش روستای گردشگری همدان است که نام آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و به عنوان منطقه ویژه گردشگری کشور مطرح شد.بافت کالبدی روستای ورکانه همدان به دلیل ویژگی خاص فرهنگی، به عنوان میراثی ارزشمند از نیاکان به شمار می رود و حفظ و نگهداری آن را مورد تأکید قرار می دهد.این روستا منطقه ای است که قدم زدن در کوچه های آن عظمت قدرت و زیبایی آن انسان را مبهوت می کند و آن را زیباتر از شهر به عنوان نگین همدان معرفی می کند.

این روستا مدت ها به لحاظ وضع خاص خود از نظر موقعیت جغرافیایی و ارتباطی و توانمندی اقتصادی و زیرساختی در انزوا قرار داشته است و در سال های اخیر با کشف پتانسیل هایش رونق به سراغ آن آمده است.

روستای ورکانه در دامنه جنوبی زاگرس مرکزی قرار گرفته و روستاهای این منطقه به دلیل کوهستانی بودن و برخورداری از طبیعت زیبا از مناطق بسیار بکر به شمار می روند.

وجود دره های فراوان از جمله دره های زیبای یورد صفرخان، دره خان، تخته سنگ، جن دره و سوبلاغ در مجاورت روستا از خصوصیات طبیعی منطقه است به طوری که دره بارانی در جنوب و جنوب شرق آبادی واقع شده است و شیب عمومی این منطقه و وجود دره های فراوان در اطراف روستا موجب شکل گیری رودخانه های فصلی شده است.

رودخانه های فصلی ورکانه از ارتفاعات یخچال ها سرچشمه می گیرند و بعد از عبور از اراضی سیمین ورکانه به رودخانه فصلی ارزانفود می ریزند و سرچشمه گرفتن رودخانه دارستان (ارزانفود) از ارتفاعات روستای ارزانفود بر جاذبه های طبیعی منطقه افزوده است.

گذری بر کوچه پس کوچه های روستای سنگی ورکانه در فصل تابستان، نشان دهنده پرورش درختان گردو، سیب و زردآلو در حیاط برخی از واحدهای مسکونی است.

● باغ فضای اصلی زندگی برای مردمان این روستا است

در روستای ورکانه باغ های سرسبز، اراضی و فضاهای سبز، نقطه مثبت و پتانسیل فعال برای برنامه ریزی جهت جذب گردشگر محسوب می شود زیرا باغ به عنوان فضای اصلی زندگی برای مردمان این روستا مطرح است و در جای جای زندگی افراد رخنه کرده است به طوری که حضور باغ، هر چند کم وسعت، در حیاط خانه ها به وفور دیده می شود.

گذشته از این، محور ارتباط اصلی روستا از شهر همدان نیز دارای مناظر و چشم اندازهای زیبایی است که می تواند به عنوان محوری توریستی مطرح شود زیرا وجود چشم اندازهای زیبا و مناظر بدیع این محور را یکی از پتانسیل های بالفعل شهر همدان کرده است.این محور از جاده همدان ملایر منشعب می شود و پس از عبور از سد اکباتان و روستاهای یلفان، شمس آباد و علی آباد به ورکانه می رسد.

برخی بناها و فضاها که بیشتر در بخش مرکزی روستا و جاهایی که قدمت بیشتری دارند، شامل بناهای سطوح و فضاهای پر و خالی در هم ادغام شده هستند که بافت همگن ایجاد کرده اند.

در این فضا و بافت، تراکم بناها شدید است و معابر طراحی شده در این منطقه عرض کمی دارند. برخی بناها نیز به لحاظ ترکیب مربوط به دوره جدید هستند و به لحاظ ترکیب بندی و بافت از نظم خاصی برخوردارند و در این بخش از بافت، در حیاط، باغ وجود دارد و بر زیبایی فضا افزوده است.

فضاهای باز روستا روی هم رفته ۶۲ هزار و ۵۶۹ متر وسعت دارند که ۱۷ هزار و ۲۰۷ مترمربع آن را معابر، چهار هزار مترمربع آن را فضای باز، ۲۰ هزار و ۲۸۶ مترمربع آن را عرصه های ساختمانی و ۲۱ هزار و ۷۶ مترمربع آن را باغها و اراضی تشکیل می دهند.

● کاربرد سنگ در چهره و سیمای روستا خودنمایی می کند

روستای ورکانه به لحاظ کار و استفاده از مصالح بومی و محلی به خصوص مصالح سنگی منحصر به فرد است و کاربرد سنگ به صورت یک مصالح عام و متعارف در چهره و سیمای روستا خودنمایی می کند.

کاربرد سنگ نه تنها در پی، بلکه در قسمت اعظم بناها در ساخت دیوارهای باربر و دیوارهای محوطه و حیاط ها مورد استفاده قرار گرفته است و اکثر سنگ لاشه است که توسط ملات گل کار شده و پهنای این دیوارهای سنگی در طبقه همکف به یک متر هم می رسد و تنها عامل اتصال در دیوارهای سنگی نیز استفاده از تیرهای چوبی است.

سنگ، سنگ لاشه، سنگ مالون، خشت و آجر انواع مصالح متعارف ساختمانی در ابنیه روستای ورکانه است و عنصر سنگ به عنوان اصلی ترین مصالح در ابنیه روستای ورکانه بیش از هر چیز در بازدید از روستا به چشم می خورد و به نظر می رسد کاربرد سنگ در روستا به علت فراوانی این عنصر در روستا و سختی و مقاومت آن در برابر تغییرات جوی و همچنین کمبود آجر و خشت در منطقه بوده است.

پیشینه روستای ورکانه به بیش از ۴۰۰ سال می رسد و آنچه از تاریخ برمی آید اینکه نخستین و قدیمی ترین محله آن، محله درب مسجد است.

● محله درب مسجد قدیمی ترین محله روستای ورکانه به شمار می رود

روستای ورکانه مجموعه ای از چند محل است که هر کدام از چندین واحد همسایگی و مسکونی تشکیل شده اند و در محله درب مسجد که قدیمی ترین محله روستای ورکانه به شمار می رود مسجد، حمام و مخابرات قرار گرفته است.

در محله کردها نیز که در شرق روستای ورکانه و ورودی آن جای گرفته، تنها مدرسه روستا واقع شده است و خرمن جا که به محله خرمنی معروف است در این محله قرار دارد.

محله عباس آباد سومین محله روستاست که در مناطق تازه توسعه یافته قرار دارد و غیر از نانوایی و یک آسیاب، کاربری دیگری در آن استقرار ندارد.

روستای ورکانه به دلیل اینکه در پیرامون آن معادن سنگ به فراوانی مشاهده می شود، نام ورکانه را به خود گرفته و وجه تسمیه روستای ورکانه را معادل محلی که در نزدیکی معدن یا ورکان است، آورده اند و شاید ورکانه را به دلیل قرار گرفتن این روستا در کنار رود و جوی آب به این نام خوانده اند زیرا در زبان کردی، کانه به معنای چشمه است.

در روستای ورکانه مانند سایر روستاهای استان، ریش سفیدان جایگاه خاصی دارند و در زمانهای قدیم نیز نظام تصمیم گیری و قدرت بر اساس ارباب رعیتی بوده است.در آن زمان نقی خان قراگوزلو، خان روستا بوده و بعد از او نیز دخترش ارباب و حاکم روستا شده است و در حال حاضر نیز اصطبلی که در دو کیلومتری جنوب روستا ساخته شده، بقایایی از آن زمان است.

این اصطبل در سال های پیش از انقلاب به عنوان مرکز پرورش اسب دربار مطرح بوده و در حال حاضر نیز جز آثار دیدنی روستا به شمار می رود.این بنا دارای طول و عرضی به ابعاد ۷۵ در ۲۲ متر و با زیربنای کل یک هزار و ۶۵۰ مترمربع ساخته شده و دارای یک حیاط مرکزی است که در دو طرف حیاط فضای نگهداری اسب وجود داشته و دو ضلع دیگر، ورودی و انبار علوفه بوده است.ورودی اصطبل در ضلع شمال شرقی بناست و در ضلع های شرقی و غربی انبار علوفه و فضای نگهبانی تعبیه شده و کف انبارها از کف حیاط در حدود یک متر پایین تر است.

● قلعه مهری خانم اثری تاریخی در روستای ورکانه است

قلعه اربابی نیز بنایی است که ساختمان آن با پلان چلیپایی طراحی شده، مربوط به مهری خانم، ارباب روستا بوده است.این بنا در ابعاد ۱۲×۲۰ متر و با زیربنای ۳۳۰ مترمربع در دو طبقه ساخته شده است و طبقه دوم در قسمت مرکزی بنا ایجاد شده است.ورودی بنا نیز از طبقه همکف و طبقه اول و از ضلع شرقی بنا صورت می گرفته است و دو پله از دو طرف ورودی طبقه همکف به طبقه اول منتهی می شود.این بنا در فاصله ۱۰۰ متری در ضلع جنوبی روستا و در بستر سبز کوهپایه و مشرف به روستا واقع شده است.

وجود گورستان ساده ای در روستای ورکانه که در آن هیچ سنگ قبری دیده نمی شود از دیگر مواردی است که مورد توجه قرار دارد.در روستای ورکانه تنها یک مسجد و آن نیز در ضلع جنوبی روستا وجود دارد که بنای آن نوساز است و با مصالح جدید ساخته شده است.

نمای ساختمان مسجد از آجر کار شده و وضوخانه، فضاهای پشتیبانی و خدماتی مسجد در اطراف آن قرار دارد. این مسجد به لحاظ معماری داخلی کاملا ساده است و یک محراب کوچک با کاشی کاری اندکی در اطراف محراب در آن ساخته شده است.

روستای ورکانه همدان که به عنوان زیباترین روستای استان همدان معرفی شده است این روزها پذیرای شمار زیادی از مسافران است و فضای سبز و با نشاط آن روزهایی به یاد ماندنی را بدرقه راه میهمانان همدان می کند.

ورکانه در فصل های بهار و تابستان علاوه بر پذیرا بودن اقوام کوچنده و چادرنشین، گردشگران و مسافران زیادی را به خود جذب می کند و ییلاقهای تخته سنگ و دریخان، باغ های گردو، سیب و بادام از محبوبترین گزینه های یک سفر خانوادگی برای مردم همدان و سایر شهرهای دیگر محسوب می شود.تابستان های خنک و دلپذیر و زمستان های سخت و خشن دستاورد اقلیم کوهستانی برای ورکانه است که شبها همچو نگینی در دل کوه می درخشد.

چهره روستا همیشه تمیز و بهداشتی است و همین پاکیزگی و نورهای درخشنده کوچه ها پس از غروب آفتاب، ورکانه را به یکی از زیباترین و پرطرفدارترین روستاها در بین مردم همدان تبدیل کرده است.

روستای ورکانه همدان

مطالب مشابه :

منتظر نظرات ارزشمند شما دوستان همراه هستم

فهرست جاذبه های طبیعی و زیست محیطی همدان

فهرست مطالب معرفی کامل استان همدان

استان‌های ایران

گزیده ای از زیباترین روستاهای جهان و فهرست روستاهای گردشگری ایران

فهرست روستاهای گردشگری ایران

فهرست اسامی روستاهای استان مرکزی((اراک))

راهنماي گردشگري شهر همدان و استان همدان - همراه با نقشه

روستای ورکانه همدان